Bazı maddeler tek çeşit maddeden oluşur, yapısında kendinden başka madde içermez. Böyle maddelere saf madde denir. Örneğin tuzun yapısında sadece tuz maddesi bulunur, tuzun en küçük parçası yine tuzdur. Bu nedenle tuz saf maddedir.
Maddeler doğada saf halde bulunduğu gibi karışım halinde de bulunabilir. Saf maddeler bir araya gelerek karışım oluştururlar. Çevremizdeki maddelerin çoğu karışım halindendir. Örneğin,reçel, hava, toprak gibi maddeler karışımdır.
Kullandığımız altın takılar birer karışımdır. Bu takılar saf madde olan bakır ve altının bir araya gelmesiyle oluşur. Kolonya da saf madde olan alkol ve suyun oluşturduğu bir karışımdır. Bakır Altın Takı
Meyvelerin bir araya gelmesiyle oluşan meyve tabağı bir karışımdır. Karışımların birçoğu farklı karışımların bir araya gelmesiyle oluşur. Örneğin, kekteki süt, vanilya birer karışımdır. Çünkü sütte yağ vardır, vanilyanın yapısında ise şeker bulunur. Farklı Meyvelerden Oluşan Bir Karışım
Maddeleri birbirleriyle karıştırdığımızda görünüşleri değişebilir ancak yapıları değişmez. Örneğin, reçel yaparken şeker eklediğimizde bu karışımda şekerin özelliği değişmez. Şekerin görünüşü değişir, reçele baktığımızda şekerin özelliğini koruduğunu anlarız.
Çözeltiler Bazı maddeleri suyla karıştırdığımızda karışımı oluşturan maddeleri ayrı ayrı görebilirken bazılarını göremeyiz. Bazı maddeler suyla karışınca, sıvının her tarafına dağılarak gözle görülmeyecek kadar küçük parçalara ayrılır. Bu olaya çözünme denir.
Şeker, mürekkep, limon ve portakal suyu, tuz, alkol, sabun gibi maddeler suda çözünür. Bu tür maddeler suda çözündükten sonra onları göremeyiz. Ancak orada olup kaybolmadıklarını tadabileceğimiz bir karışımsa tadarak anlayabiliriz. Ayrıca bunu kütlelerine bakıp anlayabiliriz de. Tadabiliriz Tadamayız
Çözünme sonucu oluşan karışıma çözelti denir. Örneğin, şekerli su. Bu karışımda şeker çözünen, su ise çözücüdür. Çözeltideki maddeleri ayrı ayrı göremeyiz, çözeltilere bakıldığında tek bir madde gibi görünür.
Naftalin, sıvı yağ, toprak, kum gibi maddeler suda çözünmez. Bu nedenle bu tür maddeleri suyla karıştırdığımızda onları karışımda görebiliriz. Yağ Suda Çözünmediği İçin Gözle Görebiliriz
Madde SAF MADDE VE KARIŞIMLAR Çözeltiler Karışım Çözelti olmayanlar Saf madde
Karışımların ayrılması Karışımdaki maddelerin birine veya birkaçına ihtiyaç duyarsak onları ayırmamız gerekir. 1) Süzme ile ayırma Sıvı maddeleri, içinde çözünmemiş katı maddeden ayırmak için bu yöntemi kullanırız.
Örneğin, haşlanmış makarnayı suyundan, talaş tozunu sudan ayırmak, çayı süzmek için bu yöntem kullanılır. Süzmede kullanılan süzgecin gözenekleri, katı maddenin tanelerinden daha küçük olmalıdır. Çayı Süzme Yöntemi Talaş Tozunu Sudan Ayırma Yöntemi
2) Yüzdürme ile ayırma Katı maddelerden oluşan karışımı ayırmak için suda ayırma yöntemi kullanılır. Bu yöntemde karışım suya ilave edilir. Bu yöntemin uygulanması için katı maddelerin suda çözünmemesi gerekmektedir. Ayrıca ayırmak istediğimiz katı madde veya maddeler su üstünde kalırken diğerleri suda batmalıdır. Yoksa bu yöntemi kullanamayız.
Karışımda su üstünde kalan maddeler başka bir kaba toplanır. Kalan karışımın suyu süzülür. Böylece karışım ayrılmış olur. Örneğin, plastik atıkları geri çevirmede pet şişe, poşet, gibi plastik atıklar cam ve metalden ayırmak için bu yöntem kullanılır.
3) Buharlaştırma ile ayırma Su ve içinde çözünmüş katı maddeden oluşan karışımı ayırmak için suyun uzaklaştırması gerekir. Bu yöntemde karışım ısıtılır, su buharlaşır ve geriye suda çözünmüş katı madde kalır. Örneğin, şekerli sudan şekeri, tuzlu sudan tuzu ayırırız.
4) Mıknatıs ayırma yöntemi Bu yöntem mıknatıstan etkilenen maddeyi mıknatıstan etkilenmeyen maddelerden ayırmak için kullanılır. Kullandığımız mutfak eşyalarında, arabalarda demir kullanılır. Bu eşyalar çöp olduğunda ayırması zor olur ve bunlar için dev mıknatıslar kullanılır.
Bu mıknatıslar demir atıklarını çekerken kağıt, cam, plastik gibi diğer atıkları çekmez.böylece demirden yapılmış atıklar karışımdan ayrılmış olur. Daha sonra bu atıklar geri dönüşüme gönderilir.