Sefa Sezer İngilizce Öğretmeni / İnönü Üniversitesi Fırat Üniversitesi Ardahan Üniversitesi TÜRKİYE DE EĞİTİM YÖNETİCİLERİNİN YETİŞTİRİLMESİ KONU: OKULDA YETKİNLİK 1) Yetkinlik Kavramı. Okulu bir işletme olarak görüp örnek verirsek, bir idarecinin(müdürün/müdür yardımcısı) bulunduğu pozisyonda üstlendiği görevleri yüksek ve güçlü performansla yerine getirebilmesi için sahip olması gereken bilgi ve becerilerin hepsi yetkinlik kavramının içine girmektedir. İdare Kurulunun, okul örgüt yapısında yetkinlik vasfını kullanabilmesi için; Bireyselliği, Doğrudan Yapıcılığını, Örgütsel Yapısını ve Strateji düzeni önceden tasarlamalı ve uygun bir şekilde planlamalıdır. Yetkinlik kavramını ayrıca; Yetkin bazlı eğitim yönetimi prensibini uygulayan idare kurulu, temel, yönetsel ve akademik yetkinlikleri de muhakkak göz önünde bulundurmalıdır. MEB de yetkinlik için Personel Genel Müdürlüğü nü verebiliriz. Yetkinlik bazlı eğitim ve gelişim ihtiyaçlarını belirleme ve kişiye özel bir öğrenim çözümü sunma gibi seminer, hizmet içi eğitimler sunma çalışmalarını Yetkinlik ile ilişkilendirebiliriz. 2) Aşağıda sınıflandırılan iki okul yöneticisini sahip oldukları nitelikler bakımından farklar. Yetkinlik, okulda örgütsel etkililiği gerçekleştirmenin önemli bir aracı olarak kabul edilmektedir. Yetkinlik örgütlerin çalışma, karar verme ve çalışanları etkileme doğrultusunda kullanacağı kurallı bir haktır. Yetkinliğe Sahip Bir Okul Yöneticisi; Öğrenci açısından bakıldığında; -Rehberlik hizmetlerinin yapılmasında, Öğrenci başarısızlığının giderilmesi için gerekli önlemlerin alınmasında, -Rehberlik ve danışma hizmetlerinden öğrencilerin faydalanmasında -Okulda devamsız öğrencilerin okula devamının sağlanması için gerekli önlemlerin alınmasında, -Öğrenci disiplin işlerinin yapılmasında, Öğrencilerin okula kaydedilmesinde, Beslenme hizmetlerinin sağlıklı bir şekilde yürütülmesi için gerekli tedbirlerin alınmasında, Öğrenci sağlık muayenelerinin her yıl yapılmasında, gelişim durumlarının dosyalara işlenmesinde yetkinlik özelliği çok dikkate alınmaktadır. -İlk yardım hizmetlerinin gereğine uygun olarak yürütülmesinde, Sınavlar veya sınıf geçme işlerinin yapılmasında, Mezuniyet işlerinin yapılmasında ve Okul İşletmesinin, Personel İşlerinin, Eğitim Öğretim İşlerinin ve Öğrenci İşlerinin planlı şekilde yürütülmesi Yetkinlik kavramının en üst özelliklerinden biridir. Personel Açısından Bakıldığında; Okul- çevre ilişkilerinin geliştirilmesinde, Verimi yükseltmek için ödül ve ceza kullanımında, Sosyal faaliyetlerde personelin görevlendirilmesi veya İzlenmesinde, Personelin hizmet içi eğitim kurslarına katılmasında, Personelin izlenmesi veya denetlenmesinde bu işlerin planlı şekilde yürütülmesi Yetkinlik kavramının en üst özelliklerinden biridir. Eğitim - Öğretimin Açısından Bakıldığında; Okulda öğrencilerin karşılaştıkları problemlerin çözümü için gerekli önlemlerin alınmasında, Okulun çalışmaları konusunda halkın bilgilendirilmesinde, Eğitim ve öğretimle ilgili planların müfredata uygun olarak hazırlanmasında, Öğretimin yapılmasında veya izlenmesinde Yetkinlik kavramının devreye girdiği en önemli durumlar olarak tanımlayabiliriz. Yetkinliğe Sahip Olmayan Bir Okul Yöneticisi için ise yukarıdaki açıklamalarımızın ters durumları yaşanmaktadır. Genelde yetkinliğe sahip olmayan Okul Yöneticileri için Yetkin Devri / Vekil Yetkin şeklinde de adlandırabiliriz.
Sefa Sezer İngilizce Öğretmeni / İnönü Üniversitesi Fırat Üniversitesi Ardahan Üniversitesi 3) Yönetsel açıdan yetkin bir okul müdürü, aşağıdaki alt yetkinlik alanlarına göre bu özellikleri göstermelidir. 4) Yetkin bir yöneticisinin okula, personele ve öğrenciye hangi açılardan nasıl bir etkisinin olması beklenilir? Öğrenci açısından bakıldığında; -Rehberlik hizmetlerinin yapılmasında, Öğrenci başarısızlığının giderilmesi için gerekli önlemlerin alınmasında, -Rehberlik ve danışma hizmetlerinden öğrencilerin faydalanmasında -Okulda devamsız öğrencilerin okula devamının sağlanması için gerekli önlemlerin alınmasında, -Öğrenci disiplin işlerinin yapılmasında, Öğrencilerin okula kaydedilmesinde, Beslenme hizmetlerinin sağlıklı bir şekilde yürütülmesi için gerekli tedbirlerin alınmasında, Öğrenci sağlık muayenelerinin her yıl yapılmasında, gelişim durumlarının dosyalara işlenmesinde yetkinlik özelliği çok dikkate alınmaktadır. -İlk yardım hizmetlerinin gereğine uygun olarak yürütülmesinde, Sınavlar veya sınıf geçme işlerinin yapılmasında, Mezuniyet işlerinin yapılmasında ve Okul İşletmesinin, Personel İşlerinin, Eğitim Öğretim İşlerinin ve Öğrenci İşlerinin planlı şekilde yürütülmesi Yetkinlik kavramının en üst özelliklerinden biridir. Personel Açısından Bakıldığında; Okul- çevre ilişkilerinin geliştirilmesinde, Verimi yükseltmek için ödül ve ceza kullanımında, Sosyal faaliyetlerde personelin görevlendirilmesi veya İzlenmesinde, Personelin hizmet içi eğitim kurslarına katılmasında, Personelin izlenmesi veya denetlenmesinde bu işlerin planlı şekilde yürütülmesi Yetkinlik kavramının en üst özelliklerinden biridir. Eğitim - Öğretimin Açısından Bakıldığında; Okulda öğrencilerin karşılaştıkları problemlerin çözümü için gerekli önlemlerin alınmasında, Okulun çalışmaları konusunda halkın bilgilendirilmesinde, Eğitim ve öğretimle ilgili planların müfredata uygun olarak hazırlanmasında, Öğretimin yapılmasında veya izlenmesinde Yetkinlik kavramının devreye girdiği en önemli durumlar olarak tanımlayabiliriz.
Sefa Sezer İngilizce Öğretmeni / İnönü Üniversitesi Fırat Üniversitesi Ardahan Üniversitesi 5) Bir okul yöneticisinin yönetsel yetkinliği nasıl geliştirilebilir? Öncelikle, yetkin olduğu konuda geniş bir bakış açısına ve vizyona sahip olması gerekmektedir. Bu nedenle, misyonunu ve vizyonunu canlandırabilmek, hayal kurabilmek çok önemlidir. Fikir sahibi olduğu konularda stratejik ve dinamik planlar yaparak önündeki engelleri zayıflatmış olmaktadır. Daha sonra potansiyel güçlükleri ve bu güçlükler karşısında yönümüzü kaybetmemek için kullanacağım ekipmanlar ile hazırlık yapılması gerekmektedir. Okul yöneticisinin yetkinliğini geliştirebilmesi için ayrıca; kurumda ki personelleri iyi dinlemek ve onları etkileyecek bir izlenimi yaratması gerekir. Olayları en iyi anlamanın yolu iyi bir dinleyici olmaktan geçmektedir. İnsanlara değer vermek yetkin konumun temel merdiven basamağıdır. Okulda yaşanacak güçlüklerden korkmamayı onları birer fırsat olarak görebilmeyi sağlayacak bir mizaca sahip olmak gerekmektedir. Okulda yaşanan olumsuzluklar karşısında Planlı Eğitim Öğretim kapsamında engelleri nasıl aşabiliriz diye sürekli sorgulama ve ar-ge yoluna gidilmelidir. Yetkinlik, sürekli gelişim isteyen bir süreçtir. Üstelik sadece kendisini değil, okulda ki tüm personelleri geliştirmek için zaman ve kaynak ayırmak büyük önem taşımaktadır. Kısacası sonuç olarak; Bir okulda ki yöneticinin yönetsel yetkinliği geliştirebilmesi için, sadece okulun üst düzey yöneticisi olarak kendini geliştirebilmek değil, okulun tüm kaynaklarını kullanarak örgütsel gelişimi gerçekleştirmek, kurum içerisinde görevlendirilen herkes için yetkinlik süreci işlenmelidir. Unutulmamalıdır ki, yetkinlik sonsuza kadar geliştirilebilecek bir liderlik konumudur. HAZIRLAYAN SEFA SEZER İngilizce Öğretmeni İnönü Üniversitesi Fırat Üniversitesi Ardahan Üniversitesi