TÜBİTAK UZAY da Geliştirilen Projeler ve Geleceğe Bakış Dr. Tülün Ergin TÜBİTAK UZAY Ulusal Astronomi Kongresi, 2-6 Şubat 2015
SUNUM AKIŞI Tarihçe İnsan Kaynakları Etkinlik Alanları Uydu Teknolojileri Projeler Altyapı 2
TARİHÇE BiLSAT RASAT 1984 1995 2000 2006 2014 KURULUŞ BİLTEN İLK UYDU FAALİYETLERİ Ankara Elektronik Araştırma ve Geliştirme Enstitüsü Bilgi Teknolojileri ve Elektronik Araştırma Enstitüsü UZAY Uzay Teknolojileri Araştırma Enstitüsü Göktürk-2 3
VİZYON Türkiye'nin ihtiyaçları ve stratejik hedefleri doğrultusunda, uzay ve havacılık alanında bilgi ve teknoloji üreten uluslararası etkinliğe sahip lider bir kurum olmak. 4
MİSYON Türkiye nin uzay ve havacılık alanındaki ihtiyaçlarına yönelik yenilikçi çözümler üretmek amacıyla, nitelikli insan kaynağı ve ileri teknolojileri kullanarak araştırma ve geliştirme faaliyetleri yürütmek. 5
İNSAN KAYNAKLARI Göktürk2 Araştırmacı Personelin Uzmanlık Alanları RASAT Göktürk2 70 Endüstri M. 3% Diğer; 13% 55 8 Fizik; 8% BiLSAT RASAT Göktürk2 Havacılık/Uzay M.; 6% %60 Doktoralı ve Yüksek Lisanslı 182 Araştırmacı Makina M.; 9% Bilgisayar M.; 9% Elektrik/Elektronik M.; 47% Toplam Personel Sayısı 231 6
FAALİYET ALANLARI Uydu Teknolojileri Hava Platformları Görüntü ve Veri İşleme Haberleşme Sistemleri 7
UYDU TEKNOLOJİLERİ 8
UYDULAR II BiLSAT RASAT GÖKTÜRK-2 Teknik Özellikler Amaç Teknoloji Transferi Teknoloji Uygulama Müşteri talebine özel üretim Yükseklik 686 km 687 km 686 km Çözünürlük 12 m Siyah-Beyaz 26.7 m Renkli 7,5 m Siyah-Beyaz 15 m Renkli 2,5 m Siyah-Beyaz 5 m Renkli Kütle 129 kg 93 kg 409 kg Fırlatma Tarihi Eylül 2003 17 Ağustos 2011 18 Aralık 2012 Özellik İlk Türk Uzaktan Algılama ve Yer Gözlem Uydusu Yerli Yapım İlk Gözlem Uydusu (TÜBİTAK Uzay) Yerli Yapım İlk yüksek çözünürlüklü Gözlem ve Uzaktan Algılama Uydusu (TAİ ile ortak ) 9
Göktürk-2 2,5 Metre Çözünürlüklü Milli Askeri Gözlem Uydusu Geliştirme Projesi Başlangıç Tarihi Mayıs 2007 Bitiş Tarihi Aralık 2013 Finansal Kaynak TÜBİTAK SAVTAG Müşteri Hava Kuvvetleri Komutanlığı 18 Aralık 2012 yılında gerçekleştirilen fırlatmadan sonra Göktürk-2 uydusu Ocak 2015 itibari ile; Çekilen görüntü toplam ~10 milyon km 2 lik alanı aşacaktır. 10
Göktürk-3 Göktürk-3 SAR Uydu Sistemi Geliştirme Projesi Ön Tasarım Aşaması Projesi Başlangıç Tarihi Aralık 2013 Bitiş Tarihi Mayıs 2016 Müşteri TUSAŞ Uydu Görev Bilgisayarı Donanımı, Güç Düzenleme ve Dağıtım Birimi gereksinimlerini sağlamak. TUSAŞ sorumluluğunda olan sistem ve alt sistemlerin ön tasarım faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi için gerekli girdileri sağlamak. 11
İMECE İMECE Uydu Altyapısı Geliştirme Projesi Başlangıç Tarihi Mart 2013 Bitiş Tarihi Mayıs 2018 Finansal Kaynak Kalkınma Bakanlığı İMECE Göktürk-2 Metre altı uydularda kullanılabilecek uydu alt sistemlerinin ülke içerisinde geliştirilmesi için gereken alt yapıyı oluşturmak. Geliştirilecek alt sistemlere tarihçe kazandırılarak ekonomik değere dönüştürmek. BiLSAT RASAT İMECE Uydu Sistemleri Alt Yapısı Hiperspektral Uydu Kamerası 1 metre Çözünürlüklü Elektro Optik Uydu Kamerası Haberleşme Sistemi Yıldızizler Güneş Algılayıcısı Tepki Tekeri Yeni Nesil Uçuş Bilgisayarı 12
HALE Hall Etkili Elektrik İtki Motoru Geliştirme Altyapı Projesi Başlangıç Tarihi Şubat 2010 Bitiş Tarihi Haziran 2015 Müşteri Kalkınma Bakanlığı Hall etkili itki sistemlerinin tasarımı, üretimi ve test edilebilmesi için gerekli bilgi birikimi ve altyapı oluşturulacaktır. İtki sistemi sayesinde, ay ve gezegenler arası karmaşık uzay görevlerinin gerçekleştirilebilmesine olanak sağlayacak ve yeni projeler için bir geliştirme altyapısı kazanılacaktır. 13
MİYEG Milli Yer İstasyonu Geliştirme Projesi Başlangıç Tarihi Ocak 2014 Bitiş Tarihi Aralık 2017 Finansal Kaynak Kalkınma Bakanlığı Yer gözlem uyduları için milli bir yer istasyonu geliştirmek. Önümüzdeki yıllarda fırlatılması planlanan yer gözlem uydularının yer istasyonu ihtiyaçlarını karşılamak. 14
Adli Tıp Laboratuarları için Balistik Görüntü Analizi ve Tanıma Sistemi Projesi Ateşli silahlar kullanıldıklarında, ateşlenen çekirdek ve kovanlar üzerinde kendilerine özgü izler bırakırlar. BALİSTİKA sayesinde çekirdek ve kovanlar otomatik olarak karşılaştırılabilmekte, aynı silahtan atılmış olan kardeş kovan ve çekirdekler yüksek bir başarımla belirlenebilmektedir. Emniyet Genel Müdürlüğü (EGM), Kriminal Polis Laboratuarları (KPL) için Kamu Kurumları Araştırma ve Geliştirme Projelerini Destekleme Programı altında TÜBİTAK tarafından desteklenmiş ve 2008-2012 yılları arasında TÜBİTAK UZAY tarafından geliştirilmiştir. Balistika sistemi Emniyet Genel Müdürlüğü Kriminal Daire Başkanlığı altında merkezi sunucu Ankara da olmak üzere 10 Bölgede kullanılmaktadır. Bütün Türkiye yi kapsamaktadır. Balistika Sistemi Suudi Arabistan a da ihraç edilmiş ve 6 bölgede kurulumu tamamlanmıştır. 15
GEZGİN GEOPORTAL Uydu Görüntü İşleme Merkezi ve Geoportal Oluşturma Projesi Başlangıç Tarihi Ocak 2013 Bitiş Tarihi Ocak 2016 Finansal Kaynak Kalkınma Bakanlığı RASAT uydusundan indirilen görüntülerin radyometrik ve geometrik kalibrasyonu sonrası: Türkiye nin mozaik görüntüsü Sayısal arazi yükseklik modeli Bu veriler, GEZGİN portal üzerinden son kullanıcıya sunulmaktadır. www.gezgin.gov.tr Görüntüler ücretsiz olarak dağıtılıyor. Sadece kurum e-postasıyla ile üye olunabilir. 17 Ağustos 2011 yılında gerçekleştirilen fırlatmadan sonra RASAT uydusu Ocak 2015 itibari ile; yörüngesinde toplam ~18 500 tur atmış olacak, çekilen görüntü toplam ~7 milyon km 2 alanı aşacaktır. 16
TÜRKSAT 6A TÜRKSAT 6A Yerli Haberleşme Uydusu Geliştirilmesi ve Üretimi Projesi Başlangıç Tarihi 15 Aralık 2014 Bitiş Tarihi 13 Aralık 2019 Finansal Kaynak Müşteri TÜBİTAK ve Ulaştırma, Denizcilik & Haberleşme Bakanlığı TÜRKSAT Ülkemizin haberleşme uydusu ihtiyaçlarının milli imkanlarla karşılanması konusunda hazırlanan TÜRKSAT 6A proje teklifi imzalanmıştır. TÜBİTAK UZAY önderliğinde yerli sanayi kuruluşlarımız (TUSAŞ, ASELSAN & CTECH) ve üniversitelerimiz desteğiyle üretilmesine karar verilmiştir. 17
Avrupa Birliği 7. Çerçeve Programı Destekli Projeler Enstitümüz halen devam etmekte olan uluslararası Ar-Ge projelerinde Avrupalı sanayi, akademi, KOBİ ortakları ile birlikte çalışmaktadır. Yazılım Tanımlı Radyo Tabanlı Çok Fonksiyonlu Uzay Bağlantısı Geliştirme Projesi (GAMALINK) Geleceğin Uzay Araçlarının Isıl Koruması İçin Yenilikçi Isıl Yönetim Fikirleri Geliştirme Projesi (THOR) Ekonomik Güçlendirme için Yer Gözlemi (EOPOWER) Uzay Araçlarının Çarpışma Tehditlerini Tahmin, Koruma ve Azaltma (P2-ROTECT) Uzaktan Algılama Uygulamaları için Bilişsel ve İşbirlikçi Sinyal İşleme Teknolojileri (COGSENSE) 18
ULUSLARARASI ÜYELİKLER 19
APSCO Asya-Pasifik Uzay İşbirliği Organizasyonu Türkiye APSCO ya 2011 yılında üye olmuştur. TÜBİTAK UZAY, TÜBİTAK adına APSCO da ülkemizi temsil etmektedir. Yüksek lisans & Doktora bursları Ortak projeler Çalıştay, konferans, eğitim Veri paylaşımı «Student Small Satellite» ve «Radyometrik Kalibrasyon» projelerinde Türkiye liderlik yapmaktadır. Üye ülkeler: 20
ALTYAPILAR RF Laboratuvarı Temiz Oda Çevresel Test Laboratuvarı Güvenilirlik Laboratuvarı Yer İstasyonu Hall Etkili İtki Motoru Altyapısı 21
RF LABORATUARI
TEMİZ ODA - ELEKTRONİK ÜRETİM Uydu üretimi konusunda deneyimli ve Avrupa Uzay Ajansı (ESA) sertifikalı mühendis ve teknisyenler 23
TEMİZ ODA - MET Yer destek ekipmanı 24
TEMİZ ODA OPTİK MET 25
ÇEVRESEL TEST - TİTREŞİM 26
ÇEVRESEL TEST ISIL VAKUM 27
GÜVENİLİRLİK LABORATUVARI 28
YER İSTASYONU 29
COSPAR 2016 Bilimsel Kongresi COMMITTE ON SPACE RESEARCH 41. Uluslararası Bilimsel Kongresi 30 Temmuz-7 Ağustos 2016 tarihlerinde, TÜBİTAK ev sahipliğinde İstanbul da gerçekleşecek. Turkey is a member of COSPAR since 1996. TÜBİTAK UZAY represents Turkey on behalf of TÜBİTAK. More than 3000 participants from 60 countries are expected. https://cosparhq.cnes.fr/ 30
Geleceğe Bakış 31
COSPAR 2014 Raporları COSPAR 2014 raporları, ESA gibi kurumların günümüzdeki pek çok uydusunun ve gelecek için tasarladıkları uyduların çoğunun misyonlarının, Güneş ve Güneş sistemindeki gezegenleri, yıldızları, galaksileri keşfetmek ve evreni daha iyi tanımak olduğunu göstermektedir. Aynı durum, Rusya ve uzak doğu ülkeleri için de söylenebilir (lütfen bu ülkelerin COSPAR raporlarına bakınız). Bilimsel hedefler teknolojik gelişmeleri tetiklemektedir. 32
COSPAR 2014 ESA Etkinlik Raporu ESA nın COSPAR 2014 için hazırladığı etkinlik raporu özetinde yer alan ana başlıklar: EARTH OBSERVATIONS HUMAN SPACE FLIGHT AND OPERATIONS SCIENCE AND ROBOTIC EXPLORATION (örnek: Hubble ST, XMM-Newton, Proba-2, Rosetta, Planck, Herschel vs. ) 33
Geleceğe Bakış: Gökbilimi ve Uzay Teknolojileri Sinerjisi Diğer ülkelerin yaptıkları çoğu teknolojik çalışmaların kökeninde uzayı ve evreni daha iyi anlamak yatmaktadır. Mars gibi gezegenlerin atmosfer ve yüzeylerinin daha iyi anlaşılması için var olan misyonlar dışında yeni misyonlar da planlanmaktadır ki bu faaliyetler, gelecekte insanlı yolculukları da mümkün kılabilecektir. Türkiye nin de Dünya daki gelişmeleri yakalaması gerekmektedir. Türkiye de Gökbilimi ve Uzay Teknolojileri alanlarında faaliyet gösteren kurum ve kuruluşların, evrenin, yakın uzayın ve diğer gezegenlerin keşfi konusunda geleceğe dönük ortak strateji ve sinerjiler geliştirmesi gerekmektedir. 34
Yeteneklerin Dağılımı ve Birlikteli İşbirliği TÜBİTAK UZAY ve Üniversitelerin Mühendislik ve Fizik Bölümleri Mekanik tasarım, üretim ve testler Elektrik ve elektronik tasarım, üretim ve testler Yazılım geliştirilmesi Uydu ve ekipmanların geliştirilmesi ve testlerden geçirilmesi Üniversitelerin Astronomi, Astrofizik ve Fizik bölümleri Bilimsel amaçların belirlenmesi Modellemeler ve analizlerle, amaçlara ne şekilde ve hangi şartlarda ulaşılabileceğinin gösterilmesi Sonuçların analizleri Ortak Yol Haritasının Belirlenmesi 35
Beyin Fırtınası: Gelecekte Olası Birlikteli İşbirliği Alanları Ay (insansız& insanlı) Amaç nedir? Nasıl? Mars(insansız& insanlı) Amaç nedir? Neler yapıldı ve neler yapabiliriz? Diğer gezegenler Hangileri ve neden bunlar? Güneş Yıldızlar Ötegezegenler Samanyolu Galaksiler Evren 36
Yeni ve Olası Birlikteli İşbirliği Alanları (teknoloji) Uydularda veya Yerde Çalışabilir Dedektör Teknolojileri Yüksek enerjili parçacıklar (elektron, proton, nötron) X-ışınları Gama Işınları Radyo Ulusal Radyo Teleskopu Radyo dalgaboylarında çeşitli frekanslar Yeni Malzemeler İnsanlı uzay yolculuklarında maruz kalınan radyasyonla mücadele edebilecek malzemeler ve insanlı yolculukları kolaylaştırıcı teknoloji ve ürünler 37
TÜBİTAK UZAY Space Technologies Research Institute ODTÜ 06800 ANKARA/TURKEY T +90 312 210 1310 F +90 312 210 1315 www.uzay.tubitak.gov.tr