ADANA SOKAK HAYVANLARI EYLEM PLANI PROJESİ

TR/62/15/DFD/0034 ADANA SOKAK HAYVANLARI EYLEM PLANI PROJESİ "Çukurova Kalkınma Ajansı 2015 yılı Doğrudan Faaliyet Destek Programı kapsamında hazırlanan bu yayının içeriği Çukurova Kalkınma Ajansı ve Kalkınma Bakanlığı nın görüşlerini yansıtmamakta olup, içerik ile ilgili tek sorumluluk Doğayı Hayvanları Koruma ve Yaşatma Derneği ne aittir."

Bu kitabın telif hakları Doğayı Hayvanları Koruma ve Yaşatma Derneği ne aittir. Referans verilmediği veya yayıncıların izni alınmadığı müddetçe, bu kitabın tamamının veya herhangi bir bölümün yeniden basımı ve/veya başka herhangi bir amaçla kullanımı mümkün değildir. Proje hakkında daha fazla bilgi ve kitap talebi, Aşağıdaki kurum ve ilgili adresten temin edilebilir. Doğayı Hayvanları Koruma ve Yaşatma Derneği Adres: Reşatbey Mahallesi 62025 Sk. Yeğenağa Sitesi No:23 /B35 Seyhan/ADANA Tel: 0 322 456 20 40 Web: www.dohayko.com / www.adanasokakhayvanlari.com www.adanasokakhayvanlari.com 2

İçindekiler Tablosu Önsöz... 4 Giriş... 5 Proje Yürütücüleri... 6 Proje Hakkında... 9 Metodoloji / Yöntem... 10 Mevzuat Üzerine... 11 Mevcut Durum Analizi... 13 Adana Büyükşehir Belediyesi... 14 Çukurova Belediyesi... 20 Seyhan Belediyesi... 25 Yüreğir Belediyesi... 27 Sarıçam Belediyesi... 28 Orman ve Su İşleri Bakanlığı VII. Bölge Müdürlüğü... 29 Adana Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü... 31 Adana İli Sokak Hayvanları Envanteri... 32 Odak Grup Toplantıları... 46 Eylem Planı... 49 Örnek Uygulamalar... 53 Örnek Bakımevi Çizimleri... 55 3

GİRİŞ İnsanlar, Neolitik Dönemde, avcılık ve toplayıcılıktan yerleşik hayata geçerken, yararlanmak amacı ile çeşitli türlerden hayvanları evcilleştirmişlerdir. Evcilleştirilen hayvanların barınma, beslenme, korunma ve sağlığı ile ilgili ihtiyaçlarını karşılayan insanlar, buna karşılık çiftlik hayvanlarından çeşitli ürünler (süt, yapağı, et, yumurta, bal vb.) elde etmişlerdir. At, eşek, katır, deve, öküz, fil gibi hayvanların gücünden (binek, yük taşıma, toprağın işlenmesi vb.) yararlanan insanlar, canlarını ve mallarını korumak için ise kedi ve köpeklerden yararlanmışlardır. O dönemde, insanhayvan ilişkisinin çoğunlukla ekonomik boyutta olduğu görülmektedir. Günümüzün modern kentlerinde ise, insan-hayvan ilişkisinin boyutu farklılaşmış, üretkenliğin ve uzmanlığın ön planda olduğu kentlerde, insan-evcil hayvan (pet) ilişkisi sevgi, arkadaşlık, yalnızlığı paylaşma ilişkisine dönüşmüştür. Bu hayvanlar birer aile bireyi olarak görülmektedirler. Doğa ile bağı kısmen koparılan ve doğal ortamda yaşama yetisini kaybeden bu hayvanlar yerleşim yerlerinin içinde ve civarında zor koşullarda yaşam mücadelesi vermektedirler. Barınmak ve etolojilerine uygun davranışları gerçekleştirmek için uygun ortamlara sahip olmamaları, düzenli ve yeterli beslenememeleri, sağlık sorunları, kötü muamele ve itlafa maruz kalmaları sokak hayvanlarının karşılaştıkları önemli sorunlardandır. 5199 sayılı Hayvanları Koruma Yasası na sahip çıkarak uygulanması noktasında ilgili birimlere gereken yetki ve imkânları sağlamak kamunun asli görevleri arasında yer almaktadır. Bu doğrultuda yasalarda belirtilen görevlerin tam teşekkürle uygulanması doğa ile bağını kopartan sokak hayvanları sorunun çözümünü beraberinde getirecektir. Bu proje kapsamın da DOHAYKO olarak Çukurova Kalkınma Ajansından aldığımız destek ile Adana ili ölçeğinde hizmet sağlayıcı kuruluşlara referans noktası olacak sokak hayvanlarına ilişkin mevcut durumu ortaya koymaya çalıştık. Proje Ekibi 4

Proje Yürütücüleri DOĞAYI HAYVANLARI KORUMA VE YAŞATMA DERNEĞİ Proje Yürütücüsü Merkezi Adana da bulunan dernek; Doğa, doğal kaynakların ve hayvanların korunmasına doğrudan veya dolaylı olarak eğitim, araştırma, proje ve uygulama çalışmaları yoluyla katkıda bulunmaktır. Dernek bu amaca ulaşmak için doğa - insan ilişkilerinin ve doğal değerlerin tanıtılması, sevdirilmesi, doğayı ve onun bir parçası olan hayvanların koruma bilincinin yaygınlaşması, doğayla ilgili sorunlara kamuoyunun dikkatinin çekilmesi, hayvanların korunmaları, yardıma muhtaç olanlarının bakım ve sağlıklı yaşamalarını sağlamak için barınaklar kurulması ve işletilmesi, doğal yaşam ortamlarının arttırılması için çalışır. Aynı zamanda gönüllü çalışanları ile birlikte hayvan hakları konusunda ulusal boyutta farkındalık çalışmaları yürütmektedir. İLETİŞİM BİLGİLERİ Adres: Reşatbey Mahallesi 62025 Sk. Yeğenağa Sitesi No:23 /B35 Seyhan/ADANA Tlf: 0322 456 20 40 www.dohayko.org 5

ÇUKUROVA KALKINMA AJANSI Hibe Veren Kurum Kalkınma ajansı, ulusal ihtiyaçları ve kalkınma amaçlı yerel örgütlenme taleplerini dikkate alarak; ülkemizin siyasi, idari, sosyal ve ekonomik koşulları ile dünya tecrübesi ve AB üyeliği perspektifini de gözeten, ülkemize özgü olarak oluşturulmuş bir modeldir. Çukurova Kalkınma Ajansı, ülkemizde başlatılan yeni kalkınma hamlesi üslerinden biridir. Ajansın temel amaçları, ekonomik ve sosyal potansiyelin ortaya konularak bölge cazibesinin artırılması ve bölgenin gerek ulusal gerekse uluslararası alanda tanıtımının yapılması; bölgede üretim ve istihdamı artırabilecek özellikteki faaliyetlerin desteklenmesi; göçün etkin olarak yönetilmesinin desteklenmesi ve insan kaynakları kapasitesinin geliştirilmesidir. Yerel potansiyeli harekete geçirme ve yerel kalkınmayı gerçekleştirme rolünü üstlenen Çukurova Kalkınma Ajansı, küreselleşmeden kaynaklanan tehditlerin bertaraf edilerek, küreselleşmenin sunduğu fırsatlardan azami yararın sağlanmasına yönelik yerel kalkınma stratejisinin oluşturulmasında önemli rol üstlenmektedir. Ajans, bölge planı ve stratejilerine uygun olarak, yerel aktörlerce hazırlanan proje ve faaliyetleri çeşitli yöntemlerle destekleyerek yöremizin potansiyelini harekete geçirmektedir. Bölgesel stratejilerin hazırlanmasına destek veren Ajans, girişimciliğin desteklenmesi ve geliştirilmesi; kırsal ve yerel kalkınma faaliyetlerinin desteklenmesi; kamu, özel kesim ve STK lar arasındaki işbirliğinin geliştirilmesi rollerini üstlenmektedir. Bunların yanı sıra, bölgenin iş ve yatırım imkanlarının tanıtımını da gerçekleştiren Ajans, yatırımcıların izin ve ruhsat işlemlerini tek elden takip ederek sonuçlandırmaktadır. AB fonları ve uluslararası fonların kullanılmasında da aracılık ve koordinasyon görevini yürütecek olan Ajans, hem araştırma ve veri tabanı oluşturma, hem de izleme ve veri değerlendirme alanlarında da faaliyetlerini sürdürmektedir. İLETİŞİM BİLGİLERİ Adres: Çınarlı Mah. Atatürk Caddesi No:1 Sabancı İş Merkezi Kat: 6-7 Seyhan / ADANA Tlf: (322) 363 00 39-40 www.cka.org.tr 6

ÇUKUROVA BELEDİYESİ İştirakçi Kurum Çukurova ilçesi Adana İlinin dört merkez ilçesinden birisidir. Adana Seyhan ilçesinin, Resmi Gazete de 26824 sayılı kanuna istinaden 22.03.2008 tarihinde Çukurova ve Seyhan olarak ikiye bölünmesinden sonra oluşmuştur. Çukurova nın kuzeyinde ve batısında Toros Dağları, Karaisalı ilçesi, doğusunda Seyhan Baraj Gölü, Seyhan Nehri, güneyinde Seyhan İlçesi yer almaktadır. Çukurova İlçe Belediye sine bağlı 27 mahalle bulunmaktadır. 5393 sayılı Belediye Kanununun vermiş olduğu yetki ve sorumlulukla ilçe halkının yerel ve ortak ihtiyaçlarını karşılayarak çağdaş, katılımcı, şeffaf, yaşam kalitesi yüksek, vatandaşa çözüm odaklı bir hizmet sunmak, uluslararası kent standartlarına uygun gelişimini ve kentte yaşayanların sunulan hizmetlerden memnuniyetini sağlamak için çalışmaktadır. Belediyemiz ilçe sınırlarımız içerisinde imar, su ve kanalizasyon, ulaşım gibi kentsel alt yapı; coğrafi ve kent bilgi sistemleri; çevre ve çevre sağlığı, temizlik ve katı atık; zabıta, itfaiye, acil yardım, kurtarma ve ambulans; ağaçlandırma, park ve yeşil alanlar, konut, kültür ve sanat, turizm ve tanıtım, nikah ve evlendirme, gençlik ve spor, sosyal hizmet ve yardım, meslek ve beceri kazandırma, sporu teşvik etme ve buna benzer faaliyetleri yürütmektedir. İLETİŞİM BİLGİLERİ Adres: Belediye Evleri Mah. Türkmenbaşı Bulvarı No:61 Çukurova/ADANA Tlf: (322) 239 64 64 www.cukurova.bel.tr 7

Proje Hakkında Projemiz Çukurova Kalkınma Ajansının 2015 yılı Doğrudan Faaliyet Destek Programı kapsamında kabul edilmiş ve 2015 yılının Haziran ayında uygulanmaya başlanmıştır. Bu doğrultuda; Adana ili ve merkez ilçelerinde sahipsiz hayvanlar sorununun etkili, insancıl ve kalıcı bir şekilde çözüme kavuşturulmasını, Sokak hayvanları konusundaki tüm aktörlerle gerçekleştirilecek çalışmalar neticesinde; somut, uygulanabilir ve örnek teşkil edecek öneriler geliştirilmesi ve bu önerilerin hayata geçirilmesi adına izleme mekanizması kurulmasını, Proje kapsamında ülkemizde ilk defa gerçekleştirilecek olan sokak hayvanları il envanterinin ortaya çıkartılmasını hedeflemektedir. Proje dört aşamadan oluşmaktadır. Aşamalar sırasıyla; Adana İli Sokak Hayvanları Eylem Planı Mevcut Durum Analizleri İstatislik Çalışması İzleme Ziyaretleri Odak Grup Toplantıları 8

Metodoloji / Yöntem Adana Sokak Hayvanları Eylem Planı projesi uygulama aşaması kaynak taraması, ilgili kurumlar ile gerekli görüşmelerin gerçekleştirilmesi ve saha çalışmalarını kapsamaktadır. Çalışmalar dâhilinde 3 kişilik proje ekibi görev almış, saha çalışmaları konusunda hizmet alımı yöntemi tercih edilmiştir. Bu doğrultuda hazırlanan eylem planı kapsamında sırasıyla aşağıdaki çalışma yöntemi benimsenmiştir. YÖNTEM Kanun, Mevzuat, Genelge ve Yasal dayanakların incelenmesi, Adana İli merkez ilçelerinde ki kamu kuruluşlarının hizmet odaklı çalışmalarının incelenmesi, Belirlenen pilot mahallelerde ki sayılarının tespit edilmesi Kamu kurumlarında ki ilgili uzmanlar ile odak grup toplantısının gerçekleştirilmesi, Sivil Toplum temsilcileri ile odak grup toplantısının gerçekleştirilmesi, İyi uygulama örneklerinin araştırılması ve tespit edilmesi, Avrupa Standartlarında hizmet çizimlerinin gerçekleştirilmesi, İzleme Heyetleri oluşturularak eylem planın hayata geçirilmesini sağlamak, 9

Mevzuat Üzerine Yeryüzü çevresinin bir unsuru olan hayvanların bazı haklara sahip olması ve bunların hukuk alanında korunması düşüncesi görece olarak yeni olup, doğanın özgün yapısının bozulmasının insan yaşamını doğrudan etkilemesi nedeniyle gündeme gelmeye başlamıştır. Çevrenin sahibi ya da unsuru olan hayvanların korunmasının gerekliliği, hukukun genel amaçları içindedir. Her gün binlerce canlı hayvan üzerinde gerçekleştirilen tıbbi ve kozmetik deneyler, spor amacıyla yapılan avlanmalar, beslenme amacıyla yetiştirilen hayvanlara karşı yapılan davranışlar, fabrikasyon üretimi canlı tavuklar, sirk ve hayvanat bahçelerinde tutulup hapsedilen ve bazı davranışları yapmaya zorlanan hayvanların maruz kaldıkları eylemlerin, hayvanlar açısından işkence boyutuna varması,¹ okul ve araştırma enstitülerinde acı çekerek ölmesi karşısında, insanlar etik düşüncelerle hayvanları koruma gereğini hissetmişlerdir. İnsanların insan olmaktan kaynaklanan hakları gündeme geliyor ve bu hakların korunması konusu ne denli haklılık kazanıyorsa, ortada görünen işlem ve rakamlar hayvanların da hayvan ve canlı olmaktan kaynaklanan hakları olduğu düşüncesini gündeme getirerek bu varlıkların korunması gerektiğine haklılık kazandırdığı yolunda düşünceleri ortaya çıkarmaktadır. Hukukta hayvanların korunmasına ilişkin bazı kurallar var ise de, bu kurallar hayvanları hak sahibi yapmamaktadır. Bu kurallar hayvanlara yaşama, onlara insafsızca davranılmasının önlenmesi dolayısı ile işkence konusu edilmeme, böylece toplum vicdanının tatmin edilmesi amacını gütmekte olup, hayvanları hak sahibi kılma amacını taşımaz. Kaldı ki son olarak çıkarılan 5199 sayılı Hayvanları Koruma Yasası da, hayvanları herhangi bir hakkın sahibi yapmamaktadır. Yasa içerik itibarı ile insan ve kuruluşlara görev ve sorumluluk yükleyerek insan davranışlarına düzenleme getirmeyi amaçlamaktadır (m. 1). Zira, hayvanlara insanlara tanınan hak anlamında hak tanınması demek, hakka ilişkin iradenin kendisi dışındaki bir kişiye yöneltilebilmesini gerektirir ki, hayvanların insanlar gibi hakka ilişkin irade ileri sürebilmeleri ve bu iradeye muhatap bulmaları mümkün görünmemektedir. Açıkçası, Hayvanlar hakka sahip bir varlık olarak kabul edilseler dahi bu hakkı kullanma ehliyetinden yoksundurlar. Bu sebepten dolayı özelliklede bakıma muhtaç hayvanlar konusunda karar vericilerin özel önlemler alması gerekmektedir. 1. Ertan, Birol, Hayvan Hakları ve Türkiye, Cevat Geray Armağanı, Mülkiyeliler Birliği 10 Yayınları : 25, Ankara 2001, s. 401.

A-) TÜRK HUKUKUNDA HAYVAN HAKLARININ YERİ Türk hukukunda hayvanları korumaya yönelik temel yasalarda doğrudan bir hüküm yoktur. Korumaya yönelik olarak TCK nın 151, 181 ve 182. maddelerinde hüküm vardır. Dolaylı olarak ise Anayasa nın 56. maddesi ile 169. maddelerinde konuya temas edilmektedir. Bu konuda 5199 sayılı Hayvanları Koruma Yasası ise amacı ve konusu doğrudan hayvanlar olan özel bir yasadır. Yine yerel yönetimlerin sorumlu olduğu 5393 sayılı Kanun da Sokak hayvanları ile görev dağılımı gerçekleştirilmiştir. 11

1. Mevcut Durum Analizi Kentler sadece insanların bir arada yaşadığı fiziksel mekânlar değildir. Günlük hayatlarındaki davranış kalıpları, düşünce biçimleri, politik tercihleri, sosyal ilişkileri gibi kente özgü sosyal, çevresel, siyasal ve kültürel özellikler olduğu gibi, fiziksel yapı da mimarisiyle, estetiğiyle, kente özgü hız ve ölçeği ile ayrı özellikler taşır. Kentler nüfus ve ekonomik büyüklüğü sebebiyle doğal olarak etkileyen konumundadır. İçine aldığı kişileri az ve ya çok ama mutlaka bir surette etkiler. Dolayısıyla kent yalnızca günümüz insanına daha büyük bir oranda iş ve yerleşim olanakları sunan bir yer değildir. Kentlerin markalaşması o kentin mimarisi, sosyal hayatı, kültürel ve ekonomik özellikleri ve yaşanılabilir standartları çerçevesinde ortaya konulur. Sokakta yaşayan kediler, köpekler, kuşlar ve diğer çeşitli canlılar o kentin ortak olgusudur. Bu nedenden dolayı bölgesel anlamda gelişmeyi hedefleyen kentler sadece ekonomik yönden büyümeyi değil sosyal anlamda da yaşanılabilir şehirler olmayı öncelik haline getirmektedir. Sosyal kalkınmayı hedefleyen kentler, kente yaşayan insanları, kültürel ve sosyal alanlarını ve o kente yaşayan sokak hayvanları da dâhil olmak üzere geniş bir yelpazede ele alınması gerekmektedir. Bu doğrultuda Adana ili özelinde gerçekleştirilen saha çalışmasında sokakta yaşayan canlılara yönelik barınma, sağlık, besleme ve takip gibi hizmet odaklı çalışmaların örnekleri raporda sizlere sunulmuştur. Ayrıca belirlenen ilçelerde ki pilot mahallelerde sokak hayvanları sayıları raporda yer almaktadır. 12

1.1. HİZMET VEREN KURULUŞLAR 1.1.1. Adana Büyükşehir Belediyesi Adana Büyükşehir Belediyesi, 5216 Sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu ve 5199 Sayılı Hayvanları Koruma Kanunu nun belirlediği görevleri uygulamaktadır. Proje kapsamında eylem planı çerçevesinde gerçekleştirdikleri hizmetlerle ilgili bilgiler edinilmesi için; - Adana Büyükşehir Belediyesi Sağlık Daire Başkanı Dr. Fatih KARAYANDI ile görüşme gerçekleştirilmiştir. - Adana Büyükşehir Belediyesi Hayvan Rehabilitasyon Merkezi ziyaret edilmiştir. - İlgili hizmet noktalarından bazıları rasgele bir yöntemle kontrol edilmiştir. A.B.B Hayvan Ambulansı A.B.B Barınak Rutin Kontroller 13

Adana Büyükşehir Belediyesi Sağlık Daire Başkanlığı Adana da ilk kurulan Hayvan Rehabilitasyon Merkezi, Büyükşehir Belediyesine aittir. Adana Büyükşehir Belediyesi sorumluluk sahası içerisindeki sokak hayvanlarına veterinerlik hizmetlerinin (toplanması, taşınması, kısırlaştırılması, aşılanması, gerekli tıbbi bakımlarının yapılması, beslenmesi, kayıtlarının tutulması ve işaretlenmesi ile alındıkları ortama geri bırakılması vb.) verilmesinin yanı sıra Bulaşıcı zoonoz hastalıklar (hayvanlardan insanlara geçen hastalıklar) ile mücadele edilmektedir. Adana Büyükşehir Belediyesi hayvan barınağı, Balcalı Hastanesi arkası Çatalan yol kavşağı güney bölgesinde 14.000 m² alana kurulmuş olup, yaklaşık 2.000 hayvan kapasitesine sahiptir. Barınak bünyesinde; 2 adet prefabrik idari bina, Poliklinik ve ameliyathane, Depo ve yemekhane, 1 adet güvenlik kulübesi 91 adet köpek kulübesi, 3 adet kedi kulübesi, 6 adet köpek gezinti alanı, 52 adet bireysel hayvan tedavi kafesi mevcuttur Personel Durumu Veteriner Hekim 13 Tekniker 5 Biyolog 1 Şef 1 İş Sağ. Uzm. 1 Memur 2 Şoför 19 Büro Elemanı 11 İşçi 53 14

Araç ve Demirbaşlar Toplama Aracı 5 Servis 2 Hayvan Ambulans 2 Gezici Ameliyathane 1 Binek Araç 1 15

Max. Kapasite Mevcut Durum Diğer Canlılar Barınak Bilgileri 2000 Köpek/Kedi 700 Köpek / 100 Kedi 24 At/Tay AY Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran¹ Genel Toplam GELEN HAYVAN SAHİPLENDİRİLEN HAYVAN KISIRLAŞTIRMA KUDUZ AŞISI KÜPELEME İHBAR SOKAĞA BIRAKILAN HAYVAN TIBBI MÜDAHALE 1. Haziran ayı 18 günlük verileri kapsamaktadır.

AYLAR MikroÇip Uygulaması Eylül 2014-Haziran 2015 1894 Takip Sistemi

Hizmet Adı Açıklama İhbar Hattı Var Adana Büyükşehir Belediyesinin hizmet noktası olan Alo 153 hattı üzerinden çalışmalar yürütülmektedir. Besleme Çalışması Var Otel, Restoran gibi yiyecek hizmeti sunan bazı noktalardan artık yiyecekler alınarak Haftanın 2 günü 280 noktada besleme yapılmaktadır. Gönüllü Desteği Var Gönüllülere kuru mama desteği verilmektedir. İlçe Rehabilitasyon Noktaları Yok - Su Odakları Var Yeterli seviyede değildir. Barınak Çalışma Saatleri - 7 Gün / 24 Saat Takip Sistemi Yok Takip sistemi oluşturulmamıştır. 18

1.1.2. Çukurova Belediyesi Çukurova Belediyesi, 5393 Sayılı Belediye Kanunu ve 5199 Sayılı Hayvanları Koruma Kanunu nun belirlediği görevleri uygulamaktadır. Proje kapsamında eylem planı çerçevesinde gerçekleştirdikleri hizmetlerle ilgili bilgiler edinilmesi için; - Çukurova Belediyesi Veterineri Ali ERDAL ile görüşme gerçekleştirilmiştir. - Çukurova Belediyesi Hayvan Rehabilitasyon Merkezi ziyaret edilmiştir. - Belediye Hizmet Noktaları ziyaret edilmiştir. 19

Çukurova Belediyesi Veteriner Müdürlüğü Adana genelinde merkez ilçe belediyeler arasında Rehabilitasyon merkezi olan tek ilçe belediyedir. Çukurova Belediyesi sorumluluk sahası içerisindeki sokak hayvanlarına veterinerlik hizmetlerinin (toplanması, taşınması, kısırlaştırılması, aşılanması, gerekli tıbbi bakımlarının yapılması, beslenmesi, kayıtlarının tutulması ve işaretlenmesi ile alındıkları ortama geri bırakılması vb.) verilmesinin yanı sıra Bulaşıcı zoonoz hastalıklar (hayvanlardan insanlara geçen hastalıklar) ile mücadele edilmektedir. Barınak Adana nın çatalan mevkiinde ormanlık alan içerisinde bulunmaktadır. 1 adet prefabrik idari yapı, Poliklinik, Köpek kulübeleri, Köpek gezinti alanı, Personel Durumu Veteriner Hekim 3 Tekniker 1 Şoför Büro Elemanı İşçi 4 20

Araç ve Demirbaşlar Kamyonet 2 Motosiklet 1 AYLAR MikroÇip Uygulaması Eylül 2014-Haziran 2015 400 21

AY GELEN HAYVAN SAHİPLENDİRİLEN HAYVAN KISIRLAŞTIRMA Ocak 25 12 Şubat 30 9 Mart 20 10 Nisan 16 4 Mayıs 50 7 Haziran¹ 40 9 Genel Toplam 58 KUDUZ AŞISI KÜPELEME İHBAR SOKAĞA BIRAKILAN HAYVAN TIBBI MÜDAHALE

Hizmet Adı Açıklama İhbar Hattı Var Çukurova Belediyesi Veteriner Müdürlüğü hattı (322 247 00 19) üzerinden çalışmalar yürütülmektedir. Besleme Çalışması Var Anlaşmalı Kanatlı Hayvan üreticilerinden alnın tavuk kırıntılarını günlük olarak ilçe genelinde besleme yapılmaktadır. Gönüllü Desteği Var Gönüllülere kuru mama desteği verilmektedir. Su Odakları Var Yeterli seviyede değildir. Barınak Çalışma Saatleri - 7 Gün / 24 Saat Takip Sistemi Yok Takip sistemi oluşturulmamıştır.

1.1.3. Seyhan Belediyesi Seyhan Belediyesi, 5393 Sayılı Belediye Kanunu ve 5199 Sayılı Hayvanları Koruma Kanunu nun belirlediği görevleri uygulamakla sorumludur. Proje kapsamında eylem planı çerçevesinde gerçekleştirdikleri hizmetlerle ilgili bilgiler edinilmesi için; - Seyhan Belediyesi Veterineri Evren SONYÜREK ile görüşme gerçekleştirilmiştir. - Belediye Hizmet Noktaları ziyaret edilmiştir Seyhan Belediyesi Çevre Koruma ve Kontrol Müdürlüğü Bakım ve Rehabilitasyon merkezi bulunmamaktadır. Seyhan Belediyesi sorumluluk sahası içerisindeki sokak hayvanlarına veterinerlik hizmetlerinin (toplanması, taşınması, kısırlaştırılması, aşılanması, gerekli tıbbi bakımlarının yapılması, beslenmesi, kayıtlarının tutulması ve işaretlenmesi ile alındıkları ortama geri bırakılması vb.) verilmesinin yanı sıra Bulaşıcı zoonoz hastalıklar (hayvanlardan insanlara geçen hastalıklar) ile mücadele Adana Büyükşehir Belediyesi tarafından verilmesini istemektedir. Sokak hayvanlarına hizmetlerine yönelik olarak Adana 1. İdare Mahkemesi 2012/1148 E. Sayılı dosya ile dava açılmış 26.03.2013 tarihinde 2013/515 sayılı kararında sokak hayvanlarının rehabilitasyon ile ilgili bütün çalışmalarının Adana Büyükşehir Belediyesi tarafından yapılmasına hükmetmiştir. Bu karardan sonra mama desteği dışında tüm çalışmalar durdurulmuştur. 24

Personel Durumu Veteriner Hekim 2 Tekniker - Biyolog - Büro Elemanı 2 İşçi 4 x Sokak Hayvanları konusunda çalışma gösteren personel Araç ve Demirbaşlar Besleme Aracı 3 Hizmet Adı Açıklama İhbar Hattı Yok - Besleme Çalışması Var Anlaşmalı Kanatlı Hayvan üreticilerinden alnın tavuk kırıntılarını haftanın beş günü ilçe genelinde besleme yapılmaktadır. Gönüllü Desteği Var Gönüllülere kuru mama desteği verilmektedir. Su Odakları Var Yeterli seviyede değildir. Barınak Çalışma Saatleri - - Takip Sistemi Yok Takip sistemi oluşturulmamıştır. 25

1.1.4. Yüreğir Belediyesi Yüreğir Belediyesi, 5393 Sayılı Belediye Kanunu ve 5199 Sayılı Hayvanları Koruma Kanunu nun belirlediği görevleri uygulamakla sorumludur. Proje kapsamında eylem planı çerçevesinde gerçekleştirdikleri hizmetlerle ilgili bilgiler edinilmesi için; - Yüreğir Belediyesi Veterineri Atilla ERDOĞAN ile görüşme gerçekleştirilmiştir. Sokak hayvanlarına yönelik çalışmaların Büyükşehir Belediyesinin yetkisinde olduğunu söylemektedir. Personel Durumu Veteriner Hekim 1 Tekniker - Biyolog - Memur 1 x Sokak Hayvanları konusunda çalışma gösteren personel Araç ve Demirbaşlar Besleme Aracı Yok Hizmet Adı Açıklama İhbar Hattı Yok - Besleme Çalışması Yok - Gönüllü Desteği Var Gönüllülere kuru mama desteği verilmektedir. Su Odakları Yok - Barınak Çalışma Saatleri - - Takip Sistemi Yok Takip sistemi oluşturulmamıştır. 26

1.1.5. Sarıçam Belediyesi Sarıçam Belediyesi, 5393 Sayılı Belediye Kanunu ve 5199 Sayılı Hayvanları Koruma Kanunu nun belirlediği görevleri uygulamakla sorumludur. Proje kapsamında eylem planı çerçevesinde gerçekleştirdikleri hizmetlerle ilgili bilgiler edinilmesi için; - Sarıçam Belediyesi Veterineri Aylin AKİZ ile görüşme gerçekleştirilmiştir. Sokak hayvanlarına yönelik çalışmaların Büyükşehir Belediyesinin yetkisinde olduğunu söylemektedir. Personel Durumu Veteriner Hekim 1 Tekniker - Biyolog - Memur - x Sokak Hayvanları konusunda çalışma gösteren personel Araç ve Demirbaşlar Besleme Aracı Yok Hizmet Adı Açıklama İhbar Hattı Yok - Besleme Çalışması Yok - Gönüllü Desteği Var Gönüllülere kuru mama desteği verilmektedir. Su Odakları Yok - Barınak Çalışma Saatleri - - Takip Sistemi Yok Takip sistemi oluşturulmamıştır. 27

1.1.6. Orman Ve Su İşleri Bakanlığı VII. Bölge Müdürlüğü 5199 Sayılı Hayvanları Koruma Kanunu nun belirlediği görevleri uygulamakla sorumludur. Proje kapsamında eylem planı çerçevesinde gerçekleştirdikleri hizmetlerle ilgili bilgiler edinilmesi için; - Bölge Müdürlüğü nden Veteriner Hekim Eyyüp TURABİK ile görüşme gerçekleştirilmiştir. Bölge müdürlüğü yasalar çerçevesinde uygulayıcı kuruluşların koordinasyonunu sağlamaktadır. 5199 Sayılı hayvanlar koruma Kanunu na göre bazı önemli maddeler; MADDE 5 (1) İl Müdürlüğü; a) Hayvanların korunması ve refahının sağlanması ile ilgili olarak kurum ve kuruluşların il düzeyindeki faaliyetlerini izlemekle, yönlendirmekle ve bu konuda gerekli koordinasyonu sağlamakla, b) Yerel hayvan koruma görevlileri ve gönüllü kuruluşlar ile işbirliği yaparak sahipsiz hayvanların kontrolünü takip etmekle, c) Yerel hayvan koruma görevlilerinin müracaatlarını değerlendirmekle ve bu görevlilerin hayvan refahı konusunda gerekli eğitimi almalarını sağlamakla, yerel hayvan koruma görevlisi adaylarını il hayvan koruma kurullarına bildirmekle, ç) Olumsuz faaliyetleri tespit edilen yerel hayvan koruma görevlileri ile ilgili olarak il hayvan koruma kuruluna belgelerinin iptali için talepte bulunmakla, e) Sahipsiz hayvanların kayıt altına alınması ile ilgili faaliyetleri, belediyelerle ve gönüllü kuruluşlarla eşgüdüm sağlayarak yaptırmakla, f) Hayvan sevgisi, korunması ve yasatılması ile ilgili eğitici faaliyetleri belediye, gönüllü kuruluş ve yerel hayvan koruma görevlileri ile koordineli olarak düzenlemekle, g) Sahipsiz ve güçten düşmüş hayvanlar ile ilgili olarak belediyelerce geçici bakımevlerinin oluşturulmasını sağlatmakla, 28

h) Denetim elemanlarınca, hayvanlarına eziyet veren hayvan sahiplerine gerekli yasal işlemleri yapmak suretiyle hayvanlarına el koymakla, uygun bir geçici bakımevine gönderilmesini sağlayarak koruma altına almakla ya da sahiplenilmesini sağlamakla, ı) Herhangi bir sebeple kapatılmak istenilen geçici özel bakımevlerinin müracaatlarını kabul ederek, hayvanların uygun bir geçici bakımevine aktarılmasını sağlamakla, i) Bu Yönetmelik hükümlerine göre, geçici bakımevi ve özel geçici bakımevi açmak isteyenler ile mobil kısırlaştırma ünitelerini açmak isteyenlerin müracaatlarını değerlendirerek izin vermekle görevli ve sorumludur. 29

1.1.7. Adana Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü 5199 Sayılı Hayvanları Koruma Kanunu nun belirlediği görevleri uygulamakla sorumludur. Proje kapsamında eylem planı çerçevesinde gerçekleştirdikleri hizmetlerle ilgili bilgiler edinilmesi için; - İl Müdürlüğü nden Veteriner Hekim Turan SESLİ ile görüşme gerçekleştirilmiştir. İl müdürlüğü yasalar çerçevesinde uygulayıcı kuruluşların denetimi ve eğitimini sağlamaktadır. Buna Göre; Ev ve süs hayvanı ve kontrollü hayvanları bulundurma ve sahiplenme şartları, hayvan bakımı konularında verilecek eğitim ile ilgili usul ve esaslar ile sahiplenilerek bakılan hayvanların çevreye verecekleri zarar ve rahatsızlıkları önleyici tedbirler, Sahipsiz hayvanların korunması, bakılması ve gözetimi için yürürlükteki mevzuat hükümleri çerçevesinde, yerel yönetimler yetki ve sorumluluklarına ilişkin düzenlemeler ile çevreye olabilecek olumsuz etkilerini gidermeye yönelik tedbirler, Almak asli görevleri arasında yer almaktadır. Başıboş Hayvanlarda ki görülen kuduz vakalarında Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü yetkili kuruluştur. 30

1.2. ADANA İLİ SOKAK HAYVANLARI MAHALLE ENVANTERİ METOT ÜZERİNE Adana ili merkez ilçelerinde gerçekleştirdiğimiz sahipsiz veya başıboş hayvan envanteri çalışması, Rasgele Sayım metodu kullanılarak oluşturulmuştur. TUİK verileri kullanılarak merkez ilçelerin en büyük nüfusa sahip mahalleleri pilot olarak seçilmiştir. Buna göre; Çukurova İlçesi Sarıçam İlçesi Seyhan İlçesi Yüreğir İlçesi Bulvarlar Pilot Mahalleler Toros Mahallesi Mehmet Akif Ersoy Mahallesi Yeşilyurt Mahallesi Kiremithane Mahallesi Turgut Özal Bulvarı, Kenan Evren Bulvarı, Türkmenbaşı Bulvarı, Atatürk Caddesi, Topalak Köyü Belirlenmiştir. Sayımlar esnasında fotoğraf kayıtları alınarak mükerrer sayımları önüne geçilmesi hedeflenmiştir. Sayımlarda sayı, tür gruplandırmaları yapılmıştır. Topalak Köyü 31

1.2.1. Çukurova İlçesi Toros Mahallesi Toros Mahallesi Çukurova İlçesinin en büyük yerleşim yerleri arasında almaktadır. Mahallenin sosyo ekonomik durumu orta seviyelerde olup mahalle genelinde dikey yapılaşma mevcuttur. Mahalle Geneli Araştırma Yorumu Mahalle genelinde dikey yapılaşma olması sebebiyle sokak aralarında sahipsiz hayvanlar nadir görülmektedir. Sahipsiz Hayvanlar mahalle sınırları içerisinde bulunan parklarda yaşamlarını devam ettirmekte, yiyecek aramak için sokak aralarına girmektedir. Mahalle halkı sokak hayvanları konusunda yeterli düzeyde bilince sahip olmasına karşın geçtiğimiz aylarda zehirlenme vakaları meydana gelmiştir. Mahalle genelinde Çukurova Belediyesi ve gönüllüler tarafından besleme yapılmasından ötürü besleme problemi bulunmamaktadır. Mahalle genelinde su odaklarının çoğaltılması gerekmektedir. 32

Toros Mahallesi Başıboş Hayvan Sayımı Sonuçları Köpek 193 Adet Köpek Türleri 1. Melez 2. Özel Tür 2% 98% 33

Başı Boş Hayvanların yoğun yaşadıkları semtler, Toros Mahallesi 78186 Sk., 78187 Sk., Doğal Park I Köpek 29 Adet Toros Mahallesi 78112 Sk. Hayalpark Civarı Köpek 26 Adet Toros Mahallesi Su Odakları 8 Adet 34

1.2.2. Sarıçam İlçesi Mehmet Akif Ersoy Mahallesi Mehmet Akif Ersoy Mahallesi Sarıçam İlçesinin en büyük yerleşim yerleri arasında almaktadır. Mahallenin sosyo ekonomik durumu alt seviyelerde olup mahalle genelinde yatay yapılaşma mevcuttur. Mahalle Geneli Araştırma Yorumu Mahalle genelinde yatay yapılaşma ve ekim arazilerinin yoğun olması sebebiyle sokak aralarında sahipsiz hayvanlar görülmektedir. Sahipsiz Hayvanlar az da olsa cadde üzerinde ki refüjlerde yaşamlarını devam ettirmektedir. Mahalle genelinde yeterli düzeyde besleme yapılmamasından ötürü besleme problemi bulunmaktadır. Mahalle genelinde mutlaka su odaklarının çoğaltılması gerekmektedir. Mahalle genelinde sahipsiz hayvanlara yönelik hizmet eksikliği diğer ilçelere göre daha fazla görülmektedir. 35

Mehmet Akif Ersoy Mahallesi Başıboş Hayvan Sayımı Sonuçları Köpek 80 Adet Köpek Türleri 1. Melez 2. Özel Tür 13% 87% 36

Mehmet Akif Ersoy Mahallesi 3160 Sokak, 3179 Sokak Köpek 32 Adet Mehmet Akif Ersoy Mahallesi Kozan Caddesi Üzeri Köpek 28 Adet Mehmet Akif Ersoy Mahallesi Su Odakları 0 Adet 37

1.2.3. Seyhan İlçesi Yeşilyurt Mahallesi Yeşilyurt Mahallesi Seyhan İlçesinin en büyük yerleşim yerleri arasında almaktadır. Mahallenin sosyo ekonomik durumu değişkenlik göstermektedir. Mahalle genelinde sokak bazında yatay ve dikey yapılaşma mevcuttur. Mahalle Geneli Araştırma Yorumu Mahalle genelinde yer yer yatay, yer yer dikey yapılaşma görülmesi sebebiyle sokak aralarında sahipsiz hayvanlar görülmektedir. Sahipsiz Hayvanlar Cadde üzerinde ki refüjlerde, parklarda ve sokak aralarında yaşamlarını devam ettirmektedir. Mahalle genelinde Gönüllüler, Büyükşehir Belediyesi ve Halk tarafından yeterli düzeyde besleme yapıldığı görülmektedir. Mahalle genelinde mutlaka su odaklarının çoğaltılması gerekmektedir. Mahalle genelinde sokak hayvanları gruplar halinde gezdiği görülmektedir. 38

Yeşilyurt Mahallesi Başıboş Hayvan Sayımı Sonuçları Köpek 209 Adet Köpek Türleri 1. Melez 2. Özel Tür 4% 96% 39

Yeşilyurt Mahallesi 71201 Sokak, 71209 Sokak Köpek 17 Adet Yeşilyurt Mahallesi 71225 Sokak, 71269 Sokak Köpek 13 Adet 40

1.2.4. Yüreğir İlçesi Kiremithane Mahallesi Kiremithane Mahallesi Yüreğir İlçesinin en büyük yerleşim yerleri arasında almaktadır. Mahallenin sosyo ekonomik durumu değişkenlik göstermektedir. Mahalle genelinde sokak bazında yatay yapılaşma mevcuttur. Mahalle Geneli Araştırma Yorumu Mahalle genelinde yatay yapılaşma görülmesi sebebiyle sokak aralarında sahipsiz hayvanlar görülmektedir. Sahipsiz Hayvanlar Cadde üzerinde ki refüjlerde, parklarda yaşamlarını devam ettirmektedir. Mahalle genelinde kamu kuruluşları tarafından yeterli düzeyde besleme yapılmadığı görülmektedir. Mahalle genelinde su odakları bulunmamaktadır. Mahalle genelinde uyuz başlangıcı olan köpekler görülmektedir. 41

Kiremithane Mahallesi Başıboş Hayvan Sayımı Sonuçları Köpek 76 Adet Köpek Türleri 1. Melez 2. Özel Tür 0% 100% 42

Kiremithane Mahallesi Süleyman Vahit Caddesi Köpek 11 Adet Kiremithane Mahallesi 910 Sokak, 909 Sokak Köpek 4 Adet Mahalle genelinde beslenme problemleri, çevresel faktörler ve kamu hizmetlerinin noksanlığı nedeniyle sokaklar aralarında başıboş köpek sayılarının azlığı dikkat çekmektedir. 43

Saha Araştırmaları olarak Gözlem Sonucu; Adana merkez ilçelerimiz de yapılan saha araştırmalarında Adana sokak hayvanları sorunun basit dokunuşlarla en aza indireceği başıboş hayvanlarının sorunlarını insancıl yollarla çözümünün Adana halkının da istediği olduğu gözlemlenmektedir. Yapılan çalışmalar ve bu çalışmalara eklenecek küçük dokunuşlarla büyük sonuçlar almak aynı zamanda diğer kentlere örnek olmak Adana ili için önemli bir kalkınma ibaresidir. Hayvan nüfusunun sağlıklı kontrolü, çevre sağlığı ve halk sağlığı açısından yapılan çalışmalar ve doğru uygulanması çok önemlidir. Adana genelinde kısırlaştırma çalışmalarına hız verilerek mevcut hayvan adına daha fazla bakım ve hizmet gereksinimleri yerine getirildiği takdirde örnek uygulamalarla örnek bir şehir teşkil edecektir. 44

3. Odak Grup Toplantıları Şehir genelinde sahipsiz hayvanlar sorununun etkili, insancıl ve kalıcı bir şekilde çözüme kavuşturulmasını tüm aktörlerle gerçekleştirilecek bir olgudur. Bu sorunların ortak bir paydada çözüme kavuşturulması bölgelerin sosyal ve sağlık açısından kalkınması adına son derece önem arz etmektedir. İlgili Kamu kuruluşları ve Yerel yönetimler tüm iyi niyetlerine rağmen kontrolsüz şekilde büyüyen sokak hayvanları popülasyonlarına çare bulamamakta, geçici çözümler üretmekten başka alternatifleri kalmamaktadır. Sokakta yaşayan canlılara yönelik standart hizmetler ve bununla birlikte hizmet alternatifleri geliştirmesi Hak Temelli bir yaklaşım olarak ele alınması gerekir. Projemizin bu aşamasında Kamu kuruluşları, yerel yönetimler, sivil toplum örgütleri ve örgütsüz sivil aktivistleri Odak Grup Toplantıları aracılığı ile bir araya getirerek sokakta yaşayan hayvanlara hizmet odaklı ne gibi çalışmalar geliştirilebileceği konusunda tartışma ortamları yaratılmıştır. Odak grup tartışmalarının amacı, belirlenen bir konu hakkında katılımcıların bakış açılarına, yaşantılarına, deneyimlerine, eğilimlerine, fikirlerine, duygularına, tutum ve alışkanlıklarına dair derinlemesine ve çok boyutlu nitel bilgi edinmektir. Odak grup tartışmalarında önemli olan, katılımcıların genel kabul gören görüş yönünde fikir bildirmeleri değil, sadece kendi görüşlerini özgürce ortaya koymalarını sağlayacak ortam oluşturmaktır. Araştırmacının nötr bir davranış sergilemesi buna katkı getirecektir. Odak grup tartışmalarında genellikle bir kolaylaştırıcı (moderatör) ve bir raportör bulunmaktadır. 45

3.1. Kamu Kuruluşları Odak Grup Toplantısı Kamu Kuruluşları ve Yerel Yönetimlerden, Sokak hayvanları konusunda çalışan uzmanların katılım gösterdiği toplantımızda, ortaya çıkacak sonuçların hizmet götüren kuruluşlara yol gösterici niteliğinde olması hedeflenmektedir. Bu doğrultuda odak grup toplantısı süresince aşağıdaki tabloda yer alan konular çevresinde durulmuştur. ANA TEMALAR MEVZUAT VE YASALAR HİZMETLER KONULAR Hayvan Hakları Yasası, Yetkilendirme ve Prosedür Üzr. Personel Özlük Hakları, Rehabilitasyon Merkezleri, Barınaklar, Tıbbi Bakım, Kontrol ve Takip, Farkındalık Çalışmaları, Besleme ve Su, SİVİL TOPLUM DİYALOGLARI İletişim, Koordinasyon, Katılım Gösteren Kuruluşlar Orman ve Su İşleri VII. Bölge Müdürlüğü Tarım ve Köy İşleri İl Müdürlüğü Adana Büyükşehir Belediyesi Çukurova Belediyesi Veterinerler Odası DOHAYKO Yüreğir Belediyesi Sarıçam Belediyesi 46

3.2. Sivil Toplum Kuruluşları ve Sivil Aktivistler Odak Grup Toplantısı Sivil Toplum Kuruluşları ve Sivil aktivistleri n katılım gösterdiği toplantımızda, ortaya çıkacak sonuçların hizmet götüren kuruluşlara yol gösterici niteliğinde olması hedeflenmektedir. Bu doğrultuda odak grup toplantısı süresince aşağıdaki tabloda yer alan konular çevresinde durulmuştur. ANA TEMALAR MEVZUAT VE YASALAR HİZMETLER KONULAR Hayvan Hakları Yasası, Yetkilendirme ve Prosedür Üzr. Sivil Toplumun Yetkileri Rehabilitasyon Merkezleri, Barınaklar, Tıbbi Bakım, Kontrol ve Takip, Farkındalık Çalışmaları, Besleme ve Su, Gönüllü Yönetimi, KAMU DİYALOGLARI İletişim, Koordinasyon, 47

EYLEM PLANI Aşağıda yer alan bilgiler, Odak Grup Toplantısı sonucunda ortaya koyduğumuz sorunlar, taraflarca hem fikir olunan öneriler ile eylem planı çerçevesinde oluşturulmuştur. Sokak hayvanları (Kedi ve Köpekler), özelliklede yerel yönetimler tarafından iş yükü olarak görüldüğü konu ile ilgili taraflarca benimsenmiştir. Bu kapsamda gerek yasal prosedürler, gerek alandaki yetişmiş personel ve durumları, gerekse de yerel yönetimlerinin konuyla ilgili istekleri göz önünde alınarak sistemli bir şekilde çalışması sokakta yaşayan canlılarla ilgili sorunları ortadan kaldıracağı inancı içindeyiz. Bu bağlamda yasa hükümleri gereği sokakta yaşayan canlıların beslenmesinden bakımlarına, aşılarından barınmaları gibi tüm kapsayıcı hizmetler ilgili yasalar hükmünce görev dağılımı gerçekleştirilmiştir. Proje kapsamında ortaya çıkan çıkarım ise bu yasaların etkin bir şekilde pratiğe dökülmesidir. Oluşturulan izleme heyeti ile birlikte öngörülen sürelerde eylemlerin hayata geçirilmesi takip edilmiş olacaktır. EYLEM NO EYLEMLER 1 (Y) Yasalar ve mevzuatların etkin bir şekilde uygulanması 2 (P) Yerel hayvan koruma görevlileri, gönüllüler ve kamu personel 3 (B) Barınak, Bakımevleri, Geçici rehabilitasyon noktaları vb. Hizmetler 4 (K) Kamu Kuruluşlarının diğer hizmetleri 5 (S) Sivil Toplum Kuruluşları Yerel Yönetim Ve Kamu İşbirliği 48

Eylem Planı Çerçevesi İlgili Tüm Kurumlara Öneriler; Yasalar ve Mevzuat 5199 Sayılı Hayvanları Koruma Kanunu, 5216 Sayılı Büyükşehir Kanunu ve 5393 Sayılı Belediyeler Kanunu kapsamında kamu kuruluşları ve yerel yönetimlerin görev alanları açıkça belirtilmiştir. Bu görevler kapsamında tüm kurumlar ilgili görevlerini yerine getirmekle mükelleftir. Sokak hayvanları ile ilgili tüm sorunlar kurumların ilgili mevzuatlar çerçevesinde koordinasyonlu bir şekilde çalışarak giderilebilir. 5199 sayılı Hayvanları Koruma Kanununun uygulaması bakan oluru ile mülki idarelere verilmiştir. Bu bağlamda belediyeler tarafından Valilikler ve ilçelerdeki mülki amir olan Kaymakamlıkların yasal yetkileri çerçevesinde İl Çevre Müdürlüklerinin gözetimi ile yasanın uygulama yönetmeliği çerçevesinde bakımevleri oluşturulup yasaya uygun olarak çalışması sağlanmalıdır. Yasalar ve Mevzuatlar çerçevesinde Bakımevleri ve Rehabilitasyon Merkezleri Büyükşehir Belediyeleri tarafından oluşturulmakta, İlçe belediyeler bu kapsamda büyükşehir belediyesine destek olarak geçici küçük merkezler oluşturabilmektedir. Sistemin sağlıklı işleyebilmesi adına ilçe belediyelerin mutlaka Bakım İstasyonları oluşturması gerekmektedir. Sahipsiz hayvanlara ilişkin her türlü işlem yasanın uygulayıcısı olan Valilikler, Orman Su İşleri Müdürlükleri ve Belediyelere verilmiştir. Belediyeler dışında hiç bir kurum veya kuruluş, sahipsiz hayvanlara müdahale edemez, toplayamaz, bir yerden bir yere taşıyamaz. 5199 sayılı Hayvanları Koruma Kanununun Uygulama Yönetmeliğinde Yerel Hayvan Koruma Görevlileri yer almaktadır. İllerde bu görevliler aktif hale getirilmeli ve teşvik edilmelidir. Yerel Yönetimlerde, sokak hayvanları konusunda çalışan Veteriner, Tekniker ve diğer personellerin özlük hakları ve çalışma koşulları iyileştirilmeli Üretim ve İthalatı sınırlandırma çalışmaları yapılması gerekmektedir. Hayvanların ömrü boyunca zulüm ve esaret altında tutulması esasına dayanan hayvanat bahçeleri, sirkler, su parkları, deney laboratuvarları vb. yerler kapatılmalıdır. Ruhsatsız Hayvan Üretim yerlerinin ivedilikle kapatılması gerekmektedir. Belediyeler sokak hayvanı, kısırlaştırılması ve bakımevlerinin kurulması ile görevlidir. Fakat bu hizmetin oluşturulması, denetlenmesi ve insani koşullarda olması VALİLİK VE KAYMAKAMLIKLARIN görevidir. Valilikler ve kaymakamlıklar hayvanların hakları konusunda, kendilerine görev veren kanun gereği, daha aktif olmalı, il çevre müdürlükleri bu konuda duyarlı, güçlü ve etkili çalışmalar yapmalıdır. İl hayvan kurulları çok ilde oluşturulmamış, oluşturulan yerlerde de, karar alma yetkisine sahip vali, kaymakam, belediye başkanı gibi yetkililerin katılmaması nedeniyle çok etkili çalışmalar yapmamıştır. Bu yetkililerin katılımı ile HKK toplantıları yapılmalıdır. 49

Sokak Hayvanlarına Yönelik Hizmetler 5199 Sayılı Hayvanları Koruma Kanunu, 5216 Sayılı Büyükşehir Kanunu ve 5393 Sayılı Belediyeler Kanunu kapsamında yerel yönetimler sokak hayvanları konusunda yeterli seviyede uzman personel çalıştırmalı, hizmetler adına yeterli derecede kaynak ayırması gerekmektedir. Sokak hayvanlarına yönelik hizmetlerin gereksiz hizmet algısından kurtularak asli görev olarak benimsemesi gerekmektedir. Belediyeler, illerinde ki sokak hayvanları nüfuslarına göre Bakımevleri, Rehabilitasyon Merkezleri ve Bakım istasyonları kurmalı, kurulu olan noktaların sürdürülebilirliği sağlanmalıdır. Ülkemizde yeni yaygınlaşan tam donanımlı Hayvan Ambulansları önem arz etmektedir. Yerel Yönetimler bütçelerini oluştururken bu araçların alımı ile ilgili yeterli düzeyde kaynak ayırması gerekmektedir. Yerel yönetimler Geçici bakımevlerinde on gün süre ile gerekli duyurular yapıldığı halde sahiplendirilemeyen hayvanlar kontrolleri, aşıları ve tıbbi müdahaleler ile kısırlaştırılmaları yapıldıktan ve operasyon yaraları kapandıktan en az yedi gün sonra kayıt altına alınıp, müdahale görmüş olduklarını gösteren işaretleri üzerlerinde olacak şekilde alındıkları ortama geri bırakmakla sorumludur. Yerel Yönetimler kent genelinde su ve besleme odakları oluşturması gerekmektedir. Belediyeler uygun gördükleri alanlara Kedi Evleri yapmalılardır. İl Hayvanları Koruma Kurulu tarafından alınan kararların ivedilikle yerine getirilmesi gerekmektedir. Yerel Yönetimler Yerel Hayvan Koruma Görevlileri ne kolaylık sağlamalılardır. Yerel yönetimler bakımevleri ve bakım istasyonlarına getirilen yaralı, güçten düşmüş veya tıbbı desteğe ihtiyaç duyan hayvanlara, Barınak-Tedavi-Sokağa Dönüş üçgeninde takip sistemi oluşturmalılardır. Personel sayısında yeterli düzeyde veteriner, tekniker ve eğitimli yardımcı elemanlar bulundurulması gerekmektedir. Yerel yönetimler sokak hayvanlarına yönelik faaliyet gösteren personellerine belirli aralıklarda konu ile ilgili eğitimler vermelidirler. Sahiplendirme sistemleri geliştirilmelidir. Yerel yönetimlerin besleme çalışmalarında uzmanlar kontrolünde doğru besinlerin verilmesi gerekmektedir. Olmayan yerlere su odaklarının doğru nokta tespiti yapılarak kurulması var olanlarının da onarılmasının sağlanması gerekmektedir. Kırsal noktalara otomatik su pınarları ve besleme odakları kurulmalıdır. İhbar hatlarında görevli çağrı elemanlarının bilinçlendirilmesi gerekmektedir. Çip veya Kimliklerin Sokak hayvanlarında yaygınlaştırılması ve sahipli hayvanlarda 50 teşvik edilmesi sağlanmalıdır.

Büyükşehir olan illerde merkezi ilçeler dışında ki ilçeler adına mobil hayvan araçları ile sık sık saha çalışmaları yapılması gerekmektedir. İl Çevre Müdürlükleri, Orman ve Su İşleri İl Müdürlüklerinin denetimlerinin artırması gerekmektedir. SİVİL TOPLUM- YEREL YÖNETİMLER VE KAMU İŞBİRLİĞİ 5199 Sayılı Hayvanları Koruma Kanunu, 5216 Sayılı Büyükşehir Kanunu ve 5393 Sayılı Belediyeler Kanunu kapsamında sokak hayvanları konusunda gönüllülerinde görev tanımı yapılmıştır. Çalışmalar yürüten tüm kuruluşlar gerek sivil toplum örgütleri gerekse de gönüllü olarak çalışmalar yürüten Yerel Hayvan Koruma görevlileri ile koordinasyonlu çalışmalılardır. Besleme ve Hayvan Hakları konusunda saha çalışmaları yürüten sivil aktivsitler, ilgili kuruluşlar için kilit roller üstlenmektedirler. Bu kişiler ve örgütler desteklenmesi gerekmektedir. Gönüllüler sahipsiz hayvanları besleme konusunda yüksek derecede bilgi birikimine sahiptir. Maddi olanağı kısıtlı olan gönüllülere kayıt altına alarak yerel yönetimlerin kuru ve yaş mama desteğinde bulunması gerekmektedir. Farkındalık çalışmaları sivil toplum örgütleri aracılığı ile yapılması gerekmektedir. Sivil toplum kuruluşlarının farkındalık çalışmalarına yönelik daha fazla proje geliştirmesi ve yaygınlaştırması yararlı olacaktır. Fotoğraf Yarışmaları, Sokak Hayvanları Güzellik Yarışmaları, Su kapları dağıtımı, okul eğitimleri gibi etkinlikler yaygınlaştırılması gerekmektedir. Medya, hayvan aleyhine yanlı ve seçici haber yaparak hayvan hakları ihlallerini meşrulaştıracak şekilde negatif olgu yaratmamalı ve toplumu yanlış yönlendirmemelidir. Sivil toplum örgütleri kurumsal süreçlerini gözden geçirmeli, üyelerine kapasite geliştirici eğitimler ve seminerler düzenlemelidir. 51

Eylem: 1 (Y) YASALAR VE MEVZUATLARIN ETKİN BİR ŞEKİLDE UYGULANMASI EYLEMLERİ EYLEM KODU EYLEM HEDEFİ SORUMLU ve İLGİLİ KURULUŞ ÖNGÜLEREN SÜRE 1.Y.1 5199 Sayılı Hayvanları Koruma Kanunu etkin bir şekilde uygulanması için görev tanımları ve dağılımlarının gerçekleştirilmesi İl Orman ve Su İşleri Müdürlüğü İl Tarım ve Köy İşleri Müdürlüğü Büyükşehir Belediyesi İlçe Belediyeleri Kasım 2015 1.Y.2 İl Hayvanları Koruma Kurulu toplantı kararlarının uygulamalarının denetiminin gerçekleştirilmesi Adana Valiliği 6 Aylık Dönemler 1.Y.3 Kurumlar arası koordinasyonun sağlanması ve İletişim Ağının Oluşturulması İl Orman ve Su İşleri Müdürlüğü 2015 Yılı ve Sonrası Yıllar 1.Y.4 İl Özel İdaresi ve Belediye Hizmetlerine Gönüllü Katılım Yönetmeliği nin uygulanması Adana Büyükşehir Belediyesi Çukurova Belediyesi, Sarıçam Belediyesi, Seyhan Belediyesi, Yüreğir Belediyesi 2015 Yılı 1.Y.5 Hayvan İthalatı ve Üretim haneleri denetimlerin sıklaştırılması İl Orman ve Su İşleri Müdürlüğü İl Tarım ve Köy İşleri Müdürlüğü 2015 Yılı ve Sonrası Yıllar

1.Y.6 Hayvanların ömrü boyunca zulüm ve esaret altında tutulması esasına dayanan hayvanat bahçeleri, sirkler, su parkları, deney laboratuvarları vb. yerlerin açılmaması Adana Büyükşehir Belediyesi Çukurova Belediyesi, Sarıçam Belediyesi, Seyhan Belediyesi, Yüreğir Belediyesi 2015 Yılı ve Sonrası 1. Y.7 Petshop, Veteriner Klinikleri ve Hayvan Hastaneleri denetimlerinin artırılması İl Orman ve Su İşleri Müdürlüğü İl Çevre Müdürlüğü Adana Veterinerler Odası 2015 Yılı ve Sonrası 1.Y.8 Bakımevi, Rehabilitasyon Noktaları, Hizmet Araçları gibi yerinde hizmetlerin denetimlerinin yapılması ve yasalara uygun hale getirilmesinin sağlanması İl Orman ve Su İşleri Müdürlüğü İl Çevre Müdürlüğü Yerel Hayvan Koruma Görevlileri 2015 Yıl 1.Y.9 STK, Yerel Hayvan Koruma Gönüllüleri, Veterinerler Vb. bireylere periyodik aralıklarla yasal bilgilendirme toplantıları düzenlenmesi İl Orman ve Su İşleri Müdürlüğü İl Çevre Müdürlüğü Aralık 2015 1.Y.10 Yerel Yönetim ve Kamu Kuruluşlarında çalışan ilgili personellere yasal mevzuat ve yönetmelik ile ilgili eğitimlerin verilmesi Adana Valiliği İl Orman ve Su İşleri Müdürlüğü Kasım 2015 53

Eylem: 2 (P) YEREL HAYVAN KORUMA GÖREVLİLERİ, GÖNÜLLÜLER VE KAMU PERSONEL EYLEMLERİ EYLEM KODU EYLEM HEDEFİ SORUMLU ve İLGİLİ KURULUŞ ÖNGÜLEREN SÜRE 2.P.1 1.Y.4 2.P.3 2.P.4 2.P.5 Yerel Hayvan Koruma Görevlileri, Gönüllüler ve Kamu personellerinin görev tanımları yasalar çerçevesinde net olarak belirlenmesi ve il genelindeki tüm kuruluşlara bildirilmesi İl Özel İdaresi ve Belediye Hizmetlerine Gönüllü Katılım Yönetmeliği nin uygulanması Yerel Hayvan Koruma Gönüllüleri nin çalışmaları takip edilerek yıl bazında raporlanmasının sağlanması Yerel Hayvan Koruma Gönüllüleri yönelik başarı ve ödül sisteminin geliştirilmesi Olumsuz faaliyetleri tespit edilen yerel hayvan koruma görevlileri ile ilgili olarak il hayvan koruma kuruluna belgelerinin iptali için talepte bulunmak İl Hayvanları Koruma Kurulu Ekim / 2015 Adana Büyükşehir Belediyesi Çukurova Belediyesi, Sarıçam Belediyesi, Seyhan Belediyesi, Yüreğir Belediyesi İl Hayvanları Koruma Kurulu Yerel Hayvan Koruma Gönüllüleri İl Hayvanları Koruma Kurulu İl Çevre Müdürlüğü 2015 Yılı 2016 Yılı 2016 Yılı 2016 Yılı 2.P.6 Yerel Hayvan Koruma Gönüllüleri yönelik Adana Valiliği 2015 Yılı ve Sonrası 54

2.P.7 2.P.8 1.Y.9 2.P.9 2.P.10 Yerel Yönetimlerdeki uzman ve yardımcı personel yetersizliğinin giderilmesinin sağlanması Uzman personellerin ilgili mevzuatlar çerçevesinde çalışmaları ve özlük haklarında iyileştirme sağlanması STK, Yerel Hayvan Koruma Gönüllüleri, Veterinerler Vb. bireylere periyodik aralıklarla yasal bilgilendirme toplantıları düzenlenmesi Sokak Hayvanları konusunda çalışan personellere kapasite artırıcı eğitimler düzenlenmesi Bakım Evi ve Rehabilitasyon Merkezlerinde çalışan personellere yıpranma payı ödenmesi Adana Büyükşehir Belediyesi Çukurova Belediyesi, Sarıçam Belediyesi, Seyhan Belediyesi, Yüreğir Belediyesi Adana Büyükşehir Belediyesi Çukurova Belediyesi, Sarıçam Belediyesi, Seyhan Belediyesi, Yüreğir Belediyesi İl Orman ve Su İşleri Müdürlüğü İl Çevre Müdürlüğü Adana Büyükşehir Belediyesi Çukurova Belediyesi, Sarıçam Belediyesi, Seyhan Belediyesi, Yüreğir Belediyesi Adana Büyükşehir Belediyesi Çukurova Belediyesi, Sarıçam Belediyesi, Seyhan Belediyesi, Yüreğir Belediyesi 2016 Yılı 2016 Yılı Aralık / 2015 2016 Yılı 2016 Yılı 55

Eylem: 3 (B) BARINAK, BAKIMEVLERİ, GEÇİÇİ REHABİLİTASYON NOKTALARI VB. HİZMETLER EYLEMLERİ EYLEM KODU EYLEM HEDEFİ SORUMLU ve İLGİLİ KURULUŞ ÖNGÜLEREN SÜRE 3.B.1 3.B.2 3.B.3 Adana Büyükşehir Belediyesi Sokak Hayvanları Rehabilitasyon Merkezi nin Kapasitesinin Artırılması Çukurova İlçesi Rehabilitasyon Noktasının İyileştirilmesi Ve Eksikliklerinin Giderilmesi İlçe Geçici Rehabilitasyon Merkezleri Kurulması Adana Büyükşehir Belediyesi Çukurova Belediyesi Sarıçam Belediyesi, Seyhan Belediyesi, Yüreğir Belediyesi 2016 Yılı 2016 Yılı 2016 Yılı 3.B.4 Kırsal Bakım İstasyonları Kurulması Adana Büyükşehir Belediyesi 2016 Yılı ve Sonrası 3.B.5 3.B.6 3.B.7 Yavru Anne, Karantina, Uyuz Ve Terrier Evleri Gibi Bölümlerin Genişletilmesi Online Hayvan Kayıt Sistemi Oluşturulması Online Sahiplendirme Sisteminin Geliştirilmesi Adana Büyükşehir Belediyesi, Çukurova Belediyesi İl Orman ve Su İşleri Müdürlüğü,Adana Büyükşehir Belediyesi, Çukurova Belediyesi, Sarıçam Belediyesi, Seyhan Belediyesi, Yüreğir Belediyesi, Adana Büyükşehir Belediyesi, Çukurova Belediyesi Aralık/2015 2016 Yılı Kasım /2015 56

3.B.8 3.B.9 3.B.10 2.P.9 2.P.10 7 / 24 Kayıt Yapabilen Kamera Sisteminin Monte Edilmesi Barınak, Bakımevi Ve Geçici Rehabilitasyon Noktalarında Kısırlaştırma Çalışmalarının %50 Oranında Artırılması Kedi Evlerinin Çoğaltılması Ve Uygulamayan Belediyelerin Yaygınlaştırması Sokak Hayvanları Konusunda Çalışan Personellere Yönelik Kapasite Artırıcı Eğitimler Düzenlenmesi Bakım Evi Ve Rehabilitasyon Merkezlerinde Çalışan Personellere Yıpranma Payı Ödenmesi Adana Büyükşehir Belediyesi, Çukurova Belediyesi Adana Büyükşehir Belediyesi, Çukurova Belediyesi Adana Büyükşehir Belediyesi, Çukurova Belediyesi, Sarıçam Parklarda Kedi Evleri yaptırılması Belediyesi, Seyhan Belediyesi, Yüreğir Belediyesi, Adana Büyükşehir Belediyesi Çukurova Belediyesi, Sarıçam Belediyesi, Seyhan Belediyesi, Yüreğir Belediyesi Adana Büyükşehir Belediyesi Çukurova Belediyesi, Sarıçam Belediyesi, Seyhan Belediyesi, Yüreğir Belediyesi 2016 Yılı 2016 Yılı 2016 Yılı Kasım / 2015 2016 Yılı 3.B.11 Yaralı, Güçten Düşmüş Veya Tıbbı Desteğe İhtiyaç Duyan Hayvanlara, Barınak-Tedavi- Sokağa Dönüş Üçgeninde Takip Sistemi Oluşturmalılardır. Adana Büyükşehir Belediyesi Çukurova Belediyesi Kasım / 2015 3.B.12 Hayvan Besleme Çalışmalarında Uzman Kontrolünde Uygun Pişmiş Besinler Verilemesin Sağlanması Adana Büyükşehir Belediyesi Çukurova Belediyesi Aralık / 2015 57

3.B.13 Barınak, Bakımevi Ve Geçici Rehabilitasyon Noktaları Denetimlerinin 6 Ayda Bir Yapılmasının Sağlanması İl Orman ve Su İşleri Müdürlüğü İl Çevre Müdürlüğü Aralık / 2015 Eylem: 4 (K) KAMU KURULUŞLARININ DİĞER HİZMETLERİ EYLEMLERİ EYLEM KODU Eylem Hedefi SORUMLU ve İLGİLİ KURULUŞ ÖNGÜLEREN SÜRE 4.K.1 4.K.2 4.K.3 4.K.4 4.K.5 4.K.6 Hayvan Ambulansları, Gezici Ameliyathane Aracı Gibi Hizmete Yönelik Araç Sayısının Artırılması Hayvan Ambulansları, Gezici Ameliyathane Aracı Gibi Hizmete Yönelik Araçların Alınması Mevcut Su Odaklarının Bakımlarının Yapılması Ve Sayılarının %50 Oranında Artırılması Su Odakları Oluşturulması Besleme Ekiplere Kurularak İl Ve İlçe Genelinde Periyodik Olarak Beseleme Çalışması Yapılması İhbar Hatlarının Geliştirilmesi Ve Kurulması Adana Büyükşehir Belediyesi Çukurova Belediyesi, Sarıçam Belediyesi, Seyhan Belediyesi, Yüreğir Belediyesi Adana Büyükşehir Belediyesi Çukurova Belediyesi, Sarıçam Belediyesi, Seyhan Belediyesi, Yüreğir Belediyesi Sarıçam Belediyesi, Seyhan Belediyesi, Yüreğir Belediyesi Adana Valiliği Adana Büyükşehir Belediyesi Çukurova Belediyesi, Sarıçam Belediyesi, Seyhan Belediyesi, Yüreğir Belediyesi 2016 Yılı 2016 Yılı Kasım /2015 Kasım / 2015 Aralık/2016 2016 Yılı 58

4.K.7 Gönüllülere Mama Desteği Sağlanması İlgili tüm Kamu Kuruluşları Aralık / 2015 Adana Valiliği Adana Büyükşehir Farkındalık Çalışmaları (Konser, Afiş, Güzellik Belediyesi Çukurova Belediyesi, 4.K.8 Yarışmaları, Besleme Etkinlikleri Vb.) Çalışmalarının 2016 Yılı Sarıçam Belediyesi, Seyhan Kent Önderleri İle Birlikte Yapılması Belediyesi, Yüreğir Belediyesi 4.K.10 4.K.11 4.K.12 4.K.13 4.K.14 Çip Ve Kimlik Sisteminin Sahipli Ve Sahipsiz Hayvanlarda Yaygınlaştırılması Sahipli Hayvanlara Ücretsiz Kısırlaştırma Hizmeti Verilmesi Kırsal Bölgelere Besleme Odakları Kurulması Sahipli veya Sahipsiz Hayvanlara Yönelik İşkence, Ortam Şartlarının Uygunsuzluğu Gibi Kötü Şartlara Yönelik Denetimlerin Artırılması ve Cezai İşlemlerin Uygulanması İl Genelinde Sokakta Yaşayan Hayvanlara Yönelik Hastalık Taramalarının Yapılması ve Tedavilerinin Gerçekleştirilmesi İl Orman ve Su İşleri Müdürlüğü Adana Büyükşehir Belediyesi Çukurova Belediyesi İl Orman ve Su İşleri Müdürlüğü Adana Büyükşehir Belediyesi İl Orman ve Su İşleri Müdürlüğü Adana Büyükşehir Belediyesi İl Orman ve Su İşleri Müdürlüğü İl Çevre Müdürlüğü İl Orman ve Su İşleri Müdürlüğü İl Tarım Gıda ve Hayvancılık Müdürlüğü Adana Büyükşehir Belediyesi 2016 Yılı 2016 Yılı Kasım / 2015 Sürekli 2 Aylık Periyotlarda 4.K.15 Kış Şartlarının Ağır Olduğu Kırsal Noktalarda Özel Besleme Çalışmalarının Gerçekleştirilmesi Adana Büyükşehir Belediyesi Kış Ayları 59

Eylem: 5 (S) SİVİL TOPLUM KURULUŞLARI YEREL YÖNETİM VE KAMU İŞBİRLİĞİ EYLEMLERİ EYLEM KODU EYLEM HEDEFİ SORUMLU ve İLGİLİ KURULUŞ ÖNGÜLEREN SÜRE 5.S.1 5.S.2 5199 Sayılı Hayvanları Koruma Kanunu, 5216 Sayılı Büyükşehir Kanunu ve 5393 Sayılı Belediyeler Kanunu kapsamında sokak hayvanları konusunda gönüllülerinde görev tanımı yapılmıştır. Çalışmalar yürüten tüm kuruluşlar gerek sivil toplum örgütleri gerekse de gönüllü olarak çalışmalar yürüten Yerel Hayvan Koruma görevlileri ile koordinasyonlu çalışmalılardır. Kamu Kuruluşları ve Yerel Yönetimlerin, Sivil Toplum Örgütlerine Mama Desteğinde Bulunması Kamu Kuruluşları, Yerel Yönetimler ve Sivil Toplum Örgütleri Adana Valiliği Adana Büyükşehir Belediyesi Çukurova Belediyesi, Sarıçam Belediyesi, Seyhan Belediyesi, Yüreğir Belediyesi Sürekli 2 Aylık Periyotlarda 5.S.3 5.S.4 STK lar Maddi Olanakları Kısıtlı Ev Beslemeleri Yapan Gönüllülerin Kayıt Altına Alınarak İlgili Birimlere Bilgi Vermesi Fotoğraf Yarışmaları, Sokak Hayvanları Güzellik Yarışmaları, Su Kapları Dağıtımı, Gibi DOHAYKO, KİHAYKO, ÇEVKO ve Adana Büyükşehir Belediyesi DOHAYKO, KİHAYKO, AnadoluFED Kasım / 2015 2016 Yılı 60

5.S.5 Etkinlikler Yaygınlaştırılması Hayvan Sevgisinin ön plana çıkar görsel ve yazılı basına yönelik haberler geliştirilmesi ve lobi faaliyetlerinin yapılması DOHAYKO, KİHAYKO, AnadoluFED Sürekli 5.S.6 Sivil Toplum Kuruluşları Üye Profillerinin Geliştirilmesi ve Üyelerine Yönelik Kapasite Geliştirici Eğitimlerinin Verilmesi DOHAYKO, KİHAYKO, AnadoluFED Sürekli 5.S.7 Ulusal ve Uluslararası Hibe Programlarına Yönelik Sokak Hayvanları Konusunda Projeler Geliştirilmesinin Sağlanması İl Geneli Sivil Toplum Örgütleri 2016 Yılı 5.S.9 Yıllık Faaliyet Takviminin Belirlenmesi ve Kamuoyu ile Paylaşılması DOHAYKO, KİHAYKO, AnadoluFED 2015 / Aralık 5.S.10 Yerel Yönetim Yetkilileri İle Sivil Toplum Yetkililerin Belirli Periyotlarda Bir araya Gelmesi ve Çalışma Planlamalarının Yapılması İl Geneli Sivil Toplum Örgütleri, Yerel Yönetimler ve Kamu Kuruluşları 2015 / Kasım 61

Eylem Planı Yürütme Şeması Adana Hayvanları Koruma Kurulu Proje İzleme Heyeti İl Orman ve Çevre Müdürlüğü İl Çevre Müdürlüğü Adana Büyükşehir Belediyesi İlçe Belediyelerİ Sivil Toplum Örgütleri Y.H.K.G

Hayvan Ambulansları Kırsal Noktalara Su Pınarları Su Odakları Kedi Evleri Besleme Odakları Soğuk / Sıcak Koruma Alanları

Örnek yazı 1. Orman Su İşlerine Hayvan Hakkı İhlali Müdahalesi Konu: Sahibinden kötü muamele gören hayvan için acilen denetim ve koruma altına alınması hk. Orman ve Su İşleri Müdürlüğüne, Ekte bilgilerini sunduğumuz "sahibinden kendi hayvanına hayvan hakları ihlali" yapılmaktadır ve hayvanın yaşamı tehlikededir. 5199 sayılı Hayvanları Koruma Kanununda yer alan "h) Denetim elemanlarınca, hayvanlarına eziyet veren hayvan sahiplerine gerekli yasal işlemleri yapmak suretiyle hayvanlarına el koymakla, uygun bir geçici bakımevine gönderilmesini sağlayarak koruma altına almakla ya da sahiplenilmesini sağlamakla yükümlüdür" maddesi uyarınca acilen müdürlüğünüz denetim elemanlarınca gerekli müdahalenin yapılmasını talep ediyoruz. (Ekli Uygulama Yönetmeliği) Örnek yazı 2. Su ve Besleme Odaklarının yapılması Talebi İlgili Belediye Başkanlığına, 26166 sayı ile 12.05.2006 tarihinde Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren "Hayvanların Korunmasına dair Uygulama Yönetmeliğinin" 21. d Maddesi (Ek 1) gereğince, geçici bakımevlerinde rehabilitasyonları tamamlanıp alındıkları ortama geri bırakılan ve ayrıca sokaklarda yasayan tüm sahipsiz hayvanlar için beslenme ve su odakları kurmak belediyelerin yasal görevidir. Belediyenizce "beslenme ve su odaklarının" acilen belirlenmesi, o zamana kadar da şehrinizde sokak hayvanlarını beslemeye zaman ve emek vererek fedakarca çalışan gönüllü kişilere dağıtmaları için mama desteği verilmesi, "sahipsiz hayvanların beslenmesi konusunda gönüllülerle işbirliği yapılmasını" (Ek 1) hükme bağlamış olan 5199 sayılı yasanın gereği olan bir mecburiyettir. Yürürlükte olan yasanın "beslenme odağı" hükmünün tarafınızca acilen uygulanarak, belediyenizin sahipsiz hayvanlar için beslenme ve su odaklarını kurmasını, aksi takdirde İl Hayvan Koruma Kurulundan ve Orman Su İşleri Bölge Müdürlüğünden "beslenme odağı kurmayarak görev ihmalinde bulunan" belediyenizi denetlemesi, ikaz etmesi ve soruşturma açmasını talep edeceğimizin bilinmesini istiyoruz. Bu husustaki müracaatımıza ilişkin yapacağınız uygulama için 3071 ve 4982 sayılı yasalar gereği kanuni suresi içerisinde tarafımıza bilgi verilmesini emir ve müsaadelerinize saygılarımıza arz ederiz. 64

FARKINDALIK ÇALIŞMASI ÖRNEKLERİ; 65