Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Sayıştay Başkanlığı 1983 1983 1983 SSSA Y AAY TTA YIIIŞ ŞŞT Y AAYY 1978 1978 1978 SAYIŞTAY BAŞKANLIĞI DENETİM RAPORU MD 5/2014 28 Nisan, 2014 Çalışma Dairesi Müdürlüğü nün 2006-2010 Dönemini Kapsayan Mali Yıllarda Kes ği İdari Para Cezalarının Tahsiline İlişkin Araş rma Raporu
Bu rapor, 18/1978 sayılı Sayıştay Yasası'nın 3. maddesi uyarınca hazırlanmıştır. 28 Nisan, 2014 Raporu Hazırlayan Kıdemli Denetçi Dr. Feray Türker Yüksekbaş Denetçi Ertan Denizer Bu rapora Sayıştay Başkanlığının www.sayistay.gov.ct.tr adresinden ulaşılabilir.
İÇİNDEKİLER 1. SUNUŞ... 1 2. ARAŞTIRMA KAYNAK VE YÖNTEMİ... 1 3. BULGULAR... 2 3.1. Çalışma Dairesi Müdürlüğü nce Kesilen İdari Para Cezası Bildirimlerinin Tahsilat ve Yatırımları... 2 3.2. 2006-2010 Dönemini Kapsayan Mali Yıllarda Yasalar Hilafına Yapılan Eksik Tahsilatlar... 2 3.2.1. Dönemin Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Bakanlık Müdürü Sn. Erman Yaylalı nın Talimatı ile Yapılan Eksik Tahsilatlar... 6 3.2.2. Dönemin Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Bakanlık Müdürü Sn. H. Sarper Özdoğa nın Talimatı ile Yapılan Eksik Tahsilatlar... 7 3.2.3. Dönemin Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Özel Kalem Müdürü Sn. Mustafa Kıralp ın Talimatı ile Yapılan Eksik Tahsilatlar... 8 3.2.4. Dönemin Çalışma Dairesi Müdürü Sn. Yusuf Önderol un Talimatıyla ve Çalışma Dairesi Müdürlüğü nün Kendi İnsiyatifi ile Yapılan Eksik Tahsilatlar... 9 3.2.5. Dönemin Çalışma Dairesi Müdürü Sn. İsmet Lisaniler in Talimatıyla ve Çalışma Dairesi Müdürlüğü nün Kendi İnsiyatifi İle Yapılan Eksik Tahsilatlar... 11 3.2.6. Çalışma Dairesi Müdürlüğü Lefkoşa Bölge Amiri Sn. Bülent Mullahasan ın Talimatıyla ve Lefkoşa Bölge Amirliği nin Kendi İnisiyatifi İle Yapılan Eksik Tahsilatlar... 12 3.2.7. Çalışma Dairesi Müdürlüğü Gazimağusa Bölge Amirliği nin Kendi İnisiyatifi İle Yapılan Eksik Tahsilat... 13 3.2.8. Çalışma Dairesi Müdürlüğü Girne Bölge Amirliği nin Kendi İnsiyatifi İle Yapılan Eksik Tahsilatlar... 14 3.2.9. Dönemin Çalışma Dairesi Kıdemli Müfettişi Sn. Ülkü Uzun un Talimatıyla Yapılan Eksik Tahsilat... 15 3.2.10. Çalışma Dairesi Müfettişleri Sn. Erman Eroğlu, Sn. Ahmet Tınaztepe ve Sn. Mehmet Yavuzhan ın Onayıyla Yapılan Eksik Tahsilatlar... 16 3.3. Çalışma Dairesi Müdürlüğü nün Denetim Bulgularına Cevabı ve Cevaba İlişkin Değerlendirmemiz... 18 4. DİĞER HUSUSLAR... 18 4.1. İdari Para Cezası Bildirim Forumlarının Seri Numaralı Olması... 18 4.2. Haklarında Yargı İşlemi Başlatılan İdari Para Cezalarına Muhatap Gerçek Ve Tüzel Kişiler... 19 5. SONUÇ VE ÖNERİLER... 19 Rapor 20 sayfa, Ekler 195 sayfadan ibarettir.
1. SUNUŞ Sayıştay Başkanlığı nca tarafımıza tevdi edilen, Çalışma Dairesi Müdürlüğü nün 2006-2010 Mali Yıllarında Kestiği İdari Para Cezalarının Tahsiline İlişkin Denetim gerçekleştirilmiş ve denetime ilişkin rapor tamamlanmıştır. 2. ARAŞTIRMA KAYNAK VE YÖNTEMİ Denetimde kaynak olarak; Değiştirilmiş şekliyle 63/2006 sayılı Yabancıların Çalışma İzinleri Yasası, 35/2008 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Yasası, Değiştirilmiş şekliyle 22/1992 sayılı İş Yasası, 63/2006 sayılı Yabancıların Çalışma İzinleri Yasası nın 23. Maddesi uyarınca çıkarılan Yabancıların Çalışma İzinleri Tüzüğü, Bakanlar Kurulu nun; kullanılmıştır. Bu bağlamda; - 28.10.2009 tarih ve E-968-2009 no lu kararı, - 28.08.2008 tarih ve S(K-II)1747-2008 no lu kararı, - 28.12.2007 tarih ve S(K-II) 2456-2007 no lu kararı, - 15.02.2007 tarih ve S(K-II) 360-2007 no lu kararı, - 26.07.2006 tarih ve S-1555-2006 no lu kararı, - 04.01.2006 tarih ve S-40-2006 no lu kararı, Çalışma Dairesi Müdürlüğü Lefkoşa, Girne, Gazimağusa ve Güzelyurt Bölge Amirlikleri nde 2006-2010 dönemini içeren mali yıllarda kesilen İdari Para Cezaları Bildirim Forumları, cezalara ilişkin tahsilatlar ve yatırımlar değiştirilmiş şekliyle 18/1978 sayılı Sayıştay Yasası nın 23. maddesine göre incelenmiştir. 1
3. BULGULAR 3.1. Çalışma Dairesi Müdürlüğü nce Kesilen İdari Para Cezası Bildirimlerinin Tahsilat ve Yatırımları Çalışma Dairesi Müdürlüğü nce kesilen ve tahsil edilen idari para cezaları 2-5-1-90 (Diğer Cezalar) Gelir Kalemine yatırılmaktadır. Denetim kapsamındaki 2006-2010 döneminde; - 2010 mali yılında toplam 288,334.50 TL tutarında, - 2009 mali yılında toplam 243,000.00 TL tutarında, - 2008 mali yılında toplam 337,484.64 TL tutarında, - 2007 mali yılında toplam 605,447.08 TL tutarında, - 2006 mali yılında toplam 500,093.66 TL tutarında, olmak üzere toplam 1,974,359.88 TL tutarında tahsilat gerçekleştirilmiş ve anılan gelir kalemine yatırılmıştır. Yapılan tahsilatlar analiz edildiğinde, bu tahsilatların bir kısmının bir önceki mali yıllarda kesilen idari para cezalarına ilişkin olduğu, fakat mükelleflerin ödememesi üzerine Çalışma Dairesi nce Mahkemeye intikal ettirilen davaların sonuçlanması ve mükelleflerin ödeme yükümlülüğünü yerine getirmesiyle gerçekleşen tahsilatlar olduğu görülmüştür. 3.2. 2006-2010 Dönemini Kapsayan Mali Yıllarda Yasalar Hilafına Yapılan Eksik Tahsilatlar Değiştirilmiş şekliyle 63/2006 sayılı Yabancıların Çalışma İzinleri Yasası nın 24. maddesinin 1. fıkrası; 24.(1) Bu Yasa veya bu Yasa altında çıkarılan tüzük kurallarına aykırı davranan gerçek veya tüzel kişiler bir suç işlemiş olurlar. Böyle bir durumun tespit edilmesi halinde Bakanlıkça yetkilendirilmiş ve/veya görevlendirilmiş personel veya müfettişler tarafından, Yasa ve/veya tüzük kurallarına aykırı hususların düzeltilmesi için makul bir süre vererek, bu suçu işleyen işverenlere yazılı uyarıda bulunulur. Ancak, bu süre on beş günü aşamaz. Anılan yasanın 24(4) maddesi ise, şeklindedir. 24.(4) Cezanın tebliğ edildiği tarihten itibaren on beş gün içerisinde takdir edilen idari para cezasının, makbuz karşılığında, Bakanlığa veya onun yetkilendirdiği makama ödenmesi halinde konu suç kapatılmış olur. On beş gün içerisinde ödenmeyen idari para cezaları bir kat fazlasıyla tahsil edilir. Cezanın tebliğ edildiği tarihten itibaren otuz gün içerisinde idari para cezasını ödemeyenler hakkında yargı işlemi başlatılır 2
Değiştirilmiş şekliyle 22/1992 sayılı İş Yasası nın 72. maddesinin 1. fıkrası; 72.(1) Bu Yasa ve/veya bu Yasa altında çıkarılan tüzük kurallarına aykırı davranan gerçek veya tüzel kişiler bir suç işlemiş olurlar. Böyle bir durumun tespit edilmesi halinde, tespiti yapan Daire müfettişi, Yasa ve/veya tüzük kurallarına aykırı olan hususların düzeltilmesi için makul bir süre vererek, bu suçu işleyen işverenlere yazılı uyarıda bulunur. Bu süre bir ayı aşamaz Anılan yasanın 72(4) maddesi ise, 72.(4) Cezanın tebliğ edildiği tarihten itibaren on beş gün içerisinde takdir edilen idari para cezasının makbuz karşılığında, Daireye ödenmesi halinde konu suç kapatılmış olur. On beş gün içerisinde ödenmeyen idari para cezaları bir kat fazlasıyla tahsil edilir. İdari para cezasını ödemeyenler hakkında yargı işlemi başlatılır şeklindedir. Denetimde, 2006-2010 mali yıllarını kapsayan dönemde toplam 1728 adet idari para cezası bildirim formu kesildiği, bunun parasal karşılığının 3.075.642,18 TL tutarında olduğu saptanmıştır. Aynı dönemde yapılan fiili tahsilatın 1.974.359,88 TL tutarında olduğu göz önünde bulundurulduğunda bu dönemde kesilen idari para cezalarının yaklaşık % 36 sının (1.101.282.30 TL) tahsilatının yapılamadığı görülmektedir. Denetimde, toplam 120 adet idari para cezası bildirim formunda, 63/2006 sayılı yasanın 24. maddesi ile 22/1992 sayılı yasanın 72. maddesine aykırı işlem yapıldığı, bu uygulamalardan dolayı, 500.314,00 TL tutarında ceza tahsil edilmesi gerekirken 244.933,00 TL tahsil edildiği ve anılan yasa maddelerine aykırı olarak 255.381,00 TL (500.314,00 TL - 244.933,00 TL) eksik tahsilat yapıldığı saptanmıştır. Eksik tahsilatla ilgili ayrıntılı bilgiler Tablo 1 de verilmiştir (EK 1). Buna göre özetlemek gerekirse; 2010 mali yılında; Lefkoşa Bölge Amirliği nce kesilen 8 adet, Gazimağusa Bölge Amirliği nce kesilen 1 adet, Girne Bölge Amirliği nce kesilen 6 adet, Güzelyurt Bölge Amirliği nce kesilen 2 adet olmak üzere toplam 17 adet, 43.472,00 TL tutarındaki idari para cezası bildirim formuna ait tahsilatlarda, 63/2006 sayılı Yabancıların Çalışma İzinleri Yasası nın 24. maddesine aykırı uygulama yapıldığı saptanmıştır. Kesilen idari para cezalarının, anılan yasa maddesine göre toplam 74.574,00 TL olarak tahsil edilmesi gerekirken, ilgili yasa maddesine aykırı olarak 37.287,00 TL tutarında tahsilat yapıldığı, böylece 37.287,00 TL tutarında eksik tahsilat gerçekleştiği tespit edilmiştir. Eksik tahsilat toplamının 2010 yılında kesilen toplam idari para cezaları içindeki oranının, yaklaşık % 9.3 e denk geldiği görülmektedir. 3
2009 mali yılında; Lefkoşa Bölge Amirliği nce kesilen 11 adet, Girne Bölge Amirliği nce kesilen 2 adet, Güzelyurt Bölge Amirliği nce kesilen 2 adet olmak üzere toplam 15 adet, 26.999,00 TL tutarındaki idari para cezası bildirim forumlarına ait tahsilatlarda, 63/2006 sayılı Yabancıların Çalışma İzinleri Yasası nın 24. maddesi ile 22/1992 sayılı İş Yasası nın 72. maddesine aykırı uygulama yapıldığı saptanmıştır. Kesilen idari para cezalarının anılan yasa maddelerine göre toplam 53.998,00 TL olarak tahsil edilmesi gerekirken, ilgili yasa maddelerine aykırı olarak 25.762,00 TL tutarında tahsilat yapılarak 28.236,00 TL tutarında eksik tahsilat gerçekleştiği tespit edilmiştir. Eksik tahsilat toplamının 2009 yılında kesilen toplam idari para cezaları içindeki oranının, yaklaşık % 7.3 e denk geldiği görülmektedir. 2008 mali yılında; Lefkoşa Bölge Amirliği nce kesilen 16 adet, Gazimağusa Bölge Amirliği nce kesilen 2 adet, Güzelyurt Bölge Amirliği nce kesilen 1 adet olmak üzere toplam 19 adet, 27.919,00 TL tutarındaki idari para cezası bildirim forumlarına ait tahsilatlarda, 63/2006 sayılı Yabancıların Çalışma İzinleri Yasası nın 24. maddesi ile 22/1992 sayılı İş Yasası nın 72. maddesine aykırı uygulama yapıldığı saptanmıştır. Kesilen idari para cezalarının, anılan yasa maddelerine göre toplam 55.838,00 TL olarak tahsil edilmesi gerekirken, ilgili yasa maddesine aykırı olarak 27.919,00 TL tutarında tahsilat yapıldığı böylece 27.919,00 TL tutarında eksik tahsilat gerçekleştiği tespit edilmiştir. Eksik tahsilat toplamının 2008 yılında kesilen toplam idari para cezaları içindeki oranının, yaklaşık % 4.0 e denk geldiği görülmektedir. 2007 mali yılında; Lefkoşa Bölge Amirliği nce kesilen 26 adet, Girne Bölge Amirliği nce kesilen 3 adet, Gazimağusa Bölge Amirliği nce kesilen 2 adet olmak üzere toplam 31 adet, 86.244,00 TL tutarındaki idari para cezası bildirim forumlarına ait tahsilatlarda, 63/2006 sayılı Yabancıların Çalışma İzinleri Yasası nın 24. maddesi ile 22/1992 sayılı İş Yasası nın 72. maddelerine aykırı uygulamalar yapıldığı saptanmıştır. Kesilen idari para cezalarının, anılan yasa maddelerine göre toplam 172.488,00 TL olarak tahsil edilmesi gerekirken, ilgili yasa maddelerine aykırı olarak 86.244,00 TL tutarında tahsilat yapıldığı, böylece 86.244,00 TL tutarında eksik tahsilat gerçekleştiği tespit edilmiştir. Eksik tahsilat toplamının 2007 yılında kesilen toplam idari para cezaları içindeki oranının, yaklaşık % 9.4 e denk geldiği görülmektedir. 2006 mali yılında; Lefkoşa Bölge Amirliği nce kesilen 24 adet, Girne Bölge Amirliği nce kesilen 13 adet, Güzelyurt Bölge Amirliği nce kesilen 1 adet olmak üzere toplam 38 adet, 71.708,00 TL tutarındaki idari para cezası bildirim forumlarına ait tahsilatlarda, 22/1992 sayılı İş Yasası nın 72. maddesine aykırı uygulamalar yapıldığı saptanmıştır. Kesilen konu idari para cezalarının anılan yasa maddesine göre toplam 143.416,00 TL olarak tahsil edilmesi gerekirken, ilgili yasa maddesine aykırı olarak 67.721,00 TL tutarında tahsilat yapıldığı böylece 4
75.695,00 TL tutarında eksik tahsilat gerçekleştiği tespit edilmiştir. Eksik tahsilat toplamının 2006 yılında kesilen toplam idari para cezaları içindeki oranının yaklaşık % 11 e denk geldiği görülmektedir. Yukarıdaki açıklamalardan da anlaşılacağı üzere, 2006-2010 mali yıllarını içeren dönemde Çalışma Dairesi Bölge Amirlikleri nce kesilen toplam 120 adet idari para cezasında, 63/2006 sayılı Yabancıların Çalışma İzinleri Yasası nın 24. maddesi ile 22/1992 sayılı İş Yasası nın 72. maddelerine aykırı uygulamalar nedeniyle toplam 255.381,00 TL eksik tahsilat (37,287.00 TL + 28,236.00 TL + 27,919.00 TL + 86,244.00 TL + 75.695,00 TL) gerçekleştirildiği saptanmıştır. Eksik tahsil edilen miktarın toplam kesilen idari para cezaları içindeki oranının % 8.3 ne denk geldiği görülmektedir. 63/2006 sayılı Yabancıların Çalışma İzinleri Yasası nın 24. maddesi ile 22/1992 sayılı İş Yasası nın 72. maddelerine aykırı olarak 120 adet idari para cezası bildirim formunun tahsilatına ilişkin, 255,381.00 TL tutarındaki eksik tahsilat yapılması talimatını verenler ve uygulayanlar açısından dağılımı Tablo 2 de verilmektedir. Tablo 2 Talimatı Verenler ve Uygulayanlar Lefkoşa Bölge Amirliği Gazimağusa Bölge Amirliği Girne Bölge Amirliği Güzelyurt Bölge Amirliği TOPLAM Erman Yaylalı'nın Çalışma Dairesi Müdürlüğü'ne hitaben yazdığı yazılı talimatlarına atfen yapılan 2.380,00 TL - 6.185,00 TL - 8.565,00 TL eksik tahsilatlar H.Sarper Özdoğa nın Bölge Amirlikleri'ne ve Çalışma Dairesi Müdürlüğü'ne hitaben yazdığı yazılı 4.570,00 TL 1.060,00 TL - 780,00 TL 6.410,00 TL talimatlarına atfen yapılan eksik tahsilatlar Mustafa Kıralp'ın Bölge Amirlikleri'ne ve Çalışma Dairesi Müdürlüğü'ne hitaben yazdığı yazılı 13.070,00 TL 2.010,00 TL - 1.060,00 TL 16.140,00 TL talimatlarına atfen yapılan eksik tahsilatlar Yusuf Önderol'un Bölge Amirlikleri'ne hitaben yazdığı yazılı talimatlarına atfen gerçekleşen ve 22.360,00 TL - 14.609,00 TL 12.370,00 TL 49.339,00 TL Müdürlük'çe yapılan tahsilatlardaki eksik tahsilatlar İsmet Lisaniler'in Bölge Amirlikleri'ne hitaben yazdığı yazılı talimatlara atfen gerçekleşen ve 34.380,00 TL 2.850,00 TL 12.990,00 TL - 50.220,00 TL Müdürlük'çe yapılan tahsilatlardaki eksik tahsilatlar Bülent Mullahasan'ın yazılı talimatlarına atfen ve Amirliğin kendi insiyatifiyle yapılan eksik tahsilat 101.563,00 TL - - - 101.563,00 TL Hasan Daniş ( Mağusa Bölge Amirliği'nin kendi inisiyatifiyle yapılan eksik tahsilat) - 1.237,00 TL - - 1.237,00 TL İsmail Bayhanlı ( Girne Bölge Amirliği'nin kendi inisiyatifiyle yapılan eksik tahsilatlar) - - 3.090,00 TL - 3.090,00 TL Ülkü Uzun'un yazılı talimatına atfen yapılan eksik tahsilat 1.237,00 TL - - - 1.237,00 TL Erman Eroğlu'nun onayı ile yapılan eksik tahsilat 860,00 TL - 7.358,00 TL 8.218,00 TL Ahmet Tınaztepe'nin onayı ile yapılan eksik tahsilat - - 3.916,00 TL - 3.916,00 TL Mehmet Yavuzhan'nın onayı ile yapılan eksik tahsilat 860,00 TL - 4.586,00 TL - 5.446,00 TL TOPLAM 181.280,00 TL 7.157,00 TL 52.734,00 TL 14.210,00 TL 255.381,00 TL 5
3.2.1. Dönemin Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Bakanlık Müdürü Sn. Erman Yaylalı nın Talimatı ile Yapılan Eksik Tahsilatlar Çalışma Dairesi Müdürlüğü Girne Bölge Amirliği Müfettişi nce, ikinci kez çalışma izinsiz işçi çalıştırdığı için 24(2)(C) maddesince her yabancı uyruklu kişi için o tarihte yürürlükte olan asgari ücretin iki katı olmak üzere beş kişi toplam 12.370,00 TL tutarında işverene kesilen 1 adet idari para cezası bildirim forumu, 63/2006 sayılı yasanın 24. maddesinde belirtilen yasal sürelere dahil olması nedeniyle yine 12.370,00 TL olarak tahsil edilmesi gerekirken, Bakanlık Müdürü Sn. Erman Yaylalı nın kesilen cezayı ilk kez işlenmiş bir suç olarak algılaması ve yasa hilafına cezanın tek katı olarak tahsil edilmesine ilişkin Çalışma Dairesi Müdürlüğü ne hitaben yazdığı yazılı talimatıyla 6.185,00 TL olarak tahsil edildiği ve bu işlem sonucunda da 6.185,00 TL (12.370,00 TL-6.185,00 TL) eksik tahsilat oluştuğu saptanmıştır (EK 2). Lefkoşa Bölge Amirliği Müfettişi nce kesilen 2 adet toplam 2.380,00 TL tutarındaki idari para cezası bildirim forumunun anılan yasa maddesi gereği iki katı toplam 4.760,00 TL olarak tahsil edilmesi gerekirken, Bakanlık Müdürü Sn. Erman Yaylalı nın yasa hilafına yazılı talimatlarına atfen 2.380,00 TL olarak tahsil edildiği ve bu işlem sonucunda 2.380,00 TL (4.760,00 TL 2.380,00 TL) eksik tahsilat oluştuğu da saptanmıştır (Bkz. EK 2). Bu saptamalar bağlamında, dönemin Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Bakanlık Müdürü Sn. Erman Yaylalı ya hitaben yazılan 21 Mart 2013 tarih ve SAY.0.00-B.9.10.000-13/143 sayılı yazı ile 20 Mayıs 2013 tarih ve SAY.0.00- B.9.10.000-13/318 sayılı yazılarda özetle, 63/2006 sayılı yasanın 24. maddesi hilafına, yazılı talimatlara atfen yapılan idari para cezalarındaki indirimler hususundaki yasal dayanak ve gerekçeleri sorulmuştur (EK 3). Sn. Erman Yaylalı dan gelen 15.04.2013 tarihli ile 18.06.2013 tarih ve ÇSB.0.00.4/00-13/3630 sayılı cevap yazılarında özetle; 6.185,00 TL miktar ile ilgili olarak, çalışma izinsiz işçi çalıştırma fiilinin yasa tahtında ilk kez işlenmiş bir suç olarak algılanıp değerlendirilerek sehven, cezanın tek kat alınması yönünde karar verildiği, 2.380,00 TL tutarındaki cezanın miktarı ile ilgili herhangi bir görüş verilmediği sadece cezanın ödenmesi gerektiğinin yazıldığı belirtilmiştir (EK 4). Anılan işlemler sonucunda eksik tahsil edilen toplam 8.565,00 TL nin (6.185,00 + 2.380,00 TL) idari para cezası bildirim formlarının kesildiği gerçek ve /veya tüzel kişilerden tahsil edilmesi, edilememesi durumunda ise dönemin Bakanlık Müdürü Sn. Erman Yaylalı nın yazılı talimatına atfen yapılması nedeniyle bu miktardan şahsen sorumlu tutulması ve daire veznesine yatırılması gerektiği düşünülmektedir. 6
3.2.2. Dönemin Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Bakanlık Müdürü Sn. H. Sarper Özdoğa nın Talimatı ile Yapılan Eksik Tahsilatlar Çalışma Dairesi Müdürlüğü Lefkoşa Bölge Amirliği ve Gazimağusa Bölge Amirliği Müfettişi nce kesilen 3 adet toplam 5.630,00 TL tutarındaki idari para cezası bildirim forumunun 11.260,00 TL olarak tahsil edilmesi gerekirken, 63/2006 sayılı yasanın 24. maddesi ve 22/1992 sayılı İş Yasası nın 72. maddelerine aykırı olarak dönemin Bakanlık Müdürü Sn. H.Sarper Özdoğa nın yasa hilafına Çalışma Dairesi Müdürlüğü ne hitaben yazdığı yazılı talimatlarıyla 5.630,00 TL olarak tahsil edildiği ve bu işlem sonucunda da 5.630,00 TL (11.260,00 TL-5.630,00 TL) eksik tahsilat oluştuğu saptanmıştır (EK 5). Bu saptamalar bağlamında, Sn. H. Sarper Özdoğa ya hitaben yazılan 07 Mayıs 2013 tarih ve SAY.0.00-B.9.10.000-13/289 sayılı yazıda özetle, 63/2006 sayılı yasanın 24. maddesi ile 22/1992 sayılı yasanın 72. maddesi hilafına, Çalışma Dairesi Müdürlüğü ne hitaben yazdığı yazılı talimatlara atfen yapılan idari para cezalarındaki indirimler hususundaki yasal dayanak ve gerekçeleri sorulmuştur (EK 6). Sn. H. Sarper Özdoğa dan gelen 14 Mayıs 2013 tarihli cevap yazısında özetle; Konuya ilişkin olarak Bakanlık arşiv kayıtlarında araştırma yaptırıldığı, bilgi ve belgelere ulaştıktan sonra Sayıştay Başkanlığı nı yeniden bilgilendireceği belirtilmiştir (EK 7). Raporun yazıldığı tarihe kadar geçen süre içerisinde konuya ilişkin herhangi bir başka yazılı veya sözlü cevap tarafımıza iletilmemiştir. Yukarıdakilere ilaveten, Çalışma Dairesi Müdürlüğü Güzelyurt Bölge Amirliği Müfettişi nce kesilen toplam 780,00 TL tutarındaki 1 adet idari para cezası bildirim forumunun, 22/1992 sayılı yasanın 72. maddesi gereği 1.560,00 TL olarak tahsil edilmesi gerekirken Güzelyurt Bölge Amirliği nin kendi inisiyatifiyle 780,00 TL olarak tahsil edildiği ve bunların sonucunda yasa hilafına toplam 780,00 TL eksik tahsilat gerçekleştirildiği saptanmıştır [Bkz. EK 5-(4)]. Bu saptamalar bağlamında, Güzelyurt Bölge Amiri Sn. Ekrem Nizamoğlu na hitaben yazılan 7 Mayıs 2013 tarih ve SAY.0.00-B.9.10.000-13/292 sayılı yazıda özetle, 22/1992 sayılı yasanın 72. maddesi hilafına gerçekleşen eksik tahsilata ilişkin yasal dayanak ve gerekçeleri sorulmuştur (EK 8). 7
Güzelyurt Bölge Amiri Sn. Ekrem Nizamoğlu nun 16.05.2013 tarih ve ÇLD.4.00 11/ Gy F-1-13 sayılı cevap yazısında ise özetle; Kesilen idari para cezasının, kendisinin izinde olduğu dönemde vekalet görevini yapan Sn. Behram Kamer e Eski Bakanlık Müdürü Sn. H. Sarper Özdoğa tarafından işverenin itiraz dilekçesi üzerine 25.08.2006 tarihinde yazılan yazılı talimata atfen tek katı olarak tahsil edildiği belirtilmiş ve konu yazılı talimatı içeren itiraz dilekçesi tarafımıza iletilmiştir (EK 9). Anılan işlemler sonucunda eksik tahsil edilen toplam 6.410,00 TL nin, (5.630,00 TL + 780.00 TL) idari para cezası bildirim formunun kesildiği gerçek ve/veya tüzel kişilerden tahsil edilmesi, edilememesi durumunda ise dönemin Bakanlık Müdürü H. Sarper Özdoğa nın yazılı talimatlarına atfen yapılması nedeniyle bu miktardan şahsen sorumlu tutulması ve daire veznesine yatırılması gerektiği düşünülmektedir. 3.2.3. Dönemin Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Özel Kalem Müdürü Sn. Mustafa Kıralp ın Talimatı ile Yapılan Eksik Tahsilatlar Çalışma Dairesi Müdürlüğü, Lefkoşa Bölge Amirliği ve Gazimağusa Bölge Amirliği Müfettişi nce kesilen 4 adet, toplam 15.080,00 TL tutarındaki idari para cezası bildirim forumunun, 63/2006 sayılı yasanın 24. maddesinde göre 30.160,00 TL olarak tahsil edilmesi gerekirken, Sn. Mustafa Kıralp nın yasa hilafına Çalışma Dairesi Müdürlüğü ne hitaben yazdığı yazılı talimatlarıyla 15.080,00 TL olarak tahsil edildiği ve bu işlem sonucunda da 15.080,00 TL (30,160.00 TL- 15,080.00 TL) eksik tahsilat oluştuğu saptanmıştır (EK 10). Bu saptamalar bağlamında, dönemin Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Özel Kalem Müdürü Sn. Mustafa Kıralp a hitaben yazılan 07 Mayıs 2013 tarih ve SAY.0.00-B.9.10.000-13/294 sayılı yazıda özetle, 63/2006 sayılı yasanın 24. maddesi hilafına, Çalışma Dairesi Müdürlüğü ne hitaben yazdığı yazılı talimatlara atfen gerçekleşen idari para cezalarındaki indirimler hususundaki yasal dayanak ve gerekçeleri sorulmuştur (EK 11). Sn. Mustafa Kıralp dan gelen 14 Mayıs 2013 tarihli cevap yazısında özetle; Konuya ilişkin olarak Bakanlık arşiv kayıtlarında araştırma yaptırıldığı, bilgi ve belgelere ulaştıktan sonra Sayıştay Başkanlığı nı yeniden bilgilendireceği belirtilmiştir (EK 12). Raporun yazıldığı tarihe kadar geçen süre içerisinde konuya ilişkin herhangi bir başka yazılı veya sözlü cevap tarafımıza iletilmemiştir. 8
Buna ilaveten, Çalışma Dairesi Müdürlüğü Güzelyurt Bölge Amirliği Müfettişi nce kesilen toplam 1.060,00 TL tutarındaki 1 adet idari para cezası bildirim forumunun, 22/1992 sayılı yasanın 72.maddesi gereği 2.120,00 TL olarak tahsil edilmesi gerekirken Güzelyurt Bölge Amirliği nin kendi inisiyatifiyle 1.060,00 TL olarak tahsil edildiği ve bunların sonucunda yasa hilafına toplam 1.060,00 TL eksik tahsilat gerçekleştirildiği saptanmıştır [Bkz. EK 10-(5)]. Bu saptamalar bağlamında, Güzelyurt Bölge Amiri Sn. Ekrem Nizamoğlu na hitaben yazılan 7 Mayıs 2013 tarih ve SAY.0.00-B.9.10.000-13/292 sayılı yazıda özetle, 22/1992 sayılı yasanın 72. maddesi ile 63/2006 sayılı yasanın 24. maddesi hilafına gerçekleşen eksik tahsilata ilişkin yasal dayanak ve gerekçeleri sorulmuştur (Bkz. EK 8). Güzelyurt Bölge Amiri Sn. Ekrem Nizamoğlu nun 16.05.2013 tarih ve ÇLD.4.00 11/ Gy F-1-13 sayılı cevap yazısında ise özetle (Bkz. EK 9), Kesilen idari para cezasından birinin, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Eski Özel Kalem Müdürü Sn. Mustafa Kıralp ın, Çalışma Dairesi Müdürlüğü ne hitaben yazdığı 25 Mart 2013 tarih ve ÇLD.4.00-09/391 sayılı yazılı talimatına atfen tek katı olarak tahsil edildiği belirtilmiş ve konu yazılı talimat tarafımıza iletilmiştir (EK 13). Anılan işlemler sonucunda eksik tahsil edilen toplam 16.140,00 TL nin, (15.080,00 TL + 1.060,00 TL) idari para cezası bildirim formunun kesildiği gerçek ve/veya tüzel kişilerden tahsil edilmesi, edilememesi durumunda ise dönemin Özel Kalem Müdürü Sn. Mustafa Kıralp ın yazılı talimatlarına atfen yapılması nedeniyle bu miktardan şahsen sorumlu tutulması ve daire veznesine yatırılması gerektiği düşünülmektedir. 3.2.4. Dönemin Çalışma Dairesi Müdürü Sn. Yusuf Önderol un Talimatıyla ve Çalışma Dairesi Müdürlüğü nün Kendi İnsiyatifi ile Yapılan Eksik Tahsilatlar Bölge Amirlikleri nde Çalışma Dairesi Müfettişleri nce kesilen toplam 33.164,00 TL tutarındaki 15 adet idari para cezası bildirim forumunun, 63/2006 sayılı yasanın 24. maddesi gereği 66.328,00 TL olarak tahsil edilmesi gerekirken, dönemin Çalışma Dairesi Müdürü Sn. Yusuf Önderol un yasa hilafına yazılı talimatlarıyla tahsilatın 31.927,00 TL tutarında gerçekleştiği, dolayısıyla toplam 34.401,00 TL (66.328,00 TL - 31.927,00 TL) eksik tahsilat oluştuğu saptanmıştır (EK 14). 9
Bölge Amirlikleri nde Çalışma Dairesi Müfettişleri nce kesilen 14.938,00 TL tutarındaki 7 adet idari para cezası bildirim forumunun ise, 63/2006 sayılı yasanın 24. maddesi gereği 29.876,00 TL olarak tahsil edilmesi gerekirken, Çalışma Dairesi Müdürlüğü nün kendi inisiyatifince 14.938,00 TL tutarında tahsil edildiği, dolayısıyla toplam 14.938,00 TL (29.876,00 TL - 14.938,00 TL) eksik tahsilatın gerçekleştiği saptanmıştır [Bkz. EK 14-(16)]. Bu saptamalar bağlamında, dönemin Çalışma Dairesi Müdürü Sn. Yusuf Önderol a hitaben yazılan 21 Mart 2013 tarih ve SAY.0.00-B.9.10.000-13/146 sayı, 7 Mayıs 2013 tarih ve SAY.0.00-B.9.10.000-13/290 sayı ile 20 Mayıs 2013 tarih ve SAY.0.00-B.9.10.000-13/317 sayılı yazılarda özetle, 63/2006 sayılı yasanın 24. maddesinde yer alan hükümlere aykırı uygulamaların nedenleri ve yasal dayanaklarının ne olduğu sorulmuştur (EK 15). Sn.Yusuf Önderol dan gelen 12.04.2013 tarih ve ÇLD.0.00-, 16.05.2013 tarih ve ÇLD.0.00-154/95-13/974 sayı ile 03.06.2013 tarih ve ÇLD.0.00-218/06-13/1089 sayılı cevap yazılarında özetle; Kesilen idari para cezalarına yapılan itiraz dilekçeleri doğrultusunda tahsilatın yapıldığı ve ilgili yasanın yürürlülüğe girdiği günden itibaren 2006-2009 döneminde yapılan tahsilatlarda benzer ve/veya aynı uygulamaların daha önceki müdür, amir veya bakanlık yetkilileri tarafından da yapıldığı, itiraz dilekçesi yapılmış olmasının göz önünde bulundurulduğu, 15 gün geçti iki katı tahsil edilmeli durumunun hiç düşünülmediği, bu uygulamanın çok normal görüldüğü ve Sayıştay bakış açısı ile olayın değerlendirilmediği, Kaçak işçi çalıştırmak ile ilgili yargı sonucu çıkan kararların tamamına yakınında ödenmesine karar verilen meblağın, kesilen idari para ceza meblağının çok altında veya çok cüzi bir ceza olduğu, dolayısıyla mahkeme sonuçları böyleyken kesilen para cezalarının yapılan itiraz dilekçelerinden sonra değerlendirildiği, bunun da kamu yararı olduğu inancıyla yapıldığı, Kesilen idari para cezası tahsilinde, devletin yargı yolu ile mutlaka iki katı olarak ve daha kısa sürede mahkeme kararı üretip üretmeyeceği olasılığının yok denecek kadar az olduğu, Müfettişlerin işyerlerine yaptıkları denetimlerde, çok kısa sürede işçi ifadelerine dayanarak bir yargıya ulaştıkları ve cezaları kestikleri, bunun da kesilen para cezalarındaki hata payını artırdığını, bu süreç tekrar gözden geçirilinceye kadar yasadaki yasal süre olan 15 günün aşıldığı belirtilmiştir (EK 16). Dönemin Çalışma Dairesi Müdürü Sn. Yusuf Önderol dan gelen cevap yazılarına bakıldığında talimatları doğrultusunda veya talimatları olmadan yapılan indirimlerin yasal dayanağının mevcut olmadığı görülmektedir. 10
Dolayısı ile yazılı talimatlarına atfen eksik tahsil edilen toplam 34.401,00 TL ile Çalışma Dairesi Müdürlüğü nün kendi inisiyatifiyle tahsil edilen 14.938,00 TL olmak üzere toplam 49.339,00 TL den (34.401,00 TL + 14.938,00 TL) dönemin Çalışma Dairesi Müdürü Sn. Yusuf Önderol un sorumlu tutulması gerektiği değerlendirilmektedir. Bu nedenle eksik tahsil edilen miktarların idari para cezası bildirim forumlarında adı geçen, gerçek ve/veya tüzel kişilerden tahsil edilmesi, tahsil edilmemesi durumunda ise belirtilen miktarın Sn. Yusuf Önderol tarafından daire veznesine yatırılması gerektiği düşünülmektedir. 3.2.5. Dönemin Çalışma Dairesi Müdürü Sn. İsmet Lisaniler in Talimatıyla ve Çalışma Dairesi Müdürlüğü nün Kendi İnsiyatifi İle Yapılan Eksik Tahsilatlar Çalışma Dairesi Müfettişleri nce kesilen 9 adet, 44.260,00 TL tutarındaki idari para cezası bildirim forumunun, 22/1992 sayılı yasanın 72. Maddesi ile 63/2006 sayılı yasanın 24. maddesine göre 88.520,00 TL olarak tahsil edilmesi gerekirken, dönemin Çalışma Dairesi Müdürü Sn. İsmet Lisaniler in yasa hilafına yazılı talimatlarıyla tahsilatın 44.260,00 TL tutarında gerçekleştiği, dolayısıyla toplam 44.260,00 TL (88.520,00 TL - 44.260,00 TL) eksik tahsilat oluştuğu saptanmıştır (EK 17). Bölge Amirlikleri nde Çalışma Dairesi Müfettişleri nce kesilen toplam 5.960,00 TL tutarındaki 3 adet idari para cezası bildirim forumunun ise, 63/2006 sayılı yasanın 24. Maddesi ile 22/1992 sayılı yasanın 72. Maddesi gereği 11.920,00 TL olarak tahsil edilmesi gerekirken, Çalışma Dairesi Müdürlüğü nün kendi inisiyatifince 5.960,00 TL tutarında tahsil edildiği, dolayısıyla toplam 5.960,00 TL (11.920,00 TL - 5.960,00 TL) eksik tahsilatın gerçekleştiği de saptanmıştır [Bkz. EK 17-(10)]. Dönemin Çalışma Dairesi Müdürü Sn. İsmet Lisaniler e hitaben yazılan 07 Mayıs 2013 tarih ve SAY.0.00-B.9.10.000-13/291 ile 20 Mayıs 2013 tarih ve SAY.0.00-B.9.10.000-13/322 sayılı yazılarda, özetle 63/2006 sayılı yasanın 24. maddesi ile 22/1992 sayılı yasanın 72. maddesinde yer alan hükümlere aykırı uygulamanın nedenleri ve yasal dayanaklarının ne olduğu sorulmuştur (EK 18). Sn. İsmet Lisaniler den gelen 16 Mayıs 2013 tarihli ve 3 Haziran 2013 tarihli yazılarda özetle; Denetimde yazılan cezalara 15 gün içinde itiraz dilekçesi veren işverenlerin itirazlarının Anayasa nın 76. Maddesi olan dilekçe hakkı olarak değerlendirildiği ve denetimde yazılan ceza sonrası 15 günlük süre içerisinde itiraz dilekçesi veren işverenlerin itirazının kısmen uygun bulunması veya uygun bulunmaması halinde Müdürlük veya Bakanlık tarafından dilekçe sahibine yazılan cevap yazısının tarihinin cezanın yeni ibraz tarihi (tebliğ tarihi) olarak kabul edilmesine karar verildiği ve uygulamanın bu şekilde yapıldığı, belirtilmiştir (EK 19). 11
63/2006 sayılı yasanın 24(4) maddesi ile 22/1992 sayılı yasanın 72(4) maddelerine bakıldığında ise cezanın tebliğ tarihten itibaren 15 gün içerisinde ödenmemesi halinde iki katı olacak şekilde tahsilinin yapılmasını öngördüğü, gelen cevap yazısında belirtildiği gibi tebliğ edilmiş olan cezaya, yeni tebliğ tarihi vererek buna göre tahsilat yapılması uygulamasının anılan yasa maddelerine aykırı olduğu görülmektedir. Diğer bir ifadeyle gelen cevabın yasal bir dayanağı bulunmamaktadır. Bu nedenle, yazılı talimatlarına atfen eksik tahsil edilen 44.260,00 TL ile Çalışma Dairesi Müdürlüğü nün kendi inisiyatifiyle tahsil edilen 5.960,00 TL olmak üzere toplam 50.220,00 TL den (44.260,00 TL + 5.960,00 TL) dönemin Çalışma Dairesi Müdürü Sn. İsmet Lisaniler in sorumlu tutulması gerektiği değerlendirilmektedir. Bu bağlamda yukarıda açıklaması yapılan ve tahsil edilmesi gerekirken yasalar hilafına eksik tahsil edilen toplam 50,220.00 TL nin idari para cezası bildirim forumlarında adı geçen, gerçek ve/veya tüzel kişilerden tahsil edilmesi, tahsil edilmemesi durumunda ise belirtilen miktarın Sn. İsmet Lisaniler tarafından daire veznesine yatırılması gerektiği düşünülmektedir. 3.2.6. Çalışma Dairesi Müdürlüğü Lefkoşa Bölge Amiri Sn. Bülent Mullahasan ın Talimatıyla ve Lefkoşa Bölge Amirliği nin Kendi İnisiyatifi İle Yapılan Eksik Tahsilatlar Çalışma Dairesi Müdürlüğü Lefkoşa Bölge Amirliği Müfettişleri nce kesilen 16 adet toplam 24.185,00 TL tutarındaki idari para cezası bildirim forumunun, 22/1992 sayılı yasanın 72. Maddesi ile 63/2006 sayılı yasanın 24. maddesine göre 48.370,00 TL olarak tahsil edilmesi gerekirken, Çalışma Dairesi Lefkoşa Bölge Amiri Sn. Bülent Mullahasan ın yasa hilafına yazılı talimatlarıyla tahsilatın 24.185,00 TL tutarında gerçekleştiği, dolayısıyla toplam 24.185,00 TL (48.370,00 TL - 24.185,00 TL) eksik tahsilat oluştuğu saptanmıştır (EK 20). Bölge Amirlikleri nde Çalışma Dairesi Müfettişleri nce kesilen toplam 75.971,00 TL tutarındaki 45 adet idari para cezası bildirim forumunun ise, 63/2006 sayılı yasanın 24. Maddesi ile 22/1992 sayılı yasanın 72. Maddesi gereği 151.942,00 TL olarak tahsil edilmesi gerekirken, Çalışma Dairesi Müdürlüğü Lefkoşa Bölge Amirliği nin kendi inisiyatifince 74.564,00 TL tutarında tahsil edildiği, dolayısıyla toplam 77.378,00 TL ( 151.942,00 TL - 74.564,00 TL) eksik tahsilatın gerçekleştiği saptanmıştır [Bkz. EK 20-(17)]. Çalışma Dairesi Müdürlüğü Lefkoşa Bölge Amiri Sn. Bülent Mullahasan a hitaben yazılan 21 Mart 2013 tarih ve SAY.0.00-B.9.10.000-13/145 ve 07 Mayıs 2013 tarih ve SAY.0.00-B.9.10.000-13/295 sayılı yazılarda, özetle 63/2006 sayılı yasanın 24. Maddesi ile 22/1992 sayılı yasanın 72. Maddesinde yer alan hükümlere aykırı uygulamaların nedenleri ve yasal dayanaklarının ne olduğu sorulmuştur (EK 21). 12
Lefkoşa Bölge Amiri Sn. Bülent Mullahasan ın 11.04.2013 tarih ve ÇLD.1.01.61/200-3-13/185 sayı ile 20.05.2013 tarih ve ÇLD.1.01.61/200-3-13/220 sayılı cevap yazılarında ise özetle aşağıdaki hususlar yer almaktadır (EK 22). Kesilen idari para cezalarının mağduriyetten kaynaklanması nedeniyle diğer tahsilatlarla aynı şekilde değerlendirilmemesi kanaatinde olduğu, Tahsilatların, işverenin itirazına cevap yazıldıktan sonraki 15 gün içerisinde gerçekleştirildiği belirtilmiştir. Konu ile ilgili anılan yasa maddelerine bakıldığında, cezanın tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içerisinde ödenmesinin öngörüldüğü, işverenin itirazı ve verilen cevap yazısının süresi 15 günü aşması halinde yapılan tahsilatın ise cezanın koşulsuz iki katı olacak şekilde tahsilini gerektirdiği görülmektedir. Dolayısıyla gelen cevap yazılarına bakıldığında yapılan indirimlerin yasal dayanağının mevcut olmadığı görülmektedir. Bu bağlamda yazılı talimatlarına atfen eksik tahsil edilen 24.185,00 TL ile Lefkoşa Bölge Amirliği nin kendi inisiyatifiyle tahsil edilen 77.378,00 TL olmak üzere toplam 101.563,00 TL den (24.185,00 TL + 77.378,00 TL) Lefkoşa Bölge Amiri Sn. Bülent Mullahasan ın sorumlu tutulması gerektiği değerlendirilmektedir. Bu bağlamda yukarıda açıklaması yapılan ve tahsil edilmesi gerekirken yasalar hilafına eksik tahsil edilen toplam 101.563,00 TL nin idari para cezası bildirim forumlarında adı geçen, gerçek ve/veya tüzel kişilerden tahsil edilmesi, tahsil edilmemesi durumunda ise belirtilen miktarın Lefkoşa Bölge Amiri Sn. Bülent Mullahasan tarafından daire veznesine yatırılmasının gerektiği düşünülmektedir. 3.2.7. Çalışma Dairesi Müdürlüğü Gazimağusa Bölge Amirliği nin Kendi İnisiyatifi İle Yapılan Eksik Tahsilat Çalışma Dairesi Müdürlüğü Gazimağusa Bölge Amirliği Müfettişi nce kesilen toplam 1,237.00 TL tutarındaki 1 adet idari para cezası bildirim forumunun, 63/2006 sayılı yasanın 24. maddesi gereği toplam 2,474.00 TL olarak tahsil edilmesi gerekirken Gazimağusa Bölge Amirliği nin kendi inisiyatifiyle 1,237.00 TL olarak tahsil edildiği ve bunların sonucunda yasa hilafına toplam 1,237.00 TL eksik tahsilat gerçekleştirildiği saptanmıştır. Bu saptamalar bağlamında, Gazimağusa Bölge Amiri Sn. Hasan Daniş e hitaben yazılan 21 Mart 2013 tarih ve SAY.0.00-B.9.10.000-13/142 sayılı yazıda özetle, 63/2006 sayılı yasanın 24. maddesi hilafına gerçekleşen eksik tahsilata ilişkin yasal dayanak ve gerekçeleri sorulmuştur (EK 23). 13
Gazimağusa Bölge Amiri Sn. Hasan Daniş in 26.03.2006 tarih ve ÇLD.2.00./3/3/13-505 sayılı cevap yazısında ise özetle, İşverenin kesilen cezayı 15 içerinde ödemeyerek Çalışma Dairesi Müdürlüğü ne giderek itirazda bulunduğu, Çalışma Dairesi Müdürü Sn. Yusuf Önderol un işvereni, Gazimağusa Bölge Amiriliği ne göndererek ilgili cezanın tek kat alınması için telefoniyen talimat verdiği ve cezanın bu talimat üzerine tek katı olarak tahsil edildiği belirtilmiştir (EK 24). Çalışma Dairesi Müdürü Sn. Yusuf Önderol a yazılan 7 Mayıs 2013 tarih ve SAY.0.00-B.9.10.000-13/290 sayılı yazıda Gazimağusa Bölge Amirliği ne telefon ederek konu cezanın tek kat olarak tahsil edilmesine ilişkin talimat verip vermediği de sorulmuştur. Sn. Yusuf Önderol 16.05.2013 tarih ve ÇLD.0.00-154/95-13/974 sayılı cevap yazısında, kesilen idari para cezasının tahsilinde telefon edip tek kat tahsil edilmesi yönünde talimat vermediğini belirtmiştir. Dolayısıyle Gazimağusa Bölge Amirliği nce, kendi inisiyatifiyle tahsil edilen toplam 1.237,00 TL den Gazimağusa Bölge Amiri Sn. Hasan Daniş in sorumlu tutulması gerektiği değerlendirilmektedir. Bu bağlamda yukarıda açıklaması yapılan ve tahsil edilmesi gerekirken yasa hilafına eksik tahsil edilen toplam 1.237,00 TL nin idari para cezası bildirim forumunda adı geçenden tahsil edilmesi, tahsil edilmemesi durumunda ise belirtilen miktarın Gazimağusa Bölge Amiri Sn. Hasan Daniş tarafından daire veznesine yatırılmasının gerektiği düşünülmektedir. 3.2.8. Çalışma Dairesi Müdürlüğü Girne Bölge Amirliği nin Kendi İnsiyatifi İle Yapılan Eksik Tahsilatlar Çalışma Dairesi Müdürlüğü Girne Bölge Amirliği Müfettişi nce kesilen 3.090,00 TL tutarındaki 3 adet idari para cezası bildirim forumunun, 63/2006 sayılı yasanın 24. maddesi gereği 6.180,00 TL olarak tahsil edilmesi gerekirken Girne Bölge Amirliği nin kendi inisiyatifiyle toplam 3.090,00 TL olarak tahsil edildiği ve bunların sonucunda yasa hilafına toplam 3.090,00 TL (6.180,00 3.090,00) eksik tahsilat gerçekleştirildiği saptanmıştır. Bu saptamalar bağlamında, dönemin Girne Bölge Amiri Sn. İsmail Bayhanlı ya hitaben yazılan 7 Mayıs 2013 tarih ve SAY.0.00-B.9.10.000-13/293 sayılı yazıda özetle, 63/2006 sayılı yasanın 24. maddesi hilafına gerçekleşen eksik tahsilata ilişkin yasal dayanak ve gerekçeleri sorulmuştur (EK 25). 14
Dönemin Girne Bölge Amiri Sn. İsmail Bayhanlı nın 31 Mayıs 2013 tarih ve ÇLD.3.00.1/95-2013/542 sayılı cevap yazısında ise özetle, Kesilen cezaların tahsilatında, ceza kesildikten sonra işverenin yaptığı yazılı itiraza verilen cevabın tarihinin tebliğ tarihi olarak baz alındığı, bu tarihten sonraki 15 günlük süre içinde cezanın tek kat ceza olarak tahsil edildiği, bu konuda uygulanan teamülün bu yönde olduğu ve herhangi bir menfaat güdülmediği, Bu uygulamada anayasa, tüzük veya yönetmeliğe aykırı herhangi bir sakınca görülmediği belirtilmiştir (EK 26). Gelen cevap yazısına bakıldığında yapılan indirimlerin yasal dayanağının mevcut olmadığı görülmektedir. Dolayısıyle Girne Bölge Amirliği nce, kendi inisiyatifiyle eksik tahsil edilen 3.090,00 TL den dönemin Girne Bölge Amiri Sn. İsmail Bayhanlı nın sorumlu tutulması gerektiği değerlendirilmektedir. Bu bağlamda yukarıda açıklaması yapılan ve tahsil edilmesi gerekirken yasalar hilafına eksik tahsil edilen toplam 3.090,00 TL nin idari para cezası bildirim forumunda adı geçen, gerçek ve/veya tüzel kişilerden tahsil edilmesi, tahsil edilmemesi durumunda ise belirtilen miktarın Girne Bölge Amiri Sn. İsmail Bayhanlı tarafından daire veznesine yatırılmasının gerektiği düşünülmektedir. 3.2.9. Dönemin Çalışma Dairesi Kıdemli Müfettişi Sn. Ülkü Uzun un Talimatıyla Yapılan Eksik Tahsilat Çalışma Dairesi Müdürlüğü Lefkoşa Bölge Amirliğice kesilen 1 adet 1.237,00 TL tutarındaki idari para cezası bildirim forumunun, 63/2006 sayılı yasanın 24. Maddesine göre 2.474,00 TL olarak tahsil edilmesi gerekirken dönemin kıdemli müfettişi Sn. Ülkü Uzun un işverenin itiraz yazısına cevaben yazdığı yazıda, tebligat tarihinin cezanın tebliğ edildiği tarih değil de işverenin cevap yazısını aldığı tarih olarak belirtmesi ve yasa hilafına, işverene bu tarihten itibaren on beş gün içinde ödeme süresi tanıması ile anılan yasanın ilgili maddesindeki süre aşımı gerçekleştiğinden ceza iki katı olarak tahsil edilmesi gerekirken, tek katı tahsil edilmiş ve 1.237,00 TL eksik tahsilat oluştuğu saptanmıştır. Dönemin Çalışma Dairesi Müdürü kıdemli müfettişi Sn. Ülkü Uzun a hitaben yazılan 21 Mart 2013 tarih ve SAY.0.00-B.9.10.000-13/144 sayılı yazıda özetle 63/2006 sayılı yasanın 24. maddesinde yer alan hükümlere aykırı uygulamanın nedenleri ve yasal dayanaklarının ne olduğu sorulmuştur (EK 27). 15
Sn. Ülkü Uzun dan gelen 10.04.2013 tarih ve ÇLD.0.00-154/95-12/713 sayılı cevap yazısında özetle, İtiraz dilekçelerine yazılan yanıtlarda, itiraz dilekçesi değerlendirilen şahsın Anayasa ya göre 30 gün içerinde yanıt alması kuralının uygulandığı, Müfettişin kestiği idari para cezası ve tebliğ tarihini, Yabancıların Çalışma İzinleri Yasası gereği 15 günü aştı muamelesine tabi tutmayıp, şahsın dilekçesini en kısa zamanda yanıtladıktan sonra işleme koyma şeklinde uygulama yapıldığı bu nedenle, ödeme süresinin yazılan cevap yazısının ilgili tarafa tebliğden itibaren 15 gün içinde olacak şekilde belirlendiği belirtilmiştir (EK 28). Gelen cevaba bakıldığında tebliğ edilmiş bir cezaya yeniden tebliğ tarihi belirlenmesi uygulamasının yasal dayanağının olmadığı görülmektedir. Bu bağlamda yukarıda açıklaması yapılan ve tahsil edilmesi gerekirken yasa hilafına eksik tahsil edilen toplam 1.237,00 TL nin, idari para cezası bildirim formu kesilenden tahsil edilmesi, edilememesi durumunda, yazılı talimatına atfen eksik tahsil edilen 1,237.00 TL den dönemin Çalışma Dairesi kıdemli müfettişi Sn. Ülkü Uzun un şahsen sorumlu tutulmasının gerektiği düşünülmektedir. 3.2.10. Çalışma Dairesi Müfettişleri Sn. Erman Eroğlu, Sn. Ahmet Tınaztepe ve Sn. Mehmet Yavuzhan ın Onayıyla Yapılan Eksik Tahsilatlar Çalışma Dairesi Müdürlüğü Girne ve Lefkoşa Bölge Amirliklerince kesilen 8 adet toplam 15.000,00 TL tutarındaki idari para cezası bildirim formunun, 22/1992 sayılı yasanın 72. Maddesi göre 30.000,00 TL olarak tahsil edilmesi gerekirken, Çalışma Dairesi Kıdemli Müfettişi Sn. Erman Eroğlu ile Çalışma Dairesi Müfettişleri Sn. Ahmet Tınaztepe ve Sn. Mehmet Yavuzhan ın imzalı onayıyla, toplam 12.420,00 TL olarak tahsil edildiği ve bunların sonucunda yasa hilafına toplam 17.580,00 TL (30.000,00 TL 12.420,00 TL) eksik tahsilat gerçekleştirildiği saptanmıştır (EK 29). Çalışma Dairesi Müfettişleri Sn. Erman Eroğlu na hitaben yazılan 20 Mayıs 2013 tarih ve SAY.0.00-B.9.10.000-13/321 sayılı, Sn. Ahmet Tınaztepe ye hitaben yazılan 20 Mayıs 2013 tarih ve SAY.0.00-B.9.10.000-13/320 sayılı ve Sn. Mehmet Yavuzhan a hitaben yazılan 20 Mayıs 2013 tarih ve SAY.0.00-B.9.10.000-13/319 sayılı yazılarda özetle 22/1992 sayılı yasanın 72. maddesinde yer alan hükümlere aykırı uygulamanın nedenleri ve yasal dayanaklarının ne olduğu sorulmuştur (EK 30). 16
Sn. Erman Eroğlu ndan gelen 31 Mayıs 2013 tarihli, Sn. Ahmet Tınaztepe den gelen 31.05.2013 tarih ve ÇLD.3.00.1./95/13/541 sayılı ve Sn. Mehmet Yavuzhan dan gelen 31.05.2013 tarih ve ÇLD.3.00.1./95/13/540 sayılı cevap yazılarında özetle, Müdürlük veya Bakanlık tarafından verilen sözlü veya yazılı talimatlar uyarınca indirimli cezaların bir kat olarak tahsil edildiği, bu konudaki yazılı talimatların ise geçen uzun zaman nedeniyle tüm aramalara rağmen bulunamadığı, Sn. Ahmet Tınaztepe ile Sn. Mehmet Yavuzhan ın, o dönemde amirlik görevini yürüten kıdemli müfettiş Sn. Erman Eroğlu nun, cezaların kesilen miktarlar üzerinden ödenmesinin uygunluk onayına şahitlik etmek amacıyla imzaladıkları ve cezaların dilekçe tarihleri itibarıyle uygun görülerek tahsil edildiği, İtiraz dilekçelerinde, cezaya itiraz edildiğinde sürenin durduğu ve itiraz değerlendirildikten sonra 15 günlük sürenin başlatıldığı, uygulamanın bu yönde yapıldığı belirtilmiştir (EK 31). Gelen cevaplara bakıldığında yasal bir dayanaklarının olmadığı görülmektedir. Bu bağlamda yukarıda açıklaması yapılan ve tahsil edilmesi gerekirken yasa hilafına eksik tahsil edilen toplam 17.580,00 TL nin, idari para cezası bildirim formu kesilen gerçek ve/veya tüzel kişilerden tahsil edilmesi, edilememesi durumunda ise eksik tahsilatlara imzalarıyla onay vermeleri nedeniyle; - 8.218.00 TL kısmından Çalışma Dairesi kıdemli müfettişi Sn. Erman Eroğlu nun, - 3.916,00 TL kısmından Çalışma Dairesi müfettişi Sn. Ahmet Tınaztepe nin, - 5.446,00 TL kısmından Çalışma Dairesi müfettişi Sn. Mehmet Yavuzhan nın, şahsen sorumlu tutulmasının ve bu miktarların anılan şahıslar tarafından daire veznesine yatırılmasının gerektiği düşünülmektedir. 17
3.3. Çalışma Dairesi Müdürlüğü nün Denetim Bulgularına Cevabı ve Cevaba İlişkin Değerlendirmemiz Sayıştay Başkanlığı, değiştirilmiş şekliyle 18/1978 Sayılı Sayıştay Yasası nın 27. maddesi gereği raporda yer alan denetim bulgularını Taslak Rapor olarak 28 Şubat 2013 tarih ve SAY.0.00.B.9.10.000-14/136 sayılı yazısı (EK 32) ekinde Çalışma Dairesi Müdürlüğü ne iletmiş ve Müdürlük, cevaben 16 Nisan 2014 tarih ve ÇLD.0.00-5/95-14/1194 sayılı yazısını (EK 33) tarafımıza sunmuştur. Cevap yazısında Taslak Rapor ile ilgili görüşler, çeşitli değerlendirmeler içermekte ve Anayasa nın Dilekçe Hakkı başlıklı 76.maddesine atıfta bulunularak, bu maddeden hareketle konunun Bakanlık düzeyinde tartışıldığı ve bu çerçevede Çalışma Dairesi nce yapılan denetimlerde, kesilen ceza sonrası itiraz dilekçesi veren işverenlerin itirazının kısmen uygun bulunması veya bulunmaması halinde, Müdürlük veya Bakanlık tarafından dilekçe sahibine yazılan cevap yazısının tarihinin, yeni ibraz tarihi olarak kabul edilmesine karar verildiği, uygulamaların da buna göre yapıldığı belirtilmiştir. Ancak, raporun ilgili bölümlerinde açıklandığı üzere, konu yasa maddesinde, cezanın, ceza kesilen kişiye tebliğ edilmesinden itibaren 15 gün içinde ödenmemesi halinde iki katı tahsil edilmesi öngörülmektedir. 4. DİĞER HUSUSLAR 4.1. İdari Para Cezası Bildirim Forumlarının Seri Numaralı Olması Denetimde, 63/2006 sayılı Yabancıların Çalışma İzinleri Yasası nın 24. maddesine göre kesilen idari para cezalarına ilişkin, kullanılan idari para cezası bildirim forumlarının birbirlerini takip eden herhangi bir seri numarası içermediği tespit edilmiştir. Özellikle iptal edilen idari para cezası bildirim forumlarının takibi ve denetimine yönelik önemli eksiklik oluşturmakla birlikte suiistimale de açık bir durum oluşturduğu görüldüğünden, Sayıştay Başkanlığı nın Çalışma Dairesi Müdürlüğü ne hitaben yazdığı 29 Mart 2013 tarih ve SAY.0.00-B.9.10.000-13/223 sayılı yazısı ile bu durumun önlenebilmesi için idari para cezası bildirim forumlarının birbirini takip eden seri numaralı ve üç nüsha olacak şekilde düzenlenmesinin Başkanlık ça gerekli görüldüğü belirtilmiş ve gereğinin yapılması istenilmiştir. Çalışma Dairesi Müdürlüğü nün 24 Haziran 2013 tarih ve ÇLD.0.00.1/95-13/1244 sayılı cevap yazısında, idari para cezası bildirim forumlarının üç nüsha olarak kendiliğinden karbonlu olacak şekilde tanzim edildiği ve uygulanmaya başlandığı belirtilmiştir. 18
4.2. Haklarında Yargı İşlemi Başlatılan İdari Para Cezalarına Muhatap Gerçek Ve Tüzel Kişiler Değiştirilmiş şekliyle 63/2006 sayılı Yabancıların Çalışma İzinleri Yasası nın 24.maddesi cezanın tebliğ edildikten sonra 30 gün zarfında ödenmemesi halinde, değiştirilmiş şekliyle 22/1992 sayılı İş Yasası nın 72. Maddesi ise cezanın ödenmemesi durumunda tarafların haklarında yargı işleminin başlatılmasını da öngörmektedir. Denetim kapsamındaki dönemde, Çalışma Dairesi Müdürlüğü nce kesilen 1728 adet idari para cezası bildirim formundan 442 sinde, kesilen cezaların yasal süre içerisinde ödenmemiş olması nedeniyle, tarafımıza sunulan belgelerden cezalarla ilgili gerçek veya tüzel kişiler haklarında yargı işleminin başlatıldığı veya başlatılacağı anlaşılmıştır. Çalışma Dairesi yetkilileri konu ile ilgili yargı işlemlerinin çok uzun ve ağır işleyen bir süreç oluşturması nedeniyle bu uygulamanın çoğunlukla 30 gün dolar dolmaz yapılamadığını, bir süre geçtikten sonra konunun yargıya intikal ettirildiğini ifade ettiler. 5. SONUÇ VE ÖNERİLER Gerçekleştirilen denetim sonucunda; 63/2006 sayılı Yabancıların Çalışma İzinleri Yasası nın 24. Maddesi ile 22/1992 sayılı İş Yasası nın 72. Maddesine aykırı uygulamalar nedeniyle, kesilen 120 adet idari para cezası bildirim formunun tahsilatında toplam 255.381,00 TL tutarında eksik tahsilatın gerçekleştiği saptanmıştır. Bu bağlamda, raporun bulgular bölümünde ayrıntılı olarak izah edildiği üzere, eksik tahsil edilen toplam 255.381,00 TL nin öncelikle ilgili gerçek ve/ veya tüzel kişilerden tahsil edilmesi yönüne gidilmesi, edilememesi durumunda ise; Yasa hilafına, yazılı talimatlarına atfen eksik tahsil edilen toplam 8.565,00 TL den dönemin Çalışma Dairesi Müdürü Sn. Erman Yaylalı nın şahsen sorumlu tutulması, Yasa hilafına, yazılı talimatlarına atfen eksik tahsil edilen toplam 6.410,00 TL den dönemin Bakanlık Müdürü Sn. H. Sarper Özdoğa nın şahsen sorumlu tutulması, Yasa hilafına, yazılı talimatlarına atfen eksik tahsil edilen toplam 16.140,00 TL den dönemin Özel Kalem Müdürü Sn. Mustafa Kıralp ın şahsen sorumlu tutulması, 19
~ Yasa hilafına, yazılı talimatlarına atfen ve Çalışma Dairesi Müdürlüğü'nün kendi inisiyatifiyle eksik tahsil edilen toplam 49.339,00 TL'den dönemin Çalışma Dairesi Müdürü Sn. Yusuf Önderol'un şahsen sorumlu tutulması, ~ Yasa hilafına, yazılı talimatlarına atfen ve Çalışma Dairesi Müdürlüğü'nün kendi inisiyatifiyle eksik tahsil edilen toplam 50.220,00 TL'den dönemin Çalışma Dairesi Müdürü Sn. ismet Lisaniler'in şahsen sorumlu tutulması, ~ Yasa hilafına, yazılı talimatlarına atfen ve Lefkoşa Bölge Amirliği'nin kendi inisiyatifiyle eksik tahsil edilen toplam 101.563,00 TL'den Lefkoşa Bölge Amiri Sn. Bülent Mullahasan'ın şahsen sorumlu tutulması, ~ Yasa hilafına, Gazimağusa Bölge Amirliği'nin kendi inisiyatifiyle eksik tahsil edilen toplam 1.237,00 TL'den Gazimağusa Bölge Amiri Sn. Hasan Daniş'in şahsen sorumlu tutulması, ~ Yasa hilafına, Girne Bölge Amirliği'nin kendi inisiyatifiyle eksik tahsil edilen toplam 3.090,00 TL'den dönemin Girne Bölge Amiri Sn. ismail Bayhanlı'nın şahsen sorumlu tutulması, ~ Yasa hilafına yazılı tatlmatma atfen eksik tahsil edilen toplam 1,237.00 TL'den dönemin Çalışma Dairesi kıdemli müfettişi Sn. Ülkü Uzun'un şahsen sorumlu tutulması, ~ Yasa hilafına imzalarıyla onay vermeleri neticesinde eksik tahsil edilen toplam 17,580.00 TL tutarındaki idari para cezasının; - 8,218.00 TL kısmından Çalışma Dairesi Kıdemli Müfettişi Sn. Erman Eroğlu'nun, - 3,916.00 TL kısmından Çalışma Dairesi Müfettişi Sn. Ahmet Tınaztepe'nin, - 5,446.00 TL kısmından Çalışma Dairesi Müfettişi Sn. Mehmet Yavuzhan'ın, şahsen sorumlu tutulmaları, gerektiği ve değiştirilmiş şekliyle 18/1978 sayılı Sayıştay Yasası'nın 22. Maddesi gereği, sorumluluk tutarının ilgililere Sayıştay Başkanlığı'nca bildiriminden itibaren 3 ay içerisinde, Çalışma Dairesi Müdürlüğü vezııesine yatırmaları gerekmektedir. Dr. Feray Türker Yüksekbaş Kıdemli Denetçi Ertan e zer Denetçi 20