Temel Bilgi Teknolojisi Kullanımı

SAKARYA ÜNİVERSİTESİ BİLGİSAYAR VE BİLİŞİM BİLİMLERİ FAKÜLTESİ ORTAK BİLGİSAYAR DERSLERİ KOORDİNATÖRLÜĞÜ Temel Bilgi Teknolojisi Kullanımı 4.HAFTA Windows 7 Yrd. Doç. Dr. Mustafa Cemil KARACADAĞ Arş. Gör. Mustafa URİN Bu ders içeriğinin basım, yayım ve satış hakları Sakarya Üniversitesi ne aittir. Bu ders içeriğinin bütün hakları saklıdır. İlgili kuruluştan izin almadan ders içeriğinin tümü ya da bölümleri mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik kayıt veya başka şekillerde çoğaltılamaz, basılamaz ve dağıtılamaz. Her hakkı saklıdır 2013 Sakarya Üniversitesi

1.9.Donatılar Windows işletim sistemi içerisinde temel kullanıcılara hitaben hazırlanmış birçok küçük program Donatılar menüsü altında sunulmaktadır. Ücretli paket programların aksine Windows işletim sistemi içerisinde kullanıcılara ücretsiz olarak sunulan bu programlar, birçok profesyonel yazılımın yapabildiği işleri belli düzeyde gerçekleştirmekle birlikte, basit kullanımı ile kullanıcı dostu uygulamalardır. Başlat menüsü altında Donatılar alt program grubundan ulaşılabilen bu programlar, kullanıcıların ihtiyaçlarına göre birçok çözümü bünyesinde barındırmaktadır. Uzak Masaüstü kullanımı, projektör bağlantıları, hesap makinesi, komut istemi, formül giriş ekranı gibi belli gruba hitap edebilecek uygulamaların yanında, Paint ve ekran alıntısı gibi bütün kullanıcılar tarafından tercih edilebilen uygulamalar da bu kısımda sunulmaktadır. 1.9.1.Paint Windows kurulumu ile kendiliğinden yüklenen Paint MS Windows ilk çıkışından itibaren neredeyse tüm sürümlerinde bulunan bir çizim programıdır. Diğer çizim programlarına göre sınırlı ve basit olmasına karşın ücretsiz ve kullanımı kolaydır. Basit ve sınırlı olmasına karşın Paint kullanılarak aşağıdaki işler kolayca yapılabilir; 1. Resmin kayıt türü ve boyutu değiştirilebilir. 2. Resim döndürülebilir veya eğilebilir. 3. Kalemle ve fırçayla resim yapılabilir veya hazır şablonlarla geometrik çizimler yapılabilir. 4. Resimlerden parça kesilebilir. 5. Resimler üst üste koyulabilir. Paint programını açmak için; bilgisayarın sağ alt köşesindeki Başlat, açılan pencereden Tüm Programlar, çıkan pencereden Donatılar tıklanır ve altta açılan pencereden Paint seçilir. Paint (Dosya) Sekme Grubu Paint de; dosya açmak, kaydetmek, yazdırmak, e-posta olarak göndermek ve çıkış yapmak için gerekli komut ve sekmelere ulaşmak için bu sekme grubu kullanılır. 61

Yeni boş bir paint dosyası açmak, kayıtlı bir dosya açmak, dosyayı kaydetmek ve farklı biçimde veya isimde tekrar kaydetme işlemleri bu menü içerisinde yandaki şekilde bulunan komutlar kullanılarak gerçekleştirilir. Paint, dosyaları BMP, JPEG, GIF ve PNG biçiminde kaydedebilir. Paint te yapılan resim ve grafiklerin yazıcı çıktısını almak için yazdır komutuna Paint sekmesi altından ulaşılır. Çıktı almadan önce çıktı alınacak resmin kağıt üzerinde nasıl durduğunu görülmesini sağlayan baskı önizleme ekranına da Paint sekme grubu Yazdır alt sekmesindeki Baskı Önizleme ekranından ulaşılabilir. Tarayıcıdan veya Kameradan komutu yardımıyla tarayıcı veya kamera gibi çıktısı resim olan harici cihazlardan belgeler Paint içerisine alınabilir. E-posta gönder sekmesi ile Paint içerisinde işlenen veya hazırlanan dosyaların bir elektronik posta istemcisi yardımıyla gönderilmesi işlemleri gerçekleştirilebilir. 62

Masa üstü arka planı olarak ayarla sekmesi ile üzerinde çalışılan resmin masaüstü arka planı olarak atanması işlemleri gerçekleştirilebilir. Üç farklı arka plan atama seçeneği tercih edilebilir. 1. Doldur: Resmi masa üstüne sığdırır. 2. Döşe: Resmin boyutuna göre masa üstüne aynı resimden döşeme yapar. 3. Ortala: Resmi masa üstüne ortalar. Özellikler sekmesi üzerinde çalışılan resmin özelliklerini gösterir. Resmin son kayıt tarihini, disk boyutunu, çözünürlüğünü, ekran boyutunun birimini ve boyutunu ve resmin siyah beyaz mı yoksa renkli mi olduğu görülebilir ve değiştirilebilir. Ayrıca klavyeden CTRL+E tuşlarına basarak da resmin özelliklerine bakılabilir. Giriş Sekmesi Giriş sekmesi 7 komut grubundan oluşur. Pano komut grubunda kopyalama, kesme ve yapıştırma işlemleri gerçekleştirilir. Resim komut grubunda ise seçme, kırpma, yeniden boyutlandırma ve döndürme işlemleri gerçekleştirilebilir. Resim üzerindeki herhangi bir alan seçilmek istendiğinde seç komutu kullanılır. Paint içerisinde iki farklı yolla seçim yapılabilir. Eğer dikdörtgen bir parça seçmek istenirse Dikdörtgen seçimi, şekil bağımsız bir seçim yapmak istenirse serbest biçimli seçim komutunu kullanabilir. 63

Seçim işlemi yapılırken resmin tamamını seçmek için Tümünü Seç komutu, aktif seçim alanının dışındaki alanı seçmek için de Diğerlerini Seç komutu kullanılır. Seçim alanını silmek için Sil komutu kullanılır. Seçimdeki arka plan renginin saydam veya donuk yapılması istendiğinde ise Saydam Seçim komutu kullanılabilir. Paint kullanımının en çok tercih edildiği durum bir resim üzerinde belirli bir kısmın saklanıp diğer kısımların silinmesidir. Bu işleme kırpma denilmektedir. Bu durumda program içindeki Kırp komutu kullanılır. Bu komut CTRL+SHIFT+X klavye kısayolu ile de çalıştırılabilir. Bir resmin boyutlarının değiştirilip, yeniden boyutlandırılması işlemleri Yeniden Boyutlandır ve Eğ komutu yardımıyla gerçekleştirilir. Boyutlandırma yüzde veya piksel olarak yapabilir. Boyutlandırırken en boy oranının korunması isteniyorsa en boy oranını koru seçili olmalıdır. Resim yatayda veya dikeyde belli oranda eğilmesi isteniyorsa ne kadar eğilecekse o açı miktarı girildiğinde resim verilen açı değeri kadar eğilecektir. Resmin belli açılarla döndürülmesi işlemi ise yine resim komut grubu altındaki Döndür komutu yardımıyla gerçekleştirilebilir. Araçlar komut grubu yardımıyla çizim yapmak için Kalem seçimi, çizimin belli bir kısmının Renkle Doldur komutu yardımıyla otomatik olarak doldurulup renklendirilmesi, içeriğe metin ekleme işlemleri, resmin belli bir kısmının silgi ile silinmesi, Resim içerisindeki alanların renklerinin Renk seçici yardımıyla belirlenmesi ve bir kısım alanın Büyüteç yardımıyla büyütülmesi işlemleri gerçekleştirilebilir. Farklı görünüm ve dokuya sahip çizgiler çizmek için fırçalar kullanılır. Paint içerisinde yandaki resimden de görüleceği üzere birçok fırça biçimi mevcuttur. 64

Paint te şekil çizmek için Şekiller komut grubu kullanılır. 23 farklı şekil çizme aracı vardır. Bunlardan birisi seçilerek şekil çizilebilir. Çizilen şeklin kenarlıklarının olup olmamasını ve şeklinin nasıl olacağı Anahat komutu ile belirlenir. Eğer kenarlık kullanılması istenmiyorsa anahat yok seçilir. Çizilen şeklin içinin doldurulması için de Doldur komutu seçilir. Şeklin içinin doldurulması istenmiyorsa dolgu yok seçilir. Çizilecek şeklin ve arka zeminin renkleri Renkleri Düzenle iletişim kutusu üzerindeki renklerden birisi seçilerek düzenlenebilir. Görünüm Sekmesi Bu sekme yardımıyla Paint programının kullanımının genel görünümü ile ilgili ayarlamalar gerçekleştirilebilir. Çalışılan sayfayı yakınlaştırmak (büyültme) ve uzaklaştırmak (küçültme) için Yakınlaştır komut grubu kullanılır. Ayrıca durum çubuğu üzerinde bulunan kısımla da ilgili ayarlamalar gerçekleştirilebilir. Yakınlaştırma klavyeden CTRL+PageUp tuşlarına uzaklaştırma ise CTRL+PageDown tuşlarına basılarak yapılabilir. Windows 7 kullanıcıları Paint programını çoğunlukla ekran alıntısı almak için kullanmaktadırlar. Bu işlem kısaca şöyle gerçekleştirilir. Öncelikle ekran alıntısı yapılacak ekran seçili iken Print Screen tuşuna basılır. Bu işlemden sonra Paint içerisinde Giriş sekmesindeki Pano komut grubunda yer alan Yapıştır komutu tercih edilir. Resim program içerisine yapıştırıldıktan sonra gerekli bölge Kırp komutu yardımıyla kesilerek Kaydet komutu ile kayıt edilir. 1.9.2. Ekran alıntısı aracı Ekran alıntısı yapma işlemi Paint programı ile yapılabildiği gibi, ilk kez Windows Vista ile birlikte gelen ve Windows 7 donatı araçlarından birisi olan Ekran Alıntısı Aracı adındaki bir program yardımı ile de gerçekleştirilebilmektedir. Bu araçla Paint içerisinde belli sıra ile gerçekleştirilen alıntılama işlemi çok kısa sürede ve zahmetsizce gerçekleştirilebilmektedir. 65

Ekran Alıntısı Aracı programını açmak için; bilgisayarın sağ alt köşesindeki Başlat, açılan pencereden Tüm Programlar, çıkan pencereden Donatılar tıklanır ve altta açılan pencereden Ekran Alıntısı Aracı seçilir. Ekran alıntısı aracı seçildiğinde otomatik olarak etkin pencere renkleri donuklaşır. Bu durumda fare imleci yardımıyla tarama yapılarak ekranın bir kısmı seçilir. Seçim yapıldıktan sonra alttaki penceredeki gibi ekran görüntüsü alınmış olur. Bu işlemden sonra sol üst taraftaki Disket simgesi tıklanarak ekran alıntısı kayıt edilebilir. Ekran alıntısı işlemi dikdörtgen şeklinde seçim yapılarak yapılabileceği gibi yandaki resimde gösterildiği şekilde serbest seçimle de yapılabilir. Ekran alıntısı ile ilgili temel ayarların değiştirilmesi işlemi Seçenekler komutu ile gerçekleştirilir. Ekran Alıntılarını her zaman Pano ya kopyala seçeneği işaretlendiğinde, herhangi bir ekran alıntısı dosya kaydı yapmaya gerek olmaksızın doğrudan Word, Excel ve PowerPoint gibi resim ekleme desteği veren programlara kopyalanabilirler. Ekran alıntısının çevresine bir kenarlık eklenmek istendiğinde, seçenekler ekranında ilgili kutucuk işaretlenerek mürekkep rengi ile kenarlıkların renginin belirlenmesi sağlanabilir. Ekran alıntısının bir e-posta programıyla gönderilmesi işlemi yandaki şekilde gösterilen Ekran Alıntısı Gönder komutu ile gerçekleştirilir. Bu komutla resim e-posta içerisinde direkt görüntülenebileceği gibi ek olarak da gönderilebilir. 66

Ekran alıntısı üzerinde çizimle bir vurgu yapılacak ise Kalem komutundan faydalanılabilir. Dört farklı kalem türünden biri seçilebileceği gibi, özelleştir alt menüsünden farklı kalem biçimleri de tasarlanabilir. Resmin bir kısmının tarama yöntemi ile vurgulanması işlemi kalem yanında yer alana Vurgu komutu yardımıyla gerçekleştirilir. Kalem ile yapılan çizimleri veya Vurgu komutu ile yapılan taramaları silmek için Silgi komutundan faydalanılabilir. Gerekli işlemleri yaptıktan sonra son halini alan ekran alıntısını bir dosyaya kaydetme işlemi sırasında kaydet ekranındaki kayıt türü kısmından PNG, GIF, JPEG ve HTML dosya türlerinden birisi seçilebilir. Değiştirilmediği sürece Ekran Alıntısı Aracı JPEG dosya formatı ile kayıt yapar. 1.10.Windows 7 de dosya ve program arama Başlat menüsü nün en altında yer alan arama kutusu, program ve dosyaları aramak için kullanılır. Aramak istenen dosyanın ismi yazılmaya başlandığı anda hızlı bir şekilde sonuçlar listelenecektir. Diğer Sonuçlar düğmesine basılarak tüm arama sonuçları yeni bir pencerede listelenir. Aramada Joker Karakter kullanılabilir. Joker karakterler yıldız işareti (*) ve soru işareti (?) dir. Örneğin köşe ile başlayan bir dosyayı aramak için köşe* yazmak yeterlidir, Bazı durumlarda aramanın belirli bir türle sınırlandırılması istenebilir. Örneğin köşe ile başlayan Word belgelerini listelemek için köşe*.doc yazmak yeterlidir. Bilgisayarda bulunan herhangi bir programı veya bir komutu çalıştırmak için program ismini arama kutusuna yazıp ENTER tuşuna basmak yeterlidir. Örneğin bu alana calc yazıldığında, bu adı taşıyan Hesap Makinesi programı açılacaktır. 67

1.11.Denetim masası Windows 7 de, görevlerin sınıflandırılmasıyla yeni bir denetim masası geliştirilmiştir. Denetim Masasının sağ üst köşesindeki menüden Kategori Görünümü, Büyük Simge ve Küçük Simge tuşlarına tıklanarak Denetim Masasının görünümü değiştirilebilir. Aşağıdaki resimde, Denetim Masasının ilk görünümü olan kategorik görünüm yer almaktadır. Yandaki resimde Denetim Masası içindeki kategoriler gösterilmiştir. Bunlar: Sistem ve Güvenlik, Ağ ve İnternet, Donanım ve Ses, Programlar, Kullanıcı Hesapları ve Aile Koruması, Görünüm ve Kişiselleştirme, Saat, Dil ve Bölge, Erişim Kolaylığı olarak sıralanabilir. Bu kısımda bu kategoriler altında yapılabilecek ayarlamalar ele alınmaktadır. 1.11.1.Ağ ve paylaşım merkezi Ağ ve paylaşım merkezinde ev veya küçük işyeri ağı kurarak bir ağ bağlantısı sağlanabilir, İnternet bağlantısı veya paylaşım ayarları gerçekleştirebilir. 68

Yeni Bağlantı veya Ağ Kurma Bir ağa bağlanabilmek için gerekli donanım edinildikten sonra uygulanması gereken üç adım vardır. Bunlar gerekli donanımların yüklenmesi, bilgisayarların ağa bağlanması ve Ağ Kur sihirbazının çalıştırılması adımlarıdır. Yeni bir ağ kurmak ya da bir bağlantı gerçekleştirmek için Denetim Masası içindeki Ağ ve Paylaşım Merkezinde Yeni bağlantı veya ağ kurun linki tıklanır. Bağlantı ve Ağ Kur iletişim kutusu açılacaktır. Burada internete bağlanmak, yeni bir ağ kurmak ya da çalışma alanı ağına bağlanmak mümkündür. İstenen bağlantı tipi seçilip İleri düğmesi tıklanarak işlem tamamlanır. Bir Ağ a Bağlanma İşyerinde bulunan bir ağ bağlanmak için Ağ ve Paylaşım Merkezinde bulunan Bir Ağ a Bağlan linki tıklanır. Bilgisayarın kablolu veya kablosuz olarak bağlanabileceği ağlar listelenecektir. Bunlar arasından istenen ağ seçilerek tıklanır. Erişim iznini sorgulayan parola ekranlarında ilgili bilgiler girilerek ağa dâhil olunabilir. Bağdaştırıcı Ayarlarını Değiştirme Bilgisayarın bir ağa bağlanması için bağdaştırıcıların tanıtılması ve etkinleştirilmesi gereklidir. Ağ bağlantısı gerçekleştiğinde bağlantı için tanımlanmış ve etkinleştirilmiş olan bağdaştırıcıların listesini görmek için Ağ ve Paylaşım Merkezinin sol bölümünde yer alan Bağdaştırıcı Ayarları Değiştirin linki tıklanır. Aşağıdaki resimde görülen Ağ Bağlantıları sayfası açılacaktır. 69

Ağ Bağlantıları sayfasında listelenen bağlantılardan kullanılması istenen bağlantı simgesi üzerinde sağ tıklanarak açılan menüden Devre dışı bırakma, Durum raporu alma ve Etkinleştirme gibi istenen bağdaştırıcı işlemleri gerçekleştirilir. Paylaşım Ayarlarını Değiştirme Bilgisayar bir ağa bağlı iken bilgisayarlar arasındaki paylaşımın ayarlarını yapmak için paylaşım ayarları değiştirilmelidir. Bunun için Ağ ve Paylaşım Merkezinin sol tarafında yer alan Gelişmiş Paylaşım Ayarlarını Değiştir linki tıklanır. Aşağıda görülen Gelişmiş Paylaşım Ayarları sayfası açılacaktır. 70

1.11.2.Aygıt yöneticisi Bilgisayar üzerinde tanımlı (satın alındığında üzerinde olan ya da sonradan eklenmiş) tüm aygıtlar Aygıt Yöneticisi penceresinde listelenir. Bu bölümde her bir aygıtın yazılımı güncellenebileceği gibi istenen aygıtlar bilgisayardan kaldırılabilir. Aynı zamanda sorunlu olan aygıtlar bu bölümde sarı renkli uyarı ile kullanıcıya gösterilir. 1.11.3.Bölge ve dil Ülke, dil, para birimi, tarih ve zaman formatı gibi ülkeye ve kişiye özel düzenlemeler bu bölümde yapılır. Klavyeler ve Diller sekmesi içerisinde bilgisayarda yeni dil seçenekleri ekleyerek farklı dillerde klavye kullanılabilir. 1.11.4.Aygıtlar ve yazıcılar Bu bölüm bilgisayara yazıcı ve faks gibi yeni bir donanımın veya aygıtın kurulmasını ve yüklü olanların ayarlarının değiştirilmesini sağlar. Bu bölüme Başlat > Yazıcı ve Fakslar yolu izlenerek de ulaşılabilir. 71

1.11.5.Erişilebilirlik kolaylığı merkezi Özellikle engelli kullanıcıların bilgisayarı kullanmasını kolaylaştırmak için yararlanabilecekleri tuş, ses ve görünüm düzenlemeleri bu araç ile gerçekleştirilir. Erişim Kolaylığı Merkezi büyüteç, ekran klavyesi gibi araçlar ile bilgisayarı kolayca görülebilir hale getiren, fare, klavye ve diğer giriş aygıtlarını kullanımını kolaylaştıran ayarları sunar. 1.11.6.Fare Farenin hızı, fare işaretinin görünümü, çift tıklama hızı, sol elini kullanan kişiler için tuş değişimi gibi ayarlamalar bu iletişim kutusu üzerinden gerçekleştirilir. 1.11.7.Güç seçenekleri Güç Seçenekleri bölümünde, bilgisayarın gücü nasıl kullandığını yöneten donanım ve sistem ayarları yer alır. Güç yönetimi seçenekleri kullanılarak, bilgisayarın kullandığı enerji miktarını azaltmak, performansı en üst düzeye çıkarmak veya bu ikisi arasındaki dengeyi sağlamak mümkündür. Ekranın veya bilgisayarın ne zaman kapanacağı ile ilgili seçenekler de bu iletişim kutusu üzerinde düzenlenebilir. 72

1.11.8.İnternet seçenekleri Windows 7 ile birlikte gelen bir web tarayıcı olan Internet Explorer programı ile ilgili ayarlar bu bölümde yapılır. Bu bölüme, Internet Explorer açıldıktan sonra Ayarlar menü başlığından İnternet Seçenekleri tıklanarak da ulaşılabilir. 1.11.9.Klavye Klavye ile ilgili yineleme hızı, yineleme gecikmesi, imlecin yanıp sönme hızı gibi özellikler bu iletişim kutusu üzerinden ayarlanır. 73

1.11.10.Kullanıcı hesapları Kullanıcı Hesapları iletişim kutusu altında bilgisayarda var olan hesaplara ilişkin değişiklik ve ayarlamaları yapılabilir, bir kullanıcı ya da birden çok yeni kullanıcı tanımlanabilir. Windows 7 de her kullanıcı için yeni bir oturum, masaüstü ve kitaplık klasörü oluşturulur. Yani her kullanıcının kendine ait bir Masaüstü, Belgelerim, Sık Kullanılanlar ve Başlat Menüsü vardır. Ayrıca Kullanıcı Hesabı Denetimi ayarları ile kullanıcıların yaptığı değişiklikleri denetlemek mümkündür. 1.11.11.Program ve özellikler Bilgisayara yüklenmiş olan tüm programlar bu bölümde görüntülenir. Bu bölümden istenilen program kaldırılır veya bilgisayara yeni bir program eklenebilir. 74

1.11.12.Ses Ses iletişim kutusu üzerinde Hoparlör ve kulaklık gibi kayıttan yürütmede kullanılacak aygıtların seçimi, mikrofon gibi kayıt aygıtlarının ayarları ve olaylara göre değişen sistem ve program seslerinin düzenlenmesi işlemlerini yapmak için gerekli komut grupları bulunur. 1.11.13.Sistem Sistem parametreleri, performansı ve çevre birimleri bu bölümden kontrol edilir. Bu bölüm bilgisayarla ilgili önemli bilgilerin bir özetini görüntüler. Pencerenin sol tarafındaki bölmede sıralanan bağlantılar tıklanarak, bilgisayar adı gibi temel donanım bilgileri görülebilir ve önemli sistem ayarları değiştirebilir. 1.11.14.Tarih ve saat Sistem tarihi, zamanı ve zaman diliminin düzenlenmesi Tarih ve Saat iletişim kutusu üzerindeki komutlar vasıtasıyla sağlanır. Bu kısımdan bilgisayarın saati İnternet saatine göre ayarlanabilir. 1.11.15.Varsayılan programlar Bu bölümde müzik dosyası, resim veya web sayfası gibi belirli türde bir dosya açıldığında Windows'un kullandığı varsayılan programlar belirlenir. Bilgisayara birden fazla e-posta 75

yönetim programı varsa (örneğin Windows Live Mail ve Outlook gibi) ya da birden fazla web tarayıcısı yüklenmişse (Internet Explorer ve Chrome gibi), hangisinin varsayılan olacağı bu bölümde belirlenir. 1.11.16.Yazı tipleri Bilgisayarda yüklü olan tüm yazı tipleri bu kısımda listelenir. Yeni bir yazı tipi yükleme ve mevcut yazı tipleri için ayarlama işlemleri Yazı Tipleri iletişim kutusu üzerindeki komutlar kullanılarak yapılır. 76

1.11.17.Windows güvenlik duvarı Windows 7 de İnternet'ten gelen bilgileri denetleyen ve ardından belirlenen kurallara göre veri trafiğini engelleyen veya ağ-temelli programların veri gönderebilmesine izin veren bir yazılım olarak görev yapan Güvenlik Duvarı ile ilgili etkinleştirme/devre dışı bırakma ya da bildirim ayarlarını değiştirme gibi işlemler bu kısımdan gerçekleştirilir. 1.11.18.Windows update (Güncelleme) Windows işletim sistemi ile ilgili geliştirme devam etmektedir. Bu amaçla sürekli güncelleştirmeler üretilmekte ve dağıtılmaktadır. Güncelleştirme paketleri bilgisayarın güvenliğini ve performansını artırabilir. Bu paketlerin bilgisayara ne zaman ve hangi şekilde (otomatik ya da manuel) yükleneceği gibi ayarlar Windows Update penceresi üzerindeki komutlar vasıtasıyla gerçekleştirilir. 1.11.19.Yedekleme ve geri yükleme Belirlenmiş zamanlarda dosyaların yedeklenmesi ve yedeklenmiş dosyaların geri alınması için kullanılan komutların bulunduğu bölümüdür. 77

2.Windows 7 de Dosya ve Klasörler Windows işletim sistemlerinde, her dosyanın genellikle 3 ya da 4 harften oluşan bir uzantısı bulunmaktadır. Windows 7 ilk kurulduğunda gizlenen bu uzantı, istenirse görünür hale getirilebilir. Yaygın olarak kullanılan dosyaların uzantılarının bilinmesi bu dosyaların hangi programlarla açılıp düzenlenebileceği konusunda bilgi verdiği için önemlidir Windows 7 işletim sisteminde desteklenen binlerce dosya türü bulunur ancak bunlardan çok az bir kısmı hemen her kullanıcının yaygın olarak kullandığı programlar ile düzenlenecek dosya türleridir. Aşağıdaki tabloda Windows 7 de en çok kullanılan dosya türleri ve uzantıları verilmiştir: 2.1.Dosyalar Dosya Türü Word Belgesi Metin Dosyası Excel Çalışma Sayfası PowerPoint Sunusu Programlar Müzik Dosyaları Resim Dosyaları Uzantısı *.doc, *.docx *.txt, *.rtf *.xls, *.xlsx *.ppt, *.pptx, *.pps, *.ppsx *.exe *.mp3, *.vaw, *.mid *.jpg, *.gif, *.bmp Dosya; metin, resim, grafik, tablo, görüntü veya müzik verisi veya bir programa ait bileşenler içeren, diske kaydedilerek depolanabilen öğelerdir. Bir özgeçmiş belgesi, internetten indirilen bir müzik parçası ya da bir aile fotoğrafı birer dosyadır. Tanınması ve diğer türlerden ayırt edilmesini kolaylaştırmak amacıyla dosyalar simgelerle gösterilirler. Aşağıda örnek dosyalar simgeleriyle birlikte verilmiştir. Word Dosyası Program Dosyası Müzik Dosyası Video Dosyası 78

2.1.1.Dosya oluşturma Dosya uzantıları nokta işareti ile dosya adından ayrılır (Dosya adı.xxx gibi). Windows 7, dosyaların uzantısına bakarak öncelikle onun bir program dosyası mı yoksa bir belge mi olduğuna karar verir. Program dosyaları çoğunlukla exe veya dll uzantısı taşımaktadır. Windows 7 bir program dosyasını doğrudan doğruya çalıştırır. Eğer dosya bir belge ise, onun hangi programla açılacağını belirler. Örneğin yandaki resimde docx olan uzantısından dolayı bu dosya Word programı ile birlikte açılacaktır. Dosyaların uzantısı değiştirilebilir. Ancak bu halde Windows 7, dosya uzantısı düzeltilinceye kadar dosyayı açamaz. Windows 7 de aşağıdaki üç yöntemle dosya oluşturulabilir: 1. Bir dosya ait olduğu uygulama yazılımı tarafından oluşturulur. Örneğin Word programı ile bir metin dosyası oluşturulup kaydet tuşuna basılarak dosyaya bir ad verilir. 2. Dosya menüsünden Yeni komutu tıklanır. Açılan menüden oluşturulmak istenilen dosya türü seçilir. 3. Bir klasör içerisinde boş bir alan sağ tıklanır. Açılan menüden Yeni menü satırı üzerine gelinerek oluşturulmak istenen dosya türü seçilir. 2.2.Klasörler Windows 7 de dosyalar ve programlar için kapsayıcı özelliğe sahip öğeler olarak işlev gören klasörler, günlük hayatta kullanılan ve çeşitli belgelerin içinde düzenli bir şekilde tutulmasını sağlayan karton klasörlere benzetilebilir. Klasörler, diskteki program ve belgelerin düzenli olarak tutulması ve yönetilmesine yönelik bir araçtır. Bir klasör hem dosyalar hem de başka klasörler içerebilir. 2.2.1.Klasör oluşturma Bir klasör oluşturmanın üç yöntemi vardır: 1. Masaüstünde veya başka bir klasör içerisinde boş bir alan fare ile sağ tıklanır, açılan menüden Yeni menü satırı üzerine gelinir, açılan alt menüden Yeni Klasör seçeneği tıklanır. Bu durumda ilgili klasör içinde yeni bir klasör oluşturulacak ve ismi seçili hale gelecektir. Bir isim vererek ENTER tuşuna basmak yeterlidir. Aşağıdaki resimde bu işlem görülmektedir. 79

2. Windows Gezgini penceresi aktif halde iken Araç Çubuğunda yer alan Yeni klasör düğmesi tıklanarak ilgili klasör içinde yeni bir klasör oluşturulabilir. 3. Herhangi bir klasör içerisinde yeni bir klasör oluşturmak için Dosya menüsünden Yeni menü satırının üzerine gelinir. Açılan menüden Klasör tıklanır. Yeni bir klasör simgesi oluşacaktır. Yeni klasörün seçili hale gelen varsayılan ilk adının yerine yeni bir ad yazılarak klasör oluşturulmuş olur. 80

2.3.Dosya ve klasörlere ait özellikler Bu bölümde dosya ve klasörlere ilişkin ortak özellikler ele alınmaktadır. 2.3.1.Dosya veya klasör silme Bir dosya veya klasörü silmek için üzerine sağ tıklanır, açılan menüden Sil menü satırı seçilir. Diğer bir yöntemde ise dosya veya klasör simgesi seçilir ve DELETE tuşuna basılır. Açılacak olan Silme Onayı başlıklı iletişim kutusundan Evet tıklanır veya ENTER tuşuna basılır. Silinen bir klasör ise içerisindeki tüm dosya ve klasörler de birlikte silinecektir. 2.3.2.Dosya veya klasörün adını değiştirme Dosya ve klasörlerin adını değiştirmek için Windows işletim sisteminde 4 değişik yöntem bulunmaktadır: 1. Dosya veya klasörün üzerine sağ tıklanır, açılan menüde Yeniden Adlandır menü satırı seçilir ve klavyeden bir isim girilerek ENTER tuşuna basılır. 2. Fare ile klasör ya da dosya seçilir ( veya klavyenin ok tuşlarını kullanılarak seçilir) ve klavyeden F2 tuşuna basılır. Nesnenin ismi seçili hale gelecektir. Klavyeden bir isim girilerek ENTER tuşuna basılır. 3. Yukarıdaki yöntemlerden biri ile dosya veya klasörü seçilir. Çok az bir süre bekleyerek dosya veya klasörün adı bir kez tek tıklanır. Dosya veya klasörün ismi seçili hale gelecektir. Buradan isim değiştirilir. 4. Bir pencere içinde dosya veya klasör seçilir Dosya menüsünden menüden Yeniden Adlandır seçili hale gelir ve isim girilerek değiştirilir. Dosya ve Klasörün Adı Kuralları Windows 7 de dosya ve klasörlere 256 karaktere kadar ad verilebilir. Adlarda, sadece rakam veya sadece yazı kullanılabileceği gibi, bu ikisi karma olarak da kullanılabilir, Küçük ve büyük harfler bir arada dosya ve klasör adlarında kullanılabilir. Ad içerisinde nokta (.), çizgi (-) veya alt çizgi (_) karakteri ve boşluk kullanılabilir. Ancak dosya veya klasör adlarında aşağıdaki semboller kullanılamaz. / \? : * < > 2.3.3.Dosya ve klasör kopyalama veya taşıma Dosya ya da klasör kopyalama veya taşımanın birçok yöntemi bulunmaktadır. Kopyalama, bir dosya veya klasörün tamamen aynı olan bir örneğini oluşturma, başka bir değişle o dosya veya klasörü çoğaltma işlemidir. Taşıma ise, bir dosya veya klasörün yerinin değiştirilmesi, bulunduğu sürücü veya klasörden silinerek başka sürücü veya klasöre taşınmasıdır. Aşağıda kopyalama ve taşıma yöntemleri verilmiştir. Dosya ya da klasörü kopyalama 1. Kopyalanmak istenen dosya veya klasör farenin sağ tuşu ile tıklanır, açılan menüden Kopyala menü satırı seçilir. Bu işlemden sonra dosya veya klasör kopyalanmış 81

durumdadır. Daha sonra dosya veya klasörün kopyalanacağı yer seçilir, burada sağ tıklanır, açılan menüden Yapıştır menü satırı seçilir. 2. Herhangi bir klasörde veya Windows Gezgininde, kopyalanmak istenen dosya veya klasör sol ile bir kez tıklanarak seçilir, Düzen menüsünden Kopyala menü satırı seçilir. Bu işlemden sonra dosya veya klasör kopyalanmış durumdadır. Daha sonra dosya veya klasörü kopyalamak istenilen yer seçilir, kopyalanacak klasörün Düzen menüsünden Yapıştır menü satırı seçilir. Dosya veya Klasörleri taşıma Dosya veya klasörleri taşımak için, yukarıda açıklanan işlemlerin 2. aşamasında Kopyala yerine Kes menü satırı seçilir. Diğer işlemler aynen uygulanır. 2.3.4.Dosya ve klasör için kısayol oluşturma Kısayol, dosya, klasör veya program gibi bir öğeye kolayca ulaşabilmek için oluşturulan küçük bir bağlantı dosyasıdır. Bir simgenin sol alt köşesinde görülen ok işareti, o öğenin bir Kısayol olduğunu gösterir. Herhangi bir öğeye (bir dosya, program veya klasöre) istenilen bir klasör içerisinde ya da masaüstünde bir kısayol oluşturulabilir. Kısayol simgesine çift tıklandığında, kısayolu oluşturulan asıl öğe açılacaktır. Böylece, dosya ve klasörleri açmak, programları çalıştırmak için her seferinde o dosya ya da programın olduğu yere gitmeye gerek kalmaz. Sıkça kullanılan dosyalar, programlar ve klasörler için masaüstünde bir kısayol oluşturmak mümkündür. Kısayol nasıl oluşturulur? 1. Dosya veya klasör gibi bir öğeyi farenin Sağ Tuşu ile tutup, sürükleyip kısayol oluşturulacak yere bırakılırsa, aşağıdaki resimdeki gibi bir menü açılacaktır. Burada Kısayol Oluştur menü satırı seçilerek istenen yere kısayol oluşturulabilir. Bu yöntem ile kopyalama ve taşıma işlemi de gerçekleştirilebilir. 2. Diğer bir yöntem, dosya veya klasör kopyalama yöntemini aynen uygulayıp, ikinci aşamada Yapıştır yerine Kısayol Yapıştır menü satırını seçmektir. 3. Kısayol oluşturulmak istenen yerde sağ tıklanır ve Yeni seçeneğinden Kısayol seçilir. Yandaki resimde görülen Kısayol Oluştur isimli iletişim kutusu açılacaktır. Buradan Gözat düğmesine tıklanarak kısayolu oluşturulacak dosya veya klasör seçilir. Bir kısayol silindiğinde, o kısayolun ilişkilendirildiği özgün öğe (dosya, klasör, program v.b.) silinmez. Bilgisayardaki eski konumunda kalmaya devam eder. 82

Kısayol özellikleri Kısayolların üzerinde sağ tıklanarak özellikleri değiştirilebilir. Özellikler seçeneği tıklanarak Kısayol Özellikleri iletişim kutusu açılır. Bu kutunun Kısayol sekmesinde Kısayolun Hedefi iletişim kutusuna yeni hedef yazılabilir ya da Simge Değiştir düğmesi kullanılarak klasör için özel bir simge seçilebilir. 2.3.5.Gizli ve salt okunur olarak ayarlamak Dosya ve klasörler gizli ve salt okunur olarak ayarlanabilir. Bir dosya veya klasörü gizli yapmak o klasörün yanlışlıkla silinmesini veya taşınmasını engellemek için gizlemek demektir. Eğer klasör seçeneklerinde Gizli dosyaları gösterme seçeneği seçili ise bu durumda bu dosya veya klasör görünmez durumdadır. Gizli dosyaları göster seçeneği aktif ise bu gizli nesneler yanda görüldüğü gibi silik bir şekilde görülür. 83

Salt okunur yapmak ise bir dosyayı değişikliklere karşı koruma altına almak demektir. Salt okunur yapılan bir dosya okunabilir ancak üzerinde değişiklik yapılamaz. Böylelikle önemli dosyalar bilgisayarı kullanan diğer kullanıcıların yapabileceği değişikliklere karşı korunabilir. Bir klasörü gizli ya da salt okunur yapmak için nesne üzerinde sağ tıklanır ve açılan menüden Özellikler menü satırı tıklanır. Yanda görülen Özellikler İletişim Kutusu açılacaktır. Özellikler İletişim Kutusunun Genel sekmesinde bulunan Gizli ve Salt okunur seçeneklerinden ilgili seçim yapılarak gizli ya da salt okunur hale getirilir. 2.3.6.Klasörlerin özellikleri Bir klasörün üzerine sağ tıklanıp Özellikler seçeneği seçildiği takdirde, o klasöre ait özelliklerin göründüğü iletişim kutusu açılır. Genel sekmesinden o klasörün gizli veya salt okunur olarak işaretlenebileceği yukarıda anlatılmıştır. Paylaşım sekmesi Paylaşım sekmesinden, klasörün aynı ağ üzerinde bulanan diğer bilgisayarlarla ortak kullanıma açılması için paylaşım verilmesi işlemi yapılır. 84

Özelleştir sekmesi: Windows 7 ile gelen yeniliklerden biri, bir klasörü belge, resim, müzik veya video klasörü olarak özelleştirebilme desteğidir Klasör özelleştirme, o klasörün özelleştirilen alana göre araçlar sunmasını sağlar. Yandaki resimde Resimler için özelleştirilen bir klasör görülmektedir. Görüldüğü gibi klasörde, resimleri slayt gösterisi olarak izleyebilmeyi veya yazdırabilmeyi sağlayan araçlar bulunmaktadır. Bu araçlar özelleştirilmesi istenen klasör türüne göre değişmektedir. 2.3.7.Klasör seçenekleri Klasör seçenekleri iletişim kutusu, herhangi bir pencerenin Menü Çubuğu üzerinde yer alan Araçlar menüsünden açılabilir. Klasör Seçenekleri isimli iletişim kutusu üzerinde Genel, Görünüm ve Ara sekmeleri yer alır. Genel sekmesi: Klasörlere gözat bölmesinden yeni açılan klasörün aynı pencere veya her birinin yeni bir pencere içinde açılmasına olanak verir. Her bir klasörü yeni pencere içinde açmak bir karmaşaya neden olabilir. Öğelerin tıklatma seçenekleri kullanılarak, simgelerin tek veya çift tıklama ile açılması belirlenebilir. Görünüm sekmesi: Klasörlere ait görünüm ve gelişmiş bazı özellikleri ayarlamak için kullanılır. Klasör görünümleri bölümünde iki adet düğme yer almaktadır. Klasörlere Uygula düğmesine basarak o anda aktif olan pencerenin görünümünü (Ayrıntılar, Döşeme vs.) bilgisayardaki tüm klasörlere uygulanır. Klasörleri Sıfırla ile bütün klasörlerin görünüm ve klasör türünü (resim, müzik, video vs.) Windows un varsayılan görünüm (Döşeme) ve klasör türüne ayarlanır. 85

Gelişmiş ayarlar bölümünden klasörlerle ilgili bazı gelişmiş ayarlar yapılır. Bunlardan ikisi aşağıda açıklanmıştır: Başlık Çubuğunda tam yolu görüntüle seçeneği ile başlık çubuğunda klasörlerin isimlerinin yazdığı bölümde tam adres görüntülenmesi sağlanır. Bilinen dosya türleri için uzantıları gizle seçeneği ile bilgisayar tarafından tanınan tüm dosya uzantılarının gizlenmesi sağlanır. Bu seçenek işaretli değilse tüm dosyaların uzantıları görünür. Dosya uzantılarını gösterecek şekilde bir ayarlama yapılmış ise, dosyaların isimleri değiştirilirken uzantılarının da silmemesi veya değiştirilmemesine dikkat edilmelidir. Aksi takdirde dosyalar tanımsız dosya türüne dönüşebilirler. 2.3.8.Dosyaların özellikleri 2.3.9.Birlikte aç Bir dosyanın üzerine sağ tıklayıp Özellikler seçeneği seçildiği takdirde, o dosyaya ait Özellikler iletişim kutusu açılır. Genel sekmesinden bir klasörün gizli veya salt okunur olarak işaretlenebileceği önceki başlıklar altında anlatılmıştı. Aynı durum dosya için de geçerlidir. Güvenlik sekmesinde dosyaya erişebilen grup ve kullanıcılar listelenir ve istenirse bu izinler değiştirilebilir. Ayrıntılar sekmesinde dosyanın başlığı, konusu, oluşturulma tarihi, dosya boyutu gibi detay bilgiler yer alır. Windows ta dosyaların hangi program veya programlarla beraber açılacağı belirlenebilir. Bunun için; dosya üzerinde sağ tıklanıp, açılan menüde Birlikte Aç seçeneğine gelindiğinde Windows o dosya türünün açılabileceği olası programları listeler. Bu listeden bir seçenek seçilerek bir kez ya da sürekli olarak dosya o program ile beraber açılabilir. 86

Menüde yer alan Varsayılan Programı Seç seçeneği tıklanarak, dosyanın, bu listede olmayan diğer bir program ile açılması da mümkündür. program ile açılacaktır. Programlar listesinden bilgisayarda kurulu olan programlar arasından seçim yapıp dosya açılabilir, bu durumda bu dosya sadece o program ile açılacaktır. Bu tür dosyaları açmak için her zaman seçili programı kullan seçeneği seçilirse bu durumda ilgili dosya türündeki (uzantısındaki) dosya yeni bir ayar yapılana kadar her zaman o program ile açılır. (Dosya çift tıklandığında artık bu 87