TBD KAMU BĐB ELEKTRONĐK KURUM OLUŞUMU ÇALIŞMA GRUPLARI BĐMLERDE UYGULANABĐLECEK STANDARDLAR ÇALIŞMA GRUBU. Ankara, Mayıs 2001

TBD KAMU BĐB ELEKTRONĐK KURUM OLUŞUMU ÇALIŞMA GRUPLARI BĐMLERDE UYGULANABĐLECEK STANDARDLAR ÇALIŞMA GRUBU Ankara, Mayıs 2001 Rasim YILMAZ (Koord.), Türk Standardları Enstitüsü Tunga GÖKHUN, Türk Standardları Enstitüsü Esin DEMĐRBAĞ, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Aysim HANÇER, Kızılay Genel Müdürlüğü

1. Giriş TBD KAMU-BĐB ELEKTRONĐK KURUM OLUŞUMU ÇALIŞMA GRUPLARI BĐMLERDE UYGULANABĐLECEK STANDARDLAR ÇALIŞMA GRUBU RAPORU Mayıs 2001 Đnsanoğlu yaratıldığı günden bu yana karışıklıktan kurtulma ve belirli bir düzen tesis etme gayreti içerisinde olmuştur. Bu düzenleme sürecinin tabiî bir neticesi olarak ortaya çıkmış olan standard ve standardizasyon olgusu insanlık tarihi kadar eskidir. Yeryüzünde kıt olan iktisadi kaynakları optimum değerlendirme çabalarının bir ürünü olan standardizasyon, insanlık için bir lüks değil, bilakis olmazsa olmaz mutlak bir gerekliliktir. Uluslararası Standardizasyon Kuruluşu (ISO) tarafından yapılan tariflere göre; standard, imalatta, anlayışta, ölçme ve deneyde bir örnekliktir. Standardizasyon ise, belirli bir faaliyetle ilgili olarak ekonomik fayda sağlamak üzere bütün ilgili tarafların yardım ve işbirliği ile belirli kurallar koyma ve bu kuralları uygulama işlemidir. Standardizasyon işlemi ile öncelikli olarak can ve mal güvenliği hedeflenirken, aynı zamanda kalitenin alt sınırı tespit edilmek suretiyle belirlenen düzeyin altında mal ve hizmet üretimine müsaade edilmemektedir. Standardlar, maliyetin azaltılması ve geniş bir ürün seçimi yapılabilmesi açısından gereklidir. Standardizasyonun üreticiye faydaları; üretimin belirli plân ve programlara göre yapılmasına yardımcı olması, uygun kalite ve seri imalâta imkân sağlaması, kayıp ve artıkları asgariye indirmesi, verimliliği artırması, depolamayı ve taşımayı kolaylaştırması ve stokların azalmasını sağlayarak maliyetleri düşürmesi yollarıyla olur. Standardizasyon; kaliteyi teşvik etmek, kalite seviyesi düşük üretimle meydana gelecek emek, zaman ve hammadde israfını ortadan kaldırmak, sanayii belirli hedeflere yöneltmek, üretimde kalitenin gelişmesine yardımcı olmak, ekonomide arz ve talebin dengelenmesine yardımcı olmak, ihracatta ve ithalatta üstünlük sağlamak, yan sanayi dallarının kurulması ve gelişmesine yardımcı olmak, rekabeti geliştirmek ve kötü malı piyasadan silmek yolları ile de ülke ekonomisine artı değer kazandırılmasını sağlar. Standardizasyon uygulamalarında temel doküman standardlardır. Standardlar; insan sağlığı can ve mal güvenliğini ön plânda tutan, ürünlerin bir örnek, kaliteli, kullanım amacına elverişli ve bilhassa ekonomik olarak üretilmelerini öngören, bilimsel, teknik ve deneysel çalışmaların kesinleşmiş sonuçlarını esas alan doğrulukları ispatlanmış dokümanlardır. Ülkemizde, 132 sayılı kuruluş kanunu ile her türlü madde ve mamuller ile usul ve hizmet standardlarının hazırlanması görevi Türk Standardları Enstitüsü ne (TSE) verilmiş olup, yalnız TSE tarafından hazırlanan standardlar Türk Standardı adını alır. Standardların hazırlanmasında ülke şartları, can ve mal güvenliği, Gümrük Birliği, üretim ve ihracatı geliştirme, ithalatı denetleme, tüketici meseleleri, kalite ve çevre konularına öncelik ve önem verilerek yayımlanmış uluslararası (ISO, IEC vb.) ve bölgesel standardlar (EN-Avrupa Birliği standardları vb.) ile diğer gelişmiş ülkelerin millî standardları (ASTM, DIN, BSI, JIS vb.) esas alınmaktadır. Standardların en önemli özelliği, değişen şartlara ve gelişen teknolojiye ayak uydurabilme kabiliyetini haiz olmalarıdır. Bu itibarla, gerek uygulama neticesinde ortaya çıkan aksaklıklar gerekse kaynak dokümanlarda meydana gelen değişiklikler ile teknolojik gelişmeler karşısında revizyon veya tadil suretiyle standardlarda gerekli olan değişiklikler yapılarak güncelleştirilmektedir. Uluslararası ilişkilerde entegrasyonun standardlardan geçtiği göz önüne alındığında, son yıllarda uluslararası standardlar (ISO, IEC vb.) ve özellikle AB ve Gümrük Birliği sürecinin bir gereği olan mevzuat uyumu çerçevesinde Avrupa Birliği standardları (EN) ile Topluluk 1

Direktifleri ve Teknik Düzenlemelerin birebir tercümesine büyük önem verilmesi gerekliliği ve bu konuda Türkiye nin uluslararası arenada konunun uzmanları tarafından temsil edilmesinin önemi tartışılmaz bir gerçektir. Son yıllarda özellikle kalite ve çevre konularındaki sistem arayışlarının neticesinde Uluslararası Standardizasyon Kuruluşu (ISO) tarafından hazırlanmış bulunan ISO 9000 serisi (Kalite Güvence Standardları) ile ISO 14000 serisi (Çevre Yönetim Standardları) aynen tercüme edilerek Türk Standardı haline getirilmiştir. Kalite Sistemleri konusu, tüm endüstri dallarını olduğu gibi Enformasyon Teknolojisi endüstrisini de ilgilendirmektedir. Enformasyon teknolojisi alanında ise, özellikte yazılımın güç anlaşılır olması nedeniyle, ISO 9000 kalite standardları serisinin bu alana nasıl uygulanabileceği ayrı bir standard (ISO 9000-3) yayınlanarak belirlenmiştir. Buna ilaveten yazılım alanında bir çok standard yayınlanarak yazılımda kalitenin sağlanması için yöntem ve şartlar belirlenmiştir (Bkz. Ek-1B). 2. Enformasyon Teknolojisi (IT) Alanında Standardizasyon Enformasyon ve üretim teknolojilerindeki gelişme ile birlikte hızlı bir küreselleşme sürecinin yaşandığı günümüzde standardlar, uluslararası ticaretin ortak dili haline gelmiştir. Teknolojideki hızlı gelişmeler, standardların önemini daha da arttırmaktadır. Standardlar teknolojik gelişmelerin her aşamasında, bir diğer aşama için zemin hazırlar. Uluslararası alanda temel Enformasyon Teknolojisi (IT) standardları genel olarak, Uluslararası Standardizasyon Kuruluşu (ISO), Uluslararası Telekomünikasyon Birliği (ITU) ve Avrupa Telekomünikasyon Standardları Enstitüsü (ETSI) tarafından hazırlanmaktadır. Bunun yanı sıra Uluslararası Telefon Telgraf Danışma Komitesi (CCITT- Consultant Committee on International Telephone and Telegram) ve Elektrik ve Elektronik Mühendisleri Enstitüsü (IEEE- Institute of Electrical and Electronics Engineers) gibi organizasyonlar da iletişim ve yazılım konularında standard hazırlayan çok önemli kuruluşlardır. Türkiye de ise Enformasyon Teknolojisi standardları TSE, Đletişim alanında ise Ulaştırma Bakanlığı, Türk Telekom gibi kuruluşlarca hazırlanmaktadır. Enformasyon Teknolojisi alanında, özellikle yazılım geliştirme alanında ISO nun JTC1 Teknik komitesi tarafından bir çok önemli standard hazırlanmıştır (Bkz. Ek-1B) Ayrıca, Açık Sistem Mimarileri (OSI- Open Systems Interconnection), 1983 yılından beri, ISO nun uluslararası standardizasyon çalışmalarında önemli bir yer tutmakta olup, bu konuda bir çok önemli standard hazırlanmıştır (Bkz. Ek-1C). Buna ilaveten, OSI protokol uygulamalarına uygunluk testi, standardların aktif bir alanı haline gelmiştir. Yazılımda standardizasyonun oluşması ile veri transferindeki engeller ortadan kaldırılmış, elektronik dokümanların muhafaza ve kullanımına kolaylık gelmiştir. Ancak bu standardların Kamu ve özel sektör tarafından kullanımının yaygınlaştırılması icin Türk Standardı haline getirilip tanıtımının saglanması geremektedir. Ağ güvenliği alanında ise, standardlar, OSI (Open Systems Interconnection) güvenlik düzenlemelerini ve iletişimin güvenli yapılabilmesi için kullanılabilecek güvenlik yapısı elementlerini belirler. OSI Otomasyon, erişim, kontrol, data gizliliği, data bütünlüğü ve mekanizmalarını tanımlar. Geleneksel olarak Avrupa da, aralarında yakın ekonomik ve sosyal bağları bulunan ülkelerin yoğunluğu nedeniyle, dünyanın diğer bölgelerinden daha fazla standardizasyona motive olmuş bir yapıya sahiptir. Ancak, ticari çevre herbir ülkenin değişik uygulama ve standardizasyon çalışmalarında, ISO standardizasyonunda da olduğu gibi, önderlik etmiştir. Halihazırda Avrupa, Amerika ve Japonya ISO ile Uluslararası Telefon Telgraf Danışma Komitesi de (CCITT) birlikte çalışmaktadırlar. Uluslararası standardizasyonda, ISO ve CCITT nin yanısıra, Avrupa nın kendi özel standardizasyon kuruluşları da bulunmaktadır. Avrupa Standardizasyon Komitesi (CEN-Committee for European Normalization) ile Avrupa Telekomünikasyon Standardları Enstitüsü (ETSI-European Telecommunications Standards Institute) bu kuruluşların en önemlileridir. ETSI nin en önemli görevi, ulusal ağ ve hizmetleri 2

birbirine bağlayarak, kullanıcı ve üretici yararına ortak bir Avrupa telekomünikasyon altyapısı oluşturabilmek amacıyla, tek bir telekomünikasyon standardı belirleyerek bunun üye ülkelere kabulünü sağlayabilmektir. ETSI, gerektiğinde ISO ve CCITT tarafından hazırlanmış olan standardları, Avrupa nın ortak taleplerine göre düzenler. 3. Türkiye de Enformasyon Teknolojisi standardizasyon çalışmaları: Türk Standardları Enstitüsü nün, Uluslararası Standardizasyon Kuruluşu nun (ISO) ve Uluslararası Elektroteknik Komisyonu nun (IEC), Enformasyon Teknolojisi alanındaki standardlarını hazırlayan ortak ISO/IEC JTC1 (Joint Technical Committee) ana komitesinin çalışmalarını ve bu konudaki Avrupa Standardlarını takibi ve bu standardlardan tercüme yolu ile Türk Standardlarını hazırlaması şeklinde olmaktadır (ISO/IEC JTC1 ana komitesinin alt komitelerinin numaraları ve konu başlıkları Ek-2 de verilmiştir). Türkiye bu alt komitelerden SC 2 Kodlanmış Karakter Setleri, SC 17 Kimlik kartları ve ilgili araçlar ve SC 29 Ses, resim ve çoklu ortam bilgilerinin kodlanması alt komitelerinin çalışmalarına asal üye olarak aktif, Ek-2 de verilen diğer alt komitelere ise gözlemci üye olarak katılmaktadır. Türkiye de bankacılık ve finans sektörü, kendi faaliyet alanlarında uluslararası kuruluşlarla ortak hareket etmek durumundadır. Bu çerçevede, Kimlik ve Kredi Kartları ile ilgili standardlar, bu sektör tarafından tanınmakta ve uygulamada birliktelik sağlamaktadır. Sözüedilen standardlar, Türk Standardı olarak da yayınlanmıştır. Türk Standardları Enstitüsü tarafından Enformasyon Teknolojisi alanında bugüne kadar hazırlanan Türk Standardları nın listesi Ek-3 de verilmiştir. 4. Öneriler Türkiye de standardizasyonu geliştirecek birkaç yaklaşım önerebiliriz. Kamuda enformasyon teknolojisi ürünlerinin alımlarında, standardlara uygun satın alma yapılması benimsenmelidir. Bu vesile ile enformasyon teknolojisi standardlarının ülke çapında kullanımı sağlanmış olacaktır. E- Devlet oluşumunda en önemli unsurlardan biri veri/bilgi paylaşımı olup bunun temelinde ise standardlara uygun altyapı ve yazılım üretimi gelmektedir. Standard kimlik numarası, standard adres bilgileri, standard vergi numarası, kısaca standard veri giriş formlarının hazırlanması ve uygulamaya konulması veri dublikasyonunu, işgücü kaybını minumuma indirecek ve veri güvenirliligi saglanacaktır. Avrupa Birliği ülkeleri tarafından CEN bünyesinde hazırlanan standardların hemen hemen tamamının Türk Standardları Enstitüsü tarafından Türkçeleştirilerek Türk Standardı olarak yayınlanması çalışmaları devam etmektedir. Enformasyon Teknolojisi alanında da bir çok önemli standardın Türk Standardı olarak yayınlanmasına ve bu nedenle uluslararası standardlar ve Avrupa Standardları nın Türkçeleştirilmesi işleminde uzman teknik eleman desteğine ihtiyaç duyulmaktadır. Sektörün öncelilkli ihtiyacı olan standardlar tespit edilerek, bir an önce üniversiteler, sivil toplum örgütleri (TBD, TBV vb.), kamu kurumları ile özel sektör uzmanlarının standardların tercüme edilmesi ve Türk Standardı olarak yayınlanması çalışmalarında aktif rol almaları sağlanmalıdır. Bunun için Avrupa Birliği mevzuatı uyum çalışmaları için tahsis edilmiş olan halihazırdaki fonlardan kaynak temin edilebilir. Türkçe karekter setlerinin uluslararası elektronik veri değişiminde yaygın olarak kullanımı için gayret sarfedilmeli, Türkçe karakterlerin uluslararası tanınabilirliğinin sağlanması için özel standardların kabulünün sağlanması yolunda kamuoyu oluşturularak Türkiye de faaliyet gösteren uluslararası firmaların desteğinin alınması ve uygun adımların atılması sağlanmalıdır. 3

Açık Doküman Mimarileri (ODA-Open Document Architecture) standardları, ofis sistemlerinin entegrasyonu için hazırlanan uluslararası standardlar serisidir (ISO 8613 Serisi, bkz. Ek-1D). ODA standardları, multimedia dokümanlarını ilgilendiren standardlar olup, dokümanların dünyanın herhangi bir yerindeki bilgisayar sistemlerine uyumunu sağlar. ODA standardları ile elektronik dokümanlar, kullanılabilir, kullanıcının verilerine göre dünya çapında transfer edilebilir, görüntülenebilir (baskı/görüntü) veya işlenebilir (yazılabilir/yeniden formatlanabilir). Dokümanların saklama ve transfer işlemleri formatı, Açık Doküman Mimarisi ve Değişim Formatı (ODA-Open Document Architecture and interchange format) olarak bilinen formattır ve bu konu ile ilgili olarak ISO/IEC 8613 Serisi standardlar bulunmaktadır. Bu standardların ülkemiz şartları da gözönünde bulundurularak Türk Standardı haline getirilmesi ve sektörün kullanımına sunulması önem arzetmektedir. Bilişim Kurultayı başta olmak üzere, ülkemizde düzenlenen Enformasyon Teknolojisi ile ilgili seminer, panel ve konferans gibi etkinliklerde, sektör standardlarının daha iyi tanıtılması ve kullanımın teşvik edilmesi sağlanmalıdır. Telekomünikasyon alanlarındaki uygunluk testlerinin, akredite olmuş test merkezlerince yapılabileceği gibi, yazılım uygunluk testlerinin yapılabilmesi için de Yazılım Kalite Güvencesi ve Test Laboratuvarı oluşturulması teşvik edilmelidir. Bu konu Türkiye gündeminde bulunan teknopark oluşturma projeleri içerisinde değerlendirilmelidir. Türkiye de hazırlanan yazılımların uluslararası tanınırlığını da sağlayabilecek olan yazılım test merkezinin kurulması, üniversiteler, TSE, TÜBĐTAK başta olmak üzere çeşitli kurum ve kuruluşların katılımı ile oluşturulacak uzman havuzları ile desteklenebilir. Avrupa ve ABD de bu konuda örnek alınabilecek test merkezleri mevcuttur. Halihazırda TSE, Üretim ve hizmet sektöründe faaliyet gösteren firmalara standardlara uygunluk belgesi vermektedir. Bu çalışma Enformasyon Teknolojisi sektörüne de yansıtılmalı ve diğer sanayileşmiş ülkelerde olduğu gibi, tüm sektör standardlarının yaygın olarak kullanımı sağlanmalıdır. Bilişim alanında, özellikle yazılım alanında TBD nin önderlik edecegi yazılım belgelendirme merkezi olşturulabilir. Yeni Kurulan Türk Akreditasyon Kurumunun ( TURKAK) faaliyetleri yakıntakibe alınmalı ve IT konusunda belglelendirme yetkisi alınmalıdır. Telekomünikasyon sektöründe uygunluk belgelendirmesi büyük yatırımlar gerektirmektedir ve bu konu daha çok Telekomünikasyon Kurumu ve Türk Telekom A.Ş.!nin faaliyet alanına girmektedir. Halihazırda yapılan uygunluk belgelendirmesi çalışmalarını daha yaygın olarak yapılması sağlanmalıdır. Özellikle kamu kurum ve kuruluşlarında kalite güvence sistemlerinin kurulması için ödenek ayrılarak, çalışmalardaki işgücü ve zaman kaybının ortadan kaldırılması ve personel verimliliğinin artırılması sağlanabilir. Bu durum bütün çalışmaların dokümante edilmesini de beraberinde getireceğinden, iş devamlılığı sağlanacak ve uzman personelin işten ayrılması durumunda sistem sürekliliğinde bir aksama olmayacaktır. 5. Sonuç Enformasyon Teknolojisi alanında standardizasyonun hedefleri, kurumlarca standardlara uygun üretilen verilerin ortak kullanımını sağlamak, kurumlar arasında veri alış verişinin belirlenen standardlara uygun olarak yapılmasını temin etmek, sistemler arasında 4

ortak bir işlerlik sağlamak, verimliliği artırmak, kaynak tasarrufunu sağlamak, etkin, verimli, uluslararası rekabete hazır, kullanıcıların taleplerine uygun yazılım üretimini teşvik etmektir. Standardların hazırlanmasında, gelişmiş ülkeler kendilerince daha fazla ulusal önem taşıyan alanlara önem vermektedirler. Gelişmiş ülkelerce hazırlanarak daha sonra uluslararası standard haline getirilen konuların hazırlık aşamalarındaki çalışmalarına katılınmadığı taktirde, ülke olarak bu standardların daha sonra getireceği yükümlülüklere katlanmak zorunda kalınacaktır. Bu durumda yeni Enformasyon Teknolojisı standardlarının uluslararası alanda hazırlanma çalişmalarına katılımın sağlanması gerekmektedir. EKLER: Ek-1A: Uluslararası Standardizasyon Kuruluşu nun Karakter Setleri ve Bilgi Kodlaması ile Đlgili Yayınladığı Standardlar Ek-1B: Uluslararası Standardizasyon Kuruluşu nun Yazılım Geliştirme ve Sistem Dokümantasyonu ile Đlgili Yayınladığı Standardlar Ek-1C: Uluslararası Standardizasyon Kuruluşu nun Açık Sistem Mimarileri ile Đlgili Yayınladığı Standardlar Ek-1D: Uluslararası Standardizasyon Kuruluşu nun Açık Doküman Mimarileri (ODA) ile Đlgili Yayınladığı Standardlar Ek-2: Uluslararası Standardizasyon Kuruluşu (ISO) ile Uluslararası Elektroteknik Komisyonu nun (IEC) Ortak Teknik Komitesinin Alt Komiteleri ve Konu Başlıkları Ek-3: Türk Standardları Enstitüsü Tarafından Hazırlanan Enformasyon Teknolojisi Standardları 5

ISO/IEC 646:1991 ISO 962:1974 ISO 1073-1:1976 ISO 1073-2:1976 ISO 1113:1979 ISO 1831:1980 ISO/IEC 2022:1994 ISO 2033:1983 ISO 2047:1975 ISO 2375:1985 ISO 3275:1974 ISO/IEC 4873:1991 ISO 5218:1977 ISO 5426:1983 ISO 5426-2:1996 ISO 5427:1984 ISO 5428:1984 ISO 6093:1985 ISO/IEC 6429:1992 ISO 6438:1983 ISO/IEC 6523-1:1998 ISO/IEC 6523-2:1998 ISO 6586:1980 ISO 6630:1986 ISO 6709:1983 ISO 6861:1996 ISO 6862:1996 ISO 6936:1988 Ek-1A Uluslararası Standardizasyon Kuruluşu nun Karakter Setleri ve Bilgi Kodlaması ile Đlgili Yayınladığı Standardlar Information technology -- ISO 7-bit coded character set for information interchange Information processing -- Implementation of the 7- bit coded character set and its 7- bit and 8-bit extensions on 9- track 12,7 mm (0.5 in) magnetic tape Alphanumeric character sets for optical recognition -- Part 1: Character set OCR-A -- Shapes and dimensions of the printed image Alphanumeric character sets for optical recognition -- Part 2: Character set OCR-B -- Shapes and dimensions of the printed image Information processing -- Representation of the 7- bit coded character set on punched tape Printing specifications for optical character recognition Information technology -- Character code structure and extension techniques Information processing -- Coding of machine readable characters (MICR and OCR) Information processing -- Graphical representations for the control characters of the 7- bit coded character set Data processing -- Procedure for registration of escape sequences Information processing -- Implementation of the 7- bit coded character set and its 7- bit and 8- bit extensions on 3,81 mm magnetic cassette for data interchange Information technology -- ISO 8-bit code for information interchange -- Structure and rules for implementation Information interchange -- Representation of human sexes Extension of the Latin alphabet coded character set for bibliographic information interchange Information and documentation -- Extension of the Latin alphabet coded character set for bibliographic information interchange -- Part 2: Latin characters used in minor European languages and obsolete typography Extension of the Cyrillic alphabet coded character set for bibliographic information interchange Greek alphabet coded character set for bibliographic information interchange Information processing -- Representation of numerical values in character strings for information interchange Information technology -- Control functions for coded character sets Documentation -- African coded character set for bibliographic information interchange Information technology -- Structure for the identification of organizations and organization parts -- Part 1: Identification of organization identification schemes Information technology -- Structure for the identification of organizations and organization parts -- Part 2: Registration of organization identification schemes Data processing -- Implementation of the ISO 7- bit and 8- bit coded character sets on punched cards Documentation -- Bibliographic control characters Standard representation of latitude, longitude and altitude for geographic point locations Information and documentation -- Glagolitic alphabet coded character set for bibliographic information interchange Information and documentation -- Mathematical coded character set for bibliographic information interchange Information processing -- Conversion between the two coded character sets of ISO 646 and ISO 6937-2 and the CCITT international telegraph alphabet No. 2 (ITA 2) ISO/IEC 6937:1994 Information technology -- Coded graphic character set for text communication -- Latin alphabet 1

ISO 7064:1983 ISO/IEC 7350:1991 ISO 8372:1987 ISO/IEC 8859-1:1998 ISO/IEC 8859-2:1999 ISO/IEC 8859-3:1999 ISO/IEC 8859-4:1998 ISO/IEC 8859-5:1999 ISO/IEC 8859-6:1999 ISO 8859-7:1987 ISO/IEC 8859-8:1999 ISO/IEC 8859-9:1999 ISO/IEC 8859-10:1998 ISO/IEC 8859-13:1998 ISO/IEC 8859-14:1998 ISO/IEC 8859-15:1999 ISO 8957:1996 ISO 9036:1987 ISO 9160:1988 ISO/IEC 9281-1:1990 ISO/IEC 9281-2:1990 ISO/IEC 9282-1:1988 ISO/IEC TR 9789:1994 ISO/IEC 9796-2:1997 ISO/IEC 9796-3:2000 ISO/IEC 9797:1994 ISO/IEC 9797-1:1999 Data processing -- Check character systems Information technology -- Registration of repertoires of graphic characters from ISO/IEC 10367 Information processing -- Modes of operation for a 64-bit block cipher algorithm 1: Latin alphabet No. 1 2: Latin alphabet No. 2 3: Latin alphabet No. 3 4: Latin alphabet No. 4 5: Latin/Cyrillic alphabet 6: Latin/Arabic alphabet Information processing -- 8-bit single-byte coded graphic character sets -- Part 7: Latin/Greek alphabet 8: Latin/Hebrew alphabet 9: Latin alphabet No. 5 10: Latin alphabet No. 6 13: Latin alphabet No. 7 14: Latin alphabet No. 8 (Celtic) 15: Latin alphabet No. 9 Information and documentation -- Hebrew alphabet coded character sets for bibliographic information interchange Information processing -- Arabic 7-bit coded character set for information interchange Information processing -- Data encipherment -- Physical layer interoperability requirements Information technology -- Picture coding methods -- Part 1: Identification Information technology -- Picture coding methods -- Part 2: Procedure for registration Information processing -- Coded representation of pictures -- Part 1: Encoding principles for picture representation in a 7-bit or 8-bit environment Information technology -- Guidelines for the organization and representation of data elements for data interchange -- Coding methods and principles Information technology -- Security techniques -- Digital signature schemes giving message recovery -- Part 2: Mechanisms using a hash-function Information technology -- Security techniques -- Digital signature schemes giving message recovery -- Part 3: Discrete logarithm based mechanisms Information technology -- Security techniques -- Data integrity mechanism using a cryptographic check function employing a block cipher algorithm Information technology -- Security techniques -- Message Authentication Codes (MACs) -- Part 1: Mechanisms using a block cipher ISO/IEC 9798-1:1997 Information technology -- Security techniques -- Entity authentication -- Part 1: General ISO/IEC 9798-2:1999 Information technology -- Security techniques -- Entity authentication -- Part 2: Mechanisms using symmetric encipherment algorithms ISO/IEC 9798-3:1998 Information technology -- Security techniques -- Entity authentication -- Part 3: Mechanisms using digital signature techniques ISO/IEC 9798-4:1999 Information technology -- Security techniques -- Entity authentication -- Part 4: Mechanisms using a cryptographic check function ISO/IEC 9798-5:1999 Information technology -- Security techniques -- Entity authentication -- Part 5: Mechanisms using zero knowledge techniques 2

ISO/IEC 9979:1999 Information technology -- Security techniques -- Procedures for the registration of cryptographic algorithms ISO/IEC 10116:1997 Information technology -- Security techniques -- Modes of operation for an n-bit block cipher ISO/IEC 10118-1:2000 Information technology -- Security techniques -- Hash-functions -- Part 1: General ISO/IEC 10118-2:2000 Information technology -- Security techniques -- Hash-functions -- Part 2: Hashfunctions using an n-bit block cipher ISO/IEC 10118-3:1998 Information technology -- Security techniques -- Hash-functions -- Part 3: Dedicated hash-functions ISO/IEC 10118-4:1998 Information technology -- Security techniques -- Hash-functions -- Part 4: Hashfunctions using modular arithmetic ISO/IEC 10367:1991 Information technology -- Standardized coded graphic character sets for use in 8-bit codes ISO/IEC 10538:1991 Information technology -- Control functions for text communication ISO 10585:1996 Information and documentation -- Armenian alphabet coded character set for bibliographic information interchange ISO 10586:1996 Information and documentation -- Georgian alphabet coded character set for bibliographic information interchange ISO/IEC 10646-1:2000 Information technology -- Universal Multiple-Octet Coded Character Set (UCS) - - Part 1: Architecture and Basic Multilingual Plane ISO 10754:1996 Information and documentation -- Extension of the Cyrillic alphabet coded character set for non-slavic languages for bibliographic information interchange ISO/IEC 10918-1:1994 Information technology -- Digital compression and coding of continuous-tone still images: Requirements and guidelines ISO/IEC 10918-2:1995 Information technology -- Digital compression and coding of continuous-tone still images: Compliance testing ISO/IEC 10918-3:1997 Information technology -- Digital compression and coding of continuous-tone still images: Extensions ISO/IEC 10918-3:1997/ Amd 1:1999 Provisions to allow registration of new compression types and versions in the SPIFF header ISO/IEC 10918-4:1999 Information technology -- Digital compression and coding of continuous-tone still images: Registration of JPEG profiles, SPIFF profiles, SPIFF tags, SPIFF colour spaces, APPn markers, SPIFF compression types and Registration Authorities (REGAUT) ISO/IEC 11172-1:1993 Information technology -- Coding of moving pictures and associated audio for digital storage media at up to about 1,5 Mbit/s -- Part 1: Systems ISO/IEC 11172-2:1993 Information technology -- Coding of moving pictures and associated audio for digital storage media at up to about 1,5 Mbit/s -- Part 2: Video ISO/IEC 11172-3:1993 Information technology -- Coding of moving pictures and associated audio for digital storage media at up to about 1,5 Mbit/s -- Part 3: Audio ISO/IEC 11172-4:1995 Information technology -- Coding of moving pictures and associated audio for digital storage media at up to about 1,5 Mbit/s -- Part 4: Compliance testing ISO/IEC TR 11172-5:1998 Information technology -- Coding of moving pictures and associated audio for digital storage media at up to about 1,5 Mbit/s -- Part 5: Software simulation ISO/IEC 11179-1:1999 Information technology -- Specification and standardization of data elements -- Part 1: Framework for the specification and standardization of data elements ISO/IEC 11179-2:2000 Information technology -- Specification and standardization of data elements -- Part 2: Classification for data elements ISO/IEC 11179-3:1994 Information technology -- Specification and standardization of data elements -- Part 3: Basic attributes of data elements ISO/IEC 11179-4:1995 Information technology -- Specification and standardization of data elements -- Part 4: Rules and guidelines for the formulation of data definitions ISO/IEC 11179-5:1995 Information technology -- Specification and standardization of data elements -- Part 5: Naming and identification principles for data elements ISO/IEC 11179-6:1997 Information technology -- Specification and standardization of data elements -- Part 6: Registration of data elements ISO/IEC 11544:1993 Information technology -- Coded representation of picture and audio information -- Progressive bi-level image compression 3

ISO/IEC 11770-1:1996 Information technology -- Security techniques -- Key management -- Part 1: Framework ISO/IEC 11770-2:1996 Information technology -- Security techniques -- Key management -- Part 2: Mechanisms using symmetric techniques ISO/IEC 11770-3:1999 Information technology -- Security techniques -- Key management -- Part 3: Mechanisms using asymmetric techniques ISO 11822:1996 Information and documentation -- Extension of the Arabic alphabet coded character set for bibliographic information interchange ISO 13230:1999 Ophthalmic optics -- Bar code specifications ISO/IEC TR 13335-1:1996 Information technology -- Guidelines for the management of IT Security -- Part 1: Concepts and models for IT Security ISO/IEC TR 13335-2:1997 Information technology -- Guidelines for the management of IT Security -- Part 2: Managing and planning IT Security ISO/IEC TR 13335-3:1998 Information technology -- Guidelines for the management of IT Security -- Part 3: Techniques for the management of IT Security ISO/IEC TR 13335-4:2000 Information technology -- Guidelines for the management of IT Security -- Part 4: Selection of safeguards ISO/IEC 13522-1:1997 Information technology -- Coding of multimedia and hypermedia information -- Part 1: MHEG object representation -- Base notation (ASN.1) ISO/IEC 13522-3:1997 Information technology -- Coding of multimedia and hypermedia information -- Part 3: MHEG script interchange representation ISO/IEC 13522-4:1996 Information technology -- Coding of multimedia and hypermedia information -- Part 4: MHEG registration procedure ISO/IEC 13522-5:1997 Information technology -- Coding of multimedia and hypermedia information -- Part 5: Support for base-level interactive applications ISO/IEC 13522-6:1998 Information technology -- Coding of multimedia and hypermedia information -- Part 6: Support for enhanced interactive applications ISO/IEC 13522-7:2001 Information technology -- Coding of multimedia and hypermedia information -- Part 7: Interoperability and conformance testing for ISO/IEC 13522-5 ISO/IEC 13818-1:2000 nformation technology -- Generic coding of moving pictures and associated audio information: Systems ISO/IEC 13818-2:2000 Information technology -- Generic coding of moving pictures and associated audio information: Video ISO/IEC 13818-3:1998 Information technology -- Generic coding of moving pictures and associated audio information -- Part 3: Audio ISO/IEC 13818-4:1998 Information technology -- Generic coding of moving pictures and associated audio information -- Part 4: Conformance testing ISO/IEC TR 13818-5:1997 Information technology -- Generic coding of moving pictures and associated audio information -- Part 5: Software simulation ISO/IEC 13818-6:1998 Information technology -- Generic coding of moving pictures and associated audio information -- Part 6: Extensions for DSM-CC ISO/IEC 13818-7:1997 Information technology -- Generic coding of moving pictures and associated ISO/IEC 13818-9:1996 audio information -- Part 7: Advanced Audio Coding (AAC) Information technology -- Generic coding of moving pictures and associated audio information -- Part 9: Extension for real time interface for systems decoders ISO/IEC 13818-10:1999 Information technology -- Generic coding of moving pictures and associated audio information -- Part 10: Conformance extensions for Digital Storage Media Command and Control (DSM-CC) ISO/IEC 13888-1:1997 Information technology -- Security techniques -- Non-repudiation -- Part 1: General ISO/IEC 13888-2:1998 Information technology -- Security techniques -- Non-repudiation -- Part 2: Mechanisms using symmetric techniques ISO/IEC 13888-3:1997 Information technology -- Security techniques -- Non-repudiation -- Part 3: Mechanisms using asymmetric techniques ISO/IEC 14495-1:2000 ISO/IEC 14496-1:1999 ISO/IEC 14496-2:1999 ISO/IEC 14496-3:1999 ISO/IEC 14496-4:2000 Information technology -- Lossless and near-lossless compression of continuous-tone still images: Baseline Information technology -- Coding of audio-visual objects -- Part 1: Systems Information technology -- Coding of audio-visual objects -- Part 2: Visual Information technology -- Coding of audio-visual objects -- Part 3: Audio Information technology -- Coding of audio-visual objects -- Part 4: Conformance testing 4

ISO/IEC 14496-5:2000 ISO/IEC 14496-6:2000 ISO/IEC 14888-1:1998 ISO/IEC 14888-2:1999 ISO/IEC 14888-3:1998 ISO/IEC 14957:1996 ISO/IEC 15200:1996 ISO 15394:2000 ISO/IEC 15408-1:1999 ISO/IEC 15408-2:1999 ISO/IEC 15408-3:1999 Information technology -- Coding of audio-visual objects -- Part 5: Reference software Information technology -- Coding of audio-visual objects -- Part 6: Delivery Multimedia Integration Framework (DMIF) Information technology -- Security techniques -- Digital signatures with appendix -- Part 1: General Information technology -- Security techniques -- Digital signatures with appendix -- Part 2: Identity-based mechanisms Information technology -- Security techniques -- Digital signatures with appendix -- Part 3: Certificate-based mechanisms Information technology -- Notation of format for data element values Information technology -- Adaptive Lossless Data Compression algorithm (ALDC) Packaging -- Bar code and two-dimensional symbols for shipping, transport and receiving labels Information technology -- Security techniques -- Evaluation criteria for IT security - Part 1: Introduction and general model Information technology -- Security techniques -- Evaluation criteria for IT security - Part 2: Security functional requirements Information technology -- Security techniques -- Evaluation criteria for IT security - Part 3: Security assurance requirements ISO/IEC 15416:2000 Information technology -- Automatic identification and data capture techniques - - Bar code print quality test specification -- Linear symbols ISO/IEC 15417:2000 Information technology -- Automatic identification and data capture techniques - - Bar code symbology specification -- Code 128 ISO/IEC 15418:1999 Information technology -- EAN/UCC Application Identifiers and Fact Data Identifiers and Maintenance ISO/IEC 15419:2001 Information technology -- Automatic identification and data capture techniques - - Bar code digital imaging and printing performance testing ISO/IEC 15420:2000 Information technology -- Automatic identification and data capture techniques - - Bar code symbology specification -- EAN/UPC ISO/IEC 15421:2000 Information technology -- Automatic identification and data capture techniques - - Bar code master test specifications ISO/IEC 15423-1:2001 Information technology -- Automatic identification and data capture techniques - - Bar code scanner and decoder performance testing -- Part 1: Linear symbols ISO/IEC 15424:2000 Information technology -- Automatic identification and data capture techniques - - Data Carrier Identifiers (including Symbology Identifiers) ISO/IEC 15426-1:2000 Information technology -- Automatic identification and data capture techniques - - Bar code verifier conformance specifications -- Part 1: Linear symbols ISO/IEC 15434:1999 Information technology -- Transfer syntax for high capacity ADC media ISO/IEC TR 15452:2000 Information technology -- Specification of data value domains ISO/IEC 15459-1:1999 Information technology -- Unique identification of transport units -- Part 1: General ISO/IEC 15459-2:1999 Information technology -- Unique identification of transport units -- Part 2: Registration procedures ISO/IEC 16022:2000 Information technology -- International symbology specification -- Data matrix ISO/IEC 16023:2000 Information technology -- International symbology specification -- MaxiCode ISO/IEC 16388:1999 Information technology -- Automatic identification and data capture techniques - - Bar code symbology specifications -- Code 39 ISO/IEC 16390:1999 Information technology -- Automatic identification and data capture techniques - - Bar code symbology specifications -- Interleaved 2 of 5 ISO/IEC 16485:2000 Information technology -- Mixed Raster Content (MRC) ISO/IEC 16500-1:1999 Information technology -- Generic digital audio-visual systems -- Part 1: System reference models and scenarios ISO/IEC 16500-2:1999 Information technology -- Generic digital audio-visual systems -- Part 2: System dynamics, scenarios and protocol requirements ISO/IEC 16500-3:1999 Information technology -- Generic digital audio-visual systems -- Part 3: ISO/IEC 16500-4:1999 ISO/IEC 16500-5:1999 Contours: Technology domain Information technology -- Generic digital audio-visual systems -- Part 4: Lowerlayer protocols and physical interfaces Information technology -- Generic digital audio-visual systems -- Part 5: High and mid-layer protocols 5

ISO/IEC 16500-6:1999 Information technology -- Generic digital audio-visual systems -- Part 6: Information representation ISO/IEC 16500-7:1999 Information technology -- Generic digital audio-visual systems -- Part 7: Basic security tools ISO/IEC 16500-8:1999 Information technology -- Generic digital audio-visual systems -- Part 8: Management architecture and protocols ISO/IEC 16500-9:1999 Information technology -- Generic digital audio-visual systems -- Part 9: Usage information protocols ISO/IEC TR 16501:1999 Information technology -- Generic digital audio-visual systems -- Technical Report on ISO/IEC 16500 -- Description of digital audio-visual functionalities ISO/IEC 17799:2000 Information technology -- Code of practice for information security management ISO/IEC 18004:2000 Information technology -- Automatic identification and data capture techniques - - Bar code symbology -- QR Code G 6

Ek-1B Uluslararası Standardizasyon Kuruluşu nun Yazılım Geliştirme ve Sistem Dokümantasyonu ile Đlgili Yayınladığı Standardlar ISO/IEC 2382-20:1990 Information technology -- Vocabulary -- Part 20: System development ISO 3535:1977 Forms design sheet and layout chart ISO 5806:1984 Information processing -- Specification of single-hit decision tables ISO 5807:1985 Information processing -- Documentation symbols and conventions for data, program and system flowcharts, program network charts and system resources charts ISO/IEC 6592:2000 Information technology -- Guidelines for the documentation of computer-based application systems ISO 6593:1985 Information processing -- Program flow for processing sequential files in terms of record groups ISO/IEC 8211:1994 Information technology -- Specification for a data descriptive file for information interchange ISO/IEC 8631:1989 Information technology -- Program constructs and conventions for their representation ISO 8790:1987 Information processing systems -- Computer system configuration diagram symbols and conventions ISO/IEC 9126:1991 Software enginnering -- Product quality ISO 9127:1988 Information processing systems -- User documentation and cover information for consumer software packages ISO/IEC TR 9294:1990 Information technology -- Guidelines for the management of software documentation ISO/IEC 10746-1:1998 Information technology -- Open Distributed Processing -- Reference model: Overview ISO/IEC 10746-2:1996 Information technology -- Open Distributed Processing -- Reference Model: Foundations ISO/IEC 10746-3:1996 Information technology -- Open Distributed Processing -- Reference Model: Architecture ISO/IEC 10746-4:1998 Information technology -- Open Distributed Processing -- Reference Model: Architectural semantics ISO/IEC 11411:1995 Information technology -- Representation for human communication of state transition of software ISO/IEC 12119:1994 Information technology -- Software packages -- Quality requirements and testing ISO/IEC TR 12182:1998 Information technology -- Categorization of software ISO/IEC 12207:1995 Information technology -- Software life cycle processes ISO/IEC 13235-1:1998 Information technology -- Open Distributed Processing -- Trading function: Specification ISO/IEC 13235-3:1998 Information technology -- Open Distributed Processing -- Trading Function -- Part 3: Provision of Trading Function using OSI Directory service ISO/IEC 13244:1998 Information technology -- Open Distributed Management Architecture ISO/IEC 13800:1996 Information technology -- Procedure for the registration of identifiers and attributes for volume and file structure ISO/IEC 14102:1995 Information technology -- Guideline for the evaluation and selection of CASE tools ISO/IEC 14143-1:1998 Information technology -- Software measurement -- Functional size measurement -- Part 1: Definition of concepts ISO/IEC TR 14471:1999 Information technology -- Software engineering -- Guidelines for the adoption of CASE tools ISO/IEC 14598-1:1999 Information technology -- Software product evaluation -- Part 1: General overview ISO/IEC 14598-2:2000 Software engineering -- Product evaluation -- Part 2: Planning and management ISO/IEC 14598-3:2000 Software engineering -- Product evaluation -- Part 3: Process for developers ISO/IEC 14598-4:1999 Software engineering -- Product evaluation -- Part 4: Process for acquirers 1

ISO/IEC 14598-5:1998 Information technology -- Software product evaluation -- Part 5: Process for evaluators ISO/IEC 14750:1999 Information technology -- Open Distributed Processing -- Interface Definition Language ISO/IEC 14752:2000 Information technology -- Open Distributed Processing -- Protocol support for computational interactions ISO/IEC 14753:1999 Information technology -- Open Distributed Processing -- Interface references and binding ISO/IEC 14756:1999 Information technology -- Measurement and rating of performance of computerbased software systems ISO/IEC TR 14759:1999 Software engineering -- Mock up and prototype -- A categorization of software mock up and prototype models and their use ISO/IEC 14764:1999 Information technology -- Software maintenance ISO/IEC 14771:1999 Information technology -- Open Distributed Processing -- Naming framework ISO/IEC 14834:1996 Information technology -- Distributed Transaction Processing -- The XA Specification ISO/IEC 14863:1996 Information technology -- System-Independent Data Format (SIDF) ISO/IEC 15026:1998 Information technology -- System and software integrity levels ISO/IEC TR 15271:1998 Information technology -- Guide for ISO/IEC 12207 (Software Life Cycle Processes) ISO/IEC TR 15504-1:1998 Information technology -- Software process assessment -- Part 1: Concepts and introductory guide ISO/IEC TR 15504-2:1998 Information technology -- Software process assessment -- Part 2: A reference model for processes and process capability ISO/IEC TR 15504-3:1998 Information technology -- Software process assessment -- Part 3: Performing an assessment ISO/IEC TR 15504-4:1998 Information technology -- Software process assessment -- Part 4: Guide to performing assessments ISO/IEC TR 15504-5:1999 Information technology -- Software Process Assessment -- Part 5: An assessment model and indicator guidance ISO/IEC TR 15504-6:1998 Information technology -- Software process assessment -- Part 6: Guide to competency of assessors ISO/IEC TR 15504-7:1998 Information technology -- Software process assessment -- Part 7: Guide for use in process improvement ISO/IEC TR 15504-8:1998 Information technology -- Software process assessment -- Part 8: Guide for use in determining supplier process capability ISO/IEC TR 15504-9:1998 Information technology -- Software process assessment -- Part 9: Vocabulary ISO/IEC TR 15846:1998 Information technology -- Software life cycle processes -- Configuration Management ISO/IEC 15910:1999 Information technology -- Software user documentation process ISO/IEC TR 16326:1999 Software engineering -- Guide for the application of ISO/IEC 12207 to project management 2

Ek-1C ISO/IEC 2382-26:1993 ISO/IEC 7498-1:1994 ISO 7498-2:1989 ISO/IEC 7498-3:1997 Uluslararası Standardizasyon Kuruluşu nun Açık Sistem Mimarileri ile Đlgili Yayınladığı Standardlar Information technology -- Vocabulary -- Part 26: Open systems interconnection Information technology -- Open Systems Interconnection -- Basic Reference Model: The Basic Model Information processing systems -- Open Systems Interconnection -- Basic Reference Model -- Part 2: Security Architecture Information technology -- Open Systems Interconnection -- Basic Reference Model: Naming and addressing ISO 8807:1989 Information processing systems -- Open Systems Interconnection -- LOTOS -- A formal description technique based on the temporal ordering of observational behaviour ISO/TR 9007:1987 ISO/IEC 9646-1:1994 ISO/IEC 9646-2:1994 ISO/IEC 9646-3:1998 ISO/IEC 9646-4:1994 ISO/IEC 9646-5:1994 ISO/IEC 9646-6:1994 ISO/IEC 9646-7:1995 ISO/IEC 9834-1:1993 ISO/IEC 9834-3:1998 ISO/IEC 9834-6:1993 ISO/IEC 9834-7:1998 ISO/IEC 10181-1:1996 ISO/IEC 10181-2:1996 ISO/IEC 10181-3:1996 ISO/IEC 10181-4:1997 ISO/IEC 10181-5:1996 Information processing systems -- Concepts and terminology for the conceptual schema and the information base Information technology -- Open Systems Interconnection -- Conformance testing methodology and framework -- Part 1: General concepts Information technology -- Open Systems Interconnection -- Conformance testing methodology and framework -- Part 2: Abstract Test Suite specification Information technology -- Open Systems Interconnection -- Conformance testing methodology and framework -- Part 3: The Tree and Tabular Combined Notation (TTCN) Information technology -- Open Systems Interconnection -- Conformance testing methodology and framework -- Part 4: Test realization Information technology -- Open Systems Interconnection -- Conformance testing methodology and framework -- Part 5: Requirements on test laboratories and clients for the conformance assessment process Information technology -- Open Systems Interconnection -- Conformance testing methodology and framework -- Part 6: Protocol profile test specification Information technology -- Open Systems Interconnection -- Conformance testing methodology and framework -- Part 7: Implementation Conformance Statements Information technology -- Open Systems Interconnection -- Procedures for the operation of OSI Registration Authorities: General procedures Information technology -- Open Systems Interconnection -- Procedures for the operation of OSI Registration Authorities - Registration of values of RH-nametree components for joint ISO and ITU-T use Information technology -- Open Systems Interconnection -- Procedures for the operation of OSI Registration Authorities: Application processes and application entities Information technology -- Open Systems Interconnection -- Procedures for the operation of OSI Registration Authorities: Assignnment of international names for use in specific contexts Information technology -- Open Systems Interconnection -- Security frameworks for open systems: Overview Information technology -- Open Systems Interconnection -- Security frameworks for open systems: Authentication framework Information technology -- Open Systems Interconnection -- Security frameworks for open systems: Access control framework Information technology -- Open Systems Interconnection -- Security frameworks for open systems: Non-repudiation framework Information technology -- Open Systems Interconnection -- Security frameworks for open systems: Confidentiality framework 1

ISO/IEC 10181-6:1996 Information technology -- Open Systems Interconnection -- Security frameworks for open systems: Integrity framework ISO/IEC 10181-7:1996 Information technology -- Open Systems Interconnection -- Security frameworks for open systems: Security audit and alarms framework ISO/IEC TR 10730:1993 Information technology -- Open Systems Interconnection -- Tutorial on naming and addressing ISO/IEC 10731:1994 Information technology -- Open Systems Interconnection -- Basic Reference Model -- Conventions for the definition of OSI services ISO/IEC 10745:1995 Information technology -- Open Systems Interconnection -- Upper layers security model ISO/IEC 11586-1:1996 Information technology -- Open Systems Interconnection -- Generic upper layers security: Overview, models and notation ISO/IEC 11586-2:1996 Information technology -- Open Systems Interconnection -- Generic upper layers security: Security Exchange Service Element (SESE) service definition ISO/IEC 11586-3:1996 Information technology -- Open Systems Interconnection -- Generic upper layers security: Security Exchange Service Element (SESE) protocol specification ISO/IEC 11586-4:1996 Information technology -- Open Systems Interconnection -- Generic upper layers security: Protecting transfer syntax specification ISO/IEC 11586-5:1997 Information technology -- Open Systems Interconnection -- Generic upper layers security: Security Exchange Service Element (SESE) Protocol Implementation Conformance Statement (PICS) proforma ISO/IEC 11586-6:1997 Information technology -- Open Systems Interconnection -- Generic upper layers security: Protecting transfer syntax Protocol Implementation Conformance Statement (PICS) proforma ISO/IEC TR 11589:1995 Information technology -- Open Systems Interconnection -- LOTOS description of the CCR service ISO/IEC TR 11590:1995 Information technology -- Open Systems Interconnection -- LOTOS description of the CCR protocol ISO/IEC 13236:1998 Information technology -- Quality of service: Framework ISO/IEC TR 13243:1999 Information technology -- Quality of service -- Guide to methods and mechanisms ISO/IEC 14765:1997 Information technology -- Framework for protocol identification and encapsulation ISO/IEC 14766:1997 Information technology -- Telecommunications and information exchange between systems -- Use of OSI applications over the Internet Transmission Control Protocol (TCP) Not: Yukarıda belirtilen standardlar ISO nun OSI ile ilgili genel standardları olup, ayrıca açık sistemlerin her bir katmanı için yayınlanmış bir çok standard mevcuttur. 2

Ek-1D Uluslararası Standardizasyon Kuruluşu nun Açık Doküman Mimarileri (ODA) ile Đlgili Yayınladığı Standardlar ISO/IEC 8613-1:1994 Information technology -- Open Document Architecture (ODA) and interchange format: Introduction and general principles ISO/IEC 8613-2:1995 Information technology -- Open Document Architecture (ODA) and interchange format: Document structures ISO/IEC 8613-3:1995 Information technology -- Open Document Architecture (ODA) and interchange format: Abstract interface for the manipulation of ODA documents ISO/IEC 8613-4:1994 Information technology -- Open Document Architecture (ODA) and Interchange Format: Document profile ISO/IEC 8613-5:1994 Information technology -- Open Document Architecture (ODA) and Interchange Format: Open Document Interchange Format ISO/IEC 8613-6:1994 Information technology -- Open Document Architecture (ODA) and Interchange Format: Character content architectures ISO/IEC 8613-7:1994 Information technology -- Open Document Architecture (ODA) and Interchange Format: Raster graphics content architectures ISO/IEC 8613-8:1994 Information technology -- Open Document Architecture (ODA) and Interchange Format: Geometric graphics content architectures ISO/IEC 8613-9:1996 Information technology -- Open Document Architecture (ODA) and interchange format: Audio content architectures ISO/IEC 8613-10:1995 Information technology -- Open Document Architecture (ODA) and Interchange Format -- Part 10: Formal specifications (available in English only) ISO/IEC 8613-11:1995 Information technology -- Open Document Architecture (ODA) and interchange format: Tabular structures and tabular layout ISO/IEC 8613-12:1996 Information technology -- Open Document Architecture (ODA) and interchange format: Identification of document fragments ISO/IEC 8613-14:1997 Information technology -- Open Document Architecture (ODA) and interchange format: Temporal relationships and non-linear structures ISO/IEC TR 10183-1:1993 Information technology -- Text and office systems -- Office Document Architecture (ODA) and interchange format -- Technical Report on ISO 8613 implementation testing -- Part 1: Testing methodology (available in English only) ISO/IEC TR 10183-2:1993 Information technology -- Text and office systems -- Office Document Architecture (ODA) and interchange format -- Technical Report on ISO 8613 implementation testing -- Part 2: Framework for abstract test cases (available in English only) 1

Ek-2 Uluslararası Standardizasyon Kuruluşu (ISO) ile Uluslararası Elektroteknik Komisyonu nun (IEC) Ortak Teknik Komitesinin Alt Komiteleri ve Konu Başlıkları JTC 1 / SC 2 Coded character sets JTC 1 / SC 6 Telecommunications and information exchange between systems JTC 1 / SC 7 Software engineering JTC 1 / SC 11 Flexible magnetic media for digital data interchange JTC 1 / SC 17 Identification cards and related devices JTC 1 / SC 22 Programming languages, their environments and system software interfaces JTC 1 / SC 23 Optical disk cartridges for information interchange JTC 1 / SC 24 Computer graphics and image processing JTC 1 / SC 25 Interconnection of information technology equipment JTC 1 / SC 27 IT Security techniques JTC 1 / SC 28 Office equipment JTC 1 / SC 29 Coding of audio, picture, multimedia and hypermedia information JTC 1 / SC 31 Automatic identification and data capture techniques JTC 1 / SC 32 Data management and interchange JTC 1 / SC 34 Document description and processing languages JTC 1 / SC 35 User interfaces JTC 1 / SC 36 Learning technology 1

Ek-3 Türk Standardları Enstitüsü Tarafından Hazırlanan Enformasyon Teknolojisi Standardları TS EN 753-2 04.04.2001 Kimlik Kart Sistemeleri- Sektörler Arası Đnce Esnek Kartlar- Bölüm 2: Manyetik Kayıt Tekniği TS 773 06.12.1983 Bilgisayar Delgi Kartları TS EN 796 14.04.1998 Bar Kodlama-Sembol Tanımlayıcılar TS EN 798 23.03.1999 Barkodlama-Semboloji Kuralları-Kodabar TS 946 31.03.1971 Bilgi Verici Etiketleme TS ISO 1004 13.04.1999 Bilgi Đşlem-Manyetik Mürekkep Karekter Algılaması- Baskı Özellikleri TS ISO 1073-1 13.04.1999 Optik-Algılamaya Ait Alfanümerik Karakter Kümeleri- Bölüm 1:OCR-A Karakter Kümesi-Basılı Görüntünün Şekilleri ve Boyutları TS ISO 1073-2 12.04.1999 Optik Algılamaya Ait Alfanümerik Karakter Kümeleri- Bölüm 2: OCR-B Karakter Kümesi- Basılı Görüntünün Şekilleri ve Boyutları TS 1163 12.04.1972 Yazı Makinası Şeridi TS ENV 1257-3 13.04.1998 Kimlik Tanıtım Kart Sistemleri-Sektörlerarası Ortamda Kullanılan Personel Kimlik Tanıtım Numarasına Ait Kurallar-Bölüm 3: Personel tanıtım Numarasının Doğrulaması TS ENV 1284 18.03.1998 Kimlik Kart Sistemleri-Bütünleşik Devreli Kartların Kilitlenmesi ve Açılmasına Ait Geçiş Kuralları TS EN 1332-2 22.03.1999 Kimlik Kart Sistemleri-Đnsan-Makina Ara Yüzü-Bölüm 2:ID-1 Kartları Đçin Dokunma-Algılamalı Tanıtıcının Boyutları ve Konumu TS 1425 18.04.1973 Yazı Makinalarında Baskı ve Đşlem Tuşlarının Düzenlenmesi Kuralları TS ENV 1614 08.04.1999 Sağlık Đnformatikleri-Klinik Laboratuvar Bilimlerinde Özelliklerin Kodlanması, Sınıflandırılması ve Terminolojik Yapı TS ENV 1855 30.03.1998 Kimlik Tanıtım Kart Sistemleri-Sektörlerarası Tümleşik (Entegre) Devreli Kart Sistemleri-Kimlik Tanıtım Kartlarına Ait Tolerans Aralıkları TS ISO 2033 30.03.1998 Bilgi Đşlem-Makina Tarafından Okunabilir Karakterlerin Kodlanması (MICR ve OCR) TS 2117 04.04.1991 Alfanümerik Türk Klavyelerin Temel Düzeni-Đki Elle Kullanılan TS 2118 05.11.1975 Yazı Makinalarındaki Đşlem Tuşları TS 2213 28.01.1976 Elektrikli Büro Makinelerinin Emniyet Kuralları TS ISO 2375 15.04.1998 Bilgi Đşleme-Karakter Oluşturma Sıralamalarının Tescili TS ISO/IEC 2382-1 02.04.1998 Bilgi Teknolojisi-Sözlük-Bölüm 1:Temel Terimler TS ISO/IEC 2382-20 02.04.1998 Bilgi Teknolojisi-Sözlük-Bölüm 20:Sistem Geliştirme TS ISO/IEC 2382-24 21.11.2000 Bilgi Teknolojisi- Terimler- Bölüm 24: Bilgisayarlı Đmalat TS 2727 03.04.1985 Bilgisayar ve Veri Đletişiminde Kullanılan 8-Đkil ve 7-Đkil Uzunluğunda Kodlanmış Karakter Kümesi TS 2728 28.04.1977 Bilgi Đşlem-Mıknatıslı 9 Đzli 12,7 mm'lik Şerit Üzerinde 7- Bit Kodlanmış Karakter Kümesi ve 7-Bit ve 8-Bit Uzatımının Gerçekleştirilmesi TS 2729 28.04.1977 Bilgi Đşlem-Mıknatıslı Şeritlerde Yer Alan Belirteçler ve Bilgi Alış Verişinde Kullanılan Kütük Yapısı TS 2730 28.04.1977 Bilgi Đşlem - Akış Çizgesi Sembolleri TS 2731 28.04.1977 Bilgi Đşlem-Bilgi Alışverişinde Kullanılan 32 Satır/mm Sıklığında Kaydedilmiş 9 Đzli 12,7 mm Eninde Mıknatıslı Şeritler-Kayıt Kuralları 1

TS 2732 28.04.1977 Bilgi Đşlem-7-Bit Kodlanmış Karakter Kümesi ile Kullanılan Kod Uzatma Yöntemleri TS ISO 2784 14.04.1999 Bilgi Đşlemde Kullanılan Sürekli Formlar- Boyutlar ve Delik Kenar Şeritleri TS 3032 09.03.1978 Bilgi Đşlem-Akış Çizgesi (Şeması) Sembollerinin Kullanım Kuralları TS 3345 12.04.1979 Bilgi Đşlem- Bilgi Đşlem Aygıtlarında Kullanılan Mıknatıslı Şeritlerin Sarıldığı 76 mm Merkez Boşluklu Makaralar - Boyut ve Toleranslar TS 3346 12.04.1979 Bilgi Đşlem-Bilgi Đşlem Aygıtlarında Kullanılan Kaydedilmemiş Mıknatıslı Şeritler-Genel Boyutlar TS 3347 12.04.1979 Bilgi Đşlem-Bilgi Đşlem Aygıtlarında Kullanılan Mıknatıslı Şeritler-Fiziksel Özellikler ve Deney Yöntemleri TS ISO 3535 14.04.1999 Form Tasarım Kâğıdı ve Düzenleme Çizelgesi TS 4307 21.09.1984 Bilgi Đşlem Terimleri-Verilerin Hazırlanması ve Đşlenmesi TS 4435 19.03.1985 Bilgi Đşlem Terimleri- Aritmetik ve Lojik Đşlemler TS 4440 19.03.1985 Bilgi Đşlem Terimleri- Verinin Gösterilişi TS 4441 19.03.1985 Bilgi Đşlem Terimleri- Donanım Teknolojisi TS 4452 03.04.1985 Bilgi Đşlem Terimleri-Đşletme Teknikleri ve Đmkanları TS 4503 11.04.1985 Bilgi Đşlem Terimleri- Güvenilirlik, Bakım ve Elde Edilebilirlik TS 4828 25.04.1986 Bilgi Đşlem Terimleri- Veri Ortamı, Bilgi Saklama, Đlgili Donanım TS 4829 25.04.1986 Bilgi Đşlem Terimleri- Analog Hesaplama TS 4830 25.04.1986 Bilgi Đşlem Terimleri- Dijital Bilgisayar Programlama TS 4831 08.04.1986 Bilgi Đşlem Terimleri- Bilgi Değerlendirme Teorisi TS ISO/IEC 4873 15.04.1998 Bilgi Đşleme-Karakter Oluşturma Sıralamalarının Tescili TS 5189 20.04.1987 Bilgi Đşlem Terimleri - Verilerin Düzenlenmesi TS ISO 5457 02.04.1997 Teknik Resimler-Boyutlar ve Çizim Kağıtlarının Düzenlenmesi TS 5881-1 ISO 8859-1 13.04.1998 Bilgi Đşlem 8 Bit Tek Bayt Kodlu Grafik Karakterler Kümesi-Bölüm 1 TS ISO 6093 16.12.1997 Bilgi Đşlem-Bilgi Değişimi Đçin Sayısal Değerlerin Karakter Dizileri ile Gösterimi TS 7246 EN ISO IEC 7810 28.03.2000 Kimlik Kartları- Fiziksel Özellikler TS EN ISO/IEC 7812-1 14.04.1999 Kimlik Kartları- Düzenleyicilerinin Tanıtımı Bölüm 1: Numaralandırma Sistemi TS 9079 EN 29241-3 15.04.1997 Büro Ortamında Kullanılacak Görsel Görüntü Terminallerine (VDT) Ait Ergonomik Özellikler-Bölüm 3: Görsel Görüntü Özellikleri TS 9081 04.02.1991 Bilgisayar Görüntü Ekranları- Görüntülenmesi Zorunlu Karakter Kümesi TS ISO/IEC 9126 02.04.1998 Bilgi Teknolojisi-Yazılım Ürün Değerlendirmesi-Kalite Özellikleri ve Kullanım TS ISO 9127 01.04.1998 Bilgi Đşleme Sistemleri-Tüketici yazılım Paketlerine Ait Kapak Bilgisi ve Kullanıcı Dokümantasyonu TS EN ISO 9241-1 03.03.1999 Görsel Görüntü Terminalleri (VDT) Đle Büro Çalışmalarına Ait Ergonomik Özellikler Bölüm 1:Genel Giriş TS EN ISO 9241-10 21.11.2000 Görsel Görüntü Terminalleri (VDT) ile Büro Çalışmaları Đçin Ergonomik Kurallar- Bölüm 10:Diyalog Prensipleri TS ISO/IEC TR 9294 16.12.1997 Bilgi Teknolojisi-Yazılım Dökümantasyonu Yönetimi Đçin Kılavuz TS ISO 9362 22.12.1998 Bankacılık-Bankacılık Telekomünikasyon Mesajları- Banka Tanım Kodları TS ISO/IEC 9797 14.04.1998 Bilgi Teknolojisi-Güvenlik Teknikleri-Bir Blok Şifreleme Algoritması Kullanan Bir Şifre Kontrol Fonksiyonu Đle Veri Bütünlüğünü Sağlama Düzeneği TS ISO 9807 29.02.2000 Bireysel Bankacılık ve Đlgili Finansal Hizmetler- Mesaj Doğrulama Kuralları 2