Mehmet Bülent ÖZÇELİK Karayolu ve Demiryoluyla Tehlikeli Yük Taşımaları Daire Başkanı
TEHLİKELİ MADDE TAŞIMACILIĞI Tehlikeli Madde Taşımacılığı Konu Başlıkları Ulusal Yetkili Otorite, 655 KHK Tehlikeli Madde Kavramı Uluslararası Düzenleyici Kuruluşlar Yürürlükteki Uluslararası Anlaşmalar/Mevzuat Sektöre Yönelik Yeni Düzenlemeler Diğer Ulusal Kurum ve Kuruluşlar 2
ULUSAL YETKİLİ OTORİTE 655 SAYILI KANUN HÜKMÜNDE KARARNAME TEHLİKELİ MAL VE KOMBİNE TAŞIMACILIK DÜZENLEME GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 1 Kasım 2011 tarih ve 28102 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan, 655 Sayılı Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile Bakanlığımızın ana hizmet birimlerinden biri olarak kurulmuştur. Daha önce ayrı Genel Müdürlükler uhdesinde yürütülen; tehlikeli maddelerin karayolu, denizyolu, demiryolu ve havayoluyla taşınmasına ilişkin düzenleme ve denetimler, Genel Müdürlüğümüzün kurulmasıyla tek bir çatı altında toplanmıştır. Genel Müdürlük, 14 Haziran 2012 tarihi itibariyle fiilen faaliyetlerine başlamıştır. Toplam 103 kişilik kadro tahsis edilmiştir. Bakanlık Ek Hizmet Binası GMK Bul. No: 128/A 7. Kat, Tandoğan/Maltepe 3
GENEL MÜDÜRLÜĞÜMÜZÜN ANA GÖREVLERİ (1) 655 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname Tehlikeli Mal ve Kombine Taşımacılık Düzenleme Genel Müdürlüğü MADDE 10- (1) Tehlikeli Mal ve Kombine Taşımacılık Düzenleme Genel Müdürlüğünün görevleri şunlardır: a) Karayolu, demiryolu, havayolu ve denizyoluyla yapılacak tehlikeli mal taşımacılığı faaliyetlerinin uluslararası sözleşmeler, standartlar ve mevzuata uygun olarak serbest, adil ve sürdürülebilir bir rekabet ortamında yapılmasını sağlamak. STANDARTLARA UYGUN DÜZENLEME, HAKSIZ REKABETİ ÖNLEME b) Kombine taşımacılık faaliyetlerinin serbest, adil ve sürdürülebilir bir rekabet ortamında yapılmasını sağlamak. c) Tehlikeli mal taşımacılığı alanında hizmet üretenler ile hizmetten yararlananların hak, yükümlülük ve sorumluluklarını belirlemek. FAALİYETTE BULUNANLAR ç) Kombine taşımacılık alanında hizmet üretenler ile hizmetten yararlananların hak, yükümlülük ve sorumluluklarını belirlemek. d) Tehlikeli mal taşımacılığı alanında faaliyette bulunanların mesleki yeterlik şartlarını belirlemek, bununla ilgili eğitim vermek veya verdirmek, sınav yapmak veya yaptırmak ve bunları yetkilendirmek ve denetlemek. MESLEKİ YETERLİLİK ŞARTLARI 4
GENEL MÜDÜRLÜĞÜMÜZÜN ANA GÖREVLERİ (2) MADDE 10- (Devam) e) Tehlikeli mal taşımacılığı alanında kullanılan terminal, depolama tesisi ile benzeri yapıların asgari niteliklerini belirlemek ve bunları denetlemek. TERMİNAL VE DEPOLARIN ASGARİ ŞARTLARINI BELİRLEME f) Tehlikeli mal taşımacılığı alanında kullanılan her türlü karayolu, demiryolu, havayolu ve denizyolu taşıtının asgari nitelikleri ile bunların dönemsel teknik muayenelerine ilişkin usul ve esasları belirlemek. ARAÇLARIN ASGARİ ŞARTLARI VE MUAYENELERİ g) Tehlikeli mal taşımacılığı alanında kullanılan her türlü karayolu, demiryolu, havayolu ve denizyolu taşıtının dönemsel teknik muayenesini yapacakların asgari niteliklerini belirlemek ve bunları yetkilendirmek ve denetlemek. MUAYENE YAPACAKLARIN ASGARİ NİTELİKLERİ 5
GENEL MÜDÜRLÜĞÜMÜZÜN ANA GÖREVLERİ (3) Ortak görevler ve hükümler MADDE 28- (1) :. e) Denetim yapmak veya yaptırmak amacıyla gerekli her türlü fiziki ve teknik altyapı ve tesisleri kurmak, kurdurmak, işletmek, işlettirmek ve bunları denetlemek. DENETİM (2). b) Hangi hallerde uygulanacağını ve miktarını açıkça belirtmek şartıyla;. beş milyon Türk Lirasına kadar idari para cezası uygulaması öngörmek ve ihlal edenlere belirlenen miktarda idari para cezası karar tutanağı düzenlemek veya düzenletmek. CEZAİ MÜEYYİDELER 6
TEHLİKELİ MADDE Tehlikeli Madde (TM) Doğal özellikleri veya taşıma esnasındaki durumları sebebiyle; can, mal ve çevre emniyetini tehlikeye sokan madde ve nesnelerdir. Uluslararası sözleşmeler tehlikeli maddeleri 9 ana sınıfa ayırmaktadır. Tehlikeli maddeler, radyoaktif, yanıcı, patlayıcı, zehirli, korozif, biotehlikeli, boğucu, alerjik niteliklere sahip olabilirler. Tehlikeli maddeler, yaşamın her alanında bulunması muhtemel maddelerdir. Tehlikeli maddeler, doğaları gereği, içerik ve durumları itibariyle dikkatsizlik ve kazalar sonucunda güvenliği tehlikeye düşüren maddelerdir. TM ler, taşımacılık zinciri içerisinde, farklı taşıma türleri ile taşınmaktadırlar. Aynı TM paketi, Karayolu-Demiryolu-Denizyolu-Havayolu çok-modlu taşımacılık imkanlarının tümünü kullanabilir. Yapıları gereği genel anlamda lojistiği çok hassas ve dikkatli bir şekilde yapılması gerekir. 7
TEHLİKELİ MADDE TAŞIMACILIĞI Ülkemizde, 2014 yılı rakamları ile (614.77 ton akaryakıt zift - katran, 3.236.093 ton kömür, ve 5.574 ton parlayıcı ve patlayıcı madde toplamda 3.855.744 ton demiryolu ile tehlikeli madde taşımacılığı yapılmaktadır. TM taşımacılığının toplam demiryolu taşımacılığı içindeki payı %3-3.5 civarıdır. Kamuya açık karayolunda veya demiryolunda taşınan tehlikeli maddelerin; insan sağlığı, diğer canlı varlıklar, çevreye zarar vermeden güvenli ve düzenli bir şekilde taşınması önem arz etmektedir. 8
TEHLİKELİ MADDE TAŞIMACILIĞI TEHLİKELİ MADDE TAŞIMACILIĞI NASIL TEHLİKESİZ HALE GETİRİLEBİLİR? Nasıl yapılacağına ilişkin kuralları uluslararası sözleşmeler belirlemiştir. 1950 lerden itibaren bazı uluslararası kuruluşlar bu kurallar üzerinde çalışılmaya başlamıştır (UN, OTIF, IATA, Int. Rail Rules..) Uluslararası taşımalarda ortak kurallar ve standartları ortaya koymak Taşımaların küresel düzeyde düzenlenmiş ortak yasa yapılmasını zorunlu hale getirmek. ve kurallara göre Amaç: Taşımaların daha güvenli/emniyetli yapılmasını, ülkeler arasında gerçekleşen taşımalarda/ticarete yekpare kurallar ile malların daha hızla, etkin ve az maliyetle taşınması sağlanmaktadır. 9
ULUSLARARASI TEHLİKELİ MADDE TAŞIMACILIĞI MEVZUATI Yasal Düzenleme Taşıma Türü Karayolu Denizyolu Demiryolu Havayolu Düzenleyici Kuruluş BM/AEK IMO OTIF IATA/ICAO Uluslararası sözleşmelere taraf olma süreçlerimiz tamamlanmıştır. ADR Konvansiyonuna 22 Mart 2010 tarihi itibariyle taraf olunmuştur. [2008/68 AB Direktifi, Ulusal Program ] 10
TEHLİKELİ MADDE TAŞIMACILIĞI AB Direktifleri 95/50/EC 94/55/EC, 96/49/EC 96/35/EC 2000/18/EC Direktif 2008/68/EC 30 Haziran 2009 Karayolu + Demiryolu + İç Suyolu Karayolu ile yapılan tehlikeli eşya taşımacılığında ortak kontrol prosedürlerine ilişkin 6 Ekim 1995 tarihli ve 95/50/EC sayılı Konsey Direktifi.Yürürlükte ADR/RID/ADN EK-A ve EK-B nin uygulanmasını zorunlu kılıyor. 11
TEHLİKELİ MADDE TAŞIMACILIĞI AB Direktifleri Tehlikeli malların karayoluyla taşınmasına ilişkin üye devletlerin mevzuatlarının yakınlaştırılmasına ilişkin 21 Kasım 1994 tarihli ve 94/55/EC sayılı Konsey Direktifi (94/55/EC sayılı Konsey Direktifine A ve B Ekleri). Tehlikeli malların demiryoluyla taşınmasına ilişkin üye devletlerin mevzuatlarının yakınlaştırılmasına ilişkin 23 Temmuz 1996 tarihli ve 96/49/EC Konsey Direktifi. Karayolu, demiryolu ve iç suyolu ile yapılan tehlikeli eşya taşımacılığında güvenlik danışmanlarının atanması ile ilgili 3 Haziran 1996 tarihli ve 96/35/EC sayılı Konsey Direktifi. Karayolu, demiryolu ve iç suyolu ile yapılan tehlikeli eşya taşımacılığında güvenlik danışmanlarının minimum sınav koşullarını belirleyen 2000/18/EC sayılı ve 17 Nisan 2000 tarihli Konsey Direktifi. Yukarıdaki düzenlemeler yürürlükten kaldırılmıştır. Bu düzenlemelerin yerine 24 Eylül 2008 tarihli ve 2008/68/ECE sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi yürürlüğe konulmuştur. Tehlikeli Maddelerin Karasal Taşımacılığı (Karayolu, Demiryolu ve İçsuyolu). Ek-A ve Ek-B nin uygulanmasını zorunlu kılıyor. 12
TEHLİKELİ MADDE TAŞIMACILIĞI TM Taşımacılığı sözleşmelerde benzer şekilde düzenlenmiştir. Tehlikeli maddelerin sınıflandırılması, Onaylanmış TM Listesi, Tehlikeli maddelerin taşınmasında muafiyetler, TM taşınmasında kullanılan paket, ambalaj, tank, konteyner ve benzeri kapların üretimi, muayene ve testleri, onayı, işaretlenmesi ve kullanılması ile ilgili kurallar, TM taşıma faaliyeti ile uğraşanların eğitimi, Yükleme, boşaltma, taşıma, elleçleme ve sevk kuralları, TM taşıyan araçlarda bulundurulması gereken belgeler ve kişisel korunma teçhizatı, Taşıma araçlarının üretimi ve kullanılması ile ilgili kurallar (ADR, RID), Güvenli bir taşıma için yetki, sorumluluk ve kurallar, konuları yer almaktadır. 13
TEHLİKELİ MADDE TAŞIMACILIĞI Sözleşmeler, ülkeler üstü bir yaptırım öngörmemektedir. Taraf ülkeler, Anlaşmalarda belirlenen kuraların ihlal edildiğini tespit ederlerse, kendi iç mevzuatlarına göre yasal işlem yaparlar. Yaptırımlar iç mevzuata bırakılmıştır. Denetim ve kontroller Anlaşmalarda istenmekte, ancak yaptırım Ulusal Otoriteye bırakılmıştır. Ülkeler, TM kendi toprakları üzerinden geçişine yasaklama getirebilme hakkına sahipler, güvenlik sebebi dışındaki bir sebepten, örneğin ulusal güvenlik veya çevrenin korunması gibi nedenler ileri sürerek.(2008/68/ece, 11 madde, ADR, RID Üye ülkeler, kendi toprakları içerisindeki, ulusal kurallar koyma hakkına sahipler. taşımacılık faaliyetlerine daha katı AB Direktifi(2008/68..), üye ülkelere belli şartlar altında, belli istisnalar(deregasyonlar) uygulama hakkını veriyor. Bunlar her ülke için Direktifin ekinde yer almaktadırlar. ADR, RID, ADN ve Eklerinde yapılan değişiklikler AB ülkelerinde de Direktifin bir eki olarak yürürlüğe girmektedir. Geçici Anlaşma yapma hakkı, Geçici İstisnalar/Çok-Taraflı Anlaşmalar(ADR/RID 1.5, Max. 5 Yıl). 14
Türkiye, Uluslararası Demiryolu Taşımalarına İlişkin Sözleşme(COTIF) ye 1985 yılında taraf olmuştur. 1990 Değişiklik Protokolü(1994 yılında onaylanmıştır). 3 Haziran 1999 Protokolü(24 Aralık 2005 de onaylanmıştır). Demiryolu ile Uluslararası Taşımalar için Hükümetler arası Örgüt (OTIF). Amaç: Üye devletler arasında, demiryolu ile yapılan uluslararası yolcu ve yük taşımacılığında; vagonların, altyapının kullanımı ve tehlikeli eşyanın taşınması ile ilgili hukuki alanlarda tek tip mevzuat rejimi düzenlemek ve bu rejimin uygulanması ve gelişimini sağlamak. 49 üye devletten oluşmaktadır. 15
COTIF 1999 COTIF Convention concerning International Carriage by Rail Appendix А Appendix B Appendix C Appendix D Appendix E Appendix F Appendix G CIV CIM RID CUV CUI APTU ATMF Uniform Rules concerning the Contract of International Carriage of Passengers by Rail Uniform Rules concerning the Contract of International Carriage of Goods by Rail Regulation concerning the International Carriage of Dangerous Goods By Rail Uniform Rules concerning Contracts of Use of Vehicles in International Rail Traffic Uniform Rules concerning the Contracts of Use of Infrastructure in International Rail Traffic Uniform Rules concerning the Validation of Technical Standards and Adoption of Uniform Technical Prescriptions applicable to Railway Material intended to be used in International Traffic Uniform Rules concerning the Technical Admission of Railway Material used in International Traffic 16
Tehlikeli maddelerin demiryolu ile taşınmasında uygulanacak kuralların tespiti de örgütün(otif in) görevleri arasında yer almaktadır. Uluslararası Demiryolu Taşımacılığı açısından geçerli olan düzenleme RID kurallarıdır. COTIF- EK C :Tehlikeli Eşyaların Demiryolları ile Uluslararası Taşınmasına ilişkin Yönetmelik (RID), RID ın ana metni 6 maddeden oluşur. 2008/68/ECE nin EK-A sı RID ın ayrılmaz bir parçasıdır. RID için ayrı bir TBMM onayına gerek duyulmamıştır. COTIF in bir eki olarak onay sürecine tabi olmuştur. TCDD uluslararası Demiryolu taşımacılığında RID konvansiyonunun hükümlerini yerine getirmektedir. 17
TEHLİKELİ MADDE TAŞIMACILIĞI Birleşmiş Milletler Uzmanlar Komitesi ve Çalışma Grubu ; Uzmanlar Hükümetleri /ülkelerini temsilen katılırlar, Akredite edilmiş ticari organizasyonlar, sivil toplum kuruluşları ve derneklerden de uzmanlar katılabilmekte, Tüm katılımcılar oy kullanma hakkına sahip değildir, Uzmanlar bu toplantılarda değişiklik önerilerini içeren dokümanlar sunabilirler veya diğer sunulan dokümanlara ilişkin görüş beyan ederler, Ülkeler önerilerini ve bilgi dokümanlarını(resmi doküman/gayri resmi doküman olarak) toplantılardan önce Sekretaryaya gönderirler. 18
TEHLİKELİ MADDE TAŞIMACILIĞI Bu toplantılarda oluşturulan Kuralları nasıl etkileyebiliriz? Her toplantı öncesi, ülkeler genellikle, ulusal değerlendirme toplantılarını yapmaktadırlar, diğer ülkeler tarafından sunulan resmi ve gayri resmi belgeler değerlendirilmekte, böylece toplantıya giden ülke temsilcisi bir ortak görüş ve yaklaşımla gidebilmekte. Türkiye için de bu mekanizmayı oluşturmamız lazım. Sektörden değişiklik önerileri, ADR/RID ın doğru yorumlanmasına ilişkin görüşler önem arz etmektedir.. Sektör Katkısı Sektör ve derneklerle toplantı öncesi ortak çalışmalar yapmak, E-mail listesi oluşturup, sektörden toplantılar için çalışma kağıtları ve öneriler almak, katkılarını sağlamak, Belli konulara, problemlere ilişkin taşımacılık sektörü boyutunda çözüm önerileri geliştirmek, gerekirse UN toplantılarına birlikte katılmak. 19
TEHLİKELİ MAL VE KOMBİNE TAŞIMACILIK ULUSAL FAALİYETLER SEKTÖRE YÖNELİK YENİ DÜZENLEMELER 20
ULUSAL TEHLİKELİ MADDE TAŞIMACILIĞI MEVZUATI (1) Tehlikeli Madde Taşımacılığına İlişkin Uluslararası Sözleşmelerin Ulusal düzeyde uygulamasına yönelik çalışmalara Bakanlığımızca devam edilmektedir. Yayımlanan ikincil mevzuatlar; TMKTDGM Teşkilat, Görev, Yetki ve Sorumluluk Yönergesi, Tehlikeli Maddelerin Karayoluyla Taşınması Hakkında Yönetmelik, Karayolu Taşımacılık Faaliyetleri Mesleki Yeterlilik Eğitimi Yönetmeliği, Tehlikeli Madde Güvenlik Danışmanlığı Hakkında Tebliğ, Tehlikeli Maddelerin Denizyoluyla Taşınması Hakkında Yönetmelik, Karayoluyla TM Taşıtı Araç Şoförlerine Yönelik Mesleki Yeterlilik Eğitimi Yönergesi, Denizyoluyla Taşınan Tehlikeli Yüklere İlişkin Uluslararası Kod Kapsamında Eğitim Ve Yetkilendirme Yönetmeliği ve IMDG Kod Eğitim Genelgesi, Havayoluyla Tehlikeli Maddelerin Taşınması Eğitim Yönergesi, Radyoaktif Madde İçeren Paketlerin Havaalanlarında Geçici Depolanmasına Dair Yönerge, Tehlikeli Madde Taşımacılığında Yol Kenarı Denetimi Genelgesi, Tehlikeli Madde Faaliyet Belgesi Yönergesi, Tehlikeli Maddelerin Denizyoluyla Güvenli Taşınmasına Yönelik Uygulama Talimatları (36 Adet IMO Uygulama Talimatı). 21
ULUSAL TEHLİKELİ MADDE TAŞIMACILIĞI MEVZUATI (2) Çalışmaları Sürdürülen Taslak Mevzuatlar Tehlikeli Maddelerin Havayoluyla Taşınması Hakkında Yönetmelik,[Taslak hazır] Tehlikeli Maddelerin Demiryoluyla Taşınması Hakkında Yönetmelik, [Yayım aşamasında] Tehlikeli Madde Taşıyan Araçların Periyodik Muayeneleri Hakkında Yönetmelik,[Görüşler alındı] Tehlikeli Madde Taşımacılığında Kullanılan Terminal, Depolama Tesisi ve Benzeri Yapıların Asgari Şartlarının Belirlenmesine Dair Tebliğ. [Taslak hazır] Söz konusu faaliyetler, Bakanlığımızın 2014-2018 Stratejik Planında belirlenen hedeflerden olup, 2014-2015 yıllı içerisinde çıkarılması öngörülen mevzuat olarak yer almaktadır. 22
TEHLİKELİ MADDE Karayolu Taşımacılığı Bakanlığımızca; Tehlikeli Maddelerin Karayoluyla Taşınması Hakkında Yönetmelik, Karayolu Taşımacılık Faaliyetleri Mesleki Yeterlilik Eğitimi Yönetmeliği, Karayoluyla Tehlikeli Madde Taşıyan Araç Şoförlerine Yönelik Mesleki Yeterlilik Eğitimi Yönergesi, Tehlikeli Madde Taşımacılığında Yol Kenarı Denetimi Genelgesi, Tehlikeli Madde Güvenlik Danışmanlığı Hakkında Tebliği, Tehlikeli Madde Faaliyet Belgesi Yönergesi, yürürlüğe konulmuştur. 23
Uluslararası Demiryolu Taşımalarına İlişkin Sözleşme (COTIF) ve onun Eki RID a 1985 tarihi itibariyle taraf olunmuştur. Bu önemli bir aşama! 505 Numaralı Genel Emir (Tehlikeli Maddelerin Demiryolu İle Taşınması Yüklenmesi, Boşaltılması ve Depolanmasına ilişkin mevzuat) TCDD Genel Müdürlüğü tarafından 01.06.2012 tarihinde yayımlanan ve halen uygulamada olan bir mevzuat, Bu Genel Emir, RID (Tehlikeli Eşyaların Demiryolu İle Uluslararası Taşınmasına İlişkin Kural) ve konuyla ilgili diğer uluslararası anlaşma hükümleri göz önünde bulundurularak hazırlanmıştır. Tehlikeli maddelerin emniyetli bir şekilde yüklenmesi, boşaltılması, depolanması ve demiryoluyla taşınmasına ilişkin usul ve esaslar kapsamında, gerekli önlemleri belirlemek için Önemli bir belge, ancak yeterli değildir. yaptırım gücü zayıf, idari para cezası vs.. 24
26.09.2011 tarihli ve 655 sayılı Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı nın Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile 24.04.2013 tarihli ve 6461 sayılı Türkiye Demiryolu Ulaştırmasının Serbestleştirilmesi Hakkında Kanuna dayanılarak demiryolu ulaşım sektörünün serbestleştirilmesi düzenlenmiştir. Bu kapsamda; TCDD, Demiryolu altyapı işletmeci TCDD ve Demiryolu tren işletmecisi TCDD Taşımacılık A.Ş. olarak yeniden yapılandırılacaktır. TCDD yapılanma çalışmalarını sürdürmektedir. TCDD nin yapılandırılmasından sonra 655 sayılı KHK ile kurulan Demiryolu Düzenleme Genel Müdürlüğü tarafından serbestleşecek demiryolu sektörüne yönelik ikincil mevzuat hazırlık çalışmaları yapılmaktadır. 25
Serbestleşen demiryolu ulaşım sektöründe 655 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin verdiği yetkiye dayanılarak, TCDD nin yapısal değişikliği ve tehlikeli malların demiryolu ile taşınmasında ulusal ve uluslararası mevzuat hükümleri de göz önüne alınarak serbest, adil, şeffaf ve sürdürülebilir rekabet ortamında yeni bir mevzuat hazırlama ihtiyacı doğmuştur. Bu nedenle; AB müktesebatına uyum ve taraf olduğumuz uluslararası sözleşme kapsamında Tehlikeli Maddelerin Demiryolu İle Taşınması Hakkındaki Yönetmelik hazırlanmıştır. Yönetmelik yayım aşamasındadır. 26
TEHLİKELİ MADDELERİN DEMİRYOLU İLE TAŞINMASI HAKKINDA YÖNETMELİK Yönetmeliğin amacı; Tehlikeli maddelerin, insan sağlığı ve diğer canlı varlıklar ile çevreye zarar vermeden güvenli ve emniyetli bir şekilde demiryolu ile taşınmasını sağlamak ve bu faaliyetlerde yer alan tarafların hak, sorumluluk ve yükümlülüklerine ilişkin usul ve esasları, belirlemektir. 27
TAŞIMA FAALİYETİNE İLİŞKİN KURALLAR Taşıma Faaliyetindeki Genel Kurallar: Bu yönetmelikle; tehlikeli maddelerin, insan sağlığı ve diğer canlı varlıklar ile çevreye zarar vermeden güvenli ve emniyetli bir şekilde demiryolu ile taşınmasında,un numarası verilerek sertifikalandırılmış olan ambalajların, etiket, işaret ve turuncu plakaların kullanılması, hasar ve ölüm risklerine karşı uygun tedbirlerin alınması, RID hükümlerine uygun olmayan tehlikeli maddelerin demiryolunda taşınmasının engellenmesi ve demiryoluna ait tesislerde stoklanmasının önlenmesini sağlamak öngörülmüştür. 28
Demiryolu ile tehlikeli maddelerin taşınmasında özel kurallar Tehlikeli maddeleri taşıyacak trenlerin teşkili, manevraları, sevkleri ile yükleme ve boşaltmalarına ilişkin düzenleme yapılmıştır. 29
Faaliyet Belgesi Demiryollarında tehlikeli madde taşımacılığı yapacak taraflara faaliyet belgesi alma zorunluluğu getirilmiştir. T.C. ULAŞTIRMA, DENİZCİLİK VE HABERLEŞME BAKANLIĞI Tehlikeli Mal ve Kombine Taşımacılık Düzenleme Genel Müdürlüğü TEHLİKELİ MADDE FAALİYET BELGESİ VERİLİŞ TARİHİ BİTİŞ TARİHİ FAALİYET KONUSU DOLDURAN PAKETLEYEN YÜKLEYEN GÖNDEREN ALICI BOŞALTAN TANK-KONTEYNER/TAŞINABİLİR TANK İŞLETMECİSİ TEHLİKELİ MADDE FAALİYET BELGESİ SAHİBİ BELGE NUMARASI TİCARİ ÜNVANI ADRESİ TİCARET SİCİL NO VERGİ DAİRESİ/NO Bu Tehlikeli Madde Faaliyet Belgesi, Tehlikeli Maddelerin Karayoluyla Taşınması Hakkında Yönetmeliğin 6 ncı maddesinin üçüncü fıkrası kapsamında düzenlenmiştir. 30
İzin Alma Zorunluluğu Yönetmelik kapsamında taşımacılık faaliyetinde bulunacak işletmeler için Bakanlıktan izin alma zorunluluğu getirilmiştir. Bununla birlikte; Sınıf 1 ve Sınıf 7 de belirtilen tehlikeli maddeleri taşıyabilmek için ayrıca yetkili mercilerden izin alma zorunluluğu da getirilmiştir. İzinler, izin alma tarihinden itibaren en fazla bir yıl geçerlidir. Tehlikeli maddelerin taşınmasında kullanılan yük taşıma birimlerinin RID hükümlerine uygunluğu ile dönemsel teknik muayene yapılması zorunluluğu ve Uygunluk/Onay sertifikası alınması zorunluluğu getirilmiştir. 31
Tehlikeli madde taşıyan trenlerde bulundurulması gerekli olan belgeler : Tehlikeli madde taşıyan trenlerde; Taşıma evrakı, Yazılı talimat, Tehlikeli maddeler ve tehlikeli atık zorunlu mali sorumluluk sigortası, Gerektiğinde çok modlu tehlikeli mal formu, Özel taşıma izin belgesi, bulundurma zorunluluğu getirilmiştir. 32
TAŞIMACILIK FAALİYETİNDE BULUNAN TARAFLARIN SORUMLULUK VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ Genel Sorumluluk Genel güvenlik tedbirleri kapsamında; tehlikeli maddelerin yüklenmesi, boşaltılması ve taşınması sırasında, bir kaza, sızıntı, patlama, yangın vb. risklere karşı önlemlerin alınması, acil durum hallerinde müdahale için gerekli bilgilerin sağlanması, cana, mala, sağlığa ve çevreye verilen her türlü zarara ilişkin taraflara müteselsilen sorumluluk getirilmiştir. 33
Taraflar ve yükümlülükleri Gönderen, Taşımacı, Alıcı, Yükleyen, Paketleyen, Dolduran, Tank konteyner/portatif tank sahibi işletmeciler, Sarnıç vagon sahibi veya kullanıcıları, Demiryolu altyapı işletmecileri, Boşaltan Tarafların yükümlülükleri RID ın ilgili bölümlere paralel olarak Yönetmelikte detaylı olarak açıklanmıştır. 34
MUAFİYETLER, ÖZEL İZİNLER, İZLENECEK GÜZERGÂHLAR, YÜKLEME, BOŞALTMA VE STOKLAMA ALANLARI Muafiyetler ve özel izinler Bakanlık, tehlikeli maddelerin demiryoluyla taşınmasında, taraf olduğumuz ilgili uluslararası mevzuatta belirtilen muafiyet ve istisnaları uygulayabileceği gibi, mevzuatta yer almayan yeni tehlikeli maddeler için Güvenlik Danışmanlarınca hazırlanacak rapora istinaden bu Yönetmelik hükümleri ile ilgili olarak geçici süreli bir muafiyet veya özel izin verebilir. 35
İzlenecek Güzergâhlar, Yükleme, Boşaltma ve Stoklama Alanları Demiryolu şebekesi üzerinde yapılacak tehlikeli madde taşımacılığında izlenecek güzergâhlar ile istasyon içinde stoklama, yükleme ve boşaltma yapılacak yerlerin ilgili Demiryolu Altyapı İşletmecisi tarafından belirleneceği Yönetmelikte detaylandırılmıştır. 36
GÜVENLİK DANIŞMANI, ACİL EYLEM PLANI, EĞİTİM VE UYGULAMADAN SORUMLU KURUMLAR Güvenlik danışmanı Yönetmelikte; taşımacı, gönderen, paketleyen, yükleyen, dolduran ve boşaltan olarak faaliyet gösteren işletmelerin, RID Bölüm 1.8.3 te yer alan hükümlere göre tehlikeli madde güvenlik danışmanı istihdam etmesi veya tehlikeli madde güvenlik danışmanından hizmet almasının zorunlu olduğu öngörülmüştür. 37
Acil eylem planı Yönetmelikte; bir kaza ya da ihlalin, insan hayatı ve çevre üzerinde oluşacak olumsuz sonuçlarını mümkün olduğu kadar minimize etmek üzere, tehlikeli madde taşımacılığı yapan Demiryolu Altyapı İşletmecisi ve/veya Demiryolu Tren İşletmecileri tarafından, manevra hizmetleri ile tehlikeli madde yükleme, boşaltma ve taşımacılığı sırasında olabilecek kaza ya da ihlal durumlarında, uygulanmak üzere Acil Eylem Planı hazırlaması zorunluluğu ile acil eylem planına ilişkin talimatların işyerlerinde ilgili personele tebliğ edilmesi ve görülecek yerlere asılması şeklinde düzenleme yapılmıştır. 38
Eğitim Tehlikeli maddelerin demiryoluyla taşınmasında yer alan kişiler, RID Bölüm 1.3 te belirtilen eğitimleri almak zorundadırlar. Tehlikeli maddelerin demiryoluyla taşınmasında yer alan kişilerin eğitimi ve bu eğitimleri verecek kurum ve kuruluşlara ilişkin usul ve esaslar Bakanlıkça düzenleneceği Yönetmelikte hüküm altına alınmıştır. 39
Denetim yetkisi ve kullanımı DENETİM Yönetmelik kapsamında yapılan faaliyetler Bakanlığımız denetimine tabi olup, denetimleri kendi personelimiz aracılığıyla veya yetkilendirilen kamu kurum ve kuruluşlarına Bakanlıkça düzenlenecek uygulama usul ve esasları çerçevesinde yaptırabileceği belirtilmiştir. 40
Denetimle görevli ve yetkili kamu kurum ve kuruluşları Denetim faaliyetinde yer alan;(655 KHK) Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı nın ilgili personeli Emniyet Genel Müdürlüğü, Jandarma Genel Komutanlığı, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı nın sınır kapılarındaki birimleri, Belediyelerin denetim birimlerinde görev yapan personelin yapabileceği belirtilmiştir. 41
CEZALARIN UYGULANMASINA İLİŞKİN KURALLAR Yönetmeliğin ilgili maddelerinde; Denetim görevi yapmaya yetkili kurum ve kuruluş personelinin denetim sırasında bu Yönetmelikte belirtilen hususlara uymayanlar hakkında 655 sayılı KHK İdari Para Cezası Karar Tutanağı düzenlemeye görevli ve yetkili kılınması ile tutanağı düzenleyen personelin bağlı olduğu kurum ve kuruluşların yapacağı işlemler tanımlanmıştır. 42
YAPTIRIMLAR İdari para cezası: Yönetmelik maddelerine aykırı hareket edenler için verilecek para cezaları ile bu cezaların yeniden değerleme oranları ve cezaların tebligatına ilişkin usul ve yöntemler belirlenmiştir. 43
ÇEŞİTLİ VE SON HÜKÜMLER Yönetmelikte; Tehlikeli madde taşınması yapacak demiryolu tren işletmecilerine Tehlikeli Maddeler ve Tehlikeli Atık Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası yaptırma zorunluluğu, İlgili uluslararası anlaşmalar ve standartlardaki değişmelerin dikkate alınarak Yönetmelik maddelerinin güncel tutulması, Sorumlu hizmet biriminin Tehlikeli Mal ve Kombine Taşımacılık Düzenleme Genel Müdürlüğü olduğu, Yönetmelikte hüküm bulunmayan hallerde ulusal ve uluslararası mevzuat hükümleri uygulanacağı, taraf olduğumuz uluslararası mevzuatta idarenin veya yetkili kurumun kararına, takdirine veya düzenlenmesine bırakılmış hususlar Bakanlıkça belirleneceği ve Yönetmelik hükümlerinin uygulanması amacıyla, Bakanlıkça tebliğ, yönerge, genelge veya talimatla düzenleme yapılabileceği, Tehlikeli madde taşıyan bir trenin, diğer modları kullanması halinde ilgili modun mevzuatına uyması zorunluluğu, ile 44
Yetkilendirme Bakanlık, bu Yönetmelik kapsamındaki iş ve işlemleri hızlı/etkin/yaygın bir şekilde yapılmasını sağlamak amacıyla kamu kurum/ kuruluşları, üniversiteler, TOBB a bağlı birlik ve odalar, TÜRKAK tarafından akredite edilmiş muayene kuruluşlarını, BM tarafından ilan edilenmiş olan kuruluşları yetkilendirilmesi öngörülmüştür. Bununla birlikte; Araçlar ile Tank, Ambalaj ve Kapların; test, muayene ve belgelendirme işlemleri 1 Temmuz 2013 tarihinden itibaren artık Türkiye de yapılmaktadır. Bakanlığımız ile Türk Standartları Enstitüsü (TSE) arasında Yetkilendirme Protokolü imzalanmıştır (Mart 2013). Ayrıca, konteyner ve taşınabilir basınçlı kapların test, muayene ve belgelendirilmesi hususunda Türk Loydu Vakfı İktisadi İşletmesi yetkilendirilmiştir (Aralık 2013). 45
Mevcut vagonların onay sertifikası GEÇİCİ MADDE 1: Tehlikeli maddelerin yurtiçinde taşınmasında kullanılan ve bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten önce imal edilmiş ve vagon uygunluk/onay sertifikası bulunmayan sarnıç vagon ve vagonlara Bakanlıkça belirlenecek usul ve esaslara göre vagon uygunluk belgesi düzenlenmesi, Sertifikalandırılmamış ambalajların kullanılması GEÇİCİ MADDE 2: Bu Yönetmeliğin yayım tarihinden önce üretilmiş olan ambalajların yurtiçinde tehlikeli madde taşımacılığında kullanımına 31/12/2019 tarihine kadar müsaade edilmesi öngörülmüştür. 46
Yürürlük Yönetmeliğin; 1 inci, 2 inci, 3 üncü ve 4 üncü maddeleri yayımlandığı tarihte, diğer maddelerin ise 01/01/2016 tarihinde yürürlüğe girmesi, Yürütme Yönetmelik hükümlerinin Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanı tarafından yürütülmesi öngörülmüştür. 47
TEHLİKELİ MADDE TAŞIMACILIĞI YÖNETMELİK YAYIMI SONRASI SÜREÇ Eğitim, yetkilendirme TMGDS Faaliyet Belgesi Sarnıç-Vagonları, tankların belgelendirilmesi RID da belirlenen standartlar/normlar doğrultusunda; tehlikeli maddelerin ambalajlanması, etiketlenmesi ve yüklenmesine ilişkin kurallara uyulduğu takdirde, maddeleri taşıyan Vagonların/taşıtların yapımı, donanımı ve etiketlenmesine ilişkin koşullar sağlandığı takdirde, Taşıma zinciri içerisinde yer alan personelin mesleki yeterlilik eğitimi almış ve Sertifikaya sahip olması halinde, Etkin denetim yapıldığı takdirde, tehlikeli maddelerin tehlikesiz bir şekilde taşınması mümkün olacaktır. 48
TEHLİKELİ MADDE TAŞIMACILIĞI FARKINDALIK VE BİLİNÇLENME Tehlikeli madde taşımacılık faaliyeti içerisinde yer alan sektörün, bilgilendirilmesi ve bilinçlendirilmesi için; tanıtım/ farkındalık kampanyaları, eğitim ve paneller yapılmalıdır. AB fonlarından azami oranda faydalanma yoluna gidilmesi teknik kapasitenin artırılması, altyapının kurulmasına yönelik projeler geliştirilmelidir. AB Eşleştirme Projeleri önemli. 49
BENİ DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİM SAYGILARIMLA... 50