1 A. BİLGİSAYARIN TARİHSEL GELİŞİMİ: M.Ö 3000 : Bilgisayarın atası olarak kabul edilen abaküs icat edildi. 1642 : Blaise Pascal ilk hesap makinesini icat etti. 1939 : IBM şirketi ilk bilgisayarı icat etti. 1940-1950 : 1940-1950 yılları arasında kullanılan bilgisayarın adı ENIAC.30 ton ağırlığında, bir oda büyüklüğünde ve sadece şifreleme işlemi yapıyordu.askeri amaçla üretilmişti. 1950-1960: 1940-1950 yılları arasında kullanılan bilgisayarın adı UNİVAC.Ticari amaçla üretilen ilk bilgisayar.fabrikalarda kullanılıyor. 1981: İlk kişisel bilgisayar icat ediliyor.ofislerde kullanılmaya başlanıyor.1990 lı yıllarda internetin yaygınlaşmasıyla bilgisayar hızla gelişiyor ve her yerde kullanılmaya başlanıyor. B. GELECEĞİN TEKNOLOJİLERİ: a. Akıllı Ev Teknolojileri : Evinizdeki elektronik cihazları tablet, telefon üzerinden kontrol edilmesidir. b. Akıllı Kaşık : Tıbbi kullanım amaçlı geliştirilmiştir. Hızlı yediğinizde ya da gün içerisinde fazla yemek tükettiğinizde sizi uyaran ve düzenli beslenmenize destek olan bir sisteme sahiptir. c. Akıllı Top : Bu toplar ile attığınız penaltıların kaçının gol olduğu, kaç kilometre hız ile vurduğunuzu ve hangi ayağınızla kaç gol attığınız gibi verileri alabilir ve geliştirilen yazılımlar sayesinde takip edebilirsiniz. d. 3 Boyutlu Yazıcılar : Bilgisayar ortamında tasarladığınız 3 boyutlu objeleri somut hâle dönüştürebileceğiniz hızlı prototipleme araçlarıdır. e. Giyilebilir Teknolojiler : Sağlık bilekliklerinden, akıllı saatlere; gözlüklerden, giysilere; giyilebilir cihazlar, kişilerin sağlık değerleri,okuma alışkanlıkları ya da yürüme tempoları gibi veriler doğrultusunda pek çok soruna ve ihtiyaca yönelik kişiselçözümler üretmektedir. f. Hologram : Hologram teknolojisi ile bir objenin 3 boyutlu görüntüsünü sanal olarak oluşturabilirsiniz. g. Yapay Zeka : Yapay zekâyı izlediğimiz çizgi film ve filmlerden dolayı insan şeklinde bir robot olarak düşünsek de, aslında yapay zekâ, bundan çok daha farklı ve karmaşık bir yapıya sahiptir. Artık hayatımızdaki birçok elektronik eşya yapay zekâ ile çalışmaktadır. Günümüzde kullandığımız tablet ve telefonlar geliştirilen yazılımlar sayesinde sorduğumuz sorulara çeşitli yanıtlar verebilir, tıpkı bir insan gibi bizimle konuşabilirler. Yapay zekâ sayesinde, söylediğimiz kelimeler yazı diline aktarılabilir. Yapay zekâlar konuşurken daha önceden sorduğunuz soruyu ve sorunun yanıtını hatırlayarak sonraki soruların cevaplarını daha etkili bir şekilde bulabiliyor. Hatta bazı yapay zekâlar, karmaşık hastane kayıtlarını analiz ederek bazı sonuçlara ulaşabiliyor ve doktorların öngöremeyeceği teşhisleri koyabiliyorlar.örnek olarak Apple Siri,Microsoft Cortana,Google Now, IBM Watson,IPsoft Amelia
2 C. TEKNOLOJİNİN ETKİLERİ : a. Nomofobi : Kişinin cep telefonundan uzaklaşma kaygısı. b. Fomo: Gelişmeleri takip edememe kaygısı. c. Ego Sörfü : Sürekli olarak kendi ismini internette aratarak hakkında yazılanları öğrenmek. d. Google Takibi : Sürekli olarak etrafındaki insanları internette aratmak e. Siberkondri : Hastalığını anlamak için doktora başvurmak yerine internetten araştırarak çözmeye çalışmak. f. Photolurking : Sosyal hesaplarda sürekli fotoğraflara bakarak zaman geçirmek, paylaşımlarını kimlerin takip ettiğini kontrol etmek. g. Cheesepodding: Sürekli mp3 indirme hastalığı h. İnternet Siniri: Cihazlardaki performans düşüklüğünün kişide sinire neden olması i. Phubbing: Akıllı telefon bağımlılığı olarak bilinmektedir (Akıllı telefonlarını sürekli elinde tutan kullanıcılar karşısındakinin söylediklerine odaklanmak yerine telefon ekranlarına dikkatlice bakmakta ve karşısındaki kişiyi önemsememektedir. Bu durum phubbing hastalığı olarak ifade edilmektedir.). j. Elekronik Uykusuzluk : Dinlenme saatleri esnasında bile akıllı telefonuyla, tabletiyle, bilgisayarıyla uğraşan kullanıcılar bu hastalığa yakalanmış demektir. Elektronik uykusuzluk sağlık açısından da büyük sorunları beraberinde getirmekte, sindirim sorunları, kronik yorgunluk ve büyük ağrılara neden olmaktadır. k. Hayalet Titreşim: Telefonlarının çalmadığı zamanlarda bile sürekli titrediğini hisseden kullanıcılar bu hastalığa yakalanmış demektirler. l. Facebook Deprosyonu: Pek çok konuda olumsuz olayların tekrar tekrar paylaşıldığı sosyal platformda insanların depresyona sürüklenmesi olayıdır. m. Selfie Hastalığı (Selfitis): Kendi fotoğrafını çekip sosyal medyada takıntılı bir biçimde paylaşma durumudur. n. Borderline Selfitis: Kişinin kendi resmini en az günde üç kez çekmesi ama sosyal medyada paylaşmamasıdır. D. SİSTEM YAZILIMI ( İŞLETİM SİSTEMLERİ) : Bilgisayarın bölümleri ; 1. Donanım 2. Yazılım Donanım: Bilgisayarın elle tutulan gözle görülen bütün parçalarına denir. Yazılım: Bilgisayarın kullanılmasını sağlayan her türlü programa yazılım adı verilir. Donanım bilgisayarın parçaları, Yazılım ise programlara denir. Bilgisayarı insan vücudu olarak düşünürsek donanım bedenimiz yazılım ruhumuzdur. Yazılım olmadan donanım, donanım olmadan yazılım bir işe yaramaz. Yazılım Çeşitleri: Bilgisayara çok çeşitli yazılım yüklenebilir. Yazılımları iki ana bölümde topluyoruz. Bunlar ; Sistem Yazılımı ve Uygulama Yazılımı 'dır. Sistem Yazılımı:: İşletim sistemi olarak da bilinir. Bilgisayardaki donanımları yöneten, çalışmasını denetleyen ve diğer tüm yazılımların çalışmasını sağlayan temel yazılımdır. Sistem Yazılımın ( İşletim Sistemi) Görevleri İşlemciyi yönetmek. RAM ( Ana Bellek) yönetmek. Dosyaları yönetmek. Harici donanımları yönetmek. Sistem yazılımı 2 ana grupta incelenir. Bunlar ; Masaüstü Sistem Yazılımı ve Mobil Sistem Yazılımıdır. Masaüstü Sistem Yazılımı : Masaüstü bilgisayar ve laptoplara yüklenen sistem yazılımlarıdır. Bunlar ; I. Windows Sistem Yazılımı : Microsoft firması tarafından üretilen sistem yazılımlarıdır. Ücretlidir. Tüm dünyada yaygın kullanılan sistem yazılımlarıdır. Tarihsel sırasına göre ;
3 a. MS-Dos : Microsoft firmasının ilk ürettiği sistem yazılımıdır. b. Windows 1.0 : Microsoft firmasının ilk defa pencere sistemi kullandığı sistem yazılımıdır. c. Windows 3.1 d. Windows 95 : Bugün kullandığımız tarzda sistem yazılımlarının ilk defa kullanıldığı yazılımdır. e. Windows 98 f. Windows Me g. Windows XP h. Windows Vista i. Windows 7 j. Windows 8 k. Windows 10: Son sürümüdür. II. III. IV. MacOS Sistem Yazılımı : Apple firmasının ürettiği sistem yazılımlarıdır. Linux Sistem Yazılımı: Ücretsiz olan sistem yazılımıdır. Pardus Sistem Yazılımı : Tübitak tarafından geliştirilen Türk Malı sistem yazılımıdır. Mobil Sistem Yazılımı : Tablet ve telefonlarda kullanılan sistem yazılımlarıdır. I. Android : En yaygın olarak kullanılan mobil sistem yazılımıdır. II. III. IOS : Apple firmasının ürettiği mobil sistem yazılımıdır. Windows Mobile : Microsoft firmasının ürettiği mobil sistem yazılımıdır. Uygulama Yazılımı : Kullanıcıların belli başlı bazı işlemleri yapmalarını sağlayan yazılımlardır. Örneğin müzik dinlemek, resim yapmak, yazı yazmak, internette gezinmek gibi. Kullanılan bazı uygulama yazılımları şöyledir. E. DOSYA KLASÖR KAVRAMI Dosya : Her hangi bir yazılımda kaydet dediğimiz anda oluşan birimlere Dosya denir. Dosyanın İsimlendirilmesi Dosyaların isimlendirilmesi 3 bölümden oluşur. a) Dosya Adı : Dosyaya kullanıcı tarafından verilen isimdir. Kullanıcı dosya adı olarak istediği şeyi verebilir. Yalnız içerikle alakalı bir ad verilse dosyayı daha sonra bulması daha kolay olur. Mesela anneler günü ile ilgili bir
4 içeriği olan dosyaya deneme adı verilirse ileri de bu dosyayı bilgisayarda bulmak zor olur. Onun yerine Anneler Günü diye isim vermek daha mantıklıdır. Dosya adında?, >, <, /, *, : vb.. işaretler kullanılmaz. b) Nokta: Dosya adı ile dosya uzantısını ayırmak için kullanılır. c) Dosya Uzantısı : Dosyanın yapıldığı yazılım tarafından verilen kısmıdır. Dosya uzantısına bakılarak o dosyanın içeri ve hangi program tarafından yapıldığı anlaşılır. Başlıca Dosya Uzantıları : Klasör : Aynı ortak özelliğe sahip dosyaların bir arada tutulduğu bölümlere Klasör denir. Klasörler sayesinde bilgisayarımız daha düzenli olur. Klasörün sadece adı vardır.kullanıcı istedği adı verebilir. Dosya adında geçerli olan içerikle ilgili isim verme ve?, >, <, /, *, : vb.. işaretler kullanmama kuralı burada da geçerlidir. Klasör Oluşturma : 1) Klasör oluşturulacak yere gelinir.( Mesala Masaüstü ya da Flash Bellek ) 2) Farenin Sağ Tuşuna tıklanır. 3) Açılan Listeden YENİ / KLASÖR seçilir. 4) Klasöre isim verilir. Önemli Notlar : Bir klasör içerisinde aynı ada ve uzantıya sahip birden fazla dosya olamaz. Bir klasör içerisinde aynı isme fakat farklı uzantıya sahip dosyalar bulunabilir. Örneğin, Çanakkale.avi filmi ile Çanakkale.txt şiiri aynı klasörde bulunabilir. Bir klasör içerisinde aynı ada sahip başka bir klasör bulunamaz. Dosya ve klasör adlarında büyük/küçük harfler aynı kabul edilir. Örneğin ÇANAKKALE.TXT ile Çanakkale.txt dosyaları aynıdır. Depo Elemanları : Dosya ve klasörler bilgisayarda harddisk adlı donanım parçasında saklanır. Bazen buradaki dosya ve klasörleri başka bir bilgisayara taşımak ya da çok önemliyse yedeklerini almak için depo birimleri dediğimiz birimler kullanılır.
5 Bulut Depolama : Dosyalarımızı internet üzerinde saklamamızı sağlayan sisteme verilen isimdir. Bulut Depolamanın Yararları : Dosyalara internet olan her yerden her zaman ulaşılabilir. Buluta yüklenen dosyalar bilgisayarda yer kaplamaz. Ücretsizdir. Bilgisayarımızın bozulması durumunda dosyalarımız zarar görmez. Bulut Depolama Hizmeti Veren Şirketler : Google Drive : Google firmasının verdiği bulut hizmetidir. Ücretsiz 15 GB yer verir. One Drive: Microsoft firmasının verdiği bulut hizmetidir. Ücretsiz 15 GB yer verir. I Cloud: Apple firmasının verdiği bulut hizmetidir. Ücretsiz 5 GB yer verir. Drop Box: Ücretsiz 2 GB yer verir. F. ETİK, İNTERNET ETİĞİ KAVRAMI Etik : Doğru ile yanlışı, haklı ile haksızı, iyi ile kötüyü, adil ile adil olmayanı ayırt etmek, bunun sonucunda da doğru, haklı, iyi ve adil olduğuna inandığımız şeyleri yapmaktır. Kısacası iyi ve doğru olanı yapmaktır. İnternet Etiği : İnternet üzerinde iletişimde bulunurken doğru ve ahlaki olan davranışlarla, yanlış ve ahlaki olmayan davranışları belirleyen kurallar bütünüdür. Kısacası gerçek hayatta insanlara gösterdiğiniz saygı ve nezaketin internet ortamında da gösterilmesidir. İnternet Etiğine Uygun Davranışlar İnterneti, insanlara zarar vermek için kullanmamalıyız. Başkalarının internette yaptığı çalışmalara engel olmamalıyız. Başkalarının gizli ve kişisel dosyalarını internet yoluyla çalmamalıyız. Parasını ödemediğimiz yazılımları kopyalayıp kendi malımız gibi kullanmamalıyız. Başkalarının elektronik iletişim kaynaklarını izinsiz kullanmamalıyız. Elektronik iletişim ortamını başkalarının haklarına saygı göstererek kullanmalıyız.
6 G. TELİF HAKLARI Telif Hakkı : Kendi emeğimiz ile oluşturduğumuz ürünler için sahip olduğumuz haklardır. Kullanma, paylaşma ve değiştirme gibi izinleri kapsar. Eserlerimizin izin verildiği kadar kullanımını sağlar. Eser sahibinin haklarını korur. Eserlerin telifli olması kullanılamaz demek değildir. Kullanmak için yapılması gerekenler vardır. Bu işlemleri gerçekleştirirsek eseri kullanmamız mümkündür. Orijinal Ürün : Barkod gibi koruma araçlarıyla korunan ürünlere denir. Barkodu olmayan ürün sahtedir. Ürünü üreten kişiye hiç bir dönüşü yoktur. Mesela kopya satılan kitapların yazara ve yayın evine bir katkısı yoktur. Bu durum ürün ortaya koyma isteğini azaltır, yeni ürünlerin ortaya konmasını engeller. Sanatı ve sanatçıyı olumsuz etkiler. Korsan Ürün : Sahibinden izin almadan çoğaltılan dağıtılan ürünlere korsan ürünler denir. Bu durum yasal olmayan bir durumdur, fakat çok sık rastlanır. Korsan ürün satmak ve dağıtmak suçtur. Eserlerin Telif Haklarına Uygun Kullanılması : a. Eserin kime ait olduğuna bakılmalıdır. b. Eser sahibinin izin verdiği şekilde kullanılmalıdır. c. Eseri kullanmak için en azından e-posta ile eser sahibine ulaşıp izin alınmalıdır. d. Eser başka bir eserde kullanılacaksa atıf yapılmalıdır. ( atıf yapmak : eser başka bir eserde kullanılırken eser sahibinden ve orijinal eserden bahsetmeye denir.) e. Gerekli ise eser kullanılırken kullanım bedeli ödenmelidir. Adil Kullanım : Eserin izin alınmadan kullanılabileceği durumlara denir. Bu durumlar ; Eserin belirli bir bölümünü kullanmak Eğitim amaçlı kullanmak Ticari amaçlı kullanmamak Açık Erişim : Ücretsiz, her yerde esere ulaşmak, eseri kopyalayıp başka eserlerle birleştirme, eser üzerinde değişiklik yapabilme hakkıdır. Lisans : Eserin telif haklarının korunması için bir kişi üzerine kayıt edilmesidir. Yazılımlarda kullanılan lisans türleri ; Ücretsiz Yazılım ( Freeware ) : Ücret gerektirmeden yazılımın tüm özelliklerini kullandığımız lisans türüdür. Lisanslı Yazılım : Belirli bir ücret karşılığında yazılımın kullanıldığı lisans türüdür. Geliştirme Aşamasında ( Beta ) : Üreticilerin bir yazılımı geliştirme aşamasında kullanıcıların denemesi amacıyla piyasa sürdükleri sürümüne denir. Sürüm sayesinde yazılımdaki eksiklikler ve hatalar tespit edilir. Geçici Kullanım ( Trial ): Yazılımların belirli süre bedava kullanılması hakkı tanınan lisans türüdür. Genellikle 15 gün deneme süresi verilir. Bu sürümler sayesinde ürün tanıtımı yapılır. Süre dolduğunda yazılım kilitlenir kullanılamaz hale gelir. Demo Yazılım : Yazılımların sadece belli özelliklerinin kullanılabildiği lisans türüdür. Mesela 15 bölümlü bir oyunda sadece ilk 5 bölümün çalıştığı sürümler gibi.
7 Eserler üzerindeki simgeler sayesinde eserlerin hangi çerçevelerde kullanılabileceğini anlayabiliriz. H. BİLİŞİM SUÇLARI Bilişim Suçları : Teknoloji kullanarak dijital ortamda kişi veya kurumlara maddi veya manevi olarak zarar vermek olarak tanımlanabilir. Bilişim suçlarına ; Bilgisayar sistemlerine ve servislerine yetkisiz erişim. Bilişim sistemlerini engelleme, bozma, verileri yok etme veya değiştirme. Kanunla korunmuş bir yazılımın izinsiz kullanma. Yasa dışı yayınlar yapmak. Bilişim yolu ile dolandırıcılık. Bilişim yoluyla hakaret ve şantaj. Örnek olarak verilebilir. Bilişim Suçuna Maruz Kalırsak Ne Yapmalıyız? Bir internet suçunun mağduru olan kimse şikâyet için Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunmalıdır. Suçtan doğrudan etkilenmiyorsak, mesela uygunsuz içeriklerin olduğu bir siteye rastlarsak, Telekomünikasyon İletişim Başkanlığına bildirimde bulunmamız gerekmektedir. Suç duyurusunda bulunmak ve şikayet etmek önemlidir. Gerektiğinde 155 ihbar hattını da arayabilirsiniz.