K ayna K MIG-MAG GAZALTI KAYNAK ELEKTROTLARI K ayna K Teknolojisi Teknolojisi HOŞGELDİNİZ Doç. Dr. Hüseyin UZUN Kaynak Eğitimi Ana Bilim Dalı Başkanı 1 /27
KAYNAK ELEKTROTLARI 1- MASİF MIG-MAG GAZALTI KAYNAK TELLERİ 2- ÖZLÜ MIG-MAG GAZALTI KAYNAK TELLERİ Doç. Dr. Hüseyin UZUN Kaynak Eğitimi Ana Bilim Dalı Başkanı 2 /27
MASİF KAYNAK ELEKTROTLARI ELEKTROT SEÇERKEN DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN FAKTÖRLER 1- ANA METALİN KİMYASAL BİLEŞİMİ 2- ANA METALİN MEKANİK ÖZELLİKLERİ 3- KULLANILACAK KORUYUCU GAZIN TÜRÜ 4- KAYNAKLI BAĞLANTININ SERVİS ŞARTLARI VE ŞARTNAME TALEPLERİ 5- KAYNAK POZİSYONU VE KAYNAK GEOMETRİSİ Doç. Dr. Hüseyin UZUN Kaynak Eğitimi Ana Bilim Dalı Başkanı 3 /27
MASİF KAYNAK ELEKTROTLARI 1- ANA METALİN ve KAYNAK METALİNİN KİMYASAL BİLEŞİMİ Ana metalin kimyasal bileşimi kaynak metalinin kimyasal bileşimine benzer olmasına dikkat edilmelidir. ITAB da aşırı sertleşmenin olup olmayacağını önceden tahmin etmek için ana metalin kimyasal içeriğinin bilinmesi gerekir. Ana metalin türüne göre uygun elektrot seçilmelidir. Elektrotlara Kataloglarında kullanılan elektrot türüne göre kaynak metalinin kimyasal içeriği ve bu elektrotun hangi malzemeler için uygun olduğu yer almaktadır. C Si Mn 0.1 0.9 1.5 0.07 0.6 1.1 Doç. Dr. Hüseyin UZUN Kaynak Eğitimi Ana Bilim Dalı Başkanı 4 /27
MASİF KAYNAK ELEKTROTLARI KAYNAK TELİNİN KİMYASAL BİLEŞİMİ Kaynak banyosunda kimyasal reaksiyonlardan dolayı oluşan element kaybını gidermek için Kaynak banyosunda oluşan oksitlerin giderilebilmesi için Kaynak metalinde oluşabilecek gözeneklerin önüne geçebilmek için elektrota oksit giderici elementler ilave edilir. Çelik elektrotlarda kullanılan oksit gidericiler: Mangan, Silisyum ve Alüminyum Nikel alaşımlı elektrotlarda kullanılan oksit gidericiler: Titan ve Silisyum Bakır alaşımlarında kullanılan oksit gidericiler: Titan, Silisyum veya Fosfor CO 2 ve Oksijen içeren aktif gaz korumalarındaki çeliklerin kaynak işleminde meydana gelen demiroksit, Mangan ve Silisyum tarafından redüklenir. Böylece kaynak banyosunda Mangan ve Silisyum azalması olur. Bu kayıp element miktarları kaynak metallerinin içeriğine yerleştirilmelidir. Bu nedenle MIG yöntemi için kullanılan kaynak telleri MAG yöntemi için kullanılmamasına dikkat edilmelidir. Doç. Dr. Hüseyin UZUN Kaynak Eğitimi Ana Bilim Dalı Başkanı 5 /27
MASİF KAYNAK ELEKTROTLARI 2- ANA METALİN MEKANİK ÖZELLİKLERİ Ana metalin; - Çekme mukavemeti - Akma mukavemetleri - Çentik darbe direnci dikkate alınarak elektrot seçilmelidir. Elektrotlara Kataloglarında Kullanılan Elektrot Cinsine Göre elde edilebilecek kaynak metaline ait mekanik özellikler verilmektedir. Tipik Mekanik Özellikleri : Akma Dayanımı : 450 N/mm² Çekme Dayanımı : 550 N/mm² Uzama (L=5d) : 30 % Çentik Darbe Dayanımı : 50 J (-30 C'da) Doç. Dr. Hüseyin UZUN Kaynak Eğitimi Ana Bilim Dalı Başkanı 6 /27
MASİF KAYNAK ELEKTROTLARI 3- KULLANILACAK KORUYUCU GAZIN TÜRÜ Koruyucu gaz olarak asal gaz (Ar, He) kullanıldığında kaynak banyosunda element kaybı çok fazla değildir. Fakat CO 2 gazı veya karışımları gibi aktif gazlar katmak banyosunda kimyasal reaksiyon sonucu Silisyum ve Manganın azalmasına sebep olacaktır. Bu nedenle bu kayıp element miktarı dikkate alınarak, üretici firmalar kaynak tellerine ilave Mangan ve Silisyum elementi katarlar. Bu nedenle MAG kaynak tellerinin MIG kaynak yönteminde kullanılması tavsiye edilmez. Doç. Dr. Hüseyin UZUN Kaynak Eğitimi Ana Bilim Dalı Başkanı 7 /27
MASİF KAYNAK ELEKTROTLARI 4- KAYNAKLI BAĞLANTININ SERVİS ŞARTLARI VE ŞARTNAME TALEPLERİ Kaynaklı bağlantının kullanılacağı servis şartları Korozif ortam mı? Aşırı Sıcak Ortamda mı? Aşırı Soğuk Ortamda mı? Tuzlu su ortamı mı? Asidik ortam mı? Dikkate alınarak elektrot seçimi yapılmalıdır. * İstenilen kaynaklı konstrüksiyonun şartnamesine, kullanılması gerekli kaynak teli cinsi yazıldığında, veya istenen kaynak metali özelliği belirtildiğinde bu durum dikkate alınarak kaynak teli seçilmelidir. Doç. Dr. Hüseyin UZUN Kaynak Eğitimi Ana Bilim Dalı Başkanı 8 /27
MASİF KAYNAK ELEKTROTLARI 5- KAYNAK GEOMETRİSİ Birleştirilecek parçaların; kalın kesitli olması karmaşık şekilli olması halinde oluşabilecek çatlamaların önüne geçebilmek için kaynak metalinin sünek olması önerilir. En iyi süneklik özelliği sağlayacak kaynak metalini seçmek gerekir. Doç. Dr. Hüseyin UZUN Kaynak Eğitimi Ana Bilim Dalı Başkanı 9 /27
MASİF KAYNAK ELEKTROTLARI 6- KAYNAK POZİSYONU Kaynak tellerinin hangi pozisyon için uygun olup olmadığına dikkat edilmelidir. Kataloglarda her bir kaynak telinin hangi pozisyonlar için kullanılabileceği belirtilmiştir. Kataloga bakılmalıdır. Doç. Dr. Hüseyin UZUN Kaynak Eğitimi Ana Bilim Dalı Başkanı 10 /27
MASİF KAYNAK ELEKTROTLARININ PİYASAYA SUNUM ŞEKLİ 1- Çelik Kaynak Telleri 15 kg lık makaralara sarılı olarak satılırlar 2- Çelik Kaynak Telleri 250 kg lık bidonlara sarılmış olarak satılırlar. Doç. Dr. Hüseyin UZUN Kaynak Eğitimi Ana Bilim Dalı Başkanı 11 /27
MASİF KAYNAK ELEKTROTLARI MIG-MAG GAZALTI KAYNAK TEL ÇAPLARI: Ø 0,8 mm Ø 1 mm Ø 1,2 mm Ø 1,6 mm Gazaltı kaynak telleri küçük çaplara sahiptirler. Yüksek kaynak hızları elde edilebilir. MIG-MAG GAZALTI KAYNAK TELLERİNİN BAKIR KAPLANMASI: Çelik kaynak tellerinin yüzeyi bakır ile ince bir kaplama yapılarak piyasaya sürülür. Bakır kaplama; 1) Kaynak telini korozyona karşı korur 2) Bakır kontak memesi ile iyi temas sağlayıp akım geçişini kolaylaştırır. Doç. Dr. Hüseyin UZUN Kaynak Eğitimi Ana Bilim Dalı Başkanı 12 /27
MASİF KAYNAK ELEKTROTLARI YÜZEYE BAKIR KAPLANMADAN ÖZEL YÜZEY METOTLARI UYGULANARAK PİYASAYA SÜRÜLEN GAZALTI KAYNAK TELLERİ Doç. Dr. Hüseyin UZUN Kaynak Eğitimi Ana Bilim Dalı Başkanı 13 /27
ALAŞIMSIZ VE DÜŞÜK ALAŞIMLI ÇELİKLER İÇİN MASİF GAZALTI KAYNAK ELEKTROTLARI Doç. Dr. Hüseyin UZUN Kaynak Eğitimi Ana Bilim Dalı Başkanı 14 /27
Doç. Dr. Hüseyin UZUN Kaynak Eğitimi Ana Bilim Dalı Başkanı 15 /27
Doç. Dr. Hüseyin UZUN Kaynak Eğitimi Ana Bilim Dalı Başkanı 16 /27
Doç. Dr. Hüseyin UZUN Kaynak Eğitimi Ana Bilim Dalı Başkanı 17 /27
Doç. Dr. Hüseyin UZUN Kaynak Eğitimi Ana Bilim Dalı Başkanı 18 /27
ALAŞIMSIZ VE DÜŞÜK ALAŞIMLI ÇELİKLER İÇİN MASİF GAZALTI KAYNAK ELEKTROTLARI Doç. Dr. Hüseyin UZUN Kaynak Eğitimi Ana Bilim Dalı Başkanı 19 /27
GAZALTI KAYNAK TELLERİNİN FİRMALARA GÖRE KARŞILAŞTIRILMASI Standartlar Arctech Thyssen /Bohler Esab AB Hobart Oerlikon Lincoln MIG/MAG KAYNAK TELLERİ AWS A5.18: ER 70S-7 Arctech SG 2 EMK 6 Spoolarc 86 BR-6:HB28 SG2 Lincolnweld L56/56B AWS A5.18: ER 70S-6 Arctech SG 3 EMK 8 - (BR-6:HB2) SG3 (Lincolnweld L56/56B) AWS A5.28: ER 80S-G Actech SG Mo DMO-IG Spoolarc WS - SG-Mo - Doç. Dr. Hüseyin UZUN Kaynak Eğitimi Ana Bilim Dalı Başkanı 20 /27
Sakarya Üniversitesi MIG-MAG GAZALTI ÖZLÜ KAYNAK TELLERİ ÖZLÜ TELLERİN DAHA YÜKSEK AKIM TAŞIMA YOĞUNLUĞUNA SAHİP OLMASI NEDENİYLE: 1- Metal yığma hızı masif tele oranla daha yüksektir 2- Metal yığma oranı masif tele oranla daha yüksektir 3- Nüfuziyet oranı masif tele oranla daha fazladır 4- Sıçrama kaybı oldukça az olup curufu çok kolay kalkar. 5- Hızlı kaynağa imkan vermesi nedeniyle hem zamandan hem de maliyetlerde kazanç sağlar. 6- Ana metalde kesme hatası yapmaz. 7- Curuf temizliği kolay, kaynak dikiş görünüşü çok güzeldir Doç. Dr. Hüseyin UZUN Kaynak Eğitimi Ana Bilim Dalı Başkanı 21 /27
ÖZLÜ TEL KULLANIMINDA DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR Otomatik kaynak makineleri veya Kaynak robotları kullanıldığında özlü telin sağladığı avantajları en üst düzeyde elde etmek mümkün olmaktadır. Özlü tel kullanımında ulaşılabilecek potansiyel kaynak hızlarına elle kaynak yapan kaynakçının kabiliyeti ile sınırlanmaktadır. Fakat otomatik kaynak makineleri veya kaynak robotları yorulmaz, mola verme ihtiyacı hissetmez. En üst düzeyde kaynak hızlarına ulaşılabilir. Özlü tellerle tüm kaynak pozisyonlarında birleştirme yapabilmek için kısa devre ve sprey ark metal damla geçişi ile kaynak yapılmalıdır. Fakat kısa ark kaynak hızını ve metal yığma oranını azaltacağından sprey ark tercih edilebilir. Doç. Dr. Hüseyin UZUN Kaynak Eğitimi Ana Bilim Dalı Başkanı 22 /27
ÖZLÜ TEL İMALATI Doç. Dr. Hüseyin UZUN Kaynak Eğitimi Ana Bilim Dalı Başkanı 23 /27
ÖZLÜ TEL KESİTLERİ Doç. Dr. Hüseyin UZUN Kaynak Eğitimi Ana Bilim Dalı Başkanı 24 /27
Doç. Dr. Hüseyin UZUN Kaynak Eğitimi Ana Bilim Dalı Başkanı 25 /27
Hafif alaşımlı çelikler için gazaltı özlü kaynak telleri Doç. Dr. Hüseyin UZUN Kaynak Eğitimi Ana Bilim Dalı Başkanı 26 /27
ALAŞIMSIZ ÇELİKLER İÇİN GAZALTI ÖZLÜ KAYNAK TELLERİ Doç. Dr. Hüseyin UZUN Kaynak Eğitimi Ana Bilim Dalı Başkanı 27 /27
ALAŞIMSIZ ÇELİKLER İÇİN GAZALTI ÖZLÜ KAYNAK TELLERİ Doç. Dr. Hüseyin UZUN Kaynak Eğitimi Ana Bilim Dalı Başkanı 28 /27
ALAŞIMSIZ ÇELİKLER İÇİN GAZALTI ÖZLÜ KAYNAK TELLERİ Doç. Dr. Hüseyin UZUN Kaynak Eğitimi Ana Bilim Dalı Başkanı 29 /27
Doç. Dr. Hüseyin UZUN Kaynak Eğitimi Ana Bilim Dalı Başkanı 30 /27
ÖZLÜ TELLERİN ÇAPLARININ AZALTILMASI Özlü tellerin çapı, Haddeleme ile azaltılır Yüzey bakır kaplanmaz Genelde en yaygın özlü tel çapları: Ø 1.2 mm Ø 1.6 mm Doç. Dr. Hüseyin UZUN Kaynak Eğitimi Ana Bilim Dalı Başkanı 31 /27
ARK GENİŞLİĞİNDEKİ FARKLILIK MASİF TEL ÖZLÜ TEL - DAHA AZ ERGİME HATASI - DAHA FAZLA NÜFUZİYET -SIÇRAMA OLMAKSIZIN KAYNAK MERKEZİ TEKLİ DAMLA TRANSFERİ DAR ARK MESAFESİ İKİ TARAFLI DAMLA TRANSFERİ DAHA GENİŞ ARK YELPAZESİ Doç. Dr. Hüseyin UZUN Kaynak Eğitimi Ana Bilim Dalı Başkanı 32 /27
ÖZLÜ TELLE UYGULAMA ÖRNEKLERİ OTOMOBİL KOLTUK RAYLARI Özlü tel ile 2,5 saniye Masif tel ile 5 saniye * Daha yüksek verimlilik * Daha yüksek kaynak hızı Doç. Dr. Hüseyin UZUN Kaynak Eğitimi Ana Bilim Dalı Başkanı 33 /27
ÖZLÜ TELLE UYGULAMA ÖRNEKLERİ OTOMOBİL KOLTUK RAYLARI Masif tel - 0.8 mm (A) Özlü tel 1,6 mm Kaynak Akımı : 190 A Kaynak Akımı : 290 A Kaynak Hızı : 60 cm/dakika Kaynak Hızı : 120 cm/dakika Kaynak Zamanı : 2,5 saniye Kaynak Zamanı : 2,5 saniye Doç. Dr. Hüseyin UZUN Kaynak Eğitimi Ana Bilim Dalı Başkanı 34 /27
ÖZLÜ TELLE UYGULAMA ÖRNEKLERİ Otomobil Cantları 2x1.2 mm wires (tandem) I: 320A U: 24V v: 2.0 m/min : 295 mm Stick out: 20 mm Gas: 98Ar/ 2CO 2 Doç. Dr. Hüseyin UZUN Kaynak Eğitimi Ana Bilim Dalı Başkanı 35 /27
ÖZLÜ TELLE UYGULAMA ÖRNEKLERİ Otomobil Cantları 530 mm 85 v 200 mm Doç. Dr. Hüseyin UZUN Kaynak Eğitimi Ana Bilim Dalı Başkanı 36 /27
ÖZLÜ TELLE UYGULAMA ÖRNEKLERİ Eksoz Boru Tutucusu Masif Tel, 1.0 mm Özlü tel, 1.0 mm hız: 60 cm/dak. hız: 75 cm/dak Özlü tel kullanımında Sonuç: Sıçrama Yok Kaynak verimi artıyor. Doç. Dr. Hüseyin UZUN Kaynak Eğitimi Ana Bilim Dalı Başkanı 37 /27
ÖZLÜ TELLE UYGULAMA ÖRNEKLERİ Fren Pedalı Doç. Dr. Hüseyin UZUN Kaynak Eğitimi Ana Bilim Dalı Başkanı 38 /27
ÖZLÜ TELLE UYGULAMA ÖRNEKLERİ Fren Pedalı Masif Tel - 1.0 mm Özlü Tel 1.4 mm Kaynak hızı 0.50-0.60 m/dak. 1.20-1.50 m/dak. Doç. Dr. Hüseyin UZUN Kaynak Eğitimi Ana Bilim Dalı Başkanı 39 /27
ÖZLÜ TELLE UYGULAMA ÖRNEKLERİ Ön Dingil Parçası Doç. Dr. Hüseyin UZUN Kaynak Eğitimi Ana Bilim Dalı Başkanı 40 /27
ÖZLÜ TELLE UYGULAMA ÖRNEKLERİ Otomobil Koltuk Parçası Doç. Dr. Hüseyin UZUN Kaynak Eğitimi Ana Bilim Dalı Başkanı 41 /27
ÖZLÜ TELLE UYGULAMA ÖRNEKLERİ Otomobil Koltuk Parçasının Özlü tel ile Birleştirilmesi Doç. Dr. Hüseyin UZUN Kaynak Eğitimi Ana Bilim Dalı Başkanı 42 /27
ÖZLÜ TELLE UYGULAMA ÖRNEKLERİ Otomobil Süpansiyon Parçaları Doç. Dr. Hüseyin UZUN Kaynak Eğitimi Ana Bilim Dalı Başkanı 43 /27
ÖZLÜ TELLE UYGULAMA ÖRNEKLERİ Eksoz bağlantısı Masif Tel SG2-1 mm : 190A, 21.2V, 0.6 m/dak. Özlü tel 1.2 mm : 300 A, 25 V, 1.2 m/dak Doç. Dr. Hüseyin UZUN Kaynak Eğitimi Ana Bilim Dalı Başkanı 44 /27
ÖZLÜ TELLE UYGULAMA ÖRNEKLERİ Otomobil Alt Bağlantı Kolu Doç. Dr. Hüseyin UZUN Kaynak Eğitimi Ana Bilim Dalı Başkanı 45 /27
ÖZLÜ TELLE ROBOT UYGULAMA ÖRNEKLERİ ÖZLÜ TEL ÖNCESİ FİYAT ANALİZİ: Birinci bölgenin Kaynak işlemi: 12 Avro İkinci bölgenin Kaynak işlemi: 12 Avro Temizleme işlemi: 2 Avro Doç. Dr. Hüseyin UZUN Kaynak Eğitimi Ana Bilim Dalı Başkanı 46 /27
ÖZLÜ TELLE UYGULAMA ÖRNEKLERİ Parçanın Robot Kaynak Düzeneğine Bağlanması Doç. Dr. Hüseyin UZUN Kaynak Eğitimi Ana Bilim Dalı Başkanı 47 /27
ÖZLÜ TELLE UYGULAMA ÖRNEKLERİ ÖZLÜ TEL KULLANILMASI HALİNDE FİYAT ANALİZİ: Birinci bölgenin Kaynak işlemi: 9 Avro İkinci bölgenin Kaynak işlemi: 9 Avro Temizleme işlemi: 2 Avro Kaynak Parametreleri Kaynak Akımı: 300 A Kaynak Gerilimi: 24.5 V Kaynak Hızı: 7 m/dak. Doç. Dr. Hüseyin UZUN Kaynak Eğitimi Ana Bilim Dalı Başkanı 48 /27
ÖZLÜ TELLE UYGULAMA ÖRNEKLERİ Doç. Dr. Hüseyin UZUN Kaynak Eğitimi Ana Bilim Dalı Başkanı 49 /27
ÖZLÜ TELLE UYGULAMA ÖRNEKLERİ Ferritik Paslanmaz Çelik Özlü Tellerin Uygulaması 280A; 23,5V; 1,4 m/dak. 215A; 21V; 1,4 m/dak. Doç. Dr. Hüseyin UZUN Kaynak Eğitimi Ana Bilim Dalı Başkanı 50 /27
ÖZLÜ TELLE UYGULAMA ÖRNEKLERİ Ferritik Paslanmaz Çelik Özlü Tellerin Uygulaması 270 A, 24 V, 1.14 m/dak., 95% Ar-5%O 2 ESAB Arcaloy 18CrCb kaynak teli Doç. Dr. Hüseyin UZUN Kaynak Eğitimi Ana Bilim Dalı Başkanı 51 /27
ÖZLÜ TELLE UYGULAMA ÖRNEKLERİ Ferritik Paslanmaz Çelik Özlü Tellerin Uygulaması ESAB Arcaloy 409Ti kaynak teli 250 A, 21 V, 1.07 m/dak., 98% Ar- 2%0 2 Doç. Dr. Hüseyin UZUN Kaynak Eğitimi Ana Bilim Dalı Başkanı 52 /27
DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİM Doç. Dr. Hüseyin UZUN Kaynak Eğitimi Ana Bilim Dalı Başkanı 53 /27