Ara tırma Yöntem ve Teknikleri Ay e Cabi
Bilim Nedir? Evreni anlama ve açıklama gayretlerinin tümüdür Soru sormakla ba lar Gerçe i anlama etkinlikleridir Organize edilmi bilgiler toplulu udur Metodik ve mantıksaldır
Bilimsel Ara tırma Nedir? Amaçlı, planlı ve sistemli olarak verilerin toplanması, gruplandırılması, analizi, sentezi, açıklaması, yorumlanması ve de erlendirilmesi i lemleriyle problemlere güveniliri çözüm yolları bulma sürecidir
Bilimsel Ara tırmanın A amaları Problemi Görme Gözlem ve Ara tırma Konusunun Belirlenmesi Ara tırma Problemini Tanımlama Konuyla li kin Kaynakların Taranması Hipotezlerin Yazılması Ara tırma Yöntem ve Modelini Belirleme Verilerin Toplanması ve Analizi Ara tırmanın Sonuçlandırılması ve Ara tırma Raporunun Yazılması
hipotez kuram (teori) yasa (kanun)
Hipotez Hipotez en basit haliyle bir iddiadır. Bilimsel hipotez ise bu iddianın bilime uygun olanıdır. Yani yanlı lanabilirlik özelli ine sahip, üzerine dü ünülmü, do ru mantıksal ba lantılar kurulmu iddialara bilimsel hipotez diyebiliriz. Örnek Sürekli çama ır yıkıyorsunuz ve farklı deterjanlar kullanıyorsunuz. Fark görmüyorsanız, temizlenmenin kullandı ınız deterjandan etkilenmedi ini varsayabilirsiniz. Bu durumda deterjan türü temizli in kalitesine etki etmez diye bir hipotez kurabilirsiniz. Bir leke bir deterjanla de il de ba ka bir deterjan tarafından çıkarıldı ında bu hipotezin çürüdü ünü kabul edersiniz. Hipotez e er testlerden geçerse bu hipotez do ru demek de ildir ancak ba arılı demektir.
Kuram (Teori) Teori bilimsel mantıklı olu turulmu bir hipotezin defalarca test edilmesiyle dönü tü ü eydir. Genellikle teoriler bir ya da daha fazla ba arılı hipotezin geli mesiyle ortaya çıkar. Hipotez ve teori arasında kalın çizgilerle ayrım yapmak söz konusu de ildir. Hatta bazı bilim insanları bizim teori dedi imiz birçok bilimsel olguyu hipotez olarak de erlendirmektedir. Örnek 30 Haziran 1908'de Sibirya'nın Tunguska 15 milyon ton TNT patlamasına e de er bir patlama Patlamanın dünya dı ı bir olaydan kaynaklandı ı ve insanların buna neden olmadı ı dü ünülmektedir. imdiye kadarki en güçlü teori budur. Yapılan ara tırmalar sonucunda bir insani müdahaleye rastlanmamı tır. Sonuç olarak buradaki patlamanın Dünya dı ı bir faktör tarafından gerçekle tirildi i kabul edilmi tir. Bu teori genel olarak günümüze de in ortaya çıkan kanıtlara dayalı olarak do ru kabul edilir mi? Bu teori yanlı olabilir ve atılabilir mi? Evet.
Yasa (Kanun) Yasa var olan gözlemlerin genellemesiyle ortaya çıkar. Yasalar ortaya çıktı ı dönemde ve sonraki dönemlerde ortaya çıkan yeni hipotez ve teorilerin güçlendirilmesiyle var olur. Bilimsel yasalar do ada gerçekle en olayları açıklar, ancak bunları tanımlamazlar. Kanun ve teori neden sorusuna yanıt verip vermesine göre ayrılabilirler. Örnek Newton un hareket yasaları yasalara birer örnek olarak verilebilir. Mekanik fizi in temelini çok uzun süre bu yasalar in a etmi tir. Sonraki bulgular da bu yasalar temel alınarak teori haline getirilmi tir. Ancak bu yasalar da kesin do rudur diyemeyiz. Bunun dı ında aralarında ciddi bir ayrım yoktur. Bilimde gün geçtikçe yasa veya kanun kavramı daha az kullanılmaktadır.
Ara tırma Yakla ımları Nitel Nicel
Nitel Ara tırma Nitel ara tırma, döküman analizleri, gözlem ve görü me gibi nitel verip toplama yöntemlerinin kullanıldı ı, algıların ve olayların do al ortamda gerçekçi ve bütüncül bir biçimde ortaya konmasına yönelik nitel bir sürecin izlendi i ara tırma olarak tanımlanır. Nitel ara tırma, ara tırılan problemin miktarı, sayısı, sıklı ı ve yo unlu undan ziyade problemin süreci ve anlamıyla yakından ilgilenir.
Nitel Ara tırma niçin, nasıl, ne ekilde sorularına yanıt arar.
Nitel Ara tırma Avantajları Özel durumun gerçekli ini yansıtır Sonuçlarla kuram (teori) üretilmesi kolaydır. Farklı faktörlerin anla ılmasını sa lar. Sınırlılıkları Deneklerin ya adıkları deneyimleri oldu u ekliyle ifade etmeleri zordur. Verilerin analizinde bireylerin sahip oldukları, önyargı da yer alır. Ara tırma sonuçlarının uygulanabilirli i daha yüksektir.
Nicel Ara tırma Olgu ve olayları nesnelle tirerek gözlemlenebilir, ölçülebilir ve sayısal olarak ifade edilebilir bir ekilde ortaya koyan bir ara tırma türüdür. Gözlem ve Ölçmelerin tekrarlanabildi i ve objektif yapıldı ı ara tırmaya niceliksel (sayısal) Quantitative ara tırma denir. Niceliksel ara tırma yönteminde, ara tırılan konuya ili kin, evreni temsil edecek örneklemden sayısal sonuçlar elde edilmektedir. Nicel ara tırmalarda sayısal temsiliyet söz konusu oldu undan ara tırma evrenini temsil edecek örneklemin hatasız tespit edilmesi ve bu örnekleme do ru soruların sorulması önemlidir.
Nicel Ara tırma ne kadar, ne miktarda, ne kadar sık, ne kadar yaygın vb. Sorulara cevap arar.
Nicel Ara tırma Avantajları Geni letilebilir sonuçlar üretilir. Farklı gruplar arasında farklıla tırma yapabilir Kuramların do ruluk derecesi tespit edilir Sınırlılıkları Mükemmel örneklem almak güçtür. Yeteri sayıda veri toplamak güçtür. Mükemmel ölçüm artları her zaman sa lanamaz. Belirli bir yapı içindeki ili kilerin incelenmesine yarar
Evrenve Örneklemenin Temel Kavramları Ara tırma tasarımı sürecinin ilk adımı ara tırma problemini tanımlamaktır. Bununla birlikte ara tırma tasarımının en önemli i lemlerinden bir di eri de ara tırmanın evreninin ve ara tırma evreni temsil edecek örne in belirlenmesidir.
Evren (Population) ki tür evren vardır: Genel evren: Soyut bir kavramdır; tanımlanması kolay fakat ula ılması güç ve hatta ço u zaman ula ılması imkansız bir bütündür. Örne in; ö rencileri evren olarak alan bir ara tırmacının, tüm ö rencilere ula ması ya da onlara genellenebilecek bir ba ka yol izleyerek tam güvenli bir sonuca varması imkansızdır. Çalı ma Evreni (Hedef Evren): Ula ılabilen evrendir. Bu açıdan somuttur. Ara tırmacının, do rudan gözleyerek ya da ondan seçilmi bir örnek küme üzerinde yapılan gözlemlerden yararlanarak, hakkında görü bildirebilece i evren çalı ma evrenidir.
Örneklem (Sample) Evrenin bütün elemanlarıyla birlikte tek tek incelemenin mümkün olmamasından dolayı evreni temsil etme yetene ine sahip küçültülmü modeline Örneklem (Sample) adı verilmektedir. Bir örneklem iyi seçilmi se, ara tırma sonuçları fazla kaynak harcamadan da o evrene genellenebilecektir.
Örneklem (Sample) Evren yerine örneklem üzerinde çalı manın maliyet güçlükleri, kontrol güçlükleri, etik zorunlulukları olmak üzere üç temel nedeni vardır. Bunun yanısıra, her evreni bir bütün olarak incelemeye gerek olmayabilir. Örne in, bir ki inin, vücudundaki kanın tümü bo altılıp incelenmeden de kan grubunun belirlenmesi vb amaçlı kan tahlilleri yapılıp temsili sonuçlar alınabilir.
Ara tırma probleminin çözümünde kullanılacak veriler Niteliksel (Kalitatif / Qualitative) Veriler: Sayısal olarak ifade edilemeyen, sayıların yerine metin, foto raf, görüntü veya ses ile ifade edilen verilerdir. Niceliksel (Kantitatif / Quantitative) Veriler: Sayısal olarak ifade edilen verilerdir.
Ara tırma probleminin çözümünde kullanılacak veriler Niteliksel veya Niceliksel Veriler iki kaynaktan toplanmaktadır: Birincil veriler: Ara tırmacının amacına uygun verileri ikincil kaynaklardan toplayamadı ı durumlarda anket, gözlem, mülakat ve deney gibi yöntemlerle verileri kendisinin toplaması yoludur. kincil veriler: Ara tırmacının bilgileri önceden derlenmi kaynaklardan elde etmesi durumudur.
Birincil Veri Toplama Yöntemleri DENEY Bir ara tırma konusuna ili kin veri elde etmek amacı ile; ara tırıcının kontrolünde neden-sonuç ili kilerini belirlemeye dönük toplanmak istenen verilerin üretilmesi çalı malarıdır. Deneysel ara tırmada ara tırmacı, bir ara tırma ortamı olu turmaktadır. Bu ço u kez yapay bir ortamdır. Olu turulan bu ortam içinde ara tırmacı, ilgili oldu u olay, de i ken ve etkenleri ayarlamak, de i tirmek, ortadan kaldırmak gibi yollarla istedi i duruma getirmekte, yani kontrol etmektedir. GÖZLEM Gözlem, herhangi bir ortamda ya da kurumda olu an davranı ı ayrıntılı olarak tanımlamak amacıyla kullanılan bir veri toplama tekni idir.
Birincil Veri Toplama Yöntemleri ANKET Anket; bir probleme ilgili olarak çe itli kimselerin bilgi, tecrübe, inanı, görü ve dü üncelerini almak için yapılan soru turmadır. GÖRÜ ME/MÜLAKAT Mülakat; mülakat yapan ki i ile mülakat yapılan ki i arasında belli bir konuda o ki inin görü, dü ünce ve bilgilerini açı a çıkarmayı amaçlayan konu malardır. DOKÜMAN NCELEME Doküman inceleme, ara tırması hedeflenen olgu ve olgular hakkında bilgi içeren yazılı materyallerin analizini kapsar. Örnek dokümanlar: Raporlar, kayıtlar, planlar, yazı malar, yönergeler, kurallar, günlükler, özel mektuplar, itiraflar, ki isel belgeler, yazılı basın, periyodik yazılı kaynaklar, magazin, dergi, kitaplar, filmler, foto raflar ve videolar.