Çevrimiçi Kütüphane Kataloglarının Sosyal Ağlarla Yeniden Yapılandırılması: Yazılımlar ve Projeler Tolga ÇAKMAK Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü tcakmak@hacettepe.edu.tr ~ Nevzat ÖZEL Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü nozel@humanity. ankara.edu.tr On Dokuz Mayıs Üniversitesi Samsun, 2010
İçerik Bilgi Merkezlerindeki Gelişmeler OPAC lar ve Web 2.0 : OPAC 2.0 OPAC 2.0 Özellikleri OPAC 2.0 Uygulamaları OPAC 2.0 a yönelik proje ve yazılımlar Sonuç Tolga Çakmak ve Nevzat Özel Çevrimiçi Kütüphane Kataloglarının Sosyal Ağlarla Yeniden Yapılandırılması: Yazılımlar ve Projeler 2
Bilgi Merkezlerindeki Gelişmeler Bilgisayar ve Internet teknolojilerindeki gelişmeler, Web 2.0 Uygulamaları, Kullanıcı beklentilerinin değişmesi, + net kuşağı,dijitalyerliler Bilgi hizmetlerinin yeni teknolojiler kullanılarak verilmesi, Kullanıcılarla etkileşimin yeni bir boyuta taşınması. Tolga Çakmak ve Nevzat Özel Çevrimiçi Kütüphane Kataloglarının Sosyal Ağlarla Yeniden Yapılandırılması: Yazılımlar ve Projeler 3
OPAC lar ve Web 2.0 : OPAC 2.0 OPAC 2.0 Web 2.0 uygulamaları ile geliştirilmiş OPAC lar Amaç; Değişen kullanıcı beklentilerine cevap vermek Bilgi kaynaklarına ve kaynaklarla ilgili bilgilere erişimi kolaylaştırmak Dijital Yerlilerin ve ağ kuşağındaki kullanıcıların; kütüphaneleri daha etkin bir şekilde kullanmalarına, kütüphaneleri sanal ortamlardan ziyaret etmelerine kullandıkları diğer ortamlara göre farklı bir davranış göstermeksizin bilgi aramalarına yardımcı olmaktadır Tolga Çakmak ve Nevzat Özel Çevrimiçi Kütüphane Kataloglarının Sosyal Ağlarla Yeniden Yapılandırılması: Yazılımlar ve Projeler 4
OPAC 2.0 Sosyal ağ ve kataloglama uygulamalarının çevrimiçi kütüphane kataloglarına uyarlanması Özellikleri; Kullanıcıların bilgi merkezi koleksiyonunda bilgi ararken koleksiyona katkı sağlama, Kullanıcıların diğer kullanıcılarla etkileşiminin artırılması, Bilgi kaynaklarına erişimde çok yönlülüğün sağlanması (etiketleme). Tolga Çakmak ve Nevzat Özel Çevrimiçi Kütüphane Kataloglarının Sosyal Ağlarla Yeniden Yapılandırılması: Yazılımlar ve Projeler 5
OPAC 2.0 Kullanıcılar için; bilgi kaynaklarının yerini, varlığını ve ödünç alma bilgileri, kaynaklara erişim sağlayacak yeni erişim noktalarını oluşturma, kaynak hakkında yorum ekleme başkalarının yorumlarını görme, kaynağın önizlemelerinden faydalanma, kaynakla ilgili web sayfalarına ulaşma gibi olanakları sunmaktadır. Tolga Çakmak ve Nevzat Özel Çevrimiçi Kütüphane Kataloglarının Sosyal Ağlarla Yeniden Yapılandırılması: Yazılımlar ve Projeler 6
OPAC 2.0 Uygulamaları Sosyal kataloglama sitelerinin etkisi; Kütüphanelerin otomasyon sistemlerinde; Web 2.0 özelliklerini eklemeleri OPAC 2.0 a yönelik yazılımları kendi sistemlerine uyarlamaları OPAC 2.0 özelliklerini taşıyan otomasyon sistemleri satın almaları Sosyal Kataloglama Sitelerince geliştirilimiş uygulamaları kullanmaları (LTFL gibi) Tolga Çakmak ve Nevzat Özel Çevrimiçi Kütüphane Kataloglarının Sosyal Ağlarla Yeniden Yapılandırılması: Yazılımlar ve Projeler 7
OPAC 2.0 a yönelik proje ve yazılımlar Sosyal Kataloglama Sitelerince Oluşturulan Uygulamalar Üniversite Kütüphaneleri Dernekler Tolga Çakmak ve Nevzat Özel Çevrimiçi Kütüphane Kataloglarının Sosyal Ağlarla Yeniden Yapılandırılması: Yazılımlar ve Projeler 8
LibraryThing For Libraries (LTFL) LibraryThing Kütüphane kataloglarını sosyal kataloglama uygulamalarından faydalanarak geliştirmeyi ve kullanıcılarla kütüphaneler arasındaki etkileşimi sağlamak. Tolga Çakmak ve Nevzat Özel Çevrimiçi Kütüphane Kataloglarının Sosyal Ağlarla Yeniden Yapılandırılması: Yazılımlar ve Projeler 9
LTFL Tolga Çakmak Kurumsal İçerik ve Bilgi Yönetimi Kapsamında Web 2.0 Teknolojileri: Enterprise 2.0 10
SOPAC, Locum ve Insurge Sosyal kataloglama konusunda hizmet veren uygulamaların yanı sıra, kütüphanelerin de kuruluş olarak kendi çevrimiçi kataloglarını açık kaynak kodlu yazılımlardan faydalanarak Web 2.0 uygulamalarıyla yapılandırmaktadırlar. Açık kaynak kodlu yazılımlarda bir modül olarak yer alan SOPAC, John Blyberg tarafından geliştirilmiş ve Darien Library tarafından desteklenerek oluşturulmuştur. Drupal İçerik Yönetimi Sistemi ile birlikte kullanılarak kütüphane kataloglarında kullanılabilmektedir. Tolga Çakmak ve Nevzat Özel Çevrimiçi Kütüphane Kataloglarının Sosyal Ağlarla Yeniden Yapılandırılması: Yazılımlar ve Projeler 11
SOPAC, Locum ve Insurge Sosyal kataloglama yazılımlarında SOPAC a yardımcı rol üstlenen bir diğer program parçası ise Locum dur. Locum, php tabanlı bir yapı içermekte; yapılandırdığı çevrimiçi kütüphane kataloglarında açık kaynak kodlu tam metin indeksleme motoru ve kullanıcı işlemlerine yönelik arayüz sağlamaktadır. Yazılımın diğer parçası olan Insurge ise taşıdığı programatik mekanizma ve sosyal depolama yapısıyla sosyal kataloglama uygulamalarının uyarlanmasını sağlamasından dolayı sosyal çevrimiçi katalog a sosyal ifadesini ekleyen parça olarak nitelendirilmektedir. Tolga Çakmak ve Nevzat Özel Çevrimiçi Kütüphane Kataloglarının Sosyal Ağlarla Yeniden Yapılandırılması: Yazılımlar ve Projeler 12
SOPAC, Locum ve Insurge 13
SOPAC, Locum ve Insurge Tolga Çakmak Kurumsal İçerik ve Bilgi Yönetimi Kapsamında Web 2.0 Teknolojileri: Enterprise 2.0 14
SOPAC, Locum ve Insurge Tolga Çakmak Kurumsal İçerik ve Bilgi Yönetimi Kapsamında Web 2.0 Teknolojileri: Enterprise 2.0 15
Kurumlarda Enterprise 2.0 Uygulamalarının Kullanım Alanları Wikiler; Proje yönetiminde, Yazılım projelerine ilişkin dokümanların oluşturulmasında Doküman yönetiminde, Ortak doküman oluşturma işlemlerinde, Oluşturulan dokümanların değerlendirilmesinde, Uzaktan eğitim uygulamalarında, Çalışanlar için teknik desteğin sağlanması işlemlerinde Pazarlama ve müşteri ilişkileri yönetiminde kullanılmaktadır Tolga Çakmak Kurumsal İçerik ve Bilgi Yönetimi Kapsamında Web 2.0 Teknolojileri: Enterprise 2.0 16
Tolga Çakmak Kurumsal İçerik ve Bilgi Yönetimi Kapsamında Web 2.0 Teknolojileri: Enterprise 2.0 17
AquaBrowser Tolga Çakmak Kurumsal İçerik ve Bilgi Yönetimi Kapsamında Web 2.0 Teknolojileri: Enterprise 2.0 18
Tolga Çakmak Kurumsal İçerik ve Bilgi Yönetimi Kapsamında Web 2.0 Teknolojileri: Enterprise 2.0 19
PennTags Tolga Çakmak Kurumsal İçerik ve Bilgi Yönetimi Kapsamında Web 2.0 Teknolojileri: Enterprise 2.0 20
MTagger Tolga Çakmak Kurumsal İçerik ve Bilgi Yönetimi Kapsamında Web 2.0 Teknolojileri: Enterprise 2.0 21
MTagger Tolga Çakmak Kurumsal İçerik ve Bilgi Yönetimi Kapsamında Web 2.0 Teknolojileri: Enterprise 2.0 22
MTagger 23
Encore Tolga Çakmak Kurumsal İçerik ve Bilgi Yönetimi Kapsamında Web 2.0 Teknolojileri: Enterprise 2.0 24
Encore Tolga Çakmak Kurumsal İçerik ve Bilgi Yönetimi Kapsamında Web 2.0 Teknolojileri: Enterprise 2.0 25
Encore Tolga Çakmak Kurumsal İçerik ve Bilgi Yönetimi Kapsamında Web 2.0 Teknolojileri: Enterprise 2.0 26
Encore Tolga Çakmak Kurumsal İçerik ve Bilgi Yönetimi Kapsamında Web 2.0 Teknolojileri: Enterprise 2.0 27
University of Huddersfield Kütüphane Kataloğu Tolga Çakmak Kurumsal İçerik ve Bilgi Yönetimi Kapsamında Web 2.0 Teknolojileri: Enterprise 2.0 28
University of Huddersfield Kütüphane Kataloğu Tolga Çakmak Kurumsal İçerik ve Bilgi Yönetimi Kapsamında Web 2.0 Teknolojileri: Enterprise 2.0 29
University of Huddersfield Kütüphane Kataloğu Tolga Çakmak Kurumsal İçerik ve Bilgi Yönetimi Kapsamında Web 2.0 Teknolojileri: Enterprise 2.0 30
Primo Tolga Çakmak Kurumsal İçerik ve Bilgi Yönetimi Kapsamında Web 2.0 Teknolojileri: Enterprise 2.0 31
Primo Tolga Çakmak Kurumsal İçerik ve Bilgi Yönetimi Kapsamında Web 2.0 Teknolojileri: Enterprise 2.0 32
Scriblio (WPopac) 33
Primo 34
Vufind 35
Vufind 36
Vufind 37
Sonuç Çalışmada ele alınan tüm proje ve yazılımlar; çevrimiçi kütüphane kataloglarının sosyal kataloglama uygulamalarıyla bütünleştirilmesine katkı sağlamaktadır. Sosyal Kataloglama Uygulamalarının çevrimiçi kütüphane kataloglarına uyarlanması, kütüphaneler için kullanıcı beklentilerini karşılama, onlarla etkileşime ve işbirliğine olanak tanıyan bir yapıyı sağlama bakımından fırsatlar sunmaktadır. Tolga Çakmak ve Nevzat Özel Çevrimiçi Kütüphane Kataloglarının Sosyal Ağlarla Yeniden Yapılandırılması: Yazılımlar ve Projeler 38
Sonuç Ayrıca çevrimiçi kütüphane katalogları; etiket ekleme, görüş belirtme, oylama yapma, ödünç verme verilerini sunma gibi özellikleri de kazanmaktadırlar. Tolga Çakmak ve Nevzat Özel Çevrimiçi Kütüphane Kataloglarının Sosyal Ağlarla Yeniden Yapılandırılması: Yazılımlar ve Projeler 39
Çevrimiçi Kütüphane Kataloglarının Sosyal Ağlarla Yeniden Yapılandırılması: Yazılımlar ve Projeler Tolga ÇAKMAK Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü tcakmak@hacettepe.edu.tr Nevzat ÖZEL Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü nozel@humanity.ankara.edu.tr On Dokuz Mayıs Üniversitesi Samsun, 2010