UZUN DEVRELİ GELİŞME PLANI HAZIRLAMA SÜRECİ VE BÖLGELEME DOĞA KORUMA VE MİLLİ PARKLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Milli Parklar Daire Başkanlığı Cihad ÖZTÜRK Orman Yüksek Mühendisi
PLANLAMA NEDİR? Planlama, sorun çözmek üzere yola çıkılan bir süreç Düşünsel düzeydeki modelin somut bir tasarıma dönüşü plan, Planın gerçekleştirilmesine yönelik uygulama sürecinin bütünü ise planlama dır.
TÜRKİYEDE PLANLAMA HİYERARŞİSİ
Uzun Devreli Gelişme Planı Nedir? Korunan alanın sahip olduğu kaynak değerlerinin korunması, geliştirilmesi ve uzun dönemde devamlılığının sağlanması için teknik, idari, sosyal ve ekonomik seçeneklerin belirlendiği, birbiri ile zaman ve yer ölçeğinde ilişkilendirildiği bütüncül, ekosistem yaklaşımlı bir plandır.
Madde 4: 2873 Sayılı Milli Park Kanunu Bu kanun hükümlerine göre Milli Park olarak belirlenen yerlerin özellik ve nitelikleri göz önünde tutularak, koruma ve kullanma amaçlarını gerçekleştirmek üzere, kuruluş, geliştirme ve işletilmelerini kapsayan gelişme planı; ilgili Bakanlıkların olumlu görüşleri ve gerektiğinde fiili katkılarıyla Orman ve Su İşleri Bakanlığınca hazırlanır ve yürürlüğe konur.
UDGP Hedefleri; Kaynak değerlerinin devamlılığının sağlanması ve geliştirilmesi, Koruma kullanma dengesini sağlayacak arazi kullanım kararlarının geliştirilmesi Yöre halkının sosyo-ekonomik kalkınmasının gözetilmesi, Uygulanabilir plan için teknik, idari ve hukuki zeminin ortaya konulması.
UDGP Özellikleri Planı uygulayacak iradenin yeterli plan kültürü ve plan deneyimi olduğunu varsayar, Fiziki bir plandır, raporu ile bütünlük taşır, Planlama mevzuatı içinde yer almaktadır, Multidisipliner çalışmayı içerir,
UDGP Özellikleri Plan kararları süreklilik ve esneklik taşır, Geri beslemeli sürece sahiptir, Uygulama proje ve programlarını tarif eder, Yönetim organizasyonunu önerir, Veri tabanı oluşturur.
PLANLAMA ÖNCESİ SÜREÇ
PLANLAMA YÖNTEMİ Uzun Devreli Gelişme Planı : Analitik Etüt Sentez Planlama olmak üzere üç aşamadan oluşmaktadır.
ANALİTİK ETÜT Ülke ve Bölgesindeki Yeri Coğrafi Konum Ulaşım Doğal Yapı Jeoloji Jeomorfoloji İklim Hidroloji Toprak Ekolojik Yapı Ekosistem Vejetasyon Habitat Biyolojik Yapı Flora Fauna Tarihi ve Kültürel Yapı Arkeolojik Özellikler Tarihi Özellikler Sosyokültürel Özellikler Sosyo- Ekonomik Yapı Tarım Hayvancılık Ormancılık Turizm ve rekreasyon İdari ve Yasal Durum Mülkiyet Arazi kulanımı İdari Yapı Yasal durum Bölgeye yönelik projeler Teknik ve Sosyal Altyapı Sosyal Altyapı Teknik Altyapı Yollar İçme ve kullanma suyu Atıksu ve arıtma Katı atık Otopark ENH ve Haberleşme hatları Çevre Sorunları Hava kirliliği Su kirliliği Toprak kirliliği Gürültü kirliliği Görünü kirliliği Aşırı ve kontrolsüz kullanım
I.AŞAMA ANALİTİK ETÜT (VERİ TOPLAMA) Doğal yapıya ilişkin olarak alanın topografyası, jeolojik ve hidrojeolojik yapısı, iklim verileri, toprak yapısı ve arazi kullanım kabiliyeti vb özellikleri araştırılır.
Crocus baytopiorum Çiğdem Fritillaria pinardi Ters Lale Primula vulgaris Çuha Çiçeği Alanın florası, vejetasyonu, ekosistem özellikleri, habitat sınıflandırması, endemik ve nesli tehdit/tehlike altındaki türleri belirlenir.
Varanus griseus Dev kertenkele Ursus arctos Boz Ayı Athene noctua Kukumav İki yaşamlılar, balıklar, sürüngenler, kuşlar, memeliler ve omurgasızlar olmak üzere tüm fauna unsurları ve ekolojik açıdan hassas ve önemli alanların tespitine yer verilir.
Alan içinde bulunan arkeolojik kalıntılar, alanın bulunduğu bölgenin tarihsel gelişimi ve önemi açıklanır.
Plan alanı sınırları içerisinde ve alan ile etkileşim halinde olan yerleşim yerlerinde yaşayan insanların; aile yapısı, eğitimi, okuryazarlık oranı, folklorik yapısı vb. özellikleri, demografik özellikleri, geçim kaynakları,
Plan alanı ve yakın çevresindeki su, hava ve topraktaki her türlü kirlilik durumu sebepleri ve alana etkileri, Plan alanı sınırları içerisindeki mevcut teknik altyapı durumu,
II. AŞAMA: SENTEZ VE DEĞERLENDİRME: Bu bölümün amacı; korunan alanın neden önemli olduğunu tanımlamak ve anlamaktır. Korunan alana ait kaynak değerlerinin tanımlandığı ve bu değerlerin birbirleriyle ilişkilendirildiği, sorun ve olanakların tanımlanmasının yapıldığı bölümdür. Aynı zamanda yasal, doğal ve antropojenik sınırlayıcılar, tehdit ve fırsatlar da bu bölümde tanımlanır.
II. AŞAMA: SENTEZ VE DEĞERLENDİRME:
BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİK Sorunun Adı Sorunun Kaynağı Olanaklar Toprağın sıkışması ve orman rejenerasyonunun engellenmesi Çok sayıda büyükbaş hayvanın aşırı ve kontrolsüz bir şekilde otlatılması, Bitki örtüsünün tahribi Çok sayıda büyükbaş hayvanın aşırı ve kontrolsüz bir şekilde otlatılması, Kontrolsüz bitki toplanması, Ormanların tahribi Kaçak ağaç kesimi, Tarım alanı açmak maksadıyla ormanlık alanların işgal edilmesi, Yaban hayatının tahribi Ekolojik süreçte bozulma Yasadışı avcılık, İSKİ ve DSİ nin, alanın can damarı olan derelerden İstanbul a su sağlama projeleri, Orman Fidanlığının zaman zaman dere ve göllerden su alması, Milli Parkın, longoz ormanları ile birlikte sulak alanlar, karışık yapraklı ormanlar ve kıyı kumullarının oluşturduğu zengin ekosistemleri barındıran ve Avrupa ölçeğinde doğal özelliklerini halen koruyan sınırlı sayıdaki örneklerden biri olması, Biyolojik çeşitlilik açısından çok zengin olması, Alanda yaşayan nüfusun nispeten az olması, Hayvan otlatması için milli park alanı dışında birçok alanın kullanılabilecek olması, Göller ve çevresinin doğal sit alanı olarak tescil edilmiş olması, Alanda özel mülk ve yapılaşma oranının nispeten düşük olması, Alan içi ve özellikle civarındaki yol ağının zengin olması,
TURİZM Sorunun Adı Sorunun Kaynağı Olanaklar Deniz, güneş ve kuma dayalı turizm sezonunun kısa oluşu Alanın tanıtım eksikliği Hizmet kalitesinin düşüklüğü Yörenin Batı Karadeniz iklimine sahip olması, Merkezi ve yerel yönetimlerce yeterli önem verilmemesi, Yöre insanının turizm konusundaki bilgi ve bilinç eksikliği, Taşımacılık hizmetlerinin yetersizliği Karayolu standartlarının düşük oluşu, Bölgenin ana ulaşım arterlerine uzaklığı, Ziyaretçi sayısının azlığı ve düzensizliği, Milli Parkın sahip olduğu zengin doğal kaynak değerleri ile rekreasyon ve turizm açısından önemli bir potansiyele sahiptir. Bölgenin, Avrupa ve İstanbul a yakınlığı, Yöre halkının turizme aşina olması ve ilgi duyması, Mert Gölü, Erikli Gölü, plaj ve İğneada gibi ekoturizmin geliştirilebileceği yerlerin birbirlerine yakın mesafelerde, dar bir alan içerisinde var olmaları, İğneada nın, rüzgar sörfü, uçurtma sörfü ve deniz kanosu gibi deniz sporları için fırsatlar sunan, güçlü esen rüzgarlara ve büyük dalgalara sahip bir yer olması, Konaklama ve yeme-içme olanaklarının yetersizliği Ziyaretçi sayısının azlığı ve düzensizliği, Yöre insanının turizm konusundaki bilgi ve bilinç eksikliği, Yerel sermaye eksikliği,