MENAPOZ DÖNEMİ VE HORMONLAR DR.ALEV ÖKTEM
Menapozun Nedeni Overlerdeki oositlerin üreme yaşlanması sırasında ovülasyon ve atrezi nedeniyle tükenmesidir Kronolojik yaş üreme yaşlanmasının tespiti için çok zayıf bir göstergedirg
Menapoz Yaşı 51 (Güneydoğu ğ Asya, Amerika) 46 (Türkiye) Bu yaş; Doğumdaki follikül sayısına Oosit kayıp hızına bağlıdır.
STAGES of REPRODUCTIVE AGING WORKSHOP (STRAW) American Society for Reproductive Medicine (ASRM) National Institute on Aging (NIA) National Institute of Child Health and Human Development (NICHD) North American Menopause Society North American Menopause Society (NAMS)
Puberte için TannerMarshall gibi bir evreleme sistemi varken, menapoz için de böyle bir evrelemenin bilinmesi faydalı olacaktır. B d t i l d ki k Bu sayede terimlerdeki karmaşa çözülecektir (ör.perimenapoz, klimakterik dönem vb.)
Üreme Yaşlanmasının Evreleri 7 evre var 5 menapoz öncesi, 2 sonrası -5 ile 3 arası üreme çağığ -2 ve 1 menapozal geçiş ş +1 ve +2 postmenapoz
Her sağlıklı ğ kadın bu evrelemeye tam olarak uymaz Evre atlaması veya çok uzun süre aynı Evre atlaması veya çok uzun süre aynı evrede kalma görülebilir
Evrelemeye uymayan durumlar Sigara içenler BMI >30 veya <18 Ağır egzersiz Kronik menstrüal siklus düzensizliğiğ Histerektomi Anatomik bozukluklar
Reprodüktif Dönem -5 : Erken -4 : Pik -3 : Geç
Üremenin pik dönemi 20 li yaşların ortası ve sonlarıdır daha sonra giderek azalır Fertilite kaybının ilk işareti FSH nın monotropik artışı ve menstrüal sikluslardaki değişimdir Menapoza girme zamanının tayini için FSH düzeyinin değeri düşüktür
FSH yükselmesinin takibi erken folliküler fazda (2-5. günler arası) estradiol ile birlikte yapılır. FSH ın 10 miu/ml yi geçmesi geç reprodüktif döneme geçişi i gösterir Laboratuvarlar topluma özgü cut-off ları L p m g ff kendileri belirleyebilir
FSH DAĞILIM 2-5. Gün / 20-35 Yaş / n=364 100 90 80 70 SIKLIK 60 50 40 30 20 10 0 1 5 6 7 8 9 10 11 12 14 20 FSH KONSANTRASYON (miu/ml)
Geç reprodüktif dönemde estradiol normal veya yüksek olabilir 80 pg/ml nin üstü yüksek kabul edilir
Overian hiperstimülasyon: İnhibin düşüklüğü FSH yüksekliğine, FSH yüksekliği folliküllerin stimüle olmasına ve dolayısıyla estradiol salınmasına neden olmaktadır
Tek bir siklustaki artmış ş FSH düzeyi anlamlıdır ve geç reprodüktif döneme geçildiğini gösterir Tekrar ölçüm gerekmez Bununla birlikte 40-45 yaşında FSH ın normal çıkması, sikluslar düzenli ise %30 ihtimalle bir sonraki ölçümde yüksek çıkabilir, bu nedenle bu grupta tekrar ölçüm yapılabilir
Menapozal Geçiş Dönemi -2: Erken -1: Geç Perimenapoz: Menapozal geçiş dönemi ve erken postmenapoz döneminin ilk bir yılı olarak tanımlanmıştır. Klimakterik dönem: Perimenapoz ile Klimakterik dönem: Perimenapoz ile eşanlamlı kullanılmaktadır.
Menapozal geçiş ş döneminde LH artışı ş FSH dan sonra olur Progesteron seviyesi ovülasyonun Progesteron seviyesi ovülasyonun bitmesi ile azalır
Menapozal geçiş dönemi FSH sı yüksek olan kadınlarda menstrüal düzensizliklerle başlar ve son menstrüal siklus (FMP) ile biter FSH seviyesi bu dönemin tamamında yüksek olmakla beraber, yükseklik değişkendir Bu nedenle -3 ile -1 dönemlerinin ayırımı Bu nedenle 3 ile 1 dönemlerinin ayırımı için anlamlı bir cut-off belirlenmesi zordur
Estradiol ün progresif ve lineer düşüşü menapozal geçiş döneminde ortaya çıkmaz Artmış FSH düzeyi estradiol üretiminde i artışa neden olabilir
İnhibin B Sertoli ve garanüloza hücrelerinden salınıp FSH salınımını inhibe hb eder Menapozal geçiş ş döneminde n inhibin n A ve estradiol düzeylerinde değişiklik yokken inhibin B seviyesi belirgin olarak düşer İnhibin B folikül sayısının belirlenmesinde önemli bir faktördür
Postmenapoz +1: Erken (5 yıl) İlk bir yılı perimenapozal döneme girer +2: Geç (ölene kadar)
Menopozal Dönemde hcg Üreme çağında hcg ölçümünün değerlendirilmesi, ğ d l gebelik ihtimaline bağlı ğ olarak kolayken, > 40 yaş sonrasında yüksek sonuçlar karışıklığa yol açar hcg yüksekliği en sık hamilelik olmak üzere tümör markerı (trofoblastik hastalık, germ hücreli tümör) olarak kullanılır
Hamile olmayan kadınlarda hcg düzeyi yaşla birlikte artar hcg yükseklikleri FSH ile birlikte değerlendirilmelidir Gebelikte FSH en yüksek 7,3 miu/ml olabilir
Yaşa Göre hcg Ortalamaları 18-40 < 2.0-4.6 IU/L 41-55 < 2.0-7.7 IU/L >55 < 20 2.0-13.1 1 IU/L >40 yaş için tüm vakalarda FSH > 32.4 IU/L Snyder JA, Clinical Chemistry (2005)
Sonuç 55 yaş ş için hcg cut-off 14 IU/L 41-55 yaş arası 5-14 IU/L (FSH > 20 IU/L ise)
Beta-hCG DAĞILIM (>51 Yaş) 35 30 25 SIKLIK K 20 15 10 5 0 0.1 0.5 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 16 Beta-hCG Konsantrasyon (miu/ml)