YILLIK SONUÇ RAPORU TOPLU SONUÇ (2009) Proje no:tagem-topraksu-07460c01 (TAGEM-BB-070210C1) 1. Çalışmanın Adı: Çukurova da Yetiştirilen Bazı Tarım Ürünlerinin (Semizotu, Kanola, Ayçiçeği) Üretim Girdi ve Maliyetlerinin Hesaplanması (Tarsus-Ceyhan Örneği) 2. Yürüten Elemanlar M. Emin BİLGİLİ Zir. Yük. Müh. İsmet DANYELİ Zir. Yük. Müh. Cengiz SAĞLAM Zir. Yük. Müh 3. Süresi 2007-2009 (3 Yıl) 4. Amaçlar Çukurova da, kuru koşullarda üretilen ayçiçeği ve kolza ile sulu koşullarda üretilen semizotunun birim maliyetlerini saptamak, Üretim girdilerinin üretime katılma miktar ve payları ile üreticinin üretim tekniğini ortaya koymak, Tarımsal alt yapı yatırım projelerinin ekonomik analizleri için gerekli verileri sağlamak, Destekleme fiyatlarının saptanmasında yararlanabilecek ölçütleri bulmak, Tarımsal üretim planlaması çalışmalarına kaynak olabilecek bazı değerleri belirlemek 5. Araştırma Yeri Mersin, Adana ve Osmaniye illeri arasında kalan Çukurova ve Toros ların yakın eteklerindeki tarım alanlarını kapsar. Araştırma yeri olan Çukurova, yurdumuzun güneyinde yer almaktadır. Toros Dağlarının Akdeniz e ulaştığı Kocahasanlı beldesinden Ceyhan Nehrine kadar olan alanı kapsamaktadır. Kocahasanlı beldesinden Berdan nehrine kadar, gittikçe genişleyen ve kuzeyde Toros dağları, güneyde Akdeniz ile çevrili 43.994 hektarlık Berdan ovası yer alır (D.S.İ. 1960). Seyhan ve Berdan nehirleri arasında 71.800 hektar genişliğinde Tarsus ovası, Seyhan ve Ceyhan nehirleri arasında 109.500 hektarlık Yüreğir ovası yer almaktadır. Çukurova, bu üç nehrin deltalarından oluşan bir ovalar topluluğudur (Göçmen ve ark. 1970).
6. Konular Çukurova yöresinde, ekonomik önemi olan ayçiçeği, kolza ve semizotunun bir dekar alanda üretilmesinde kullanılan girdilerin ve masrafların saptanması araştırmanın konusunu oluşturmuştur. 7. Materyal ve Metot 7.1 Materyal Araştırma, Çukurova Yöresinde ayçiçeği, kolza ve semizotunun üretim girdilerini ve maliyetlerini saptamak amacıyla 2007-2009 yılları arasında anket uygulaması ile yürütülmüştür. Araştırmaya alınan işletmeler, araştırma konusu ürünlerin tarımının yoğun olarak yapıldığı alanlardan seçilmiştir. 7.1.1. Araştırma yerinin tanımı Ayçiçeği ve kolzanın kuru şartlarda üretimi yaygın olarak, Tarsus un ve Ceyhan ın eşik alanlarında, semizotu üretimi ise Tarsus un sadece Kelahmet köyünde üretilmektedir. 7.1.2. Araştırma yerinin iklim özellikleri Bölgede tipik Akdeniz iklimi görülür. Çukurova ve Torosların yakın eteklerinden oluşan kıyı kesiminde yazlar sıcak ve kurak, kışlar ılık ve yağışlıdır. Yörenin uzun yıllar iklim değerleri incelendiğinde; Toprak ve su kaynakları Tarsus Araştırma Enstitüsü Meteoroloji İstasyonu iklim verilerine göre; yörenin yıllık yağış ortalaması 618.4 mm dir. En çok yağış alan aylar Kasım, Aralık ve Ocak ayları, en az yağış alan aylar ise Haziran, Temmuz, Ağustos ve Eylül aylarıdır. Toplam yağışın % 54.2 si kış aylarında olmaktadır. Yağışın büyük bölümü yağmur şeklindedir. Yıllık sıcaklık ortalaması 17.8 o C dir. En sıcak aylar Haziran, Temmuz, Ağustos ve Eylül ayları, en serin aylar, Aralık, Ocak Şubat ve Mart aylarıdır. En sıcak ay ortalaması (Temmuz) 26.5 o C, en soğuk ay ortalaması (Ocak) 8.7 o C dir. Uzun yıllar nispi nem ortalaması % 69.5 tir. Nispi nem Ağustos ayında % 75.0 ortalama değeri ile en yüksek değere ulaşmıştır. Adana Meteoroloji İl Müdürlüğü Adana İli Meteoroloji İstasyonu iklim verilerine göre; yörenin yıllık yağış ortalaması 653,2 mm dir. En çok yağış alan aylar Aralık, Ocak ve Şubat ayları, en az yağış alan aylar ise Haziran, Temmuz, Ağustos ve Eylül aylarıdır. Toplam yağışın % 49,4 ü kış aylarında olmaktadır. Yağışın büyük bölümü yağmur şeklindedir. Yıllık sıcaklık ortalaması 18,8 o C dir. En sıcak aylar Haziran, Temmuz, Ağustos ve Eylül ayları, en serin aylar, Aralık, Ocak Şubat ve Mart 2
aylarıdır. En sıcak ay ortalaması (Ağustos) 28,1 o C, en soğuk ay ortalaması (Ocak) 9,4 o C dir. Uzun yıllar nispi nem ortalaması % 65 dir. Nispi nem Temmuz, Ağustos ayında % 68.0 ortalama değeri ile en yüksek değere ulaşmıştır. Adana Meteoroloji İl Müdürlüğü Ceyhan İlçesi Meteoroloji İstasyonu iklim verilerine göre; yörenin yıllık yağış ortalaması 721,9 mm dir. En çok yağış alan aylar Aralık, Ocak ve Şubat ayları, en az yağış alan aylar ise Haziran, Temmuz, Ağustos ve Eylül aylarıdır. Toplam yağışın % 44,3 ü kış aylarında olmaktadır. Yağışın büyük bölümü yağmur şeklindedir. Yıllık sıcaklık ortalaması 17,7 o C dir. En sıcak aylar Haziran, Temmuz, Ağustos ve Eylül ayları, en serin aylar, Aralık, Ocak Şubat ve Mart aylarıdır. En sıcak ay ortalaması (Ağustos) 27,5 o C, en soğuk ay ortalaması (Ocak) 8,9 o C dir. 7.1.3.Araştırma yerinin toprak özellikleri Dinç ve ark. (1990) tarafından yapılan toprak etüt sonuçlarına göre; Çukurova toprakları iki fizyografik gruba ayrılmaktadır. Bunlar yüksek araziler ve alüviyal taban arazileri dir. Bu fizyografik gruplar, üzerinde yer alan topraklar veya arazi parçalarının özelliklerine, eğim ve rölyeflerine, erozyon sınırlarına bağlı olarak kendi içlerinde birbirlerinden doğal sınırlarla ayrılan, yedi fizyografik üniteden oluşmaktadır. Bu fizyografik üniteler; Yüksek fluvo Deniz terasları, Bajadalar, Yüksek araziler, Nehir terasları, Taban araziler (Taşkın Düzlükleri), Delta tabanları, Lagünler ve kıyı kumullarıdır. Bu fizyografik üniteler üzerinde oluşmuş 20 toprak serisi vardır. Çizelge 7.1. 2007 Yılında Ürünler İçin Çalışılan İşletme Sayıları, Toplam Alan, Ortalama Arazi Ürünler Büyüklüğü, En Büyük ve En Küçük Parsel Alanları Çalışılan işletme sayısı (adet) En küçük parsel alanı En büyük parsel alanı Toplam alan Ortalama arazi büyüklüğü Semizotu 9 2 10 111 5,8 Ayçiçeği (kuru) 35 25 410 3.544 101 Kolza (kuru) 26 20 375 2.586 98 Çizelge 7.2. 2008 Yılında Ürünler İçin Çalışılan İşletme Sayıları, Toplam Alan, Ortalama Arazi Ürünler Büyüklüğü, En Büyük ve En Küçük Parsel Alanları Çalışılan işletme sayısı (adet) En küçük parsel alanı En büyük parsel alanı Toplam alan Ortalama arazi büyüklüğü Semizotu 12 4 9 343 5,6 Ayçiçeği (kuru) 19 20 410 8045 101 Kolza (kuru) 20 10 470 4240 121 3
Çizelge 7.3. 2009 Yılında Ürünler İçin Çalışılan İşletme Sayıları, Toplam Alan, Ortalama Arazi Ürünler Büyüklüğü, En Büyük ve En Küçük Parsel Alanları Çalışılan işletme sayısı (adet) En küçük parsel alanı En büyük parsel alanı Toplam alan Ortalama arazi büyüklüğü Semizotu 22 2 10 469 5,9 Ayçiçeği (kuru) 22 18 410 15.504 99 Kolza (kuru) 24 10 470 5.864 115 Çizelge 7.4. Toplu Değerlendirme Sonucunda Ürünler İçin Çalışılan İşletme Sayıları, Toplam Alan, Ürünler Ortalama Arazi Büyüklüğü, En Büyük ve En Küçük Parsel Alanları Çalışılan işletme sayısı (adet) En küçük parsel alanı En büyük parsel alanı Toplam alan Ortalama arazi büyüklüğü Semizotu 43 2 10 923 5,84 Ayçiçeği (kuru) 76 18 410 27.093 100,19 Kolza (kuru) 70 10 470 12.690 111,07 7.2. Metot Projede öngörülen amaçlara ulaşabilmek için kullanılacak metotlar iki ana başlık altında toplanabilir, bu metotlar; veri toplama ve örnekleme metodu ile analiz ve değerlendirme metotlarıdır 7. 2. 1. Veri toplama ve örnekleme metodu Veri toplama; anket yöntemi ile üretim masraflarının belirlenmesinde; alternatif maliyet unsuru, işletme masraflarının saptanmasında; tek ürün bütçe analiz yöntemi kullanılmıştır. Değerlendirmelerde tartılı ortalama ve yüzdeler gibi istatistiklerden yararlanılmıştır. Örneklemede uygulanan yöntem: Örneklemede; bölgedeki ziraat odalarından alınan ilk bilgiler doğrultusunda, bölgede ayçiçeği, kolza ve semizotu üretimi yapan üreticilerle, araştırma alanını coğrafi yapı, iklim, tarımsal üretim tekniği çalışmaları açısından temsil edebileceğine inanılan köyleri belirlemek amacıyla amaçlı örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Örneğe giren işletmelerin belirlenmesi aşamasında ise, tabakalı tesadüfî örnekleme yöntemlerinden olan Oransal Dağılım Yöntemi kullanılmıştır. Bu aşamada; örnek hacmi, semizotu, Ayçiçeği ve kolza için, % 90 güven sınırlarına göre (z=1,645) alınmıştır. Aşağıdaki 7. 1 nolu eşitlikten yararlanılmaktadır (Çiçek ve Erkan, 1996). 4
n = N 2 N D 2 N + h 2 h S N h S 2 h (7.1) Eşitlikteki; n : tabakadaki örnek sayısını N : Popülasyondaki toplam işletme sayısını N h : Söz konusu tabakadaki işletme sayısını 2 S h : Söz konusu tabakanın varyansını D = d/z = (0.05, 0.10 vb gibi) X / z z= Belirli bir güven sınırına göre tablo z değeri X = Örnek ortalaması d = Ortalamadan belirli bir oranda (% 5, % 10 gibi) veya mutlak bir değer büyüklüğünde (5 da, 10 da, 10 kg gibi) sapmayı ifade eder. Eşitlik 7.1 e göre bulunan işletme sayıları Analiz ve değerlendirme bölümünde Çizelge 7.5;.7.6 ve 7.7 te verilmiştir. 7.2.1. Analiz ve değerlendirme İşletme büyüklük grupları itibarı ile seçilen örnek sayısı: Bu araştırmada, anketin uygulandığı üç bitki için, ayrı ayrı anket uygulaması yapılmıştır, Bu bitkiler ve yoğun olarak yetiştirilen yerler; Tarsus /Topçu köyü civarı- Kelahmet Köyü, Yakapınarı/Belören köyü civarı. Çukobirlik, bölgedeki ziraat odaları ve sözleşmeli ziraat mühendislerinden sağlanan veriler ve bölgede yapılan saha çalışması sonucu saptanmıştır. Örnek işletme sayısı belirlenirken örnekleme kriteri olarak işletme arazisi büyüklüğü esas alınmıştır. Örnek işletmelerin seçiminde; her üç bitki için ayrı ayrı değerlendirme yapılmıştır. Buna göre ayçiçeği ve kolza bitkilerinde işletmelerin arazi büyüklüğüne göre frekans dağılımları yapılmış, bu dağılımda kırılmalar görüldüğü için tabakalı örnekleme yöntemi ile çalışılması uygun görülmüştür. Semizotu bitkisinde işletmeler bir köyde olduğundan tamamından tesadüfî örnekleme tercih edilmiştir. Araştırmada, 7.1 nolu eşitliğe göre yapılan hesaplamada; ortalamadan izin verilen hata payı semizotu, ayçiçeği ve kolza için % 10 olup, % 90 güven aralığında örnek işletme sayısı belirlenmiştir. Örnekleme metoduna göre, işletmelerin arazi 5
büyüklükleri; semizotunda (Çizelge 7.5) 22 işletme, ayçiçeğinde (Çizelge 7.6) 22 işletme ve kolzada (Çizelge 7.7) 24 işletme ile çalışılması 2009 yılı için yeterli görülmüştür. Çizelge 7.5. Semizotunun yetiştirildiği köydeki işletme büyüklük grupları itibarı ile örnek işletme sayısı (2009) Tabaka no Tabaka Alt ve Üst sınırları Örnek ortalaması Tabakalardaki İşletme sayısı (Nh) Standart sapma (Sh) Nh*Sh Nh*(Sh)^2 Varyasyon Katsayısı Tabakaya düşen örnek işletme sayısı (n) I 2-10 5,9 79 1,99 157,16 312,64 34 22 Toplam 5,9 79 1,99 157,16 312,64 22 Çizelge 7.6. Ayçiçeğinin yetiştirildiği köylerdeki işletme büyüklük grupları itibarı ile örnek işletme sayısı (2009) Tabaka no Tabaka Alt ve Üst sınırları Örnek ortalaması Tabakalardaki İşletme sayısı (Nh) Standart sapma (Sh) Nh*Sh Nh*(Sh)^2 Varyasyon Katsayısı Tabakaya düşen örnek işletme sayısı (n) I 0-50 38 50 10 511 5214 27 7 II 51-100 74 51 15 747 10942 20 7 III 101-150 118 34 15 495 7195 12 5 IV 151+ 263 22 74 1621 119394 28 3 Toplam 99 157 113 3373 142744 22 Çizelge 7.7. Kanolanın yetiştirildiği köylerdeki işletme büyüklük grupları itibarı ile örnek işletme sayısı (2009) Tabaka no Tabaka Alt ve Üst sınırları Örnek ortalaması Tabakalardaki İşletme sayısı (Nh) Standart sapma (Sh) Nh*Sh Nh*(Sh)^2 Varyasyon Katsayısı Tabakaya düşen örnek işletme sayısı (n) I 0-50 31 15 11 170 1926 36 7 II 51-100 67 11 17 191 3332 26 5 III 101-150 124 12 14 165 2272 11 6 IV 151+ 244 13 88 1147 101241 36 6 Toplam 115 51 131 1674 108770 24 Araştırmanın yürütülmesinde ve elde edilen verilerin değerlendirilmesinde uygulanan işlemler ve yöntemler: Araştırma yürütülürken, üretim döneminin başında araştırmaya alınan ürünlerin tarımın yoğun olarak yapıldığı yöreler (köyler) saptanmış ve seçilen köylerin, üretim yapılan tüm alanı temsil edebilecek şekilde dağılımına özen gösterilmiştir. Bu şekilde belirlenen köylere gidilerek, yörede yaygın olarak uygulanan tarım tekniğini temsil edebilecek kapasitede olan gönüllü çiftçiler saptanıp araştırmanın amacı ve anketin gerekliliği anlatılmış ve soruların yanıtları formlara işlenmiştir. Toprak işleme ile başlayıp ürünün pazarlamasına kadarki dönemde, anketlerle alınan veriler kontrol edilmiş ve eksikler tamamlanarak, yapılan işlemler tamamen kontrol edilerek veriler PC de kayıt altına alınmıştır. Çiftçilerin uyguladıkları tarım tekniğine müdahalede bulunulmamıştır. 6
Üretim girdilerinin birim fiyatları, üreticinin girdiyi kullandığı dönemdeki fiyatlar dikkate alınarak kaydedilmiştir. Anket sorularını yanıtlayan çiftçilerden, arazi kendisine ait ve işletmesinde yabancı insan ve makine işgücü kullanmamışsa, işgücü ücretleri ve arazi kirası aynı köyde anket yapmak suretiyle belirlenmiştir. Ürün hasat edilip satılmasından sonra, anket formları değerlendirilmeye alınmıştır. Değerlendirmede, her ürün için, değişik köy ve işletme parsellerinde yapılan tarımsal işlemlerin, bölgede yaygın olanları dikkate alınmıştır. Uç değerler değerlendirme dışı bırakılmıştır. İnsan işgücünün bir günlük çalışma süresi 8 saat kabul edilmiştir. İnsan işgüçleri erkek işgücü birimine dönüştürülmüştür. Dönüştürmede aşağıdaki katsayılar kullanılmıştır. Çizelge 7.8 İnsan işgüçleri erkek işgücü birimine dönüştürme katsayıları KATSAYILAR YAŞ ERKEK KADIN 0-6 - - 7-14 0.50 0.50 15-49 1.00 0.75 50-64 0.75 0.50 65 + - - Çizelge 7.9. Makine işgücünde ekip aşağıdaki gibi kabul edilmiştir. YAPILAN EKİP KAPSAMI İŞ İŞÇİ ALET MAKİNE Der.Sürüm Sürücü Traktör + Pulluk İkileme Sürücü Traktör + Kazayağı veya Diskaro Üçleme Sürücü Traktör + Kazayağı, Dişli Tırmık, Merdane Ekim Sürücü + 1 Yardımcı Traktör + Mibzer (semizotu elle )* Gübreleme Sürücü + 1 Yardımcı Traktör + Gübre Dağıtıcı mak. (semizotu elle )* İlaçlama Sürücü + 1 Yardımcı Traktör + İlaç Dağıtıcı mak. (semizotu elle )* Hasat Sürücü + 1 Yardımcı Biçerdöver (semizotu elle )* Taşıma Sürücü Traktör + Treyler +kamyon. vb. *Not: Semizotunun ekim, gübreleme, ilaçlama ve hasat gibi işlemleri elle yapılmaktadır. Her tarımsal işlem için kullanılan işgüçleri, diğer girdiler ve verim, ağırlıklı ortalama kullanılmak suretiyle dekara indirgenmiştir. Makine ile yapılan işlerde, makineyi kullanan insan işgücü ayrıca belirlenmiştir. Ekim, gübreleme, ilaçlama gibi yardımcı gerektiren işlemlerde, yardımcı insan işgücü dikkate alınmıştır. Ticari gübrelerin dekara kullanılan miktarları saf madde üzerinden değerlendirilmiştir. Dekara tohum miktarları ağırlıklı ortalama ile belirlenmiştir. 7
Semizotu üretimi alanlarında, motopomp ile sulama su ücretleri dikkate alınmıştır. Ayçiçeği ve kolza da sulama uygulanmadığı için sulama ücretleri dikkate alınmamıştır. Dekara yapılan giderlerin belirlenmesinde, kısmi bütçe analiz yöntemi kullanılmıştır. Alternatif maliyet prensibinden hareketle, üretimde kullanılan mal ve hizmetler, işletmeye ait olsa bile, piyasa değeri üzerinden, işletme dışından satın alınmış, kiralanmış, tutulmuş olarak kabul edilmiştir ve ona göre fiyatlandırılmıştır. Tohum yatağı hazırlığı ve makine ile yapılan ekim işleminde kullanılan makine işgücü ücretleri, dekara kira bedeli üzerinden alınmıştır. Makine ile yapılan işlerde makine ve makineyi kullanan insan işgücü birlikte değerlendirilmiştir. Ayçiçeği ve kolza hasadında biçerdöver dekara kira bedeli, semizotu el ile hasat edildiğinden insan işgücü üzerinden alınmıştır. Taşıma ücretleri kg bedeli olarak hesap edilmiştir. Diğer girdilerin dekara kullanılan miktarları ile birim fiyatları çarpılmak suretiyle elde edilen masraflar toplamına, ortak giderler eklenerek, bir dekar için harcanan giderlerin genel toplamı bulunup, ürünlerin dekara maliyetleri elde edilmiştir. Ortak giderler; çeşitli giderler, arazi kirası, sermaye faizi ve yönetim giderlerinden oluşmaktadır. Çeşitli Giderler: Masraflar toplamı % 5 i Arazi kirası: Bir dekar arazinin kira bedeli Sermaye faizi : (Masraflar toplamı + çeşitli giderler + arazi kirası ) x 0,14 (2009 yılı zirai faizi) Yönetim giderleri : (Masraflar toplamı + çeşitli giderler + arazi kirası )* % 3 Semizotunda 3 yıllık sera için, tesis giderleri yıllık payı hesaplanmıştır. Ürünlerin satış fiyatları olarak; piyasada oluşan ortalama satış fiyatları dikkate alınmıştır. Destekleme fiyatları ve yan ürün fiyatları dikkate alınmamıştır. 8. Elde Edilen Bulgular Araştırmaya, bazı tarım ürünlerinin dekara ortalama üretim girdi ve maliyetlerinin hesaplanması için 2007 yılında başlanmıştır. 2007 ve 2008 yılının verileri ek çizelgeler halinde ekler kısmında, 2009 yılı ve 3 yıllık toplu değerlendirme sonuçları Çizelge 8.1-Çizelge 8.6 de verilmiştir. 8
Çizelge 8.1. Çukurova da Semizotunun 2009 yılı için Dekara Ortalama Üretim Girdi ve Maliyetleri (Sulu) Yapılan İşlemler 1. Toprak İşleme ve Ekim İşlem Harcanan iş gücü Birim Tutarı Zamanı (sa / da) Materyal Birim Fiyatı (TL) ve sayısı insan mak (TL) Açıklamalar D.Sürüm Haz.Tem (1) 0,58 0,58 da 14,60 14,60 Pulluk İkileme Ağus.(2) 0,26 0,26 da 9,50 19,00 Gobldisk Üçleme Aralık (2) 0,2 0,2 da 9,50 19,00 Kültivatör Ekim Aralık 1,4 0 sa 2,82 3,95 El ile TOPLAM 2,44 1,04 56,55 Gübreleme Aralık (1) 1,15 0 sa 2,82 3,24 El ile İlaçlama Arl-Mart (1) 2,63 0 sa 2,82 7,42 Sırt Pülv Sulama Arl-May (sür) 1,72 0 sa 2,82 4,85 Elle Süzgeç Yabancı ot Arl-Şubat (2) 11,2 0 sa 2,82 31,58 Sırt Pülv TOPLAM 16,7 0 47,09 3. Hasat ve Harman Hasat Şub-May (2) 89,22 0 sa 2,82 251,60 El ile Top Temiz Şub-May (2) 27,93 0 sa 2,82 78,76 El ile Yük. İndirme Şub-May (2) 2,69 0 sa 2,82 7,59 El ile Nakliye Şub-May (2) 4,26 4,26 kg 0,01 43,50 Kamyon TOPLAM 124,1 4,26 381,45 Tohum 1 kg 100,00 100,00 Gübre (N) 7 kg 0,45 9,45 A. Nit %33 Gübre (P2O5) 13,75 kg 0,85 28,05 TSF Gübre çiftlik 11000 kg 0,03 330,00 Ahır Gübresi İlaç 0,125 kg 45,00 5,63 fungisit İlaç 0,125 kg 35,00 4,38 herbisit Plastik (3yıllık) 420 kg 3,60 504,00 Sera Plastik Sera Demiri (10 yıllık) 1344 kg 1,25 168,00 Demir (ince) Elektrik (Su motoru için) 642 Kw 0,18 112,35 Moto-pomp Motorin (Su motor için) 50 Lt 2,60 130,00 Moto-pomp Ambalaj vs. 120 adet 1,00 120,00 kağ-sandık TOPLAM 1.512 Masraflar Toplamı 1.997 Çeşitli Giderler 99,85 Arazi Kirası 300,00 Sermaye Faizi 195,74 Yönetim Giderleri 62,90 TOPLAM 658,49 Tesis giderleri yıllık payı 101,21 GENEL TOPLAM 143,24 5,3 2.757 Verim (kg/da) 4.350 Satış Fiyatı (TL/kg) 0,64 Üretim Maliyeti (TL/da) 2.757 GSÜD (TL/da) 2.784 Üretim Maliyeti (TL/kg) 0,63 Fark (TL/da) 27,36 9
Çizelge 8.2. Semizotunun Dekara Ortalama Üretim Girdi ve Maliyetleri (2009) fiyatlarına göre 2007-2008 Yapılan İşlem Harcanan iş gücü Birim Tutarı işlemler zamanı (sa / da) Materyal Birim Fiyatı (TL) ve sayısı insan mak (TL) Açıklamalar 1. Toprak İşleme ve Ekim D.Sürüm Haz.Tem (1) 0.58 0.58 da 14.60 14.60 Pulluk İkileme Ağus.(2) 0.26 0.26 da 9.50 19.00 Gobldisk Üçleme Aralık (2) 0.2 0.2 da 9.50 19.00 Kültüvatör Ekim Aralık 1.4 0 sa 2.82 3.95 El ile TOPLAM 2.44 1.04 56.55 Gübreleme Aralık (1) 1.15 0 sa 2.82 3.24 El ile İlaçlama Arl-Mart (1) 2.63 0 sa 2.82 7.42 Sırt Pülv Sulama Ara-May (sür) 1.72 0 sa 2.82 4.85 Elle Süzgeç Yabancı ot Arl-Şubat (2) 11.2 0 sa 2.82 31.58 Sırt Pülv TOPLAM 16.7 0 47.09 3. Hasat ve Harman Hasat Şub-May (2) 89.22 0 sa 2.82 251.60 El ile TopTemiz Şub-May (2) 27.93 0 sa 2.82 78.76 El ile Yük.indirme Şub-May (2) 2.69 0 sa 2.82 7.59 El ile Nakliye Şub-May (2) 4.26 4.26 kg 0.01 40.50 Kamyon TOPLAM 124.1 4.26 378.45 Tohum 1 kg 100.00 100.00 Gübre (N) 7 kg 0.45 9.45 A. Nit %33 Gübre (P2O5) 13.75 kg 0.85 28.05 TSF Gübre çiftlik 11000 kg 0.03 330.00 Ahır Gübresi İlaç 0.125 kg 45.00 5.63 fungisit İlaç 0.125 kg 35.00 4.38 herbisit Plastik (3yıllık) 420 kg 3.60 504.00 Sera Plastik Sera Demiri (10 yıllık) 1344 kg 1.25 168.00 Demir (ince) Elektirik (Su motoru için) 642 Kw 0.18 112.35 Moto-pomp Motorin (Su motor için) 50 Lt 2.60 130.00 Moto-pomp Ambalaj vs. 120 adet 1.00 120.00 kağ-sandık TOPLAM 1,512 Masraflar Toplamı 1,994 Çeşitli Giderler 99.70 Arazi Kirası 300.00 Sermaye Faizi 195.48 Yönetim Giderleri 62.81 TOPLAM 657.99 Tesis giderleri yıllık payı 101.10 GENEL TOPLAM 143.24 5.3 2,753 Verim (kg/da) 4,050 Satış Fiyatı (TL/kg) 0.64 Üretim Maliyeti (TL/da) 2,753 GSÜD (TL/da) 2,592 Üretim Maliyeti (TL/kg) 0.68 Fark (TL/da) -161.02 10
Çizelge 8.3. Çukurova da Ayçiçeğinin 2009 yılı için Dekara Ortalama Üretim Girdi ve Maliyetleri (Kuru) Yapılan İşlem Harcanan iş gücü Birim Tutarı işlemler zamanı (sa / da) Materyal Birim Fiyatı (TL) 1. Toprak İşleme ve Ekim ve sayısı insan mak (TL) Açıklamalar Derin Sürüm Tem- Ağs (1) 0,32 0,32 da 14,60 14,60 pulluk İkileme Ekm.Kas. (1) 0,13 0,13 da 9,50 9,50 Kültivatör Üçleme Şubat (1) 0,12 0,12 da 9,50 9,50 Kültivatör Tapan Şub. Mart(2) 0,24 0,24 da 5,50 11,00 Tapan Ekim Şub. Mart(1) 0,14 0,14 da 6,50 6,50 Mibzer Ekim Şub. Mart(1) 0,14 0 sa 2,82 0,39 Yardımcı TOPLAM 1,09 0,95 51,49 Gübreleme Şubat (1) 0,08 0,08 da 5,50 5,50 Güb Dağıtıcı Gübreleme Şubat (1) 0,08 0 sa 2,82 0,23 Yardımcı Çapalama Nis-May (1) 0,08 0,08 sa 6,50 0,52 Çapa Mak. TOPLAM 0,24 0,16 6,25 3. Hasat ve Harman Hasat Tem- Ağs (1) 0,11 0,11 da 8,00 8,00 Biçerdöver Hasat Tem- Ağs (1) 0,11 0 sa 2,82 0,31 Yardımcı Nakliye Tem- Ağs (1) 1 1 kg 0,02 5,50 Kamyon TOPLAM 1,22 1,11 13,81 Tohum 0,5 kg 23,00 11,50 Gübre 3 kg 0,47 7,05 20-20-0 Gübre 3 kg 0,59 3,89 üre TOPLAM 22,44 Masraflar Toplamı 93,99 Çeşitli Giderler 4,70 Arazi Kirası 50,00 Sermaye Faizi 6,91 Yönetim Giderleri 2,96 TOPLAM 64,57 GENEL TOPLAM 2,55 2,22 158,56 Verim (kg/da) 250 Satış Fiyatı (TL/kg) 0,71 Üretim Maliyeti (TL/da) 158,56 GSÜD (TL/da) 177,50 Üretim Maliyeti (TL/kg) 0,63 Fark (TL/da) 18,94 11
Çizelge 8.4. Ayçiçeğinin Dekara Ortalama Üretim Girdi ve Maliyetleri (2009) fiyatlarına göre 2007-2008 Yapılan İşlem Harcanan iş gücü Birim Tutarı İşlemler Zamanı (sa / da) Materyal Birim Fiyatı (TL) 1. Toprak İşleme ve Ekim ve sayısı İnsan mak (TL) Açıklamalar Derin Sürüm Tem- Ağus (1) 0.32 0.32 da 14.60 14.60 Pulluk İkileme Ek.Ks. (1) 0.13 0.13 da 9.50 9.50 Kültivatör Üçleme Şubat (1) 0.12 0.12 da 9.50 9.50 Kültivatör Tapan Şub. Mart(2) 0.24 0.24 da 5.50 11.00 Tapan Ekim Şub. Mart(1) 0.14 0.14 da 6.50 6.50 Mibzer Ekim Şub. Mart(1) 0.14 0 sa 2.82 0.39 Yardımcı TOPLAM 1.09 0.95 51.49 Gübreleme Şubat (1) 0.08 0.08 da 5.50 5.50 Güb Dağıtıcı Gübreleme Şubat (1) 0.08 0 sa 2.82 0.23 Yardımcı Çapalama Nis-May (1) 0.08 0.08 sa 6.50 0.52 Çapa Mak. TOPLAM 0.24 0.16 6.25 3. Hasat ve Harman Hasat Tem-ağus (1) 0.11 0.11 da 8.00 8.00 Biçerdöver Hasat Tem-ağus (1) 0.11 0 sa 2.82 0.31 Yardımcı Nakliye Tem-ağus (1) 1 1 kg 0.02 5.21 Kamyon TOPLAM 1.22 1.11 13.52 Tohum 0.5 kg 23.00 11.50 Gübre 3 kg 0.47 7.05 20-20-0 Gübre 3 kg 0.59 3.89 üre TOPLAM 22.44 Masraflar Toplamı 93.71 Çeşitli Giderler 4.69 Arazi Kirası 50.00 Sermaye Faizi 6.89 Yönetim Giderleri 2.95 TOPLAM 64.52 GENEL TOPLAM 2.55 2.22 158.23 Verim (kg/da) 237 Satış Fiyatı (TL/kg) 0.71 Üretim Maliyeti (TL/da) 158.23 GSÜD (TL/da) 168.27 Üretim Maliyeti (TL/kg) 0.67 Fark (TL/da) 10.04 12
Çizelge 8.5. Çukurova da Kolzanın 2009 Yılı için Dekara Ortalama Üretim Girdi ve Maliyetleri (Kuru) Yapılan İşlem Harcanan iş gücü Birim Tutarı işlemler zamanı (sa / da) Materyal Birim Fiyatı (TL) 1. Toprak İşleme ve Ekim ve sayısı insan mak (TL) Açıklamalar Derin Sürüm Haz-tem (1) 0,33 0,33 da 14,60 14,60 Pulluk Diğer Sürümler Ekim (2) 0,40 0,40 da 9,50 19,00 Diskaro-Kültivatör Tapan Çek. Kasım (2) 0,26 0,26 da 5,50 11,00 Tapan Ekim Kasım (1) 0,11 0,11 da 6,50 6,50 Mibzer Ekim Kasım (1) 0,11 0,00 sa 2,82 0,31 Yardımcı TOPLAM 1,21 1,1 51,41 Gübreleme Şub-mart (1) 0,05 0,05 da 6,50 6,50 Diskli Güb Dağıtıcı Gübreleme Şub-mart (1) 0,05 0,00 sa 2,82 0,14 Yardımcı İlaçlama Kas-Nis (2) 0,12 0,12 da 5,50 11,00 Pülverizatör İlaçlama Kas-Nis (2) 0,12 0,00 sa 2,82 0,34 Yardımcı TOPLAM 0,34 0,17 17,98 3. Hasat ve Harman Hasat Mayıs (1) 0,10 0,10 da 11,00 11,00 Biçer döver Hasat Mayıs (1) 0,10 0,00 sa 2,82 0,28 Yardımcı Nakliye Mayıs (1) 0,19 0,19 kg 0,01 3,60 Kamyon TOPLAM 0,39 0,29 14,88 Tohum 0,5 kg 18,00 9,00 Gübre (Taban) 6 kg 0,57 17,10 20-20-0 Gübre (Üst) 7 kg 0,33 6,93 %33 A.nit. İlaç 0,15 kg 9,00 1,35 Herbisit İlaç 0,12 kg 25,00 3,00 insektisit TOPLAM 37,38 Masraflar Toplamı 121,65 Çeşitli Giderler 6,08 Arazi Kirası 50,00 Sermaye Faizi 8,94 Yönetim Giderleri 3,83 TOPLAM 68,86 GENEL TOPLAM 1,94 1,56 190,51 Verim (kg/da) 300 Satış Fiyatı (TL/kg) 0,65 Üretim Maliyeti (TL/da) 190,51 GSÜD (TL/da) 195,00 Üretim Maliyeti (TL/kg) 0,64 Fark (TL/da) 4,49 13
Çizelge 8.6. Kolzanın Dekara Ortalama Üretim Girdi ve Maliyetleri (Kuru) (2009) fiyatlarına göre 2007-2008 Yapılan İşlem Harcanan iş gücü Birim Tutarı işlemler zamanı (sa / da) Materyal Birim Fiyatı (TL) 1. Toprak İşleme ve Ekim ve sayısı insan mak (TL) Açıklamalar Derin Sürüm Haz-tem (1) 0.33 0.33 da 14.60 14.60 Pulluk Diğer Sürümler Ekim (2) 0.40 0.40 da 9.50 19.00 Diskaro-Kültivatör Tapan Çek. Kasım (2) 0.26 0.26 da 5.50 11.00 Tapan Ekim Kasım (1) 0.11 0.11 da 6.50 6.50 Mibzer Ekim Kasım (1) 0.11 0.00 sa 2.82 0.31 Yardımcı TOPLAM 1.21 1.1 51.41 Gübreleme Şub-mart (1) 0.05 0.05 da 6.50 6.50 Diskli Güb Dağıtıcı Gübreleme Şub-mart (1) 0.05 0.00 sa 2.82 0.14 Yardımcı İlaçlama Kas-Nis (2) 0.12 0.12 da 5.50 11.00 Pülverizatör İlaçlama Kas-Nis (2) 0.12 0.00 sa 2.82 0.34 Yardımcı TOPLAM 0.34 0.17 17.98 3. Hasat ve Harman Hasat Mayıs (1) 0.10 0.10 da 11.00 11.00 Biçer döver Hasat Mayıs (1) 0.10 0.00 sa 2.82 0.28 Yardımcı Nakliye Mayıs (1) 0.19 0.19 kg 0.01 3.06 Kamyon TOPLAM 0.39 0.29 14.34 Tohum 0.5 kg 18.00 9.00 Gübre (Taban) 6 kg 0.57 17.10 20-20-0 Gübre (Üst) 7 kg 0.33 6.93 A.nit. İlaç 0.15 kg 9.00 1.35 Herbisit İlaç 0.12 kg 25.00 3.00 insektisit TOPLAM 37.38 Masraflar Toplamı 121.11 Çeşitli Giderler 6.06 Arazi Kirası 50.00 Sermaye Faizi 8.90 Yönetim Giderleri 3.82 TOPLAM 68.77 GENEL TOPLAM 1.94 1.56 189.88 Verim (kg/da) 255 Satış Fiyatı (TL/kg) 0.65 Üretim Maliyeti (TL/da) 189.88 GSÜD (TL/da) 165.75 Üretim Maliyeti (TL/kg) 0.74 Fark (TL/da) - 24.13 14
9. Analiz ve Değerlendirme Sonuçları 9.1. Dekara Kullanılan Fiziki ve Tarımsal Üretim Girdileri Çizelge 9.1 de toplu değerlendirme sonuçları incelendiğinde, bir dekar için gereksinme duyulan üretim girdileri şu şekilde özetlenebilir. Çizelge 9.1. Ürünler itibariyle dekara ortalama üretim girdileri (2009),2007, (2008) İŞGÜÇLERİ (sa/da) TOHUM GÜBRELER (kg/da) İLAÇLAR (kg/da) Ürünler İnsan Makine (kg/da) N P 2 O 5 K 2 O Çiftlik Fungusit İnsektisit Herbisit Semizotu 143,24 5,30 1 7 13,75 0 11000 0,125 0 0,125 Ayçiçeği 2,55 2,22 0,5 3 3 0 0 0 0 0 Kolza 1,94 1,56 0,5 6 7 0 0 0 0,12 0,15 Üç yıllık değerlendirme sonucunda bulunan sonuçlara göre; Semizotu için 143,24 saat insan işgücü, 5,30 saat makine işgücü harcandığı ve 1 kg tohum, 7 kg N, 13,75 kg P 2 O 5, 0,125 gr. Fungusit ve 0,125 gr Herbisit ilaç kullanıldığı; Ayçiçeği 2,55 saat insan işgücü, 2,22 saat makine işgücü harcandığı ve 0,5 kg tohum, 3 kg N, kullanıldığı; Kolza için 1,94 saat insan işgücü, 1,56 saat makine işgücü harcandığı ve 0,5 kg tohum, 6 kg N, 7 kg P 2 O 5, 0,12 gr. Fungusit ve 0,15 gr Herbisit ilaç kullanıldığı hesaplanmıştır. 9.2. Ürünlerin Gelir-Gider Oranları Yapılan değerlendirmeler sonucunda, her üç yılda her ürün için ayrı ayrı bulunan kârlılık oranları (GSÜD/Maliyet) Çizelge 9.2., Çizelge 9.3. ve Çizelge 9.4. te verilmiştir. Çizelge 9.5 te ise üç yıllık değerlendirme sonucu her ürün için bulunan kârlılık oranları (GSÜD/Maliyet) yer almaktadır. 2007 yılında kârlılık oranları; Semizotu 1,05, Ayçiçeği 1,03, Kolza 0,94, olarak; 2008 yılında kârlılık oranları; Semizotu 1,02, Ayçiçeği 1,48, Kolza 0,80 olarak; 2009 yılında kârlılık oranları; Semizotu 1,02, Ayçiçeği 1,13, Kolza 1,02 olarak; Toplu değerlendirme sonucunda kârlılık oranları ise Semizotu 0,94, Ayçiçeği 1,06, Kolza 0,88 olarak hesaplanmıştır. Çizelge 9.2. 2007 Yılında Ürünlerin Net Gelir ve Gelir Gider Oranları Üretim Maliyeti Verim Satış Fiyatı GSÜD Fark Karlılık Ürünler (TL/da) (TL/kg) (kg/da) (TL/kg) (TL/da) (TL/da) Oranı Semizotu 1.736,91 0,43 4000 0.45 1.800,00 63,09 1.05 Ayçiçeği 122,74 0,58 210 0,60 126,00 3,26 1.03 Kolza 151,28 0,64 235 0,60 141,00-10,28 0.94 15
Çizelge 9.3. 2008 Yılında Ürünlerin Net Gelir ve Gelir Gider Oranları Üretim Maliyeti Verim Satış Fiyatı GSÜD Fark Karlılık Ürünler (TL/da) (TL/kg) (kg/da) (TL/kg) (TL/da) (TL/da) Oranı Semizotu 2.094,95 0,55 3800 0,56 2.109,00 14,05 1,02 Ayçiçeği 153,40 0,61 250 0,90 225,00 71,60 1,48 Kolza 242,66 1,06 230 0,85 195,50-47,16 0,80 Çizelge 9.4. 2009 Yılında Ürünlerin Net Gelir ve Gelir Gider Oranları Üretim Maliyeti Verim Satış Fiyatı GSÜD Fark Karlılık Ürünler (TL/da) (TL/kg) (kg/da) (TL/kg) (TL/da) (TL/da) Oranı Semizotu 2.756,64 0,63 4350 0,64 2.784,00 27,36 1,02 Ayçiçeği 158,56 0,63 250 0,71 177,50 18,94 1,13 Kolza 190,51 0,64 300 0,65 195,00 4,49 1,02 Çizelge 9.5. Toplu Değerlendirme Sonucunda Ürünlerin Net Gelir ve Gelir Gider Oranları Üretim Maliyeti Verim Satış Fiyatı GSÜD Fark Karlılık Ürünler (TL/da) (TL/kg) (kg/da) (TL/kg) (TL/da) (TL/da) Oranı Semizotu 2,753 0,68 4050 0,64 2,592-161,02 0,94 Ayçiçeği 158,23 0,67 237 0,71 168,27 10,04 1,06 Kolza 189,88 0,74 255 0,65 165,75-24,13 0,88 10. Geçmiş Yıllar Özeti ve Geçici Öneriler Çalışmanın üçüncü yılıdır. Anket ve kayıt yöntemiyle veriler toplanmış ve üç yıllık veriler üzerinden değerlendirme yapılmıştır. Öneriler Bu araştırma ile elde edilen sonuçlar, öncelikle Çukurova yöresinde araştırma konusu ürünlerin üretimlerinin değerlendirilmesinde uygulama alanı bulacaktır. Ayrıca iklim ve toprak koşulları yönünden Çukurova yöresine uyan yörelerde, araştırma konusu ürünleri benzer tarım tekniği uygulayarak üreten işletmelerin değerlendirilmesinde de yararlanılabilecek bir veridir. Araştırma sonuçları ileride gündeme gelebilecek olan üretim planlaması ve tarım işletmelerinin yeniden organizasyonu için birer veri olabilirler. Ayrıca bulunan sonuçlar, üretim maliyetlerinin düşürülmesi ve üretim girdilerinin optimum düzeyde kullanılması amacıyla yapılacak planlamalarda önemli ölçüde etkin olabilirler. Ürünlerin taban fiyatları saptanırken, bu araştırma sonuçlarıyla bulunan fiziksel ve tarımsal üretim girdilerinin o yılki birim fiyatlarına göre mal 16
oluşlarının hesaplanması ve bu doğrultuda değerlendirme yapılarak, tarımsal işletmelerin kârlılık oranlarının göz önüne alınması yararlı olacaktır. Ekonomik gücü elverişli olan tarımsal işletmelerin, üretim maliyetlerini düşürebilmek için mümkün olduğu ölçüde makineli tarıma yönelmeleri gerekmektedir. Bu arada makine işgücü kullanımını en aza indirmek için özellikle toprak işleme ve ekimde makine kombinasyonları gibi aletleri bir arada kullanmaya çalışmalıdırlar. Diğer yandan ekonomik gücü yeterli olmayan fakat aile işgücü fazla olan tarımsal işletmelerin, daha çok emek yoğun işgücünü gerektiren tarım kollarına ağırlık vermeleri önerilebilir. Tarımsal girdiler ilgili kuruluşların önerileri doğrultusunda optimum düzeyde kullanılmalıdır. Fazla kullanmanın gereksiz yere maliyeti arttıracağı, eksik kullanmanın ise ürün kaybına neden olacağı bilinmelidir. Üreticiler kendi çaplarında üretim planlarını yaparken; bir önceki yıl iyi fiyat bulan ürüne yönelmek yerine daha uzun dönemli planlar yaparak, kendi işletmelerinin tüm özelliklerine uygun ürün desenlerini uygulamalıdırlar. Üreticiler sulama yapılan ürünlerde toprağın yapısını dikkate alarak en uygun ve en az enerjiye gereksinim duyulan sulama yöntemini tercih etmelidirler. Köy ya da ova bazında üretim maliyetlerinin düşürülmesi için en önemli faktör ise, arazi toplulaştırması yoluyla parsellerin birleştirilmesidir. Bu suretle parsel işleme zamanlarında ve daha da belirgin olarak yol sürelerinde önemli azalma olacağından maliyet azalacaktır. 17
Ekler: Ek Çizelge 1. Çukurova da Semizotunun 2007 yılı için dekara ortalama üretim girdi ve maliyetleri Yapılan İşlemler 1. Toprak İşleme ve Ekim İşlem Harcanan iş gücü Birim Tutarı zamanı (sa / da) Materyal Birim Fiyatı (TL) ve sayısı insan mak (TL) Açıklamalar D.Sürüm Haz.Tem (1) 0,58 0,58 da 10,00 10,00 Pulluk İkileme Ağus.(2) 0,26 0,26 da 8,00 16,00 Gobldisk Üçleme Aralık (2) 0,2 0,2 da 8,00 16,00 Kültivatör Ekim Aralık 1,4 0 sa 2,25 3,15 El ile TOPLAM 2,44 1,04 45,15 Gübreleme Aralık (1) 1,15 0 sa 2,25 2,59 El ile İlaçlama Arl-Mart (1) 2,63 0 sa 2,25 5,92 Sırt Pülv Sulama Ara-May (sür) 1,72 0 sa 2,25 3,87 Elle Süzgeç Yabancı ot Arl-Şubat (2) 11,2 0 sa 2,25 25,20 Sırt Pülv TOPLAM 16,7 0 37,58 3. Hasat ve Harman Hasat Şub-May (2) 89,22 0 sa 2,25 200,75 El ile Top Temiz Şub-May (2) 27,93 0 sa 2,25 62,84 El ile Yük. İndirme Şub-May (2) 2,69 0 sa 2,25 6,05 El ile Nakliye Şub-May (2) 4,26 4,26 kg 0,01 40,00 Kamyon TOPLAM 124,1 4,26 309,64 Tohum 1 kg 76,00 76,00 Gübre (N) 7 kg 0,34 7,14 A. Nit %33 Gübre (P2O5) 13,75 kg 0,40 13,20 TSF Gübre çiftlik 11000 kg 0,02 220,00 Ahır Gübresi İlaç 0,125 kg 26,00 3,25 fungisit İlaç 0,125 kg 20,00 2,50 herbisit Plastik (3yıllık) 420 kg 1,33 186,20 Sera Plastik Sera Demiri (10 yıllık) 1344 kg 0,82 109,94 Demir (ince) Elektrik (Su motoru için) 642 kw 0,15 96,30 Moto-pomp Motorin (Su motor için) 50 Lt 2,25 112,50 Moto-pomp TOPLAM 827 Masraflar Toplamı 1.219 Çeşitli Giderler 60,97 Arazi Kirası 250,00 Sermaye Faizi 107,13 Yönetim Giderleri 38,41 TOPLAM 456,51 Tesis giderleri yıllık payı 61,01 GENEL TOPLAM 143,24 5,3 1.736,91 Verim (kg/da) 4.000 Satış Fiyatı (TL/kg) 0,45 Üretim Maliyeti (TL/da) 1.736,91 GSÜD (TL/da) 1.800,00 Üretim Maliyeti (TL/kg) 0,43 Fark (TL/da) 63,09 18
Ek Çizelge 2. Çukurova da Semizotunun 2008 yılı için Dekara Ortalama Üretim Girdi ve Maliyetleri (sulu) İşlem Harcanan iş gücü Birim Tutarı Yapılan İşlemler Zamanı (sa / da) Materyal Birim Fiyatı (TL) ve sayısı insan mak (TL) Açıklamalar 1. Toprak İşleme ve Ekim D.Sürüm Haz. Tem (1) 0,58 0,58 da 14,00 14,00 Pulluk İkileme Ağu.(2) 0,26 0,26 da 9,00 18,00 Gobldisk Üçleme Aralık (2) 0,2 0,2 da 9,00 18,00 Kültivatör Ekim Aralık 1,4 0 sa 2,50 3,50 El ile TOPLAM 2,44 1,04 53,50 Gübreleme Aralık (1) 1,15 0 sa 2,50 2,88 El ile İlaçlama Arl-Mart (1) 2,63 0 sa 2,50 6,58 Sırt Pülv Sulama Ara-May (sür) 1,72 0 sa 2,50 4,30 Elle Süzgeç Yabancı ot Arl-Şubat (2) 11,2 0 sa 2,50 28,00 Sırt Pülv TOPLAM 16,7 0 41,75 3. Hasat ve Harman Hasat Şub-May (2) 89,22 0 sa 2,50 223,05 El ile Top. Temiz Şub-May (2) 27,93 0 sa 2,50 69,83 El ile Yük. İndirme Şub-May (2) 2,69 0 sa 2,50 6,73 El ile Nakliye Şub-May (2) 4,26 4,26 kg 0,02 60,80 Kamyon TOPLAM 124,1 4,26 360,40 Tohum 1 kg 85,00 85,00 Gübre (N) 7 kg 1,53 32,13 A. Nit %33 Gübre (P2O5) 13,75 kg 2,16 71,28 TSF Gübre çiftlik 11000 kg 0,03 297,00 Ahır Gübresi İlaç 0,125 kg 30,00 3,75 fungisit İlaç 0,125 kg 20,00 2,50 herbisit Plastik (3 yıllık) 420 kg 1,33 186,20 Sera Plastik Sera Demiri (10 yıllık) 1344 kg 0,82 109,94 Demir (ince) Elektrik (Su motoru için) 642 Kw 0,15 96,30 Moto-pomp Motorin (Su motor için) 50 Lt 2,75 137,50 Moto-pomp TOPLAM 1.022 Masraflar Toplamı 1.477 Çeşitli Giderler 73,86 Arazi Kirası 270,00 Sermaye Faizi 148,72 Yönetim Giderleri 46,53 TOPLAM 539,12 Tesis giderleri yıllık payı 78,59 GENEL TOPLAM 143,24 5,3 2.094,95 Verim (kg/da) 3.800 Satış Fiyatı (TL/kg) 0,56 Üretim Maliyeti (TL/da) 2.094,95 GSÜD (TL/da) 2.109,00 Üretim Maliyeti (TL/kg) 0,55 Fark (TL/da) 14,05 19
Ek Çizelge 3. Çukurova da Ayçiçeğinin 2007 yılı için dekara ortalama üretim girdi ve maliyetleri Yapılan İşlem Harcanan iş gücü Birim Tutarı işlemler Zamanı (sa / da) Materyal Birim Fiyatı (TL) ve sayısı İnsan mak (TL) Açıklamalar 1. Toprak İşleme ve Ekim Derin Sürüm Tem- Ağus (1) 0,32 0,32 da 10,00 10,00 Pulluk İkileme Ek.Ks. (1) 0,13 0,13 da 8,00 8,00 Kültivatör Üçleme Şubat (1) 0,12 0,12 da 8,00 8,00 Kültivatör Tapan Şub. Mart(2) 0,24 0,24 da 5,00 10,00 Tapan Ekim Şub. Mart(1) 0,14 0,14 da 5,00 5,00 Mibzer Ekim Şub. Mart(1) 0,14 0 sa 2,25 0,32 Yardımcı TOPLAM 1,09 0,95 41,32 Gübreleme Şubat (1) 0,08 0,08 da 6,00 6,00 Güb Dağıtıcı Gübreleme Şubat (1) 0,08 0 sa 2,25 0,18 Yardımcı Çapalama Nis-May (1) 0,08 0,08 sa 8,00 0,64 Çapa Mak. TOPLAM 0,24 0,16 6,82 3. Hasat ve Harman Hasat Tem-ağus (1) 0,11 0,11 da 7,00 7,00 Biçerdöver Hasat Tem-ağus (1) 0,11 0 sa 2,25 0,25 Yardımcı Nakliye Tem-ağus (1) 1 1 kg 0,01 1,99 Kamyon TOPLAM 1,22 1,11 9,24 Tohum 0,5 kg 17,48 8,74 Gübre taban 3 kg 0,49 9,85 15-15-15 TOPLAM 18,59 Masraflar Toplamı 75,96 Çeşitli Giderler 3,80 Arazi Kirası 35,00 Sermaye Faizi 5,58 Yönetim Giderleri 2,39 TOPLAM 46,77 GENEL TOPLAM 2,55 2,22 122,74 Verim (kg/da) 210 Satış Fiyatı (TL/kg) 0,60 Üretim Maliyeti (TL/da) 122,74 GSÜD (TL/da) 126,00 Üretim Maliyeti (TL/kg) 0,58 Fark (TL/da) 3,26 20
Ek Çizelge 4. Çukurova da Ayçiçeğinin 2008 yılı için Dekara Ortalama Üretim Girdi ve Maliyetleri (kuru) İşlem Harcanan iş gücü Birim Tutarı Yapılan İşlemler Zamanı (sa / da) Materyal Birim Fiyatı (TL) ve sayısı İnsan mak (TL) Açıklamalar 1. Toprak İşleme ve Ekim Derin Sürüm Tem- Ağu (1) 0,32 0,32 da 14,00 14,00 Pulluk İkileme Ek. Ks. (1) 0,13 0,13 da 9,00 9,00 Kültivatör Üçleme Şubat (1) 0,12 0,12 da 9,00 9,00 Kültivatör Tapan Şub. Mart(2) 0,24 0,24 da 5,00 10,00 Tapan Ekim Şub. Mart(1) 0,14 0,14 da 6,00 6,00 Mibzer Ekim Şub. Mart(1) 0,14 0 sa 2,50 0,35 Yardımcı TOPLAM 1,09 0,95 48,35 Gübreleme Şubat (1) 0,08 0,08 da 5,00 5,00 Güb Dağıtıcı Gübreleme Şubat (1) 0,08 0 sa 2,50 0,20 Yardımcı Çapalama Nis-May (1) 0,08 0,08 sa 6,00 6,00 Çapa Mak. TOPLAM 0,24 0,16 11,20 3. Hasat ve Harman Hasat Tem-Ağu (1) 0,11 0,11 da 8,50 8,50 Biçerdöver Hasat Tem-Ağu (1) 0,11 0 sa 2,50 0,28 Yardımcı Nakliye Tem-Ağu (1) 1 1 kg 0,02 4,00 Kamyon TOPLAM 1,22 1,11 12,78 Tohum 0,5 kg 19,50 9,75 Gübre (taban) 3 kg 0,75 15,08 15-15-15 TOPLAM 24,83 Masraflar Toplamı 97,15 Çeşitli Giderler 4,86 Arazi Kirası 40,00 Sermaye Faizi 8,33 Yönetim Giderleri 3,06 TOPLAM 56,25 GENEL TOPLAM 2,55 2,22 153,40 Verim (kg/da) 250 Satış Fiyatı (TL/kg) 0,90 Üretim Maliyeti (TL/da) 153,40 GSÜD (TL/da) 225,00 Üretim Maliyeti (TL/kg) 0,61 Fark (TL/da) 71,60 21
Ek Çizelge 5.Çukurova da Kolzanın 2007 yılı için dekara ortalama üretim girdi ve maliyetleri Yapılan İşlem Harcanan iş gücü Birim Tutarı İşlemler Zamanı (sa / da) Materyal Birim Fiyatı (TL) 1. Toprak İşleme ve Ekim ve sayısı İnsan mak (TL) Açıklamalar Derin Sürüm Haz-tem (1) 0,33 0,33 da 10,00 10,00 Pulluk Diğer Sürümler Ekim (2) 0,40 0,40 da 8,00 16,00 Diskaro-Kültivatör Tapan Çek. Kasım (2) 0,26 0,26 da 5,00 10,00 Tapan Ekim Kasım (1) 0,11 0,11 da 5,00 5,00 Mibzer Ekim Kasım (1) 0,11 0,00 sa 2,25 0,25 Yardımcı TOPLAM 1,21 1,1 41,25 Gübreleme Şub-mart (1) 0,05 0,05 da 6,00 6,00 Diskli Güb Dağ. Gübreleme Şub-mart (1) 0,05 0,00 sa 2,25 0,11 Yardımcı İlaçlama Kas-Nis (2) 0,12 0,12 da 5,00 10,00 Pülverizatör İlaçlama Kas-Nis (2) 0,12 0,00 sa 2,25 0,27 Yardımcı TOPLAM 0,34 0,17 16,38 3. Hasat ve Harman Hasat Mayıs (1) 0,10 0,10 da 7,00 7,00 Biçerdöver Hasat Mayıs (1) 0,10 0,00 sa 2,25 0,23 Yardımcı Nakliye Mayıs (1) 0,19 0,19 kg 0,01 2,35 Kamyon TOPLAM 0,39 0,29 9,58 Tohum 0,6 kg 14,80 8,88 Gübre (Taban) 6 kg 0,53 15,75 20-20-0 Gübre (Üst) 7 kg 0,42 8,82 %33 nit İlaç 0,15 kg 9,00 1,35 Herbisit İlaç 0,12 kg 25,00 3,00 insektisit TOPLAM 37,80 Masraflar Toplamı 105,01 Çeşitli Giderler 5,25 Arazi Kirası 30,00 Sermaye Faizi 7,72 Yönetim Giderleri 3,31 TOPLAM 46,28 GENEL TOPLAM 1,94 1,56 151,28 Verim (kg/da) 235 Satış Fiyatı (TL/kg) 0,60 Üretim Maliyeti (TL/da) 151,28 GSÜD (TL/da) 141,00 Üretim Maliyeti (TL/kg) 0,64 Fark (TL/da) - 10,28 22
Ek Çizelge 6. Çukurova da Kolzanın 2008 Yılı İçin Dekara Ortalama Üretim Girdi ve Maliyetleri (kuru) Yapılan İşlem Harcanan iş gücü Birim Tutarı İşlemler zamanı (sa / da) Materyal Birim Fiyatı (TL) Açıklamalar 1. Toprak işleme ve Ekim ve sayısı insan mak (TL) Derin Sürüm Haz-tem (1) 0,33 0,33 da 14,00 14,00 Pulluk Diğer Sürümler Ekim (2) 0,40 0,40 da 9,00 18,00 Diskaro-Kültivatör Tapan Çek. Kasım (2) 0,26 0,26 da 5,00 10,00 Tapan Ekim Kasım (1) 0,11 0,11 da 6,00 6,00 Mibzer Ekim Kasım (1) 0,11 0,00 sa 2,50 0,28 Yardımcı TOPLAM 1,21 1,1 48,28 Gübreleme Şub-Mart (1) 0,05 0,05 da 9,00 9,00 Diskli Güb Dağıtıcı Gübreleme Şub-Mart (1) 0,05 0,00 sa 2,50 0,13 Yardımcı İlaçlama Kas-Nis (2) 0,12 0,12 da 5,00 10,00 Pülverizatör İlaçlama Kas-Nis (2) 0,12 0,00 sa 2,50 0,30 Yardımcı TOPLAM 0,34 0,17 19,43 3. Hasat ve Harman Hasat Mayıs (1) 0,10 0,10 da 10,00 10,00 Biçer döver Hasat Mayıs (1) 0,10 0,00 sa 2,50 0,25 Yardımcı Nakliye Mayıs (1) 0,19 0,19 kg 0,02 3,68 Kamyon TOPLAM 0,39 0,29 13,93 Tohum 0,5 kg 15,50 7,75 Gübre (Taban) 6 kg 1,53 45,90 20-20-0 Gübre (Üst) 7 kg 1,53 32,13 %33 nit İlaç 0,15 kg 15,00 2,25 Herbisit İlaç 0,12 kg 33,00 3,96 insektisit TOPLAM 91,99 Masraflar Toplamı 173,62 Çeşitli Giderler 8,68 Arazi Kirası 40,00 Sermaye Faizi 14,89 Yönetim Giderleri 5,47 TOPLAM 69,04 GENEL TOPLAM 1,94 1,56 242,66 Verim (kg/da) 230 Satış Fiyatı (TL/kg) 0,85 Üretim Maliyeti (TL/da) 242,66 GSÜD (TL/da) 195,50 Üretim Maliyeti (TL/kg) 1,06 Fark (TL/da) - 47,16 23