METOD SEÇİMİ
cevher, kaya sağlamlığı YÖNTEM CİNSİ geometri tabaka, yatay, ince, büyük YÖNTEM ADI ODA TOPUK sağlamdan orta sağlama; taşıyıcı TAHKİMATSIZ YÖNTEM tabaka, yatay, kalın, büyük tabaka, dik, ince, farklı büyüklük ODA TOPUK AMBARLI AYAK orta sağlamdan zayıfa, incompetent ARAKATLI ODA YERALTI ÜRETİM YÖNTEMLERİ orta sağlamdan zayıfa, taşıyıcı değil TAHKİMATLI YÖNTEM değişik şekilde, dik, ince, farklı büyüklük tabaka, dik,ince, küçük farklı şekil, farklı eğim, kalın, farklı büyüklük TAVAN AYAK DİREK TAHKİMATLI ODA KAFES TAHKİMATLI ODA tabaka, yatay, ince, büyük UZUN AYAK orta sağlamdan zayıfa, göçebilir GÖÇERTMELİ YÖNTEM tabaka veya masif, dik, kalın, büyük ARAKATLI GÖÇERTMELİ masif, dik, kalın, büyük BLOK GÖÇERTMELİ Metod Seçimi: Maden üretiminde temel kural, üretim yönteminin çalışılacak olan yatakla doğal, jeolojik ve çevresel özellikler bakımından uyumlu olabilecek bir teknolojik yeterliliğe sahip olmasıdır. Ancak böylece iş güvenliği yanında ekonomik olma konusu da (asgari maliyet - azami kazanç) gerçekleştirilebilir olmaktadır. Bu bakış açısı altında aşağıda özetlenen seçme faktörleri önemli olmaktadır: 1. Yatağın geometrik özellikleri; büyüklük, damar kalınlığı, şekil (tabaka, damar, mercek-kafa, masif, düzensiz vd.), eğim,derinlik 2. Jeolojik ve hidrolojik şartlar; mineraloji ve petrografi (oksitlere karşılık sülfitler), kimyasal kompozisyon (ana ve yan mineraller), yatak yapsı (kıvrım, kırık, süreksizlikler, sokulumlar), zayıflık düzlemleri (eklemler, kırıklar, çatlaklar, klivajlar), üniformite, alterasyon ve bozulma sınrları, yer altı suyu ve hidroloji (su tablası, debi vd.) 3. Jeoteknik özellikler (kaya mekaniği); elastik özellikler (dayanım, elastisite modülü ve poisson oranı), plastik veya vikoelastik davranış (akma vd.), gerilme dağılımı (orijinal ve değişmiş), konsolidasyon, kompaktlık ve taşıyıcılık durumu (açıklıkların tahkimatsız kalabilme yeteneği), diğer özellikler (özgül ağırlık, boşluklar ve boşluk oranı, geçirimlilik, nem içeriği) 4. Ekonomik özellikler (reserv durumu ve tenör); üretim miktarları, madenin ömrü (hazırlık ve kazı dönemleri), verimlilik ve diğer yöntemlere göre durum 5. Teknolojik faktörler; çıkarılabilen maden oranı, cevherle birlikte üretilen işe yaramaz kısım oranı, yöntemin değişen şartlara uyumu, seçimli kazı olanakları, işyeri konsantrasyonu, Sermaye, emek ve mekanizasyon bakımından yoğunluk 6. Çevresel durum (fiziki çevreye ek olarak sosyo-politik-ekonomik); yer altı açıklıklarının integrasyonu amaçlı tavan kontrolü, tasman etkisi, atmosferik kontrol (havalandırma, kalite kontrolü, sıcaklık ve nem kontrolü), işgücü (işe alım, eğitim, işçi sağlığı ve güvenliği, yaşam şartları)
Cevher sağlamlğı Kayaç sağlamlığı Yatak şekli Yatak eğimi Yatak büyüklüğü Cevher tenörü Cevher üniformluğ u Odatopuk zayıf-orta tabaka az tercihan yatay büyük, ince orta üniform Yatak şartları ve bunlara uygun üretim şekiller Tahkimatsız Tahkimatlı Göçertmeli Oda Direk Kafes Anbarlı Arakatlı Tavan Arakatlı (büyük)- tahkimli tahkimli Uzun ayak ayak odalı ayak göçertme topuk odalı odalı az-orta herhangi, tercihan büyük, orta kalınlık az-orta değişken sağlam ortasağlam ortasağlam Sağlam sağlam dik ince-orta yüksek üniform dik kalın-orta orta üniform Derinlik sığ-orta sığ-orta sığ-orta orta ortasağlam ortasağlam ortasağlam sağlamsağlam zayıf zayıf tabakamercek orta dik ince-orta yüksek orta, değişken yüksekyüksek ortaderin orta tabakamercek tabakamercek tabakamercek tabakamercek orta dik ince orta, değişken Oldukça sağlamsağlam zayıf zayıf zayıf-çok zayıf herhangi herhangi, tercihan dik herhangi, genellikle küçük herhangi (kırılabilir) zayıf-orta, göçebilir tabaka düşük, tercihan yatay ince, geniş alana yayılı tabaka veya masif Oldukça dik büyükkalın Blok göçertme orta sağlam zayıf sağlam, göçebilir zayıforta, göçebilir zayıforta, göçebilir masif veya kalın tabaka dik çok büyük, kalın yüksek orta orta düşük değişken üniform orta üniform orta derin orta-derin orta orta Cevher ve kaya sağlamlıkları Cevher veya kayaç Sağlamlık Basınç dayanımı notlandırması [MPa] Kömür, bozunmuş ayrışmış kayaç Çok zayıf <40 Gevrek kumtaşı, çamurtaşı, ayrışmış kayaç, yumuşak şeyl Zayıf 40-100 Şeyl, kireçtaşı, kumtaşı, şisti kayaç Orta 100 140 Sokulum kayaçlarının çoğu, sağlam metamorfik kayaçlar, sert kireçtaşı ve dolomit Sağlam 140 200 Kuvarsit, basalt, diyabaz Çok Sağlam >220
Üretim metodu seçimi tablosu Yatak Yatak Yatak Cevher Kayaç şekli konumu kalınlığı sağlamlığı sağlamlığı Üretim yöntemi Tabaka Yatay İnce Sağlam Sağlam Oda-topuk, oda (büyük)-topuk Zayıf, sağlam Zayıf Uzunayak Kalın Sağlam, sağlam oda (büyük)-topuk Zayıf, sağlam zayıf Arakatlı göçertmeli Dik İnce Sağlam Sağlam Ambarlı ayak, arakatlı oda Sağlam Zayıf Tavan ayak, kafes tahkimatlı oda, direk tahkimatlı oda Zayıf Sağlam kafes tahkimatlı oda Zayıf Zayıf kafes tahkimatlı oda Kalın Sağlam Sağlam Ambarlı ayak, arakatlı oda sağlam zayıf Tavan ayak, arakatlı göçertmeli, kafes tahkimatlı oda zayıf sağlam arakatlı göçertmeli, blok göçertmeli, kafes tahkimatlı oda masif --- --- sağlam sağlam Ambarlı ayak, arakatlı oda zayıf Zayıf, sağlam arakatlı göçertmeli, blok göçertmeli, kafes tahkimatlı oda Üretim yöntemleri avantaj-dezavantaj karşılaştırması tahkimatsız tahkimatlı göçertmeli oda Direk Kafes Özellik Odatopuk ayak oda ayak ayak göçertme göçertme Ambarlı Arakatlı Tavan Uzun Arakatlı Blok (büyük)- tahkimatlı tahkimatlı topuk oda oda 1. Maliyetler %30 %30 %50 %40 %60 %70 %100 %20 %50 %20 2. Üretim miktarı Büyük Büyük Orta Büyük Orta Küçük Küçük Büyük Büyük Büyük 3. Verimlilik Yüksek Yüksek Düşük Yüksek Orta Düşük Düşük Yüksek Orta Yüksek 4. Sermaye miktarı Yüksek Orta Düşük Orta Orta Düşük Düşük Yüksek Orta Yüksek 5. Hazırlık hızı Hızlı Hızlı Hızlı Orta Orta Hızlı Yavaş Orta Orta Yavaş 6. Çalışma derinliği Sınırlı Sınırlı Sınırlı Orta Orta Sınırlı Sınırsız Orta Orta Orta 7. Seçimli çalışma Düşük Yüksek Orta Düşük Yüksek Yüksek Yüksek Düşük Düşük Düşük 8. Kazanım Orta Orta Yüksek Orta Yüksek Yüksek En yüksek Yüksek Yüksek Yüksek 9. Yantaş karışması Orta Düşük Düşük Orta Düşük Düşük En düşük Düşük Orta Yüksek 10. Esneklik Orta Yüksek Orta Düşük Orta Yüksek Yüksek Düşük Orta Düşük 11. Hacımların stabilitesi Orta Yüksek Yüksek Yüksek Yüksek Orta Yüksek Yüksek Orta Orta 12. Tasman etkisi Orta Düşük Düşük Düşük Düşük Orta Düşük Yüksek Yüksek Yüksek 13. İşçi sağlığı ve güvenliği İyi İyi İyi İyi Orta Orta Zayıf İyi İyi İyi 14. Diğer Yoğun mekanize, topukların göçertilerek geri kazanımı, havalandırma iyi Mekanize, iyiye yakın havalandırma Oda içine gravite ile yollama işçi yoğun, basit Oda içine gravite ile yollama mekanize, büyük patlatma atımları, havalandırma iyi Oda içine gravite ile yollama mekanize, dolgu gerekli Oda içine graviteyle yollama, işçi yoğun, basit Oda içine graviteyle yollama, işçi yoğun, yüksek direk masrafı Yüksek mekanizasyon, sürekli, rijit, ayak taşıma masraflı Mekanize, malzeme çekişi kritik Gravite ile aşağı çekme, kırma maliyeti düşük, havalandırma iyi, malzeme çekişi kritik
Yatak özelliklerine göre uygun üretim metodu seçimi cevher, kaya sağlamlığı YÖNTEM CİNSİ geometri YÖNTEM ADI tabaka, yatay, ince, büyük ODA TOPUK sağlamdan orta sağlama; taşıyıcı TAHKİMATSIZ YÖNTEM tabaka, yatay, kalın, büyük tabaka, dik, ince, farklı büyüklük orta sağlamdan zayıfa, incompetent ODA TOPUK AMBARLI AYAK ARAKATLI ODA YERALTI ÜRETİM YÖNTEMLERİ orta sağlamdan zayıfa, taşıyıcı değil TAHKİMATLI YÖNTEM değişik şekilde, dik, ince, farklı büyüklük tabaka, dik,ince, küçük farklı şekil, farklı eğim, kalın, farklı büyüklük TAVAN AYAK DİREK TAHKİMATLI ODA KAFES TAHKİMATLI ODA tabaka, yatay, ince, büyük UZUN AYAK orta sağlamdan zayıfa, göçebilir GÖÇERTMELİ YÖNTEM tabaka veya masif, dik, kalın, büyük ARAKATLI GÖÇERTMELİ masif, dik, kalın, büyük BLOK GÖÇERTMELİ
UZUN AYAK (UZUN KAZI ARINLI YÖNTEMLER) Cevher Sağlamlığı: tavan basıncı taşımaktan çok onun altında ezilebilen, tercihan sürekli kazıcılarla kazılabilen sağlamlık Yantaş Sağlamlığı: zayıftan orta sağlama kadar aynı zamanda kolay kırılarak göçüğe izin veren özellikte (ince tavan tabakaları daha uygun) ve sağlam, plastik olmayan taban taşı Yatak Şekli: tabaka şeklinde yataklanma Yatağın Eğimi: < 12, tercihan üniform yatay, ancak daha dik damarlarda da uygulanabilir Yatak Büyüklüğü: geniş alana yayılı yatak (> 260 hektar), üniform ve fazla kalın olmayan kalınlık (1-5m) Cevher Tenörü: orta Cevher Değişkenliği: üniform Derinlik: orta derinlikten (kömürde 150-900 m veya daha derin) daha derine (kömür dışı için < 3500 m) sürekli ve yüksek verimlilik, mekanize üretim (100t tüvenan/yevmiye) uygun madencilik (maden işletme) maliyeti (blok yöntemleri gibi % 20 lik rölatif maliyet) büyük ölçekli üretim ve yüksek üretim miktarı sürekli kazı, mekanizasyon, uzaktan kumanda ve otomasyona uygunluk az miktarda işgücü gereksinimi % 70-90 varan yüksek kazanım (pano topuklarının alınmasıyla % 100 e ulaşılabilir) ve % 10-20 lik düşük seyrelme işyeri konsantrasyonu havalandırma, nakliyat ve lojistik servisler için çok elverişli kötü tavan şartları altında derin ocaklarda dahi uygulanabilme toz oluşumu dışında sağlık ve özellikle göçükler açısından iş güvenliği için çok elverişli çalışılan damar kalınlığının % 10-80 i kadar tasmana rastlanabilir, kontrol altına alınabilir uygulama ve planlamada esneklik çok az, seçimli kazı olanağı hemen hemen yok tavan kontrolü ve tasman bakımından ilerleme hızlarının üniform olması gereklidir, uzun süreli kesintiler asgari ölçülerde olmalıdır yüksek yatırım maliyetleri sözkonusudur (59000-80000$/m ayak uzunluğu) yüksek ayak taşıma maliyetleri göçertmeli çalışmada, kendiliğinden yanma açısından ayak arkasına özel dikkat gerekli İş Döngüsü: birincil operasyon kazı+nakliyat olmakla birlikte, tavan kontrolü sürekli olarak operasyonların içinde yer alır Kazı Araçları: kesici yükleyici (tek veya çift tamburlu), saban (hızlı saban, koparıcı saban, vurucu saban, vd.) Nakliye Araçları: zincirli oluk (tek zincirli, çift zincirli), band konveyor Tavan Kontrolü: hidrolik kumandalı yürüyen kalkan tahkimat Diğer İşler: havalandırma ve kontrolü, toz bastırma, lojistik destek, gerekli olan yerlerde delme+patlatma (hazırlıklar ve mekanik kazının yapılamadığı yerlerde), vd.
TAVAN AYAK (KISA KAZI ARINLI YÖNTEMLER) Cevher Sağlamlığı: orta sağlamdan sağlama uzanan aralıktaki cevherler için uygun, tahkimatsız yöntemlere göre daha az taşıyıcı olabilir Yantaş Sağlamlığı: zayıftan zayıfa uzanabilen yantaş şartları Yatak Şekli: tabaka şekilli, düzensiz veya süreksiz olabilir Yatağın Eğimi: orta dikten dike (>45-50 ) kadar Yatak Büyüklüğü: damar kalınlığı, inceden orta kalınlığa kadar (2-30m); geniş yayılım gösteren yataklar Cevher Tenörü / Cevher Değişkenliği: yüksek / orta, değişken (ayak içinde seçimli çalışma imkanı) Derinlik: orta derinlikten daha derinlere kadar (<1200-2400m) orta verimlilik (10-20t/yevmiye; azami 30-40t/yevmiye) orta üretim miktarı, orta ölçekli üretim yöntemi seçimli çalışabilme olanağı iyi, gang kısımlar doğrudan dolguya eklenebilir hazırlık maliyeti düşük esnek çalışma şartları mevcut çok iyi bir kazanım oranı var (topuklar geri kazanıldığına %90-100), düşük seyrelme oranı (%5-10) var yeryüzünden gelen atıklar dolguda değerlendirilebilir iş emniyeti bakımından orta-iyi derecede güvenli yüksek madencilik maliyeti (karşılaştırmalı olarak %60) atıklar için madencilik maliyetinin %50 si kadar yüksek ek maliyet dolgu işlemi üretimde sürekliliği kesintiye uğratır mekanizasyon için ayak girişleri gerekli emek yoğun yanı var, eğitimli madenciler ve yakın teknik gözetime gerek var dolgunun duraylılığına gelen zarar tüm ocağa ve yeryüzüne yansıyabilir İş Döngüsü: Yumuşak-orta sağlam formasyonda (örneğin borat) kollu galeri açma makinesi, hidrolik kırıcı, sert formasyonda klasik delme + patlatma + ikincil kırma + yükleme + taşıma döngüsü Delme: elle pnömatik delme (airleg veya stoper), hidrolik veya pnömatik mobil delme teçhizatları (delik çapı 51-76 mm), yatay veya eğik delik Patlatma: ANFO, slurry, pnömatik şarj veya pompalama ile delikler doldurulur, elektrikli ateşleme Diğer İşler: minimum tahkimat gereksinimi (tavan civatası veya direk kullanımı), ikincil kırma hidrolik kırıcı veya patar atımıyla ayak içinde, LHD veya skreyper ile ayak-cevher yolu nakliyatı, rampa eğimleri 15-20 Dolgu: dolgu barikadı inşası, bağlantı yolları uzatılması veya uyarlanması, dolgu
CEVHERİN DEPOLANDIĞI TAVAN AYAK (KISA KAZI ARINLI YÖNTEMLER) Cevher Sağlamlığı: sağlam (diğer özellikler: kırılan cevher tekrardan topaklanmamalı, okside olmamalı veya kendiliğinden yanmaya eğilimi olmamalı) Yantaş Sağlamlığı: sağlamdan sağlama kadar Yatak Şekli: tabaka veya mercek şeklinde, düzenli eğim ve düzenli yatak sınırı Yatağın Eğimi: dik ( >45-50 veya > kritik kayma açısından), tercihan ( 60-90 ) Yatak Büyüklüğü: dardan orta kalınlığa kadar (1-30m), geniş alana yayılı Cevher Tenörü / Cevher Değişkenliği: yüksek, üniform Derinlik: sığ derinlikten orta derinliğe ( < 750 m) Orta ve küçük ölçekli üretim miktarları Cevherin panodan alınması gravite yardımıyla Uygulanış açısından basit, küçük ocaklara uygulanabilir, sermaye gereksinimi düşük, asgari teçhizat gereksinimi, sınırlı ölçüde mekanizasyona uygun Çok az tahkimat gereksinimi %75-85 civarında çok iyi kazanım oranı, <%10 dan küçük seyrelme oranı Düşük orta arası verimlilik (ortalama 5-10t/yevmiye veya azami 10-15 ton/yevmiye) Orta- yüksek arası madencilik maliyeti (karşılaştırmalı olarak %50) İşgücü yoğun, mekanizasyonu güç Zemin çok iyi değil, çalışmayı tehlikeli yapabiliyor Cevherin > %60 ı oda içinde kalıyor Cevherin okside olabilmesi, topaklaşabilmesi, kendiliğinden yanabilmesi istenmeyen özellikler Sınırlıdan orta dereceye seçimli çalışabilme İş Döngüsü: Delme-patlatma, kavlak kontrolü-tahkimat (tavan civatası+çelik hasır veya direk) ve ambarlanmış malzemenin çekilmesi, ikincil kırma Delme: elle pnömatik delme (airleg veya stoper), delik çapı 51-76 mm, yatay veya eğik delik Patlatma: ANFO, slurry, elle (kartuşlar için) veya pnömatik şarj veya pompalama (dökme patlayıcı için) ile delikler doldurulur, elektrikli ateşleme, ayak içinde patar atımı veya hidrolik kırıcı ile ikincil kırma Diğer İşler: minimum tahkimat gereksinimi (tavan civatası veya direk kullanımı)
ARA KATLI GÖÇERTMELİ YÖNTEM (TOPUKLU YÖNTEMLER) Cevher Sağlamlığı: orta sağlamdan sağlama kadar, patlatma gerektiren sağlamlıkta; bazen aşırı sağlam veya plastik kısımlar içerebilir, az tahkimatla kendini taşımalı, tahkimatsız sistemlere göre daha zayıf ancak blok göçertmeli sistemdekinden daha sağlam Yantaş Sağlamlığı: zayıftan sağlama kadar; bloklu yapıda olabilmekle birlikte çatlaklı veya eklemli ve kırılıp göçebilir olmalı; tercihan parçalanma sonucu ince yerine iri parça vermeli (yığında cevher seyrelmesini önlemek için) Yatak Şekli: tabaka veya masif (uzun eksen varlığı halinde dik yataklanma gerekli) Yatağın Eğimi: dik ( >60 veya dik); kalın yatak halinde yatay yataklanma olabilir Yatak Büyüklüğü: büyük, dik veya geniş alana yayılı, >6m damar kalınlığı Cevher Tenörü / Cevher Değişkenliği: orta, orta üniformlukta bir miktar seyrelme kabul edilebilir Derinlik: orta derinlik ( < 1200 m) Oldukça yüksek verimlilik (20-40 t/yevmiye; maksimim 40-50 t/yevmiye) Yüksek ölçekli üretim miktarları Oldukça yüksek kazanım oranı (%80-90) Büyük ölçüde mekanizasyona uygun, selektif çalışmaya uygun Çok az tahkimat gereksinimi İş güvenliği ve işçi sağlığı açısından iyi Orta- yüksek arası madencilik maliyeti (karşılaştırmalı olarak %50) Yığında cevher seyrelmesine hasas (ortadan yükseğe varan seyrelme %10-35) Tasmana sebep olur Alttan cevherin çekme şekli başarı için önemli Yüksek hazırlık maliyeti Mekanizasyon ekipmanlarının ulaşım yolları gerekli İş Döngüsü: Delme-patlatma, ikincil kırma, yükleme-taşıma Delme: fandrill jumbo, iki veya daha fazla bomlu pnömatik veya hidrolik (döner darbeli); hava veya diesel tahrikli; 51-76 mm delik çaplı; 0.2 m/t spesifik delgi Patlatma: ANFO, slurry; dökme patlayıcı için pnömatik şarj veya pompalama ile delikler doldurulur, elektrikli ateşleme, arakat içinde içinde patar atımı veya hidrolik kırıcı ile ikincil kırma Diğer İşler: minimum tahkimat gereksinimi (tavan civatası, püskürtme beton veya direk kullanımı); arakatlarda LHD, cevher yolları vasıtasıyla nakliyat katına graviteyle buradan kamyon, vagon veya band ile nakliyat
KLASİK TOPUKLU YÖNTEMLER -YATAY YATAKLANMA- ODA-TOPUK YÖNTEMİ Cevher Sağlamlığı: zayıftan orta sağlama Yantaş Sağlamlığı: orta sağlamdan sağlama kadar Yatak Şekli: tabaka Yatağın Eğimi: az ( <15 ) tercihan yatay Yatak Büyüklüğü: geniş alana yayılmış, kalın değil (<4.5m), veya basamaklı oda-topuk yöntemi Cevher Tenörü / Cevher Değişkenliği: orta, üniform Derinlik: sığdan orta derinliğe (kömür için < 450 m; kömür dışı için <600 m; potas için <900 m) Orta derecede yüksek verimlilik (ayak verimi 30-80 t/yevmiye tüvenan için; genel verim yıkanmış kömür için 13 t/yevmiye) Orta derecede yüksek ölçekli üretim miktarları Oldukça yüksek kazanım oranı (topukların geri kazanımıyla %70-90), azdan yükseğe varan seyrelme (%0-40) % 30 luk karşılaştırmalı maliyet Büyük ölçüde mekanizasyona uygun, emek yoğun değil Farklı tavan şartlarına uyabilir İş göngüsü ve organizasyonu bakımdan çoklu işyeri düzenlenebilir, havalandırma bakımından kolay uygulama olanakları var Alt yapı planlaması bakımından rijit planlama gerekli Topuklar geri kazanılınca tasmana sebep olur Topukların geri kazanılması olmaz ise yatağın %40-60 ı kadar üretim, topuklarla birlikte %60-70-80-90 kadar Derinlikle artan yük ve buna bağlı tahkimat gereksinimi Mekanizasyon ekipmanlarının ve ulaşım yollarının hazırlanması için yüksek ilk yatırım Özellikle kömürde paralel açıklıklar için yoğun hazırlık çalışması gerekli İş güvenliği ve işçi sağlığı açısından özellikle kömürde zorluklar mevcut İş Döngüsü: Klasik yöntem; Kesme (potkabaç çekme), delme (kömürde mobil auger, sert cevherde döerdarbeli delici) patlatma (kömürde airdox, cardox, ve izinli NG ve amonya bazlı patlayıcı; sert cevherde ANFO, emülsiyon ve slurry; elle, makine ile dolum ve elektrikli ateşleme), yükleme-taşıma / Sürekli kazı teçhizatı kullanımı; kömürde kazı CM kullanımı, sert cevherde galeri açma makinesi, nakliye (kömürde; mekik kamyonu, band nakliyatı, LHD, raylı nakliyat / sert cevherde kamyon, raylı nakliyat, band konveyor)
ODA-TOPUK YÖNTEMİ (ODALI YÖNTEMLER) Cevher Sağlamlığı: orta sağlamdan sağlama kadar Yantaş Sağlamlığı: orta sağlamdan sağlama kadar Yatak Şekli: tabaka, mercek Yatağın Eğimi: tercihan yatay, az eğimliden orta eğime ( <30 ) Yatak Büyüklüğü: herhangi büyüklük, tercihan geniş alana yayılmış, orta kalınlık, fazla kalın olması halinde basamaklı oda-topuk yöntemi (<90 m) Cevher Tenörü / Cevher Değişkenliği: düşükten ortaya / değişken, zayıf cevher bırakılabilir veya topuk olarak terk edilir Derinlik: sığdan orta derinliğe (< 600 m; sağlam kayaçta < 900m, çok sağlam kayaçta 900 m civarı) Ortadan yüksek verimliliğe kadar (30-50 t/yevmiye; maksimum 50-70 t/yevmiye) Orta derce maliyetli (% 30 luk karşılaştırmalı maliyet) Yüksek esneklik, metod modifikasyonu kolay, farklı seviyelerde eşzamanlı çalışılabilir Mekanizasyona uygun, büyük mobil teçhizat kullanımına uygun Emek yoğun değil, işçilik bakımından basit (yeryüzü işçiliğine yakın) Seçimli çalışma şartları var, zayıf cevher ve gang kısımların yerinde bırakılması mümkün, değişkenlik gösteren yataklar için uygun İlk hazırlıklar çok değil Çoklu çalışma yerleri eş zamanlı organize edilebilir Topukların geri kazanımı olmaksızın yüksek kazanım oranı (%60-80; ortalama %75), düşük seyrelme (%10-20) Sağlam olmayan tavan şartlarında tavan kontrolü devamlı takip ister, yüksek tavan tahkimat ve diğer bakımlardan (bakım) zor, derinlikle artan basınç açıklıkları ve topukları olumsuz etkiler Yoğun mekanizasyon için gerek yatırım yüksek Topuklarda bir miktar cevher kaybı var Havalandırmada açıklıkların büyüklüğüne paralel olarak zor (hava hızının düşük kalmasından dolayı istenmeyen gazların seyreltilmesi güç olabiliyor) İş Döngüsü: Klasik yöntem; sert kayaç için pnömatik airleg veya pnömatik veya hidrolik tahrikli darbeli veya döner-darbeli delici; yumuşak kayaç için döner delici (elektrik tahrikli) patlatma ANFO, lelatin ve slurry, NG bazlı patlayıcı; kartuşlu patlayıcılar elle, dökme patlayıcılar için makine ile dolum ve elektrikli ateşleme), ikincil kırma delme-patlatma veya hidrolik kırıcı ile; yükleme-taşıma LHD ile. Sürekli kazı teçhizatı kullanımı; yöntem genelde sert formasyonda olduğu için CM kullanımı yok, galeri açma makinesi, diğer sert formasyon mekanik kazıcıları gibi sert formasyon teçhizatları kullanılıyor; nakliye (mekik kamyonu, band nakliyatı, LHD, raylı nakliyat)
ARAKATLI ODALI YÖNTEM (ODALI YÖNTEMLER) Cevher Sağlamlığı: ortadan sağlama kadar, odalı yöntem oda-topuk uygulamasından daha az sağlam olabilir Yantaş Sağlamlığı: orta sağlamdan sağlama kadar Yatak Şekli: tabaka veya mercek, değişken olmayan eğim ve sınırlar gerekli Yatağın Eğimi: dik ( >45-50 ) tercihan 60-90 Yatak Büyüklüğü: geniş alana yayılı, kalın ve orta kalınlıkta (6-30m) Cevher Tenörü / Cevher Değişkenliği: orta, üniform Derinlik: orta derinlik ( < 1200 m), derin (< 2400 m, örnek Homestake) Ortadan yüksek verimliliğe (ortalama olarak 15-30t/yevmiye aralığında; 30-40t/yevmiye maksimum) Orta derce maliyet (% 40 luk karşılaştırmalı maliyet) Büyük ölçüde mekanizasyona uygun, emek yoğun değil Havalandırılması kolay, güvenliği yüksek Eş zamanlı birim operasyonlar yapılabilir %75 e varan kazanım; %20 seyrelme Oldukça pahalı, hazırlık çalışmaları yavaş, kompleks ve pahalı Az esnek, seçimli kazıya uygun değil Uzun delik delmede ihtimam gerekli (%2 den az sapma gerekli) Patlatmaların titreşim, hava şoku ve yapısal hasar potansiyeli var İş Döngüsü: Delme; uzun delik pnömatik darbeli delik (küçük delikler), delik içi tabancalı delici (büyük delik). Patlatma; ANFO, slurry, kartuşlar elle, dökme patlayıcılar pnömatik veya pompalayarak doldurulur. İkincil kırma hidrolik yolla veya patar atarak. Yükleme; gravite veya yükleyicilerle (LHD, Lastik tekerli yükleyici, şovel ile; Nakliyat için LHD, kamyon, raylı nakliyat, band nakliyatı kullanılmakta.