RİSK ANALİZİ EĞİTİMİ İş Sağlığı ve İş Güvenliği Uzmanı Kimya Y.Müh. SİBEL EBİLLER
TANIMLAR Tehlike nedir? Risk nedir? Neden/nasıl bir risk değerlendirmesi yapmalıyım? Bir risk değerlendirmesini nasıl yapabilirim?
TANIMLAR Tehlike; zarar verme potansiyeline sahip herhangi bir şey. Tehlikeler insana, mala ve prosese etki edebilir; Kazalara ve hastalıklara, ürün kaybına, makine hasarlarına, vb. sebep olabilir. Risk; bir tehlikeye maruziyet sonucu bir yaralanma ya da bir hastalığın meydana gelme olasılığının ve şiddetinin bileşkesine işaret eder.
Tehlike ve Risk Kavramları Bu durumda Köpek balığı; Tehlike midir? Risk midir? 4
Tehlike ve Risk Kavramları Bu durum için köpek balığı sadece bir TEHLİKEDİR. Suya girerseniz köpek balığı bir RİSK olur. RESİMDE BAŞKA TEHLİKE 5 VAR MIDIR?
Tehlike ve Risk Kavramları Diğer tehlikeler nelerdir? Hava Durumu Güneş Yağmur Rüzgar Deniz Ağaç Mevsim Korsanlar Gel-git Sağlık 6
TEHLİKE NEDİR? İnsanların yaralanmasına, hastalanmasına,malın veya malzemenin hasar görmesine,işyeri ortamının zarar görmesine veya bunların gerçekleşmesine sebep olabilecek kaynak veya durum. (TS 18001) Tehlike: Çalışma ortamındaki herhangi bir unsurun zarar verme potansiyelidir. 7
O L A S I L I K RİSK NEDİR? Risk = O x Ş O : Olasılık Ş : Şiddet (Zararın derecesi) Ş İ D D E T TEHLİKE DURUMUNDAKİ ZARARIN GERÇEKLEŞMESİ, MEYDANA GELMESİDİR. 8
RİSK DEĞERLENDİRMESİ NEDİR? Tüm proseslerde, riskin büyüklüğünü tahmin etmek ve riske tahammül edilip edilemeyeceğine karar vermek. (TS 18001) KABUL EDİLEBİLİR RİSK NEDİR? Kanuni zorunluluklar, işletmenin İSG politika ve uygulamaları dikkate alındığında kabul edilebilecek düzeye indirilmiş risk. 9
Risk Değerlendirmesi Takım tarafından mı yapılmalıdır? Birey tarafından mı yapılmalıdır? 10
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ RİSK DEĞERLENDİRMESİ YÖNETMELİĞİ Resmi Gazete Tarihi:29.12.2012 Resmi Gazete Sayısı: 28512
Risk değerlendirmesi ekibi MADDE 6 (1) Risk değerlendirmesi, işverenin oluşturduğu bir ekip tarafından gerçekleştirilir. Risk değerlendirmesi ekibi aşağıdakilerden oluşur. a) İşveren veya işveren vekili. b) İşyerinde sağlık ve güvenlik hizmetini yürüten iş güvenliği uzmanları ile işyeri hekimleri. c) İşyerindeki çalışan temsilcileri. ç) İşyerindeki destek elemanları. d) İşyerindeki bütün birimleri temsil edecek şekilde belirlenen ve işyerinde yürütülen çalışmalar, mevcut veya muhtemel tehlike kaynakları ile riskler konusunda bilgi sahibi çalışanlar. (2) İşveren, ihtiyaç duyulduğunda bu ekibe destek olmak üzere işyeri dışındaki kişi ve kuruluşlardan hizmet alabilir. (3) Risk değerlendirmesi çalışmalarının koordinasyonu işveren veya işveren tarafından ekip içinden görevlendirilen bir kişi tarafından da sağlanabilir. (4) İşveren, risk değerlendirmesi çalışmalarında görevlendirilen kişi veya kişilerin görevlerini yerine getirmeleri amacıyla araç, gereç, mekân ve zaman gibi gerekli bütün ihtiyaçlarını karşılar, görevlerini yürütmeleri sebebiyle hak ve yetkilerini kısıtlayamaz. (5) Risk değerlendirmesi çalışmalarında görevlendirilen kişi veya kişiler işveren tarafından sağlanan bilgi ve belgeleri korur ve gizli tutar.
MADDE 11 (1) Risk değerlendirmesi neler içermelidir? a) İşyerinin unvanı, adresi ve işverenin adı. b) Gerçekleştiren kişilerin isim ve unvanları ile bunlardan iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi olanların Bakanlıkça verilmiş belge bilgileri. c) Gerçekleştirildiği tarih ve geçerlilik tarihi. ç) Risk değerlendirmesi işyerindeki farklı bölümler için ayrı ayrı yapılmışsa her birinin adı. d) Belirlenen tehlike kaynakları ile tehlikeler. e) Tespit edilen riskler. f) Risk analizinde kullanılan yöntem veya yöntemler. g) Tespit edilen risklerin önem ve öncelik sırasını da içeren analiz sonuçları. ğ) Düzeltici ve önleyici kontrol tedbirleri, gerçekleştirilme tarihleri ve sonrasında tespit edilen risk seviyesi. (2) Risk değerlendirmesi dokümanının sayfaları numaralandırılarak; gerçekleştiren kişiler tarafından her sayfası paraflanıp, son sayfası imzalanır ve işyerinde saklanır. (3) Risk değerlendirmesi dokümanı elektronik ve benzeri ortamlarda hazırlanıp arşivlenebilir.
MADDE 12 :Risk değerlendirmesinin yenilenmesi (1) Yapılmış olan risk değerlendirmesi; tehlike sınıfına göre çok tehlikeli, tehlikeli ve az tehlikeli işyerlerinde sırasıyla en geç iki, dört ve altı yılda bir yenilenir. -İstisnalar
ÖRNEK OLAY
Ofis işletmelerine yönelik örnek risk değerlendirmesi Senaryonun belirlenmesi Yönetim ve finansal danışmanlık hizmetleri sağlayan ofisimiz, 10 katlı bir iş merkezinin 2 katını kiralık olarak kullanmaktadır. Bu ofisteki risk değerlendirmesini ofis müdürü gerçekleştirmiştir. Ofiste 18 çalışan bulunmakta ve bunlardan biri de tekerlekli sandalye kullanmaktadır. Ofiste tipik ofis mobilyaları ve ekipmanları kullanılmaktadır. Her katta yiyecek ve içeceklerin hazırlanabileceği bir mutfak, tuvalet ve lavabo bulunmaktadır.
Ofis işletmelerine yönelik örnek risk değerlendirmesi Her akşam bu ofisler,genel ofis temizlik yüklenicileri tarafından temizlenmektedir. Bu firma temizlik malzemelerini kendilerine ait kilitli bir depoda saklamaktadır. Ofis binası 2000 yılından önce inşa edilmiştir. Mülk sahibi binayı, asbestos varlığına karşı inceletmiş ve bu incelemenin sonuçlarını tüm kiracılar ile paylaşmıştır. Asbestos içeren maddeler bulunmuş ancak durumları iyi olmakla beraber, hasar görecek, çalışılan ya da etkilenilecek yerlerde olmadıkları tespit edilmiş ve öylece bırakılmalarına karar verilmiştir. Ofis binası, 7 gün 24 saat güvenlik kapsamında bulunmasına rağmen, hafta içi ve hafta sonu 21:00 ile 06:00 arasında kilitli tutulmaktadır.
ÇEKLİST YÖNTEMİ Adım 1: Hangi bilgileri toplamalıyım? Bu bilgileri nasıl toplayabilirim? Adım 2: Tehlikeleri nasıl belirleyebilirim? Adım 3: Bir tehlikeden kaynaklanan riski nasıl değerlendirebilirim? Adım 4: Tehlikelerden kaynaklanan riski yok etmek ya da azaltmak için yapacağım eylemleri nasıl planlamalıyım? Adım 5: Risk değerlendirmemi yazılı hale nasıl getirebilirim?
ADIM1:Hangi Bilgileri Toplamalıyım? İşyerinizin ve/veya işlerinizi yürüttüğünüz yerin konumu. Orada kimlerin çalıştığı: gebe, genç veya engelli işçilerinizin mesleki tehlikelere olağan olandan daha fazla maruz kalabilecekleri düşünülerek, bu işçilerinize daha fazla ihtimam gösterin. Kısmi süreli çalışan işçilerinizi, müteahhit firma işçilerini ve ziyaretçilerinizi ve işletme dışında çalışan (araç sürücüleri, müşterileri yerinde ziyaret eden işçilerinizi vb.) işçilerinizi de unutmayın. Hangi iş ekipmanını, maddeleri ve prosesi kullandığınız. İş kazası ve meslek hastalıkları ve kayıtlar
BU BİLGİLERİ NASIL TOPLAYABİLİRİM? İşyerinizde kullandığınız ekipmanın, malzemelerin ya da maddelerin teknik verileri, Teknolojik prosedürler ve iş rehberleri, İşyerinde yapılan gürültü, titreşim, gibi etkenlerin ve konfor şartlarının ölçüm sonuçları, İş kazaları ve meslek hastalıklarının kayıtları, Kimyasal maddelerin madde güvenlik bilgi formları, İlgili mevzuat ve standartlar, Bilimsel ve teknik literatür. Gözlem ve inceleme. Çalışanlar. İşyeri eklentileri.
ADIM2: ÇEKLİST
ADIM 3 OLASILIK Çok seyrek: Bir işçinin mesleki kariyeri boyunca gerçekleşmeyebilir. Orta sıklıkta: Bir işçinin mesleki kariyeri boyunca sadece birkaç kez gerçekleşebilir. Çok sık: Bir işçinin mesleki kariyeri boyunca defalarca gerçekleşebilir. Küçük çapta yaralanma: Uzun süreli rahatsızlık vermeyen kazalar ve hastalıklar (örneğin, küçük çizikler, göz tahrişleri, baş ağrıları vb. gibi).
ADIM 3 ŞİDDET Orta çapta yaralanma: İşgünü kaybı ile sonuçlanan kazalar ve hastalıklar (örneğin, yaralanmalar, basit kırıklar, incinmeler, vücudun bir bölümünde ikinci derece yanıklar, cilt alerjileri vb. gibi). Büyük zarar: Ağır ve kalıcı rahatsızlıklara neden olan kazalar ve hastalıklar (örneğin, ölümler, ampütasyon-kesilmeler, uzuv kayıplı kırıklar, kanser, vücudun büyük bir bölümünde ikinci ya da üçüncü derece yanıklar, vb. gibi).
ADIM 3 B. Bir tehlikeden kaynaklanan riskin kabul edilebilir ya da kabul edilemez olduğuna karar verin. Genelde: Yüksek risk kabul edilemez, Düşük ve orta risk kabul edilebilir. Eğer risk ilgili yasal gereklerle bağdaşmıyorsa o risk kabul edilemez.
ADIM4 Riskin yüksek ve kabul edilemez bir düzeyde olduğu değerlendirilmişse, ilkönce bunun azaltılması yönünde eylemler eylemlerin riskin bu düzeyin altına düşürülmesi yönünde planlanması tavsiye edilir. Risk orta düzeyde ve kabul edilebilir olarak değerlendirilmişse, eylemlerin riskin bu düzeyin altına düşürülmesi yönünde planlanması tavsiye edilir. Risk düşük düzeyde ve kabul edilebilir olarak değerlendirilmişse, riskin bu düzeyde kalmasının sağlanması gereklidir.
ADIM4 Koruyucu ve önleyici tedbirler şu öncelikler sıralamasına dikkat edilerek uygulanmalıdır: Tehlikeyi/riski ortadan kaldırın, Tehlikeyi/riski idari düzenlemelerle en aza indirin, Tehlikeyi/riski toplu koruma önlemleri ile en aza indirin, Tehlikeyi/riski uygun kişisel koruyucu donanım ile en aza indirin.
ADIM:5 "RİSK DEĞERLENDİRME FORMUNU" kullanarak risk değerlendirmesini her bir işyeri için yazılı hale getirebilirsiniz. Temel bilgileri kaydedin: Risk değerlendirmesinin yapıldığı işyerinin adı ve adresi, işyerinde çalışan kişilerin adları, değerlendirme tarihi ve değerlendirmeyi yapan kişilerin adları. RİSK DEĞERLENDİRME FORMU'nun 2 nci sütununda yer alan bölüme belirlediğiniz tehlikeleri (GENEL ÇEKLİST'te EVET dedikleriniz) kaydedin. Belirlediğiniz her bir tehlike için: 3 üncü sütuna bir tehlikeden kaynaklanan riskin azaltılması için uygulayacağınız koruyucu/önleyici tedbirleri kaydedin. Risk değerlendirmenizin sonuçlarını (örneğin, yüksek/kabul edilemez) 4 üncü sütuna kaydedin. 5 inci sütuna da riskin azaltılması için planlanan eylemlerinizi kaydedin
İş Yerinin Adı ve Adresi İş Yerinde Çalışan Sayısı Risk Değerlendirmesi yapanlar Tarih: NO TEHLİKE KORUYUCU TEDBİRLER TAHMİN EDİLEN RİSK RİSKİ AZALTMAK İÇİN PLANLANAN EYLEMLER
5X5 L TİPİ MATRİS YÖNTEMİ
TEŞEKKÜRLER