1 DENEY-2 (3-fazlı Asenkron Motorun boşta, kısadevre, yükte çalışması deneyleri ile motorun eşdeğer devre parametrelerinin çıkartılması ve çıkış karakteristiğinin oluşturulması) Deney Esnasında Kullanılacak Cihaz Ve Ekipmanlar Deneyin tüm adımları için aşağıdaki cihaz ve ekipmanların bulunması gerekir. Deneye başlamadan önce bunların masanızda bulunup bulunmadığını kontrol ediniz. Eğer eksikler varsa deney sorumlusundan yardım isteyerek tamamlayınız. 3-fazlı Asenkron Makine(ASM bakınız ekipmanların kullanımı Şekil-1), Manyetik Fren (bakınız ekipmanların kullanımı Şekil-5), Her grup başına 1 adet multimetre (MULTİMETRELERİ ÖĞRENCİ GETİRECEK), 3-faz ayarlanabilir enerji kaynağı-ayaklı-(bakınız ekipmanların kullanımı Şekil-9), Devir ölçümü için encoder, Yeterli miktarda bağlantı kabloları Deneyin Yapılışı Deney masanızda ve haricinde bulunan ayarlı tüm kaynakların gerilimlerini bağlantılara başlamadan önce masaya enerjiyi vererek minimum değere alıp (aksi söylenmedikçe tüm deneylere minimum gerilim ile başlanacaktır) masanın enerjisini kesiniz(özellikle ayaklı 3-fazlı ayarlanabilir enerji kaynağını değeri minumuma alınmalıdır). Daha sonra yukarıda sıralanan cihaz ve ekipmanların masanızda olduğunu kontrol ettikten sonra deneye başlayınız. Aşama-1 de Asenkron makineni boşta çalışma deneyi yapılacağından makine ve fren birbirinden ayrı olmalıdır. Yanınızda getirdiğiniz multimetre yardımı ile ASM nin U ve Z uçları arasındaki direnç değerini ölçerek rapor kısmında ilgili yere kaydediniz. Daha sonra aşağıda verilen Şekil-A daki gibi asenkron makineyi ve 3-fazlı ayarlanabilir enerji kaynağını birbirine bağlayınız. 3-fazlı ayarlanabilir enerji kaynağının gerilim değerinin minumumda olduğunu kontrol ettikten sonra masayı enerjilendiriniz. 3-fazlı ayarlanabilir enerji kaynağının değerini üzerinde ayar tuşları yardımıyla fazlar arası gerilmi yavaş yavaş 380V a çıkarınız. 380V da iken hat gerilimi, hat akımı ve cosφ değerlerini enerji kaynağının üzerindeki analizörden ölçerek deney föyü kısmındaki ilgili yerlere 1
2 yazınız ve ardından enerji kaynağını minumuma alarak masanın tüm enerjisini kesiniz. Şekil-A Aşama-2 Bu aşamada ASM nin kısadevre deneyi yapılacağı için masanızda bulunan motor ile makineyi birleştiriniz. Yine Şekil-A daki bağlantıyı yapınız. Ekipmanlar ve kullanımında verilen Şekil4 ve açıklamasına bakarak manyetik fren bağlantılarını gerçekleştiriniz. 3-fazlı ayarlanabilir enerji kaynağının geriliminin ve frenin minumumda olduğunda EMİN OLUNUZ!!! Ardından masayı enerjilendiriniz. Enerji kaynağının fazlar arası gerilmini minumumdan başlayarak yaklaşık 80-85 V arasında bir değere yavaşça getiriniz. Gerilmi ayarladıktan sonra frenin Start tuşuna basıp fren potansiyometresini yavaş yavaş motor duruna kadar çeviriniz. Yaklaşık 3 çeyrek tur (diğer bir ifadeyle 4 de 3 ü kadar veya 270 derece) çevirince motorun durmuş olması gerekir. Motor durduktan sonra hat gerilimi, hat akımı ve cosφ değerlerini enerji kaynağının üzerindeki analizörden ölçerek deney föyü kısmındaki ilgili yerlere yazınız ve ardından enerji kaynağını ve freni minumuma alarak masanın tüm enerjisini kesiniz. Aşama-3 Aşama-2 deki tüm bağlantılar aynı kalacaktır bu aşamada, fakat 3-faz ayarlanabilir enerji kaynağının gerilim değerinin ve fren değerinin minumumda 2
3 olduğundan emin olunuz. Ardından masayı enerjilendirerek, enerji kaynağının fazlar arası gerilim değerini 380V a çıkarınız (bu durumda makine 1490rpm- 1500rpm değerleri arasındaki bir hızla dönüyor olması lazım). Fren yardımı ile motor devir sayısını 1480, 1470,1460 ve 1450rpm değerlerine düşürerek bu devir sayılarındaki hat gerilimi, hat akımı ve cosφ değerlerini enerji kaynağının üzerindeki analizörden ölçerek deney föyü kısmındaki ilgili yerlere yazınız ve ardından enerji kaynağını minumuma alarak masanın tüm enerjisini kesiniz. 3
4 DENEY RAPORU N.Ö / İ.Ö (Deney No:2) Grup No:. Öğrenci Ad ve Soyadları:.... Ölçüm Değerleri Aşama-1 Stator (Rs) Direnci :. (Ω) Boşta Çalışmada Hat akımı Hat gerilimi ve Güç faktörü :..(A) /.(V) /.(cosφ) Kısa Devredeki Hat akımı Hat gerilimi ve Güç faktörü :..(A) /.(V) /.(cosφ) Yükte Çalışmadaki Değerler Devir Sayısı (rpm) Hat Gerilimi Hat Akımı cosφ 1480 1470 1460 1450 Sorular 1-Aşama-1 deki değerlere göre Xm mıknatıslanma reaktansını ve Rc demir kayıp direncini hesaplayınız. 4
5 2- Aşama-1 ve Aşama-2 de alınan ölçümlere göre Xs,Xr, Rs, Rr değerlerini hesaplayınız (Xr=Xs olarak alınız) 3- Soru 1 ve 2 de bulduğunuz eşdeğer devre parametrelerini kullanarak Aşama-3 deki her hız değerini için moment değerlerini hesaplayınız. 5
6 4- Bir önceki soruda hesaplanan 4 moment değeri ile hız değerinin değişini aşağıdaki grafiğe ölçekli olarak çiziniz. 5- Asenkron makinede moment-hız bölgeleri nedir, açıklayınız. 6