T.C. ADALET BAKANLIĞI ELEKTRONİK TEBLİGAT ŞİŞLİ-CEVAHİR / İSTANBUL 08 Ocak 2019 1
GENEL OLARAK TEBLİGAT Anayasanın Hak arama hürriyeti ni düzenleyen 36 ncı maddesine göre; Herkes, meşrû vasıta ve yollardan faydalanmak suretiyle yargı mercileri önünde davacı veya davalı olarak iddia ve savunma ile adil yargılanma hakkına sahiptir. İddia ve savunma hakkı ile adil yargılanma hakkının layıkıyla sağlanabilmesi ve korunabilmesi için tebligat işlemi nin doğru, hızlı ve etkin bir şekilde yerine getirilmesi gerekmektedir. Tebligat, genel olarak hukuki bir işlem hakkında, muhatabın yetkili mercii tarafından kanunun öngördüğü esas ve usullere uygun bir biçimde bilgilendirilmesi işlemi olarak tanımlanmaktadır. 2
TEBLİGATIN FONKSİYONLARI Tebligat işleminin temel olarak teslim, bilgilendirme ve belgelendirme fonksiyonları bulunmaktadır. Bu anlamda; Tebligatın doğru kişiye teslim edilmesi, Kişinin bilgilendirilmesi ve Yapılan bu işlemlerin belgelendirilmesi gerekmektedir. Tebligat, ister klasik yöntemle isterse elektronik tebligat yöntemiyle yapılsın bu gereklilikler yerine getirilmelidir. Ancak bu durumda kişilerin adil yargılanma, iddia ve savunmada bulunma, idari işlem ve eylemlerden haberdar olma ve gerektiğinde bunlara karşı kanun yoluna başvurma hakları korunabilir. 3
TEBLİGAT İŞLEMİNDE TARAFLAR Tebligat işlemi için; Tebligatı çıkaran birim (gönderici) Tebligat (teslim) işlemini gerçekleştiren kurum (aracı) Tebligatın muhatabı kişi (alıcı) gerekmektedir. 7201 sayılı Tebligat Kanunu klasik tebligat ve elektronik tebligat için tebligat işlemini gerçekleştirecek kurum olarak PTT yi yetkilendirmiştir. 4
GÖNDERİCİ BİRİMLER TEBLİGAT KANUNU (MD. 1) 7201 sayılı Tebligat Kanununun 1 inci maddesine göre; Kazaî merciler, 10/12/2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanununa ekli (I) sayılı cetvelde yer alan genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri, (II) sayılı cetvelde yer alan özel bütçeli idareler, (III) sayılı cetvelde yer alan düzenleyici ve denetleyici kurumlar, (IV) sayılı cetvelde yer alan sosyal güvenlik kurumları, Vakıf yükseköğretim kurumları, İl özel idareleri, belediyeler, köy hükmî şahsiyetleri, Barolar ve noterler tarafından yapılacak elektronik ortam da dâhil tüm tebligat, bu Kanun hükümlerine göre PTT veya memur vasıtasıyla yapılır. 5
ALICILAR (TEBLİGATIN MUHATAPLARI) 7201 sayılı 1 inci maddesinde düzenlenen gönderici birimlerce çıkarılacak tebligatın muhatapları (alıcıları) tüm gerçek ve tüzel kişilerdir. Bu anlamda gönderici birimler, alıcı da olabilir. 6
ELEKTRONİK TEBLİGAT 7201 sayılı Tebligat Kanununa 11/1/2011 tarihli ve 6099 sayılı Kanunun 2 nci maddesiyle Elektronik tebligat başlıklı 7/a maddesi eklenmiştir. Buna göre; Tebligata elverişli bir elektronik adres vererek bu adrese tebligat yapılmasını isteyen kişiye, elektronik yolla tebligat yapılabilir. (f.1) Anonim, limited ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlere elektronik yolla tebligat yapılması zorunludur. (f.2) Birinci ve ikinci fıkra hükümlerine göre elektronik yolla tebligatın zorunlu bir sebeple yapılamaması hâlinde bu Kanunda belirtilen diğer usullerle tebligat yapılır. (f.3) Elektronik yolla tebligat, muhatabın elektronik adresine ulaştığı tarihi izleyen beşinci günün sonunda yapılmış sayılır. (f.4) Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usûl ve esaslar yönetmelikle belirlenir. (f.5) 7
ŞİRKETLERİN DURUMU VE (KEP) Tacir olmanın genel hükümlerini düzenleyen 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununun 18 inci maddesine göre; Tacir, her türlü borcu için iflasa tabidir; ayrıca kanuna uygun bir ticaret unvanı seçmek, ticari işletmesini ticaret siciline tescil ettirmek ve bu Kanun hükümleri uyarınca gerekli ticari defterleri tutmakla da yükümlüdür. Her tacirin, ticaretine ait bütün faaliyetlerinde basiretli bir iş adamı gibi hareket etmesi gerekir. Tacirler arasında, diğer tarafı temerrüde düşürmeye, sözleşmeyi feshe, sözleşmeden dönmeye ilişkin ihbarlar veya ihtarlar noter aracılığıyla, taahhütlü mektupla, telgrafla veya güvenli elektronik imza kullanılarak kayıtlı elektronik posta sistemi ile yapılır. Tacir sıfatına bağlı olan diğer hükümler saklıdır. 8
KEP E İLİŞKİN DÜZENLEME (6102 SAYILI KANUN MD. 1525) 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununun 1525 inci maddesine göre; Kayıtlı elektronik posta sistemine, Bu sistemle yapılacak işlemler ile bunların sonuçlarına, Kayıtlı posta adresine sahip gerçek kişilere, işletmelere ve şirketlere, Kayıtlı elektronik posta hizmet sağlayıcılarının hak ve yükümlülüklerine, yetkilendirilmelerine ve denetlenmelerine ilişkin usul ve esaslar Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu tarafından, bu Kanunun yayımı tarihinden itibaren beş ay içinde yayımlanacak bir yönetmelikle düzenlenir. Bu yönetmelik 25/08/2011 tarihli ve 28036 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır. 9
YÜRÜRLÜK TARİHLERİ 7201 sayılı Tebligat Kanunu: 19/08/1959 6099 s. Kanun (7/a maddesi, diğer fıkralar): 19/01/2012 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu: 01/07/2012 KEP Yönetmeliği: 01/07/2012 6099 sayılı Kanun (7/a maddesi, f.2): 19/01/2013 Elektronik Tebligat Yönetmeliği 19/01/2013 10
7101 SK. VE ELEKTRONİK TEBLİGAT ZORUNLULUĞU Şirketler bakımından kanunla getirilen ve yönetmelikle de güçlendirilen elektronik tebligat zorunluluğu bir türlü uygulanamamıştır. Bu durumun önemli bir sebebi, elektronik tebligat zorunluluğunun hayata geçirilmesine ilişkin mekanizmaların kurulmamış olmasıdır. Mekanizmaların kurulması konusu tartışılırken kapsamın genişletilmesi de gündeme alınmış ve bu kapsamda hazırlanan kanun tasarısı, 28 Şubat 2018 tarihinde 7101 sayılı Kanun olarak TBMM de kabul edilmiştir. Bu kapsamda 7201 sayılı Kanunun 7/a maddesi değiştirilmiş ve anılan kanuna ek madde ve geçici madde ilave edilmiştir. Ek maddeyle elektronik tebligat adresinin oluşturulma usulü; geçici maddeyle ise, yürürlük tarihi itibariyle zorunluluğa tabi olanlar için elektronik tebligat adresi oluşturma ve teslim etme usulü düzenlenmiştir. Uygulamanın 01/01/2019 tarihinde yürürlüğe girmesi öngörülmüştür. 11
(7101 SK.) ELEKTRONİK TEBLİGAT ZORUNLULUĞUNUN KAPSAMI 7101 sayılı Kanunla, elektronik tebligat zorunluluğunun kapsamı genişletilmiştir. Buna göre aşağıda sayılan gerçek ve tüzel kişilere tebligatın elektronik yolla yapılması zorunludur: 5018 sayılı Kanuna ekli (I), (II), (III) ve (IV) sayılı cetvellerde yer alan kamu idareleri ile bunlara bağlı döner sermayeli kuruluşlar. 5018 sayılı Kanunda tanımlanan mahallî idareler. Özel kanunla kurulmuş diğer kamu kurum ve kuruluşları ile kanunla kurulan fonlar ve kefalet sandıkları. Kamu iktisadi teşebbüsleri ile bunların bağlı ortaklıkları, müessese ve işletmeleri. Sermayesinin yüzde ellisinden fazlası kamuya ait diğer ortaklıklar. Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve üst kuruluşları. Kanunla kurulanlar da dahil olmak üzere tüm özel hukuk tüzel kişileri. 12
(7101 SK.) ELEKTRONİK TEBLİGAT ZORUNLULUĞUNUN KAPSAMI Noterler. Baro levhasına yazılı avukatlar. Sicile kayıtlı arabulucular ve bilirkişiler. İdareleri, kamu iktisadi teşebbüslerini veya sermayesinin yüzde ellisinden fazlası kamuya ait diğer ortaklıkları; adli ve idari yargı mercileri, icra müdürlükleri veya hakemler nezdinde vekil sıfatıyla temsile yetkili olan kişilerin bağlı bulunduğu birim. Ayrıca bu sayılanların dışında kalan gerçek ve tüzel kişilere, talepleri hâlinde elektronik tebligat adresi verilecektir. Bu durumda bu kişilere de tebligatın elektronik yolla yapılması zorunlu olacaktır. 13
7101 SK. İLE DEĞİŞİK 7/a MADDESİ 7201 sayılı Kanunun 7/a maddesinin birinci ve ikinci fıkra hükümlerine göre elektronik yolla tebligatın zorunlu bir sebeple yapılamaması hâlinde bu Kanunda belirtilen diğer usullerle tebligat yapılacaktır. Bu hüküm sistemde herhangi bir sıkıntı yaşanması durumuna karşı tedbir amaçlı düzenlenmiştir. Elektronik yolla tebligat, muhatabın elektronik adresine ulaştığı tarihi izleyen beşinci günün sonunda yapılmış sayılacaktır. Elektronik tebligat işlemleri, PTT tarafından kurulan ve işletilen Ulusal Elektronik Tebligat Sistemi üzerinden yürütülecektir. 14
7101 SK. İLE DEĞİŞİK 7/a MADDESİ PTT, sistemin ve bu sistemde kayıtlı verilerin güvenliği ile muhafazasını sağlayacak her türlü tedbiri de alacaktır. PTT, sisteme kaydedilen kişisel verilerin güvenliğini 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanununun ilgili hükümleri uyarınca koruyacaktır. Kanunun 7/a maddesinin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle belirlenecektir. Halen Bakanlığımız bünyesinde yönetmelik hazırlama çalışmaları yürütülmektedir. 15
7101 SK İLE GETİRİLEN GEÇİCİ MADDE HÜKMÜ Elektronik tebligat zorunluluğuna tabi kılınan gerçek ve tüzel kişiler için adres oluşturulması ve teslimi ile sistemin faaliyete geçirilme sürecine ilişkin olarak 7201 sayılı Kanuna geçici 2 nci madde ilave edilmiştir. Buna göre Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten (15 Mart 2018 tarihinden) itibaren bir ay içinde PTT, elektronik tebligat adreslerini oluşturmak amacıyla ihtiyaç duyduğu tüm bilgi ve belgeleri ilgilisine göre; İlgili kamu kurum veya kuruluşundan, Mahallî idareler bakımından İçişleri Bakanlığından, İlgili kamu iktisadi teşebbüsünden, İlgili kamuya ait ortaklıktan, Şirketler ve kooperatifler bakımından Gümrük ve Ticaret Bakanlığından, İlgili kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşu veya üst kuruluşundan, Türkiye Noterler Birliğinden, Türkiye Barolar Birliğinden, isteyecektir. 16
7101 SK İLE GETİRİLEN GEÇİCİ MADDE HÜKMÜ İlgili kurum, kuruluş veya birlik, talep edilen bilgileri bir ay içinde PTT ye bildirmek zorundadır. PTT, elektronik tebligat adreslerini, bu bilgileri esas almak suretiyle üç ay içinde oluşturacaktır. PTT oluşturulan elektronik tebligat adreslerini, adres sahiplerine teslim edilmek üzere, ilgili kurum, kuruluş veya birliğe gönderecek ve teslim işlemi gerçekleştikten sonra bu adresleri, tebligat çıkarmaya yetkili makam ve mercilerin kullanımına sunacaktır. Sistemin, alt yapının tamamlanmasını müteakip 01 Ocak 2019 tarihinde tam anlamıyla faaliyete geçmesi öngörülmüştür. 17
7101 SK İLE GETİRİLEN EK MADDE HÜKMÜ 7101 sayılı Kanunla 7201 sayılı Kanuna ek madde ilave edilmiştir. Buna göre; PTT, Kanunun 7/a maddesi kapsamında kalan tüm gerçek ve tüzel kişiler için MERNİS veya MERSİS bilgilerini kullanarak teklik esasına göre elektronik tebligat adresi oluşturacak ve sistemde kaydedecektir. Oluşturulan elektronik tebligat adresleri, adres sahiplerine teslim edilmek üzere, ilgili kurum, kuruluş veya birliğe gönderilecektir. Adresler, 7/a maddesinin ikinci fıkrası kapsamında kalan kişilere doğrudan teslim edilecektir. Adresler, adres sahibine teslim edildikten sonra tebligat çıkarmaya yetkili makam ve mercilerin kullanımına sunulacaktır. 18
7101 SK İLE GETİRİLEN EK MADDE HÜKMÜ Kurum, kuruluş veya birlikler ile gerçek veya tüzel kişilerin süreç içinde elektronik tebligat zorunluluğuna tabi olmaları veya bunlar hakkında elektronik tebligat zorunluluğunun ortadan kalkması hâllerinde gerekli bildirimler, ilgili kurum, kuruluş veya birlik tarafından bir ay içinde yapılacak ve bildirimi takip eden bir ay içinde PTT tarafından gerekli işlem yapılacaktır. PTT, elektronik tebligat sisteminin yürütülmesi için gerekli bilgi ve belgeleri ilgili kurum, kuruluş veya birliklerden isteyecektir. İlgili kurum, kuruluş veya birlikler, talep edilen bilgi ve belgeleri PTT ye göndermek zorundadır. 19
ELEKTRONİK TEBLİGATIN AVANTAJLARI Resmi işlemler hızlı yapılacak, Kayıtlı elektronik posta yasal kanıt olarak kullanılabilecek, Teslim etme ve okunma garantisi sunacak, teslim edildikten beş gün sonra alıcısı tarafından yasal olarak okundu kabul edilecek, Gönderiye müdahale önlenecek, gönderinin bütünlüğü güvence altına alınacak, Bilgi akışının hızlı ve güvenli ilerlemesini sağlanacak, Posta ve arşivleme maliyetlerinin düşmesini sağlanacak, Kağıt kullanımı ortadan kaldırılarak çevrenin korunmasında katkı sağlanacaktır. 20
ELEKTRONİK TEBLİGATIN GÜVENLİĞİ Ulusal Elektronik Tebligat Sisteminde, kamu kurum ve kuruluşlarının PTT ile aralarında oluşturulacak entegrasyon altyapısının, sadece kamu Kurumlarının arasındaki güvenli bağlantı ihtiyacını karşılayan Kamunet ağı üzerinden sağlanması planlanmaktadır. E-Tebligat sisteminde elektronik imza ve zaman damgası kullanılarak; Gönderici teyidi, Alıcı teyidi, İçeriğin değişmediği teyidi, Gönderim ve alım zamanlarının ispatı PTT tarafından garanti edilecek ve hukuken geçerli delil seti oluşturacak şekilde deliller 30 sene muhafaza edilecektir. 21
ELEKTRONİK TEBLİGATIN GÜVENLİĞİ Elektronik Tebligat Sistemi önemli kural ve standartlara uyumlu bir şekilde tüm güvenlik ve gizlilik kriterleri göz önüne alınarak kurgulanacaktır. Bu kriterler: ETSI TS 102 640: Avrupa Telekomünikasyon Standartları Enstitüsü Teknik Özellikleri TS ISO/IEC 27001 veya ISO/IEC 27001: Bilgi Güvenliği Yönetim Sistemi BS10012: Kişisel Verilerin Korunması Standardı ISO/IEC 27031: İş Sürekliliği Yönetim Sistemi. olarak belirlenmiştir. 22
TEBLİGAT SAYILARI VE TASARRUF PTT tarafından 2017 yılında gerçekleştirilen toplam 75 milyon tebligat işleminin 1.700.000 adedi elektronik tebligat yoluyla gerçekleştirilmiştir. Değişiklik sonrasında 75 milyon tebligatın 52 milyonunun elektronik tebligata dönüşeceği öngörülmektedir. Öngörülen tasarruf miktarı da 420 milyon Türk Lirasıdır. Değişiklik sonrasında, 2017 yılı verileri nazara alındığında yargı mercilerinin 40 milyon tebligatının 28 milyonunun elektronik tebligata dönüşeceği öngörülmektedir. Burada öngörülen tasarruf miktarı 224 milyon Türk Lirasıdır. 23
TEBLİGAT SAYILARI VE TASARRUF Mali tasarruf ve zamandan yapılacak tasarruf ile işlemlerin hızlandırılmasının sağlayacağı memnuniyet yanında, kâğıttan ve personelden de ayrıca tasarruf yapılabilecektir. Süreç içinde sistemin tam olarak işlerlik kazanmasıyla tüm tebligat iletilerinin elektronik tebligat olacağı öngörüsü ile hesaplama yapılırsa bu mali kazanç 75 milyon gönderi için; 600 milyon Türk Lirasına dahi ulaşabilecektir. 24
TEBLİGAT SAYILARI VE TASARRUF 2015-2017 yılı UYAP ortamında yapılan elektronik tebligat sayılarına bakıldığında, elektronik tebligat kullanım oranlarındaki artış göze çarpmaktadır. Toplam tebligat içinde elektronik tebligat oranı 2017 yılında yaklaşık %4 olmasına rağmen yapılan tasarruf miktarı ise etkileyici düzeydedir. Buna göre 2017 yılında yaklaşık 7.838.000,00 TL tasarruf sağlanmıştır. YIL 2015 2016 2017 TOPLAM FİZİKİ TEBLİGAT SAYILARI E-TEBLİGAT SAYILARI 41.022.081 40.264.013 39.920.772 121.206.866 53.817 603.392 1.741.854 2.399.063 25
TEBLİGAT ÜCRETLERİ PTT tarafından elektronik tebligat adresini kurumsal olarak kullanacak tüzel kişiliğe sahip alıcılardan kullanacakları elektronik tebligat hesabının kapasitesi, SMS iletisi ve cevap iletisi gibi hizmet kalemlerinin karşılanması için cüzi miktarda abonelik ücreti alınması, Elektronik tebligat adresi alacak gerçek kişilerden abonelik ücreti alınmaması planlanmaktadır. 26
T.C. ADALET BAKANLIĞI SABRINIZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİZ 27