HAFTALIK EKONOMİ VE FİNANS BÜLTENİ İKTİSADİ ARAŞTIRMALAR BÖLÜMÜ / 11 İktisadi Araştırmalar Bölümü İzlem Erdem - Müdür +90 (212) 316 16 50 izlem.erdem@isbank.com.tr Figen Yılmaz - Müd. Yrd. +90 (212) 316 16 78 figen.yilmaz@isbank.com.tr Özgür Demirtaş - İktisat Uzmanı +90 (212) 316 16 85 ozgur.demirtas@isbank.com.tr Aslı Göksun Şat - İktisat Uzm. Yrd. +90 (212) 316 16 94 goksun.sat@isbank.com.tr İlker Şahin - İktisat Uzm. Yrd. +90 (212) 316 16 82 ilker.sahin@isbank.com.tr Özge Çataklı - İktisat Uzm. Yrd. +90 (212) 316 16 89 ozge.catakli@isbank.com.tr Neden Önemli TÜİK Sanayi Üretim Endeksi TÜİK tarafından 2005=100 bazlı olarak yayımlanan Aylık Sanayi Üretim Endeksi, NACE Rev 1.1 de belirtilen enerji, imalat sanayi ve madencilik ve taşocakçılığı sektörlerini kapsamakta olup TÜİK tarafından aylık olarak anketlerle derlenen verilere dayanmaktadır. Sanayi kesiminde 20 den fazla çalışanla faaliyet gösteren şirketlerin toplam katma değerinin %80 ini kapsayan bir örnekleme sahip olan endeks, geniş kapsamı ve içerdiği alt sektörlere ilişkin detaylar dolayısıyla Türk reel sektörüne ilişkin en önemli bilgi kaynaklarından biridir. Haftaya Bakış Geçen hafta Türkiye de açıklanan iki önemli veri, TÜİK Ocak ayı Sanayi Üretim Endeksi ve TCMB Ocak ayı ödemeler dengesi istatistikleriydi. Yurtdışında ise ABD perakende satışlar ve dış ticaret verileri ile Euro Bölgesi nde açıklanan sanayi üretimi ve dış ticaret verileri takip edildi. TÜİK tarafından açıklanan verilere göre Sanayi Üretim Endeksi Ocak ayında, bir önceki yılın aynı ayına göre %12,1 artarken, bir önceki aya göre %15,3 geriledi. Diğer taraftan mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış endeks, bir önceki aya göre %0,3 artış kaydetti. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış serinin, sanayi üretiminde dip nokta olan 96,6 seviyesinin görüldüğü Ocak 2009 dan sonra teşvik ve önlem paketlerinin de etkisiyle yıl içinde tedricen yükseldiği ve Kasım 2009 da 110,7 değerini aldığı, ancak bu noktadan sonra yatay bir seyir izlemeye başladığı gözleniyor. TCMB nin açıkladığı ödemeler dengesi verilerine göre Ocak ta cari açık, geçen yılın aynı ayına göre %503 artarak TL2,96 milyar oldu. Cari açıktaki artışın nedeni olan dış ticaret açığı da yine geçen yılın Ocak ayına göre %597 arttı ve TL2,7 milyar seviyesine yükseldi. ABD de, olumsuz hava koşullarının da etkisiyle Şubat ayında %0,2 gerilemesi beklenen perakende satışlar, beklentilerin aksine %0,3 arttı. Otomobil satışları hariç perakende satışlardaki artış da %0,8 oldu. Diğer taraftan Şubat ta 73,6 seviyesinde olan ve 74 e yükselmesi beklenen Reuters/Michigan Üniversitesi Tüketici Güven Endeksi, Mart ayında gerileyerek 72,5 oldu. Endeksin beklentilerle ilgili alt kalemlerinin de olumsuz gelmesi, tüketicilerin önümüzdeki aylara ilişkin olarak ekonomide iyileşme beklentilerinin zayıf olduğuna işaret ediyor. ABD- nin dış ticaret açığı ise Ocak ta beklenmedik bir şekilde daralarak $37,3 milyara düştü. Ocak ayında ABD nin ihracatı %0,3 gerilerken, yükselen petrol fiyatlarına rağmen ithalattaki azalma %1,7 oldu. Bu gerileme, Aralık ayında hem ithalatta hem ihracatta kaydedilen önemli yükselişlerin ardından geldiği için iç ve dış talebin seyrine ilişkin sonuçlar çıkartmadan önce önümüzdeki ayların verilerinin de beklenmesi gerekiyor. Euro Bölgesi nde sanayi üretimi, mevsimsellikten arındırılmış verilerle, Ocak ta bir önceki aya göre %1,7 arttı. Enerji, aramalı, dayanıklı tüketim malları üretimi artarken; sermaye malları ve dayanıksız tüketim malları üretimi %0,3 oranında geriledi. Toplam sanayi üretimindeki artışlar Almanya da %1,6, Fransa da %1,5, İtalya da %2,6 oranlarında gerçekleşirken; İngiltere de toplam sanayi üretimi %0,3 geriledi. Almanya nın dış ticaret fazlası, Aralık taki 16,6 milyar seviyesinden Ocak ta 8,7 milyara geriledi. Bu gelişmede, ihracattaki gerilemeyle birlikte ithalattaki artış da etkili oldu. Fransa - da dış ticaret açığı Aralık a göre bir miktar düştü ve 3,68 milyar olarak belirlendi. İngiltere - de ise dış ticaret açığı artarak 7,99 milyar oldu ve son 17 ayın en yüksek seviyesine geldi. İthalat %1,6 gerilerken, ihracattaki düşüşün %6,9 oranında gerçekleşmesi, dış ticaret açığını artırdı. Para birimindeki değer kaybına rağmen miktar bazında ihracatın %8 gerilemesi, olumsuz bir gelişme olarak yorumlanıyor. İmalat sanayi alt sektörlerine ait endekslere, NACE Rev 1.1 sınıflandırmasına göre çok geniş bir detay seviyesinde TÜİK veritabanlarından ulaşılabilmektedir.
Mar.09 Nis.09 May.09 Haz.09 Tem.09 Ağu.09 Eyl.09 Eki.09 Kas.09 Ara.09 Oca.10 Şub.10 Mar.10 Hisse Senedi Piyasaları ENDEKS 05.Mar 12.Mar Değişim İMKB-100 52.626 52.233 -%0,75 İMKB-30 65.234 64.863 -%0,57 Sınai 40.854 40.749 -%0,26 Hizmetler 34.817 34.805 -%0,03 Mali 79.518 78.463 -%1,33 Hacim (milyon TL) İMKB-100 3.000 2.500 54.000 2.000 52.500 1.500 1.000 51.000 500 49.500 05.Mar 08.Mar 09..Mar 11.Mar 12.Mar Kaynak: İMKB İşlem Hacmi İMKB-100 Endeksi Geçtiğimiz hafta Citigroup un mali durumuna ilişkin yapılan olumlu açıklamalar paralelinde, ABD de hisse senedi piyasaları bankacılık hisseleri önderliğinde alıcılı seyretti. Yurtiçinde ise İMKB, Türkiye nin IMF ile 20. kez stand-by anlaşması yapması olasılığının en az 1 yıl ortadan kalkmasıyla düşüş kaydetti. Bu konuyla ilgili belirsizliğin bir süredir devam etmesi ve hükümet tarafından yapılan açıklamaların piyasalardaki tedirginliği azaltması nedeniyle, İMKB de gerçekleşen satışlar nispeten sınırlı düzeyde kaldı. İMKB de haftalık bazda en yüksek düşüş mali kuruluşların endeksinde %1,33 oranında gerçekleşti. İMKB-100 endeksi ise haftayı %0,75 gerileyerek 52.233 puandan kapattı. IMF ile stand-by anlaşmasının yapılmayacağının kesinleşmesi nedeniyle IMKB de bu hafta da satıcılı bir seyir izlenmesini bekliyoruz. Tahvil-Bono Piyasaları TAHVİL-BONO Değişim BİLEŞİK FAİZLERİ (%) 05.Mar 12.Mar (Puan) TRT161111T14 9,15 9,18 0,03 TRT190111T13 7,92 7,93 0,01 TRT031110T10 7,60 7,43-0,17 TRT090113T13 9,98 9,94-0,04 TRT020211T11 7,99 7,89-0,10 İMKB DİBS Fiyat Endeksi 133,76 134,48 0,72 %8,00 %7,00 %6,00 %5,00 %4,00 %3,00 %2,00 %1,00 %0,00 Beklenen Reel Faiz (%) %0,83 Kaynak: İMKB Tahvil-bono piyasası geçtiğimiz haftaya küresel piyasalardaki olumlu havanın etkisiyle alımlarla başladı. Ancak, IMF ile stand-by anlaşmasının yapılmayacağının açıklanması piyasaya sınırlı da olsa satış getirirken, Hazine ihalelerine gelen talep de beklentileri karşılayamadı. Hafta sonuna doğru ise tepki alımları ile faizlerin bir miktar gevşediği gözlendi. 16.11.2011 itfa tarihli gösterge tahvilin bileşik faizi haftayı 3 baz puanlık yükselişle %9,18 seviyesinden kapattı. Bu hafta, TCMB nin PPK toplantısında gelecek dönem politikasına ilişkin vereceği ipuçlarının yanı sıra iç ve dış piyasalardaki gelişmelerin yakından izleneceğini; tahvil-bono faizlerinin %9,00-9,30 bandında hareket edeceğini düşünüyoruz. 2
Mar.09 Nis.09 May.09 Haz.09 Tem.09 Ağu.09 Eyl.09 Eki.09 Kas.09 Ara.09 Oca.10 Şub.10 Mar.10 Mar 09 Döviz Piyasaları DÖVİZ KURLARI 05.Mar 12.Mar Değişim Dolar (¹) 1,5383 1,5190 -%1,25 Euro (¹) 2,0896 2,0896 %0,00 Sepet (²) 3,1473 3,1280 -%0,61 /$ Paritesi (³) 1,3621 1,3761 %1,03 $/Yen Paritesi (³) 90,29 90,46 %0,19 (¹) TCMB'nin gösterge niteliğindeki döviz alış kurudur. (²) 1$ + 0,77 (³) Uluslararası piyasalardaki kapanış verileridir. 1,65 1,60 1,55 1,50 1,45 1,40 1,35 1,30 1,25 1,20 1,15 / $ $ / / $ $ / 115 110 105 100 95 90 85 80 Geçtiğimiz hafta döviz piyasasında dar bantta ama dalgalı bir seyir izlendi. Euro Alanı ekonomilerine dönük kaygıların canlılığını korumaya devam etmesinin yanı sıra çeşitli kredi derecelendirme kuruluşlarının Yunanistan ve Portekiz başta olmak üzere Euro Alanı ndaki problemli ülkelere dönük not düşürme ihtimalini yineliyor olmaları, özellikle Euro üzerinde belirgin bir baskı oluşturuyor. Bununla birlikte /$ paritesinin geldiği düşük seviyeler, paritenin daha da gerilemesini engelliyor. Ayrıca, hafta sonuna doğru Dolar üzerinde oluşan küresel satış baskısı pariteyi tekrar yukarı taşıdı. Haftalık bazda %1 yükselen /$ paritesi 1,3761 değerini aldı. Kötü gelen makroekonomik verilerin ardından Japonya Merkez Bankası nın para politikasını bir nebze daha gevşetebileceği haberleriyle Yen hafif geriledi. Buna bağlı olarak $/ paritesi haftayı %0,2 artışla 90,46 seviyesinden kapattı. Yurt içinde TL Dolar karşısında değer kaybederken, Euro karşısında değerini korudu. Bu hafta, TCMB Para Piyasası Kurulu nun yanı sıra ABD ve Japonya Merkez Bankaları toplantıları yapılacak. Herhangi bir faiz değişikliğinin öngörülmediği bu toplantıların ardından yapılacak açıklamalar piyasalar tarafından yakından izlenecek. Eurotahvil Piyasaları EUROTAHVİL HAFTALIK DEĞİŞİM Değişim 05.Mar 12.Mar (Puan) EMBI+ Endeks 505,38 510,01 4,63 Spread 273 260-13 Türkiye Endeks 348,29 349,14 0,85 Spread 215 212-3 55 45 35 25 15 5 VIX Endeksi 17,58 Kaynak: JP Morgan Gelişmekte olan ülke eurotahvilleri piyasası, Fransa dan gelen, gerektiği takdirde AB nin Yunanistan a yardım edeceği ve Dubai World ün borcunun yeniden yapılandırılması için yatırımcılara bir plan sunacağı yönündeki açıklamalar paralelinde haftaya alımlarla başladı. Diğer taraftan, Çin de tüketici enflasyonunun öngörülerin üzerinde gerçekleşmesine paralel olarak Çin Merkez Bankası nın faiz artırımına başlayabileceği yönündeki algılamalar, ABD de tüketici güveninin beklentilerin altında kalması, kredi derecelendirme kuruluşu Fitch in Portekiz in kredi notunun indirilebileceğine ve İngiltere nin bütçe açığına işaret eden açıklamaları piyasalardaki risk algılamasını artırdı. Türk eurotahvilleri de IMF ile anlaşma yapılması ihtimalinin ortadan kalkmasıyla satıcılı seyretti. Ancak, hafta sonuna doğru Romanya ve İsrail eurotahvillerine gelen yoğun talep paralelinde risk primleri bir miktar gevşedi. Gelişmekte olan ülke eurotahvillerinin risk primleri, bir önceki haftaya göre 13 baz puan azalarak 260, Türk eurotahvillerinin risk primi 3 baz puan azalarak 212 seviyesine geriledi. Küresel risk algılamasını gösteren VIX endeksi de geçtiğimiz hafta bulunduğu 17,42 seviyesinden 17,58 seviyesine yükseldi. 3
Mar 09 Mar 09 Emtia Piyasaları Altın Petrol $/ons $/varil 1.300,00 1.200,00 1.102 90,00 80,00 78,57 1.100,00 70,00 1.000,00 60,00 900,00 50,00 800,00 40,00 700,00 30,00 Önceki haftalarda döviz piyasalarındaki seyre bağlı olarak yukarı yönlü hareket eden altın fiyatlarının, geçtiğimiz hafta yüksek seviyeden gelen kâr realizasyonları ve emtia piyasalarında yaşanan satışlar paralelinde gerilediği gözlendi. Haftalık bazda %2,6 gerileyen altın fiyatları $/ons 1.102,05 e indi. Geçtiğimiz hafta ABD petrol stoklarındaki gerileme ve ekonomik toparlanmanın petrol talebine olumlu yansıyacağı algısına rağmen, OPEC ülkelerinin yılın II. çeyreğinde petrol arzında kısıntıya gitmeyip kotaların üzerinde sevkiyata devam edeceği haberleriyle petrol fiyatları geriledi. Petrol fiyatlarının düşüşünde emtia fiyatlarındaki genel seyir de etkili oldu. Brent türü petrolün spot fiyatı haftalık bazda %0,9 gerileyerek $/varil 78,57 seviyesine indi. Bu Haftanın Gündemi 15 Mart TÜIK Aralık 2009 Dönemi İşgücü İstatistikleri (İşsizlik Oranı Gerçekleşme: %13,5) TUİK Ocak Ayı Sanayi Ciro ve Sipariş Endeksleri ABD Şubat Ayı Sanayi Üretimi Verisi (Gerçekleşme Aylık: %0,1 Artış) Euro Alanı 2009 Yılı IV. çeyrek İstihdam Verileri (Gerçekleşme:%0,2 Azalış) 16 Mart TÜİK Şubat Ayı Tüketici Güven Endeksi ABD Merkez Bankası (FED) Açık Piyasa Komitesi (FOMC) Toplantısı ve Basın Açıklaması (Piyasa Beklentisi: Faizler Değişmeyecek) ABD Şubat Ayı Yeni Konut İnşaatları (Piyasa Beklentisi: 570 Bin Adet) Euro Alanı Şubat Ayı Tüketici Fiyat Enflasyonu (HICP) (Piyasa Beklentisi Aylık:%0,9) 17 Mart Hazine İç Borç Ödemesi (TL56 Milyon) ABD Şubat Ayı Üretici Fiyat Enflasyonu (PPI) (Piyasa Beklentisi Aylık: -%0,2, Çekirdek Aylık: %0,1) Japonya Merkez Bankası (BOJ) Faiz Kararı (Piyasa Beklentisi: Faizler Değişmeyecek) 18 Mart TCMB Para Politikası Kurulu Toplantısı (Tahminimiz: Faizler Değişmeyecek) ABD Şubat Ayı Tüketici Fiyat Enflasyonu (CPI) (Piyasa Beklentisi Aylık: %0,1, Çekirdek Aylık: %0,1) Euro Alanı Ocak Ayı Dış Ticaret Verisi 19 Mart TOBB Şubat Ayı Kurulan ve Kapanan Şirketler 4
Uyarı Notu: Bu rapor Türkiye İş Bankası A.Ş. tarafından güvenilir olduğuna inanılan kamuya açık kaynaklardan elde edilen bilgiler kullanılmak suretiyle, sadece bilgilendirme amacıyla hazırlanmış olup, hiçbir şekilde finansal enstrümanların alım veya satımı konusunda tavsiye veya finansal danışmanlık hizmeti sağlanması olarak yorumlanmamalıdır. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgilerin doğru ve tam olması konusunda herhangi bir şekilde garanti vermemektedir. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgilerde herhangi bir bildirimde bulunmaksızın değişiklik yapma hakkına sahiptir. Bu rapor ve içindeki bilgilerin kullanılması nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak oluşacak zararlardan Türkiye İş Bankası A.Ş. hiçbir şekilde sorumluluk kabul etmemektedir. İşbu rapor üzerinde Bankamızın telif hakkı olup, Bankamızın yazılı izni alınmaksızın herhangi bir kişi tarafından, herhangi bir amaçla, kısmen veya tamamen çoğaltılamaz, dağıtılamaz veya yayınlanamaz. Tüm haklarımız saklıdır. 5