Kentsel Siyaset - 2 Doç. Dr. Ahmet MUTLU SİYASET NEDİR? Araştırma Soruları 1. Siyaset ve politika ne demektir? 2. Siyaset ne zaman ortaya çıkmıştır? 3. Siyaset-devlet ilişkisi nasıldır? 4. Geçmişten bugüne siyaset-devlet ilişkisi/gelişimi nasıl olmuştur? 5. Kentsel siyasetin konusu nedir? 6. Kentsel siyasetin aktörleri kimlerdir? 7. Kentsel siyasetin merkezinde hangi kurumlar vardır) 8. Yerel yönetimlerin kentsel siyaset işlevleri nelerdir? 1
SİYASET/POLİTİKA NEDİR? Yunanca «polis» ve politika Politika, toplumun halka dair yaptığı tüm etkinliklerdir. (Aristoteles) Yunan şehir devletlerinde, şehirli yurttaşların yönetilmesi Siyaset kelimesi ise Arapça olup, Seyis (At Bakıcısı) kelimesinden türemiştir. SİYASET NEDİR? Siyaset, yönetim işleri ve şehirleşme-yurttaşlık ilişkisi ile ortaya çıkmıştır. Buna göre siyaset veya politika, devlet işlerini düzenleme ve yürütme sanatıyla ilgili özel görüş veya anlayışı ifade eder. SİYASET NEDİR? Yunan siyasal yaşamında siyaset, "polis"e veya devlete ait etkinlikler biçiminde tanımlanmıştır. Politika bilimi (politoloji) politik hareketler ve güç edinilmesi ve kullanımı konusunu inceler. SİYASET NE ZAMANDAN BERİ VAR? İnsanlığın siyaset ile haşır neşir olması, Yunan şehir devletlerinden önce başlar. İlk işbölümünün ortaya çıkışı, Kadın ile erkek arasındaki toplumsal cinsiyet ayrımlarının belirginleşmesi, İnsan türünün alet yapımı ve teknik üretim ile beraber doğayı kontrol altına almayı becermesi, 2
TARİHTE SİYASET AYGITININ İŞLETİLMESİ İnsan topluluklarının belirli organizasyonlar etrafında bir araya gelerek akrabalık yahut klan bağlarıyla yapılamayacak kimi işleri daha üst bir kuruma kendi iradeleriyle ya da zorla devretmeleri sonucu gerçekleşmiştir. Siyaset devlet olgusuyla yakından ilişkilidir. Siyaset, insanlığın işbölümü ve sınıflı toplum yapısına geçiş yaptığı dönemden sonra ortaya çıkan bir olgudur. Eğer siyaset bir yönetme-yönetilme ilişkisi ise «devlet», yönetenlerin tarih boyunca değişik biçimlerde kullandığı aygıtın ismidir. Kimin avlanacağından kimin savaşacağına, kimin ne kadar pay alacağına, baltanın kimin mülkiyetinde olacağına kadar bir dizi insan faaliyetine karar verecek olan mekanizma, daha sonra «devlet» olgusunu ortaya çıkarmıştır. 3
Siyaset-Devlet İlişkisi Devlet bir nedenden çok sonuçtur. Devlet, tarihsel süreçte siyaset mekanizmasının çeşitli biçimde işlemesinin bir sonucudur. Tarım ve din toplumlarında modern anlamda devlet yoktu. Egemenlik kralın, hükümdarın, dini liderindi. Siyaset-Devlet İlişkisi Avrupa ve Amerika devrimleriyle devlet gücü, mutlakiyetten meşrutiyete ve cumhuriyete yönelen toplumsal sözleşmeye dayandırıldı. Hukukilik kabul edilerek, bağımsız yargının denetimine izin verildi, Meclis iradesi halkın iradesiyle bütünleştirildi. NİN GELİŞMESİ Geçmişten bu güne devlet; Kutsaldan bireye, vesayetçilikten özerkliğe, merkeziyetçilikten ademimerkeziyetçiliğe, devletçilikten piyasacılığa, ırkçılıktan çoğulculuğa, gizlilikten şeffaflığa doğru gelişti. 4
NİN GELİŞMESİ Günümüzde; Devlet, hukuki bir üstyapıyı temsil eden politik düzey iken, Siyaset, sınıflar arasındaki mücadele olarak farklı kerteler haline gelmiş durumdadır. Kentsel/Yerel Siyaset Nedir? Yerel düzeydeki kaynak ve olanakların kullanılarak, yerel ölçekteki yurttaşların mutluluk, refah ve adaletini sağlamak üzere, yerel iktidar ve otorite üzerinden yerel toplumu idare etme sanatıdır. Yerel siyaset kavramı, yerel düzeyde siyaset yapılmasını anlatır. Bir siyasal etkinliğin yerel siyaset olarak kabul edilebilmesi için, etkinliğin yerel düzeyde yapılıyor olması yeterlidir Kentsel Siyasetin Konusu Yerel siyasetin konusu kent, kent halkı, kent yönetimi, kent yaşamı ve kent düzeyindeki sorunlardır. Yerel Otorite Nedir? Yerel Otorite ve İktidar, 4 ana unsurdan oluşur: Merkezi yönetimin yerel temsilcilikleri (valilik, kaymakamlık, muhtarlık) İl özel idaresi Büyükşehir belediyesi/belediye Kamu kurumlarının taşra teşkilatları. 5
Kentsel Siyasetin Aktörleri Partilerin kent düzeyindeki teşkilat ve temsilcilikleri, İl genel meclisi ve belediye meclisi üyeleri, Yereldeki sivil örgütleri Yereldeki medya grupları ve temsilcilikleri Yerelde bulunan kanaat önderleri, Sermaye ve sendika mensupları, eşraf, esnaf Yurttaşlar Kentsel Siyaset-Yerel Yönetimler Yerel yönetimler, çoğulcu siyasi sitemin temel kurumları içinde yer alır (siyasi iktidarın yanında yerel iktidar işleviyle) Yerel yönetimler, siyasetin okulu olarak demokrasiyi geliştirici işlev görürler. Yerel yönetimler, yerel hizmet üreten idari birimlerdir. Kentsel Siyasetin Merkezindeki Kurum: Yerel Yönetimler Yerel Yönetimler; Yönetsel organları seçimle belirlenen ve yerel hizmetleri yerel halka tek başına veya merkezi yönetimle ortaklaşa sunma yetkisine sahip birimlerdir. Kentsel Siyasetin Merkezindeki Kurum: Yerel Yönetimler Yerel Yönetimlerin Siyaset İşlevi Nasıldır? Genel yönetimin gördüğü hizmetlerin dışında kalan yerel hizmetlerin türü, miktarı, niteliği ve sunum yöntemi gibi konularda temel karar ve politika mekanizmalarını geliştirme; Bu karar ve politikaları yerel düzlemde uygulayacak yerel yönetimlerin çalışma alan ve yöntemlerini belirleme işlevi. Yerel yönetimler, yerel siyaset yaparak yerel hizmet sunarlar. 6
TEŞEKKÜRLER Doç. Dr. Ahmet MUTLU 7