Çevre Kirliliği Hava kirliliği Su kirliliği Toprak kirliliği Gürültü kirliliği Radyasyon kirliliği Elektromagnetik kirlilik GÜRÜLTÜ KİRLİLİĞİ İnsanlar üzerinde olumsuz etki yapan ve hoşa gitmeyen seslere gürültü denir. Büyük kentlerimizde gürültü yoğunlukları Dünya Sağlık Örgütünce belirlenen ölçülerin üzerindedir. Aşırı gürültü insan sağlığını olumsuz yönde etkilemektedir. İnsanlarda sağlık bakımından geçici bir zaman için veya sürekli olarak zarar meydana getiren seslerdir. 1.Fiziksel Etkileri: Geçici veya sürekli işitme bozuklukları. 2.Fizyolojik Etkileri: Kan basıncının artması, dolaşım bozuklukları, solunumda hızlanma, kalp atışlarında yavaşlama, ani refleks. Gürültünün insan üzerindeki etkileri Gürültü kirliliği yaratan başlıca kaynaklar; ulaşım araçları, sanayi kuruluşları, sosyal donatım ve eğlence araçları. 3.Psikolojik Etkileri: Davranış bozuklukları, aşırı sinirlilik ve stres. 4.Performans Etkileri: İş veriminin düşmesi, konsantrasyon bozukluğu, hareketlerin yavaşlaması. Gürültü zararlarına karşı teknik ve biyolojik önlemler alınabilir. Gürültü Kirliliğini Yaratan Etmenler: Sanayileşme, Plansız kentleşme, Hızlı nüfus artışı, Ekonomik yetersizlikler, İnsanlara, gürültü ve gürültünün yaratacağı sonuçlar konusunda yeterli ve etkili eğitimin verilmemiş olmasıdır. Gürültüyü Kirliliği İçin Tedbirler Hava alanlarının, endüstri ve sanayi bölgelerinin yerleşim bölgelerinden uzak yerlerde kurulması, Motorlu taşıtların gereksiz korna çalmalarının önlenmesi, Kamuoyuna açık yerlerde ve evlerde müzik aletlerinin çevreyi rahatsız etmesinin önlenmesi, İşyerlerindeki gürültü seviyesinin en aza indirilmesi, Yeni inşa edilen yapılara ses yalıtımı yapılması, ÇAKÜ Orman Fak. Havza Yönetimi ABD. 1
Gürültü Kirliliği için tedbirler Motorlu araçların denetimi Ev ve iş yerlerinde ses geçirmeyen camlar kullanılmalıdır. Eğlence yerleri vb. ortamlarda yüksek ses kontrolü Gürültü yapan kuruluşlar yerleşim alanları dışında kurulmalıdır. RADYOAKTİF KİRLİLİK Nükleer enerji santralleri, nükleer silah üreten fabrikalar, radyoaktif madde artıkları radyoaktif kirlenme yaratan başlıca kaynaklardır. Radyoaktif maddeler yaymış oldukları elektronla hava, su, toprak ve bitkilere zarar verir. Radyoaktif maddeye sahip (radyasyonlu) hayvansal ürünler (et, balık, süt, vb.) ve bitkiler, bu zararlı maddeyi besin zinciri ile insanlara ve diğer canlılara taşır. Bunun sonucunda bağışıklık mekanizmasını felce uğratmak, organları zedelemek gibi tedavisi olanak dışı olan hastalıklar meydana getirirler. ÇAKÜ Orman Fak. Havza Yönetimi ABD. 2
ÇAKÜ Orman Fak. Havza Yönetimi ABD. 3
Elektromanyetik Kirlilik Teknolojideki gelişmelerin bir sonucu olarak da elektromanyetik dalgaların kullanımı her geçen gün artmakta ve bundan dolayı günlük yaşamda, doğada bulunanın çok üstündeki seviyelerde elektromanyetik dalgalara maruz kalınmaktadır. ELEKTROMANYETİK RADYASYON Yapılan araştırmalarda radyoaktif ışımanın iyonizan elektromanyetik alan olduğu ve canlı organizmalar üzerine yıkıcı etkisi anlaşılmış ve bunların kullanımına sınırlamalar getirilmiştir Elektrik yüklerinin hareketinden doğan ve elektromanyetik enerji içeren bir kuvvet ÇAKÜ Orman Fak. Havza Yönetimi ABD. 4
ELEKTROMAGNETİK KİRLİLİK KAYNAKLARI Elektromanyetik dalgalar, birçok doğal ve insan yapımı kaynaklar tarafından yayılmakta ve hayatımızda önemli bir rol oynamaktadır. Radyo Frekans (RF) bölgesinde yer alan elektromanyetik dalgalar iletişimde, radyo ve televizyon yayınlarında kullanılmaktadır. Son yıllarda yaygın olarak kullanılmaya başlanan cep telefonları ve uzantısında baz istasyonlarına ilişkin soru işaretleri kamuoyu gündeminin ön sıralarına yerleşmiştir. Elektromanyetik kirlilik, çevre ve insan sağlığı üzerinde olumsuz etkilere sahip elektrik ve manyetik alan bileşen dalgalarının oluşturduğu alanın limit değerlerinin üzerinde olmasıdır. Elektromanyetik Kirlilik ve Kaynakları A- DOĞAL KAYNAKLAR Elektrikli araç ve gereçlerin gündelik yaşamdaki ağırlığı giderek artmakta, kullanımının yoğunlaşmakta ve taşınır hale gelmektedir. Doğal Elektromanyetik Kaynaklar Güneş, Bazı uzak yıldızlar, Atmosferik deşarjlar. ( yıldırım ) Kablosuz iletim sağlık ve çevre üzerinde birçok etkiye neden olmaktadır. B- Doğal Olmayan Elektromanyetik Kaynaklar Yer altı ve yer üstü elektrik hatları, TV ve bilgisayarlar, Elektrikli ev aletleri, Elektro-Manyetik Alan ve Etkileri Eğitimi Mikrodalga fırınlar, Radar dalgaları, Radyo ve TV vericileri, Telsiz haberleşme sistemleri, Kordonsuz telefonlar, GSM baz istasyonları ve GSM telefon cihazları. ÇAKÜ Orman Fak. Havza Yönetimi ABD. 5
ELEKTROMANYETİK ALANLARIN İNSAN SAĞLIGI ÜZERİNE ETKİLERİ KISA ZAMANDA HİSSEDİLEN ETKİLERİ > Baş ağrıları > Göz yanmaları > Yorgunluk > Halsizlik > Baş dönmeleri > Gece uykusuzlukları ELEKTROMANYETİK ALANLARIN İNSAN SAĞLIGI ÜZERİNE ETKİLERİ UZUN ZAMANDA HİSSEDİLEN ETKİLERİ Moleküler ve Kimyasal Bağlara Hücre Yapısına Bağışıklık Sisteminde bozulma Kızılaltı ışınların canlılar üzerinde ısı etkisi olduğundan, kısa vadede deri yanmaları, uzun vadede ise katarakt denilen göz hastalığına yol açabilir. Uygun gözlükler kullanılmalıdır. Mikrodalgalar; ısı, yüzeysel ısıtma ve vücutta rezonans etkisiyle gözün retina tabakasında katarakt oluşturabilir. Ultrason hücre zarından mekanik yırtılmaya neden olabileceği ileri sürülmektedir. CEP TELEFONU Cep telefonu kullanımının beyin aktivitesinde etkili olduğunu gösteren çalışmalar vardır. Çocuklarda sinir sistemi ve beyin gelişimi devam ettiğinden çocukların ve gençlerin yetişkinlerden daha çok risk altında olduğu bir gerçektir. 16 yaş altındaki çocukların cep telefonu kullanmamaları, günde 10 dakikayı geçmemeleri Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından önerilmektedir. 10-14 yaşlarındaki çocuklarda bilişsel fonksiyonlara ve beyin aktivitelerine etkili olduğunu göstermiş önemli çalışmalar vardır. ÇAKÜ Orman Fak. Havza Yönetimi ABD. 6
CEP TELEFONLARI VE SAĞLIĞIMIZA ETKİLERİ DENEYSEL ÇALIŞMALARIN SONUÇLARI 1993 de Belçikalı bilim adamları P53 geninde hasar oluştuğunu, > 1995 de Washington Üniversitesi farelerde beyin lezyonu oluştuğunu, > WHO EMA nın farelerde lenfomaya neden olduğunu tespit etmiş, > Fransa da son bir yılda %31 beyin tümöründe artış görülmüştür. Baz İstasyonları UZUN VADELİ ETKİLERİ (10 Yıl) > Kalıcı işitme bozuklukları > Embriyo gelişiminin zarar görmesi > Kadınlarda düşük riskinin artması > Sperm sayısının azalması > Kan beyin bariyerinin zedelenmesi > Kalp rahatsızlıkları > Hafıza zayıflaması > Lenfoma kanseri > Genetik yapısının bozulması BAZ İSTASYONLARININ ETKİLERİ SAĞLIĞIMIZA HÜCRE ÜZERİNE ETKİLERİ Mikrodalgaların dokulara iki temel etkisi bulunmaktadır: >Mikrodalga dokuları ısıtır. >Mikrodalga hücrelerin kimyasını bozar. > Hücrelerde büyük moleküllerin deforme oluşu > Hücre zarlarının birbirine yapışması > Hücre zarlarında delikler açılması > DNA tahribi ÇAKÜ Orman Fak. Havza Yönetimi ABD. 7
KANSER YAPICI ETKİLERİ > Lösemi > Beyin tümörü > Lenfoma > Testis tümörü > Çocukluk kanserleri BİLGİSAYARLAR TV LERLE AYNI ÖZELLİĞE SAHİPTİRLER VE HER İKİSİ DE ELEKTROMANYETİK DALGA YAYARLAR! BİLGİSAYAR VE TV LERİN YAYDIĞI IŞINLAR > Ultraviyole > Kızılötesi > Mikrodalga > Düşük frekanslı EM > X ışınları dalga > radyo dalgaları ÜREME SİSTEMİ ÜZERİNE ETKİLERİ > Doğurganlaşma süresinin uzaması > Düşük riski GÖZ VE GÖRME SİSTEMİNE ETKİLERİ ZARARLARI > Göz kamaşması > Gözde kaşıntı > Yanma > Kızarıklık > Sulanma BİLGİSAYARIN ETKİLERİNDEN KORUNMANIN BASİT YOLLARI > Cihazın güvenlik standartlarını taşıyıp taşımadığını kontrol edin. (yani CE işaretini olup olmadığını) > Bilgisayar ekranınız 17 inç üzeri ise 70 cm, > 14-15 inç ise en az 60 cm uzağında olun > Ekranların yanlarında ve arkalarında oluşan manyetik alanlara 1m uzaklıkta kimse bulunmamalıdır. > > Diz üstü bilgisayarlar şarjlı kullanıldığında düşük elektromanyetik alana sahiptir, uzakta şarj edilmelidir. ÇAKÜ Orman Fak. Havza Yönetimi ABD. 8
OFİSLERDE BİLGİSAYAR YERLEŞİMİ > Kullanılmadığı zamanlar bilgisayarınızı tümüyle kapalı tutun. > Birkaç bilgisayarın birlikte çalıştığı mekanlarda yan yana yerleştirmek yerine aralıklı yerleştirmek uygun olur. > Yan yana yerleştirilmiş bilgisayarların arasında da en az 1 metre aralık bırakılması önerilmektedir. > İş yerlerinde monitörlerin arkasının müşteriye dönük tutulmamalıdır. > Hard diski monitörün altına yerleştirmek yerine uzak bir yere konulması tercih edilmelidir. > Monitörler aralıklı yerleştirilmelidir. Bilgisayar monitörlerine ve diğer elektrikle çalışan aletlere karşı aşırı hassasiyet oluşabilir: Boğazda kuruluk hissi, Gözde ağrı ve görme bozukluğu, Baş ağrısı, Alerji, yüzde kızarıklık, Uykusuzluk, Seslere karşı hassasiyet, işitme zorluğu, Yorgunluk Korunmaya Yönelik Bazı Pratik Önlemler Ø Ekran filtresi ile mümkünse plazma ekran Ø Halojen ve floresan lambalar kullanılmalı Ø Yatak odasında televizyon ve bilgisayar olmalı Ø Elektrikli battaniye yatağa girmeden kapatılmalı, Ø Pille çalışan çalar saatler tercih edilmeli, Ø Saç kurutma makinesi kısa süreli kullanılmalı, Ø Gerekmedikçe cep telefonu kullanılmamalı, Cep telefonu kullanılmadığı sürelerde mümkünse kapalı tutulmalı, Ø Bu nedenle cep telefonu kalp üzerinde, göğüste bulundurulmamalı, Ø Cep telefonu kulaklıkla konuşulmalıdır. Ø Cep telefonu açıkken uzak mesafeye bırakılmalı, Ø Yataklar olabildiğince elektromanyetik alanlarından uzağa konmalı, Ø Mikrodalga fırınlar çalışırken en az 1 metreden daha uzakta durulmalı, Ø Tüm fotokopi makinelerinden en az 50 cm. uzakta durulmalı, Ø Televizyon en az 2 m. uzaktan seyredilmeli, Ø Elektrikli cihaz kullanılmadığında, fişten çıkarılmalı ÇEVRE VE İNSANLARIN ELEKTROMANYETİK ALAN ETKİLERİNDEN KORUNMASI ancak zihniyet değişikliği yani BİLİNÇLENME ile mümkündür. Bireyin ve toplumun bilinçlendirilmesi, tehlikenin yaratanlarca önlenmesi, uygun mevzuat oluşturulması Ø Çamaşır/bulaşık vs. su ısıtıcıları, kahve makineleri çalışırken uzağında durulmalı ÇAKÜ Orman Fak. Havza Yönetimi ABD. 9
ÇAKÜ Orman Fak. Havza Yönetimi ABD. 10