ÇEM ÇIĞ SEMĠNERĠ 25-27 Haziran 2012 Uzungöl Trabzon ÇIĞ KONTROLU Prof. Dr. Hüseyin E. ÇELĠK ĠÜ Orman Fakültesi H.E.ÇELİK 2012 ÇIĞ SEMİNERİ TRABZON 1
ÇIĞLAR Dağlık arazide ve dere havzalarının yüksek kesimlerindeki yamaçlar üzerinde biriken kar örtüsünün zaman zaman çeģitli nedenlerle dengelerini yitirip harekete geçmesiyle kar çığları oluģur. Her yıl dünyada binlerce kiģi çığ altında kalıyor, 150 kiģi/yıl ölüyor II. Dünya savaģında Alplerde toplarla çığ oluģturarak savaģılmıģ H.E.ÇELİK 2012 ÇIĞ SEMİNERİ TRABZON 2
Türkiye de çığ meydana gelen yerler (afad) H.E.ÇELİK 2012 ÇIĞ SEMİNERİ TRABZON 3
Çığ, beyaz ölüm H.E.ÇELİK 2012 ÇIĞ SEMİNERİ TRABZON 4
H.E.ÇELİK 2012 ÇIĞ SEMİNERİ TRABZON 5
H.E.ÇELİK 2012 ÇIĞ SEMİNERİ TRABZON 6
Palandöken H.E.ÇELİK 2012 ÇIĞ SEMİNERİ TRABZON 7
Çığ yolu baģlama zonu (30-60 ) çığ yatağı (20-25 ) durma zonu (5-10 )
ÇIĞ YOLU H.E.ÇELİK 2012 ÇIĞ SEMİNERİ TRABZON 9
Uluslararası çığ sınıflandırmasına göre çığlar beģ tip 1. Kopma sınırının durumuna göre; A) Tabaka çığı (kopma sınırı lineer) B) GevĢek kar çığı (kopma sınırı nokta halinde) H.E.ÇELİK 2012 ÇIĞ SEMİNERİ TRABZON 10
Yamaç eğiminin çığ oluģumuna etkisi 60 45 30 25 GevĢek çığ: nokta Tabaka çığı lineer
2. Kayma yüzeyinin durumuna göre; A) Üst çığ B) Taban çığı H.E.ÇELİK 2012 ÇIĞ SEMİNERİ TRABZON 12
ÇIĞLARIN SINIFLANDIRILMASI 3. Karın su içeriğine göre; A) Kuru kar çığı H.E.ÇELİK 2012 ÇIĞ SEMİNERİ TRABZON 13
3b. Islak kar çığı H.E.ÇELİK 2012 ÇIĞ SEMİNERİ TRABZON 14
ÇIĞLARIN SINIFLANDIRILMASI 4. Çığ yolunun enkesit Ģekline göre; A) Yayvan (sınırlanmamıģ) çığ B) Yatak çığı (kanalize olmuģ çığ) H.E.ÇELİK 2012 ÇIĞ SEMİNERİ TRABZON 15
ÇIĞLARIN SINIFLANDIRILMASI 5. Hareket Ģekline göre; A) Toz çığ B) Akan çığ C) KarıĢık çığ H.E.ÇELİK 2012 ÇIĞ SEMİNERİ TRABZON 16
Toz çığ 360 km/sa hıza, 50 ton/m2 güce ulaģabilir, mevsimde herhangi bir zaman oluģabilir, akım kalınlığı 100 m yi aģabilir Islak çığlar mevsimin sonuna doğru görülür, hızı yavaģtır: 8-25 km/sa GevĢek çığlar en yaygın çığ tipidir, genellikle insan hatasıyla oluģur, kayakçıların ana ölüm nedenidir, 180 km/sa hıza ulaģabilir H.E.ÇELİK 2012 ÇIĞ SEMİNERİ TRABZON 17
Çarpma basıncı P maks =ý. v²/g Ý = karın yoğunluğu, 100-200 kg/m 3 Çarpma basıncı Ton/m² 0,1 pencereleri kırar 0,5 kapıları kırar 3,0 ahģap yapıları tahrip eder 10,0 olgun ladin ağaçlarını kökten 100,0 betonarme yapıları oynatır H.E.ÇELİK 2012 ÇIĞ SEMİNERİ TRABZON 18
Çığ tetikleyiciler Kalın kar kitlesi üzerindeki yüzey kırcı üzerine yağan kar fırtınaları (ağırlık artıyor) Kar kitlesinin ağırlığını artıran araçlar veya kayakçılar Yüzeyin ısınması (güneģ ıģığı, sıcak hava kütlesi) kar kitlesini zayıflatır KıĢın güneģli hava bizi sevindirir ancak kar kitlesi bizimle aynı fikirde değildir (Bruce Tremper Staying Alive in Avalanche Terrain, (Mountaineer s Books) Sürünme Sarsıntı (sismik, patlayıcılar), nadiren düģük gürültü (bağırma, uçak sesi)
Çığ oluģturan faktörler Çığ tetikleyicileri H.E.ÇELİK 2012 ÇIĞ SEMİNERİ TRABZON 20
Çığ tahmini: Rüzgar hızı: RH >25 km/h ise risk artıyor Kar derinliği: <0.3 m risk yok. >1.0 m büyük risk. Sıcaklık: T >0 C olursa risk artıyor
ÇIĞLARDAN KORUNMA Kalıcı önlemler koruyucu yapılar önemli, ancak risk haritalama, arazi kullanım planlaması, koruyucu ormanların geliģtirilmesi de onlar kadar önemli Geçici önlemler, çığ tahmini, çığ uyarıları, yapay çığlar, ulaģımı durdurma ve boģaltma. H.E.ÇELİK 2012 ÇIĞ SEMİNERİ TRABZON 22
ÇIĞLARDAN KORUNMA AKTİF PASİF GEÇİCİ PATLAYICI KULL ÇIĞ TAHMİNİ UYARI YOL KAPAMA YAZ EVLERİ TEDBİREN BOŞALTMA MEVSİMLİK YOL KAPAMA UYARI İŞARETLERİ KALICI DESTEK YAPILARI RİSK HARİTALAMA VE ARAZİ KULLANMA ÇIĞ ÇİTLERİ BARAJLAR TOPRAK TÜMSEKLER MAHMUZLAR BETONARME YAPI AĞAÇLANDIRMA / ORMAN KORUMA H.E.ÇELİK 2012 ÇIĞ SEMİNERİ TRABZON 23
ÇIĞLARDAN KORUNMA Çığların kontrolunda ilke olarak; 1. Mümkünse çığların oluģmasını önlemek (AKTĠF KORUNMA) 2. Meydana gelebilecek zararları en aza indirebilecek önlemleri almak (PASĠF KORUNMA) 3. Önlem almamak (SIFIR ÇÖZÜM) H.E.ÇELİK 2012 ÇIĞ SEMİNERİ TRABZON 24
AKTĠF KORUNMA 1. kar kitlesi üzerine, özellikle bunun nispeten gevģek olan üst tabakasına gelen etkiyi, karın özelliklerine bağlı bulunan belli bir limitin daima altında tutmak, (2) kar örtüsü içinde meydana gelen çekme gerilmesinin, karın kopma ya da kesme direncini aģmasını engelleyebilmesi Kar kitlesinin stabilize edilmesi. Meteoroloji H.E.ÇELİK 2012 ÇIĞ SEMİNERİ TRABZON 25
BaĢlama zonunda destek yapıları. Yamaç yukarılarındaki karın stabilizasyonu ve kar kitlelerinin harekete geçmesine engel olunarak çığ oluģumunun önlenmesi. Modern destek yapıları katı, esnek veya bileģimi olmalı. AhĢap, çelik (en çok), alüminyum, beton. Destek yapılarının yeri ilk kırılma noktasının altı Yapılar 20-50 m lik hatlar halinde yapılıyor H.E.ÇELİK 2012 ÇIĞ SEMİNERİ TRABZON 26
AKTĠF KORUNMA - DESTEK YAPILARI Yapılarla çığ kontrol maliyeti 1 milyon $/ ha dan fazla. Maliyeti çelik ve betonun yüksek kalitede olması yanında ulaģım zorluğu = helikopter Tesis ve bakım da pahalı Yapılar 30-50 yamaçlarda uygulanıyor Yapı yüksekliği 100 yıl tekerrür aralıklı kar yüksekliğine göre, Ġsviçre de 3-4 m 100 m çığ koruma tüneli 1,5 milyon H.E.ÇELİK 2012 ÇIĞ SEMİNERİ TRABZON 27
AKTĠF ÇIĞ KONTROL YAPILARI Çığ terası, çığ duvarı, kazıklı tel örgü, örme çit, çığ köprüsü, çığ tuzağı, kar ağı, rüzgar engeli, kar perdesi, ağaçlandırma, patlayıcı madde H.E.ÇELİK 2012 ÇIĞ SEMİNERİ TRABZON 28
AKTĠF KORUNMA YÖNTEMLERĠ 1. Çığ Terasları Çoğunlukla 0,50-1,00 m geniģliğindeki yatay tabanlı basamaklardır Sızıntı suların heyelan tehlikesi yaratmayacağı yamaca doğru %10 kadar eğim verilebilir yerlerde Ağaçlandırma ile kombine edilmesi düģünülüyorsa 2012 ÇIĞ SEMİNERİ TRABZON yamuk enkesitli olması tercih edilir H.E.ÇELİK 29
AKTĠF KORUNMA YÖNTEMLERĠ 2. Çığ duvarları Arka yüzün zeminden yüksekliği 1,20-2,20 m, duvar üst geniģliği 0,80-1,00 m dir Dolduru materyalinin kıģın donarak duvara fazla basınç yapmasını önlemek için duvarın arka yüzleri üst kenardan itibaren 0,90-1,20 m aģağıya kadar eğimli yapılır H.E.ÇELİK 2012 ÇIĞ SEMİNERİ TRABZON 30
AKTĠF KORUNMA YÖNTEMLERĠ 3. Kazıklı Tel Örgüler Ø 14-16 cm h 1,60-2,00 m yuvarlak veya yarma kazıklar Eğime dik doğrultuda 0,60-1,00 m mesafe ve 1 m aralıklarla ĢaĢırtmalı olarak yamaca çakılması ve aralarının galvanize telle örülmesi ya da baģ kısımlarından birbirine sıkıca bağlanması ile oluģan basit tesislerdir H.E.ÇELİK 2012 ÇIĞ SEMİNERİ TRABZON 31
Kazıklı tel örgüler H.E.ÇELİK 2012 ÇIĞ SEMİNERİ TRABZON 32
AKTĠF KORUNMA YÖNTEMLERĠ 4. Örme Çitler Çok dik eğimli, gevģek ve sığ topraklı yamaçlarda kullanılır 10-15 cm çapında 1,20-1,50 m boyundaki kazıkların 60 cm aralıklarla toprağa çakılması ve aralarının dallarla örülmesi ile yapılır Çit sıralarının uzunlukları 4,00-10,00 m ve kesikli ve ĢaĢırtmalı olarak düzenlenirler H.E.ÇELİK 2012 ÇIĞ SEMİNERİ TRABZON 33
AKTĠF KORUNMA YÖNTEMLERĠ 5. Çığ Köprüleri Sağlam zeminli yamaçlar üzerinde DüĢeyle 10 lik açı yapacak Ģekilde yamaç yukarısına doğru eğik olarak TaĢıyıcı yüzeyin bir ucu yamaçta açılan hendeğe diğer ucu ise kazığa dayandırılarak yapılan tesislerdir. H.E.ÇELİK 2012 ÇIĞ SEMİNERİ TRABZON 34
Çığ köprüleri H.E.ÇELİK 2012 ÇIĞ SEMİNERİ TRABZON 35
Ağaç sınırı üzerinde çığ köprüleri, altında orman Andermatt, Ġsviçre H.E.ÇELİK 2012 ÇIĞ SEMİNERİ TRABZON 36
AKTĠF KORUNMA YÖNTEMLERĠ 6.Çığ Tuzakları 1,50-2,00 m mesafe ile 1,50-2,00 m yükseklikte düģey olarak çakılan kazıklara yatay ağaçlar tutturulur bu yatay ağaçlar üzerine 10-15 cm aralarla düģey doğrultuda tahta yada yuvarlak kesitli ağaçlar çakılarak tesis edilir veya kazıklara kafes tel tesis edilir H.E.ÇELİK 2012 ÇIĞ SEMİNERİ TRABZON 37
7. Kar Ağları AKTĠF KORUNMA YÖNTEMLERĠ Esnek nitelikteki tutucu tesislerdir. Yamaca kablolarla bağlanmıģ çelik kazıkların arasına gerilen ağlar kullanılır. H.E.ÇELİK 2012 ÇIĞ SEMİNERİ TRABZON 38
Kar Ağları H.E.ÇELİK 2012 ÇIĞ SEMİNERİ TRABZON 39
Kar Ağları H.E.ÇELİK 2012 ÇIĞ SEMİNERİ TRABZON 40
Kar Ağları H.E.ÇELİK 2012 ÇIĞ SEMİNERİ TRABZON 41
AKTĠF KORUNMA YÖNTEMLERĠ 8.Rüzgar Engelleri Hakim rüzgar doğrultusuna göre sırt çizgisi üzerinde yapılırlar Rüzgarla savrulan karın sırtın arka yüzünde anormal Ģekilde yığılmasını önleyip, düzenli bir biçimde dağılmasını sağlarlar. H.E.ÇELİK 2012 ÇIĞ SEMİNERİ TRABZON 42
Rüzgâr Kar korniģi (kırç) H.E.ÇELİK 2012 ÇIĞ SEMİNERİ TRABZON 43
R kürsü R Rüzgâr tuzağı H.E.ÇELİK 2012 ÇIĞ SEMİNERİ TRABZON 44
H.E.ÇELİK 2012 ÇIĞ SEMİNERİ TRABZON 45
Kar siperi H.E.ÇELİK 2012 ÇIĞ SEMİNERİ TRABZON 46
AKTĠF KORUNMA YÖNTEMLERĠ 9.Ağaçlandırma Mevcut orman örtüsü korunmalı Büyük çığlar; ormanla kaplı yamaçlarda nadiren meydana gelir Seçme iģletmesi uygulanır, tıraģlama kesimleri kesinlikle yapılmaz. Destek yapıları yapıldıktan sonra ağaçlandırmaya gidilmelidir Alpin zon, ağaç sınırı, H.E.ÇELİK 2012 ÇIĞ SEMİNERİ TRABZON 47
Derin topraklı çığ yolları ağaçlandırılabilir Fidanların h=1m de d=10-15 cm olması 75-100 yıl alabilir H.E.ÇELİK 2012 ÇIĞ SEMİNERİ TRABZON 48
H.E.ÇELİK 2012 ÇIĞ SEMİNERİ TRABZON 49
H.E.ÇELİK 2012 ÇIĞ SEMİNERİ TRABZON 50
H.E.ÇELİK 2012 ÇIĞ SEMİNERİ TRABZON 51
Kar etkisi altındaki yamaçlarda maksimum kar kalınlığının yarısı geniģlikte teras H.E.ÇELİK 2012 ÇIĞ SEMİNERİ TRABZON 52
AKTĠF KORUNMA YÖNTEMLERĠ 10.Patlayıcı Maddelerle Çığ Kontrolu BaĢlama zonunda biriken kar kitleleri... Dinamit ve benzeri patlayıcı maddelerle uzaktan kontrolle veya... Uzaktan havan mermisi atılması sureti ile veya gaz patlatmasıyla harekete geçirilir. H.E.ÇELİK 2012 ÇIĞ SEMİNERİ TRABZON 53
PASĠF KORUNMA YÖNTEMLERĠ Pasif Korunma: Çığları önleme çalıģmalarının yapılamadığı, Alınan önlemlerin yeterince etkin olmadığı yerlerde, Çığ yatağının daha çok aģağı kısımları ile durma zonu yakınlarda alınan çığ zararlarını kontrol altına almaya yönelik önlemlerdir. Toprak, taģ, betondan yapılan masif yapılar Hareket eden çığın değerli objelerden uzak tutmak H.E.ÇELİK 2012 ÇIĞ SEMİNERİ TRABZON 54
PASĠF KORUNMA YÖNTEMLERĠ Çığ zararlarının kontrol altına alınması 1- Çığın hareket doğrultusunun değiģtirilmesi (saptırılması) 2- Çığın yavaģlatılması ve durdurulması H.E.ÇELİK 2012 ÇIĞ SEMİNERİ TRABZON 55
PASĠF KORUNMA YÖNTEMLERĠ 1-Çığların Saptırılması (hareket doğrultusunun değiģtirilmesi) yatay anlamda saptırma çevirme duvarları düģey anlamda saptırma çığ rampaları çığ mahmuzları koruma piramitleri çığ tünelleri H.E.ÇELİK 2012 ÇIĞ SEMİNERİ TRABZON 56
PASĠF KORUNMA YÖNTEMLERĠ: saptırma 1. Çevirme duvarları çığın geliģ doğrultusu ile açı (15-20 daha baģarılı) yapacak Ģekilde yapılan toprak setler veya taģ duvarlardır GeniĢ bir alanda devam eden çığ hareketini daha dar bir alanda sürdürmek ve yerleģim yeri vb. yerlerden uzaklaģtırmak için yapılırlar. H.E.ÇELİK 2012 ÇIĞ SEMİNERİ TRABZON 57
H.E.ÇELİK 2012 ÇIĞ SEMİNERİ TRABZON 58
Ġzlanda H.E.ÇELİK 2012 ÇIĞ SEMİNERİ TRABZON 59
PASĠF KORUNMA YÖNTEMLERĠ: saptırma 2. Çığ mahmuzları Yüksek gerilim hatları ve teleferik tesislerinin pilonlarını korumak amacıyla yapılırlar. Mahmuzların arkalarındaki boģluk taģ ve toprakla doldurularak çığın çarpma basıncına karģı güçlendirilir. H.E.ÇELİK 2012 ÇIĞ SEMİNERİ TRABZON 60
PASĠF KORUNMA YÖNTEMLERĠ: saptırma 3. Koruma piramitleri Çığ yolu üzerinde yer alan konut, ağıl gibi yapıların Çığ gelen tarafına, yapıya bitiģik ya da yapıdan ayrı olarak oluģturulan toprak ya da taģ tesislerdir. H.E.ÇELİK 2012 ÇIĞ SEMİNERİ TRABZON 61
H.E.ÇELİK 2012 ÇIĞ SEMİNERİ TRABZON 62
H.E.ÇELİK 2012 ÇIĞ SEMİNERİ TRABZON 63
PASĠF KORUNMA YÖNTEMLERĠ: saptırma 4. Çığ rampaları Çığları düģey anlamda saptıran tesislerdir. Çoğu kez bir taģ duvarla bunun arkasındaki doldurudan oluģur. H.E.ÇELİK 2012 ÇIĞ SEMİNERİ TRABZON 64
PASĠF KORUNMA YÖNTEMLERĠ: saptırma 5. Çığ tünelleri Kara ve demiryollarında ulaģım güvenliği için yapılırlar Harçlı taģ, beton ya da betonarme olarak yapılırlar Tüneller çığ yollarının sayısına göre kısa veya uzun olabilir Genellikle vadiye bakan taraflarında geniģ açıklıklar bırakılır H.E.ÇELİK 2012 ÇIĞ SEMİNERİ TRABZON 65
H.E.ÇELİK 2012 ÇIĞ SEMİNERİ TRABZON 66
PASĠF KORUNMA YÖNTEMLERĠ 2- Çığların yavaģlatılması ve durdurulması Frenleyici tesisler ve engeller Çelik kablolu ağlar TaĢ duvarlar Süzücü bariyerler Toprak setler Özel önlemler Kar depolama barajları H.E.ÇELİK 2012 ÇIĞ SEMİNERİ TRABZON 67
PASĠF KORUNMA YÖNTEMLERĠ: yavaģlatma-durdurma 1. Süzücü bariyerler Çığ yolunun aģağı kesimlerinde ve yamaç eteğinde yapılır Yukarıdan gelen çığları parçalayıp dağıtmak, güçlerini kırmak ve hızlarını azaltmak üzere yapılan tesislerdir. H.E.ÇELİK 2012 ÇIĞ SEMİNERİ TRABZON 68
PASĠF KORUNMA YÖNTEMLERĠ 2. Çelik kablolu ağlar Sağlam madeni ya da ağaç direkler arasına çelik kablo ile örülmüģ geniģ aralıklı bir ağ gerilmesi suretiyle yapılır BaĢlama zonunda kar tabakasının stabilizasyonunda aģağı kesimlerinde ise frenleyici tesis olarak yararlanılabilir. H.E.ÇELİK 2012 ÇIĞ SEMİNERİ TRABZON 69
PASĠF KORUNMA YÖNTEMLERĠ 3. Toprak setler Yamaç aģağısında çığın geliģ doğrultusuna dik ve birbirine paralel hatlar üzerinde ĢaĢırtmalı düzende yapılan konik tümseklerdir Çığ yatağının sonunda veya durma zonunda Çığın enerjisini azaltmak ve dağıtmak H.E.ÇELİK 2012 ÇIĞ SEMİNERİ TRABZON 70
H.E.ÇELİK 2012 ÇIĞ SEMİNERİ TRABZON 71
H.E.ÇELİK 2012 ÇIĞ SEMİNERİ TRABZON 72
H.E.ÇELİK 2012 ÇIĞ SEMİNERİ TRABZON 73
PASĠF KORUNMA YÖNTEMLERĠ 4. TaĢ duvarlar Çığları frenlemek ve dağıtıp durdurmak amacıyla yapılırlar ġaģırtmalı düzende kısa parçalar halinde ya da düz veya kama biçiminde yapılırlar Duvarların ön yüzleri düģey arka yüzleri ise genellikle eğimli olmaktadırlar. H.E.ÇELİK 2012 ÇIĞ SEMİNERİ TRABZON 74
H.E.ÇELİK 2012 ÇIĞ SEMİNERİ TRABZON 75
H.E.ÇELİK 2012 ÇIĞ SEMİNERİ TRABZON 76
H.E.ÇELİK 2012 ÇIĞ SEMİNERİ TRABZON 77
PASĠF KORUNMA YÖNTEMLERĠ 5. Kar depolama barajları Durma zonu yakınlarında nispeten yavaģlamıģ olan çığların belli bir hattın ilerisine geçmesini önlemek amacıyla yapılırlar Çığın akma doğrultusuna dik doğrultuda toprak bentler yapılarak kar kitlesi depolanır. Kar depolama barajı H.E.ÇELİK 2012 ÇIĞ SEMİNERİ TRABZON 78
H.E.ÇELİK 2012 ÇIĞ SEMİNERİ TRABZON 79
H.E.ÇELİK 2012 ÇIĞ SEMİNERİ TRABZON 80
H.E.ÇELİK 2012 ÇIĞ SEMİNERİ TRABZON 81
H.E.ÇELİK 2012 ÇIĞ SEMİNERİ TRABZON 82
Risk haritası, Alta, Utah: yüksek, potansiyel zarar ve güvenli alanlar arasında ince bir çizgi var Çığı sönümlendirecek bitki örtüsü yok P Y P Y Y
PASĠF KORUNMA YÖNTEMLERĠ 6. Zonlama Kırmızı, mavi, beyaz zonlar. H.E.ÇELİK 2012 ÇIĞ SEMİNERİ TRABZON 84
H.E.ÇELİK 2012 ÇIĞ SEMİNERİ TRABZON 85
PASĠF KORUNMA YÖNTEMLERĠ 6. Özel önlemler Çığ yollarının aģağı kesimlerinde yer alan binaların projelendirilmesinde dikkate alınan mimari nitelikteki önlemlerdir. Konut projeleri çığların darbe etkileri dikkate alınarak özel bir düzenleme ile tasarlanmakta, Çığ beklentisi olan kritik zamanlarda kullanılmak üzere bodrum katlarında yatak odaları yapılmakta, Binayı güçlü kılacak iç düzenlemelere baģvurulmakta, Binaların çığ gelebilecek taraftaki dıģ duvarları çığların çarpma basıncına dayanabilecek betonarme duvarla tahkim edilmektedir. H.E.ÇELİK 2012 ÇIĞ SEMİNERİ TRABZON 86
H.E.ÇELİK 2012 ÇIĞ SEMİNERİ TRABZON 87
H.E.ÇELİK 2012 ÇIĞ SEMİNERİ TRABZON 88
H.E.ÇELİK 2012 ÇIĞ SEMİNERİ TRABZON 89
ÇIĞ YOLU BÖLÜMLERĠ ÖNLEM TÜRLERĠ BaĢlama zonu>> aktif önlemler Çığ yatağı>>üst kısım aktif önlemler, alt kısım pasif önlemler Durma zonu>>pasif önlemler
Başlama zonu Çığ yatağı Durma zonu (Smith 1992) H.E.ÇELİK 2012 ÇIĞ SEMİNERİ TRABZON 91
teģekkürler H.E.ÇELİK 2012 ÇIĞ SEMİNERİ TRABZON 92