HAFTALIK EKONOMİ VE FİNANS BÜLTENİ İKTİSADİ ARAŞTIRMALAR BÖLÜMÜ / 18 İktisadi Araştırmalar Bölümü İzlem Erdem - Müdür izlem.erdem@isbank.com.tr Figen Yılmaz - Müd. Yrd. figen.yilmaz@isbank.com.tr Özgür Demirtaş - İktisat Uzmanı ozgur.demirtas@isbank.com.tr Hatice Erkiletlioğlu - İktisat Uzmanı hatice.erkiletlioglu@isbank.com.tr İlker Şahin - İktisat Uzm. Yrd. ilker.sahin@isbank.com.tr Özlem Ateş - İktisat Uzm. Yrd. ozlem.ates2@isbank.com.tr Ahmet Aşarkaya - İktisat Uzm. Yrd. ahmet.asarkaya@isbank.com.tr Haftaya Bakış Merkez bankalarından gelen açıklamaların yanı sıra veri akışının yoğun olduğu bir haftayı geride bıraktık. Piyasalar tarafından yakından takip edilen ABD Merkez Bankası ndan (Fed) sürpriz bir karar gelmedi. Toplantı sonrasında yapılan açıklamada, politika faizleri piyasa beklentisi paralelinde değiştirilmeden %0-0,25 aralığında bırakılırken, Kasım 2010 da uygulanmaya başlanan parasal genişleme sürecinin plânlanan şekilde Haziran da sona ereceği açıklandı. İşgücü piyasalarındaki toparlanmanın henüz istenilen seviyelere gelmediği belirtilirken, son dönemde enerji ve gıda fiyatlarındaki gelişmeler nedeniyle kısa vadede enflasyonun artabileceği, ancak orta ve uzun vadeli enflasyon beklentilerinin hedeflerle uyumlu bir seyir izleyeceği vurgulandı. Ancak, Fed Haziran dan sonra ne yapacağına ilişkin ipucu vermedi. Bu açıklamalar piyasalarda, Fed in ABD ekonomisini desteklemek amacıyla almış olduğu önlemleri kısa vadede geri çekmeyeceği yönünde değerlendirildi. Fed Başkanı Bernanke nin açıklamalarının da ABD de gevşek para politikasının devam edeceği sinyalini vermesiyle Dolar, diğer gelişmiş ülke para birimleri karşısında son 3 yılın en düşük seviyesine gerilerken, altın fiyatları tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaştı. ABD nin 1. çeyrekte GSYH büyümesi %1,8 ile öngörülerin altında kaldı. Ilımlı 1. çeyrek büyümesinde ithalattaki hızlı artışın yanı sıra kişisel tüketim harcamalarındaki yavaşlama ile federal hükümet harcamalarındaki düşüş etkili oldu. ABD de Mart ayında bekleyen konut satışları endeksindeki artış %5,1 ile beklentilerin çok üzerinde olurken, yeni konut satışları 300.000 adet ile yine beklentilerin üzerinde gerçekleşti. Son dönemde konut piyasasına dair olumlu işaretlerin arttığı gözlenmekle birlikte fiyatların gerilemeye devam etmesi, piyasanın dengeye oturmasının zaman alacağını gösteriyor. Neden Önemli Fed Politika Faizleri Federal Açık Piyasa Komitesi, yılda sekiz kez toplanarak Fed in para politikasını belirliyor. Bu toplantılarda açıklanan faiz oranı, küresel piyasalardaki diğer tüm faiz oranları için de bir gösterge niteliği taşıyor. Faiz oranlarının bilinen şekilde ekonomik faaliyetleri ve tüketimi etkilemesinin ötesinde, dünyadaki en büyük ithalatçı olması nedeniyle ABD- deki tüketim eğilimi de küresel ekonominin performansını doğrudan belirliyor. Dünyadaki finansal sermayenin yönü açısından da belirleyici olan ABD faiz oranları, fon akışına duyarlı değişkenler olan döviz kurları, tahvilbono faizleri ve borsalar üzerinde de etkisini gösteriyor. Bu nedenle diğer ülkelerin merkez bankaları da para politikalarını belirlerken, Fed faiz oranını dikkate almak zorunda kalıyorlar. ABD de Nisan ayı tüketici güven endeksi de beklentilerin hafif üzerinde açıklandı. İşgücü piyasasına ilişkin beklentiler mevcut duruma dair olumlu bir görünüm çizerken, gelecek döneme yönelik olarak daha zayıf bir görünüme işaret ediyor. Bu gelişmelerin yanı sıra, açıklanan güçlü şirket bilançolarının da etkisiyle ABD borsaları güçlü bir yükseliş trendi sergiledi. S&P, Japonya nın AA olan kredi notunun görünümünü negatife çevirdi. Yapılan açıklamada önümüzdeki dönemde kapsamlı bir konsolidasyona gidilmemesi durumunda mali yapıdaki bozulmanın tahminleri aşabileceği ve kredi notunun aşağı çekilebileceği belirtildi. TÜİK tarafından açıklanan verilere göre, Mart ayında dış ticaret açığı %91 oranında artarak $9,8 milyar düzeyinde gerçekleşti. Bu, beklentilerin oldukça üzerinde bir rakama işaret ediyor. İhracat bir önceki yılın aynı ayına göre %20 artarak $11,8 milyar olurken, ithalat %44 lük artışla $21,6 milyara yükseldi. Bu veriler ışığında, iç talebin güçlü seyrinin ve emtia fiyatlarındaki yükselişin etkisiyle dış ticaret açığındaki genişleme eğiliminin tüm hızıyla sürdüğü görülüyor. Merkez Bankası tarafından açıklanan yılın ikinci Enflasyon Raporu nda, yılsonu enflasyon tahmini piyasanın beklediğinden daha keskin bir şekilde yukarı yönde güncellendi. Raporda, petrol ve diğer ithalat fiyatlarındaki belirgin artışlar ile kumaş ve hazır giyimde gümrük vergisi ayarlamaları gibi para politikası kontrolü dışındaki gelişmelere bağlı olarak, 2011 sonu enflasyon tahmininin orta noktası 100 baz puan yukarı revize edilerek %6,9'a yükseltildi. Yapılan açıklamada, petrol fiyatlarındaki artışların gecikmeli yansımaları ve baz etkileri nedeniyle yıllık enflasyonun kısa vadede bir miktar yükseleceği öngörüldü. Öte yandan, parasal sıkılaştırmanın etkisinin ikinci çeyrekten itibaren belirginleşeceği ve gerekli görülmesi halinde ilave tedbirlerin alınabileceği belirtildi. Nisan ayı Reel Kesim Güven Endeksi ile KKO verilerinde ise sınırlı artışlar gözlendi. KAPANIŞ VERİLERİ (29 Nisan) İMKB-100 : 69.250 / $ : 1,4799 USD : 1,5141 $ / : 81,21 EURO : 2,2496 Petrol ($/varil) : 125,30 Gösterge Tahvil Bileşik Faizi : %8,36 Altın ($/ons) : 1.563,60
May.10 Haz.10 Tem.10 Ağu.10 Eyl.10 Eki.10 Kas.10 Ara.10 Oca.11 Şub.11 Mar.11 Nis.11 May.11 Hisse Senedi Piyasaları ENDEKS 22.Nis 29.Nis Değişim İMKB-100 68.692 69.250 %0,81 İMKB-30 84.065 84.576 %0,61 Sınai 59.503 61.237 %2,91 Hizmetler 42.935 42.657 -%0,65 Mali 101.841 102.340 %0,49 Kaynak: İMKB Hacim (milyon TL) 5.000 4.500 4.000 3.500 3.000 2.500 2.000 1.500 1.000 22.Nis 25.Nis 26.Nis 27.Nis 28.Nis 29.Nis İşlem Hacmi İMKB-100 Endeksi İMKB-100 72.000 70.000 68.000 66.000 64.000 62.000 60.000 Geçtiğimiz hafta Fed Başkanı Bernanke nin ABD para politikasının bir süre daha gevşek kalacağı yönündeki açıklamalarının yanı sıra ilk çeyrek şirket kârlarının beklentileri fazlasıyla karşılaması uluslararası piyasaların güçlü seyretmesine neden olurken, İMKB hafta boyunca dalgalı seyretti. Merkez Bankası nın yıl sonu enflasyon hedefini 100 baz puan yukarıya çekmesinin para politikasında özellikle yılın ikinci yarısında sıkılaştırma getireceği yönündeki beklentileri beslemesinin yanı sıra bankacılık sektörü kârlılığında öngörülen düşüşe bağlı olarak gerileyen İMKB-100 endeksi, yurtdışı piyasalarda süre giden olumlu havanın verdiği destek ve gelen tepki alımlarıyla kayıplarını telafi ederek haftalık bazda %0,8 yükseldi. Buna göre endeks, haftayı 69.250 düzeyinden kapattı. Bu hafta ABD istihdam verisinin yanı sıra Avrupa dan gelecek şirket bilançolarının hisse senedi piyasasında yakından izleneceğini düşünüyoruz. Tahvil-Bono Piyasaları TAHVİL-BONO BİLEŞİK FAİZLERİ (%) Değişim VADE 22.Nis 29.Nis (Puan) 11.05.2011 7,69 6,99-0,70 07.11.2012 8,42 8,46 0,04 20.02.2013 8,26 8,36 0,10 11.02.2015 2,18 2,04-0,14 15.01.2020 9,27 9,34 0,07 İMKB DİBS Fiyat Endeksi 138,65 138,4-0,25 %2,50 %2,00 %1,50 %1,00 %0,50 %0,00 -%0,50 Beklenen Reel Faiz (%) %1,48 Kaynak: İMKB Haftanın ilk işlem gününde yurtdışı piyasaların paskalya tatili nedeniyle kapalı olmasından dolayı işlem hacminin düşük olduğu tahvil ve bono piyasası dar bir bantta hareket etti. Fed Başkanı Bernanke nin yapacağı açıklama TCMB nin Enflasyon Raporu öncesindeki belirsizliklere rağmen tahvil ve bono piyasasında alıcılı bir seyir hakimken, bu günlerde TL deki değerlenme de bu seyri destekledi. Enflasyon Raporu nda TCMB nin emtia fiyatlarındaki artışa bağlı olarak yılsonu enflasyon tahminini %5,9 dan %6,9 a çıkarmasıyla tahvil ve bono piyasasında sert tepki satışları gözlendi. Ancak, gün içinde TL nin değerlenmesine bağlı olarak kısmi alımlar görüldü. Bu gelişmeler sonucunda 20 Şubat 2013 itfa tarihli gösterge tahvilin bileşik faizi haftalık bazda 10 baz puan yükselişle Cuma gününü %8,36 dan kapattı. 2
Nis.10 May.10 Haz.10 Tem.10 Ağu.10 Eyl.10 Eki.10 Kas.10 Ara.10 Oca.11 Şub.11 Mar.11 Nis 10 Döviz Piyasaları DÖVİZ KURLARI 22.Nis 29.Nis Değişim Dolar (¹) 1,5097 1,5141 %0,29 Euro (¹) 2,1989 2,2496 %2,31 Sepet (²) 3,2029 3,2463 %1,36 /$ Paritesi (³) 1,4555 1,4799 %1,68 $/Yen Paritesi (³) 81,83 81,21 -%0,76 (¹) 15:30'da açıklanan TCMB döviz alış kurudur. (²) 1$ + 0,77 (³) Uluslararası piyasa kapanış verileridir. / $ $ / 1,65 110 1,55 105 100 1,45 95 1,35 90 85 1,25 80 1,15 75 / $ $ / Geçtiğimiz hafta gerçekleştirilen ve faiz oranlarında değişikliğe gidilmeyen toplantının ardından yapılan açıklamada Fed in genişlemeci para politikasının süreceğinin ve piyasanın en azından bir süre daha likidite sorunu yaşamayacağının anlaşılması Dolar daki değer kaybının devam etmesine neden oldu. Ayrıca, ECB nin fiyat istikrarını sağlama konusundaki kararlılığına bağlı olarak Euro nun kuvvetli seyrinin geçtiğimiz hafta da sürdüğü gözlendi. Haftalık bazda /$ paritesi %1,68 yükselerek 1,4799 oldu. Dolar ın zayıf seyrine bağlı olarak $/ paritesi haftayı %0,76 düşüşle 81,21 düzeyinden kapattı. TL, yurtiçinde yaşanan gelişmelere bağlı olarak haftayı Dolar ve Euro karşısında değer kaybıyla kapattı. Eurotahvil Piyasaları EUROTAHVİL HAFTALIK DEĞİŞİM Değişim 21.Nis 29.Nis (Puan) EMBI+ Endeks 558,66 563,14 4,48 Spread 265 276 11 Türkiye Endeks 384,01 387,59 3,58 Spread 195 195 0 Kaynak: JP Morgan 55 45 35 25 15 5 VIX Endeksi 14,75 Paskalya tatilinden dolayı Avrupa da piyasaların kapalı olduğu Pazartesi günü gelişmekte olan ülke eurotahvilleri, bir miktar pozitif seviyelerde seyretse de işlem hacmi çok düşük oldu. İlerleyen günlerde gelişmekte olan ülke eurotahvilleri, İspanya nın olumlu geçen ihaleleri ve Fed in açıklamasında gevşek para politikasına devam edeceğini belirtmesi gelişmelerine paralel olarak yukarı yönlü seyretti. Öte yandan, ABD de beklenenden düşük gelen büyüme verisi ve S&P nin Japonya nın görünümünü negatife düşürmesi küresel risk algılamasını yükselterek gelişmekte olan ülke eurotahvillerine olan talebi bir miktar sınırladı. Gelişmekte olan ülke eurotahvillerine ait risk primi 11 baz puan artarak 276 ya yükselirken, yatay seyreden Türk eurotahvillerinin risk primi değişmedi ve 195 oldu. Küresel risk algılamasını gösteren VIX endeksi geçtiğimiz hafta bulunduğu 14,69 seviyesinden 14,75 e yükseldi. 3
Nis 10 Nis 10 Emtia Piyasaları $/ons Altın $/varil Petrol 1.500,00 1.400,00 1.300,00 1.563,60 140,00 130,00 120,00 110,00 125,30 1.200,00 1.100,00 1.000,00 100,00 90,00 80,00 70,00 900,00 60,00 Geçtiğimiz hafta Fed in gevşek para politikasına bir süre daha devam edeceğinin sinyalini vermesiyle, Dolar ın diğer önemli para birimleri karşısında değer kaybetmesi paralelinde altın fiyatları yükseldi. Ayrıca Fed in faiz oranlarını bir süre daha düşük tutacak olmasına bağlı olarak enflasyon riskine karşı kendini korumak isteyen yatırımcıların altına yönelik talebinin artmasıyla rekor düzeyleri gören altın fiyatları geçtiğimiz hafta %3,71 artış göstererek $/ons 1563,6 ya yükseldi. ABD Başkanı Obama nın El Kaide örgütü lideri Usame Bin Ladin'in, Pakistan'da Amerikan birlikleriyle meydana gelen bir çatışmada öldürüldüğünü açıklamasıyla küresel risk algılamasının azalması paralelinde altın fiyatları haftaya düşüşle başladı. Geçtiğimiz hafta petrol fiyatları Fed toplantısı öncesinde düşük işlem hacmiyle kararsız bir yön çizerken, Fed in gevşek para politikasına bir süre daha devam edeceği sinyalini vermesi üzerine, Dolar ın diğer önemli para birimleri karşısında değer kaybetmesi paralelinde yükseldi. Perşembe günü ABD de açıklanan 1. çeyrek büyüme verisinin beklentilerin ve bir önceki dönemin altında kalması ile haftalık işsizlik maaşı başvurularının bir önceki haftaya göre artması, petrol talebini aşağı çekebileceği endişesiyle petrol fiyatları üzerinde baskı yarattı. Öte yandan Orta Doğu ve Kuzey Afrika da yaşanan siyasi gerginliklerin tırmanmasıyla, özellikle Suriye ve Yemen'de şiddet olaylarının artmasının petrol arzına zarar verebileceği endişeleriyle brent türü petrolün spot fiyatı geçtiğimiz haftayı %0,79 luk artışla $/varil 125,3 le kapattı. Bu Haftanın Gündemi 2 Mayıs ABD Nisan Ayı ISM İmalat Sanayi Endeksi (Piyasa Beklentisi: 59,5) 3 Mayıs TÜİK Nisan Ayı Enflasyon Verileri (Tahminimiz Aylık TÜFE: %1,2, Aylık ÜFE: %1,3) ABD Mart Ayı Fabrika Siparişleri Verisi (Piyasa Beklentisi: %2 Artış) Euro Alanı Mart Ayı Üretici Fiyat Endeksi (IPP) (Piyasa Beklentisi Aylık: %0,7, Yıllık: %6,6) 4 Mayıs Hazine İç Borç Ödemesi (TL706 Milyon) ABD Nisan Ayı ISM İmalat Dışı Sektörler (Hizmetler) Endeksi (Piyasa Beklentisi: 57) Euro Alanı Mart Ayı Perakende Satışlar (Piyasa Beklentisi Aylık: %0,1 Azalış) 5 Mayıs İngiltere Merkez Bankası (BOE) Toplantısı ve Basın Açıklaması (Piyasa Beklentisi: Faizler Değişmeyecek) Avrupa Merkez Bankası (ECB) Yönetim Kurulu Toplantısı ve Basın Açıklaması (Piyasa Beklentisi: Faizler Değişmeyecek) 6 Mayıs TCMB Mayıs Ayı I. Dönem Beklenti Anketi ABD Nisan Ayı Tarım Dışı İstihdam Verisi (Piyasa Beklentisi: 185 Bin Kişilik Artış) ABD Nisan Ayı İşsizlik Verisi (Piyasa Beklentisi: %8,8) 4
Uyarı Notu: Bu rapor Türkiye İş Bankası A.Ş. tarafından güvenilir olduğuna inanılan kamuya açık kaynaklardan elde edilen bilgiler kullanılmak suretiyle, sadece bilgilendirme amacıyla hazırlanmış olup, hiçbir şekilde finansal enstrümanların alım veya satımı konusunda tavsiye veya finansal danışmanlık hizmeti sağlanması olarak yorumlanmamalıdır. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgilerin doğru ve tam olması konusunda herhangi bir şekilde garanti vermemektedir. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgilerde herhangi bir bildirimde bulunmaksızın değişiklik yapma hakkına sahiptir. Bu rapor ve içindeki bilgilerin kullanılması nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak oluşacak zararlardan Türkiye İş Bankası A.Ş. hiçbir şekilde sorumluluk kabul etmemektedir. İşbu rapor üzerinde Bankamızın telif hakkı olup, Bankamızın yazılı izni alınmaksızın herhangi bir kişi tarafından, herhangi bir amaçla, kısmen veya tamamen çoğaltılamaz, dağıtılamaz veya yayınlanamaz. Tüm haklarımız saklıdır. 5