Sağlık ve Bitki Sağlığı (SPS) Anlaşması İleri Düzey Eğitimi İlhami ŞAHİN Gıda Mühendisi Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü 22.10.2014, GTHB
Sunum içeriği Eğitimin içeriği Kısaca DTÖ SPS Anlaşması SPS Komitesi Öneriler
7-25 Ekim 2013 2-11 Temmuz 2014 Türkiye, Vietnam, Tayland, Tacikistan, Srilanka, Güney Afrika, Sier Leon, Sırbistan, Samoa adaları, Saint Vincent, Pakistan, Nijerya, Moldova, Malezya, Makedonya, Liberya, Lesoto, Hindistan, Şili, Cape Verde, Bahreyn, Azerbaycan, Arjantin, Umman
7-25 Ekim 2013 1.HAFTA DTÖ SPS Anlaşması İletişim teknikleri STDF (The Standards and Trade Development Facility) İnceleme gezisi: Lozan gıda laboratuvarı 2.HAFTA SPS ile ilgili pazara giriş: zorluklar ve fırsatlar konulu workshop SPS: Şeffaflık ilkesi SPS Komitesi: Gayri resmi Toplantısı SPS Komitesi: Resmi Toplantısı Delegelerle buluşma TBT Anlaşması Ülke sunumları: Türkiye nin kodeks aktivitelerine katılımı
7-25 Ekim 2013 3.HAFTA SPS Anlaşması: Kodeks Alimentarius, OIE, IPPC SPS Alanı: Özel standartlar Anlaşmazlıkların Halli Organı Eylem Planları ile ilgili sunumlar: Gıda güvenilirliği alanında Şeffaflık ilkesinin uygulanmasının geliştirilmesi 2-11 Temmuz 2014 Eylem planları sunumları: Gıda güvenilirliği alanında Şeffaflık ilkesinin uygulanmasının geliştirilmesi Grup çalışmaları SPS Komitesi toplantısı için hazırlık SPS Komitesi Gayri Resmi Toplantısı SPS Komitesi Resmi Toplantısı
Yer: Cenevre, İsviçre Kuruluş: 1 Ocak 1995 Üye sayısı: 160 ülke (26 Haziran 2014) Bütçe:196 million Frank Çalışan sayısı: 640 Genel Müdür: Roberto Azevêdo Dünya Ticaret Örgütü
Dünya Ticaret Örgütü Uruguay Round Müzakereleri : 1986-1994 15 Nisan 1994 tarihinde Marakeş'te (Fas) imzalandı. 2001: Doha Development Agenda: Yeni müzakereler DTÖ NÜN FONKSİYONU DTÖ Anlaşmalarının yönetimi Ticaret müzakereleri için forum Ticaret anlaşmazlıklarının çözüm yeri Ulusal ticaret politikalarının izlenmesi Gelişme yolundaki ülkeler için teknik yardım ve eğitim Uluslararası diğer organizasyonlarla işbirliği İLKELERİ En çok kayrılan ülke kuralı: MFN Ulusal muamele Gümrük vergilerinin indirilerek konsolide edilmesi: bağlı tarifeler Tarifeler yoluyla koruma DTÖ yü kuran anlaşma ve EK1A, EK1B, EK1C, EK2, EK3, EK4 + Bakanlar konferansı kararları: 25 Şubat 1995-22213 mükerrer sayılı Resmi Gazete.
DTÖ NÜN KURUMSAL YAPISI Bakanlar Konferansı Temyiz organı Paneller Anlaşmazlıkların Halli Organı Genel Konsey Ticaret Politikalarını Gözden Geçirme Organı Komiteler: Ticaret ve Çevre Ticaret ve Kalkınma En az gelişmiş ülkeler Alt komitesi Bölgesel Ticaret Anlaşmaları Ödemeler Dengesi kısıtlamaları Bütçe, Finans ve Yönetim Çalışma Heyetleri: Katılım Çalışma Grupları: Ticaret, Borç ve Finansman Ticaret ve Teknoloji Tranferi Mal Ticareti Konseyi Çok taraflı Bilgi Teknolojileri Anlaşması Komitesi Fikri Mülkiyet Haklarına İlişkin Ticaret Konseyi Komiteler: Pazara Giriş Tarım Sağlık ve Bitki Sağlığı Önlemleri Ticarette Teknik Engeller Desteklemeler ve Telafi Edici Önlemler Anti-Dumping uygulamaları Gümrük Kıymeti Menşe Kuralları İthalat Lisansları Ticaretle Bağlantılı Yatırım Önlemleri Korunma Önlemleri Çalışma Grupları: Devlet Ticari Teşekkülleri Hizmetler Ticareti Konseyi Komiteler: Finansal Hizmetler Ticareti Özel Taahhütler Çalışma Grupları İç düzenleme GATS Kuralları Çok Taraflı Anlaşmalar Sivil Havacılık Komitesi Kamu Alımları Komitesi Doha Kalkınma Gündemi Ticaret müzakereleri komitesi
2013 İhracat (ABD $) ithalat(abd $) Dünya (Tarım) 1,74 trilyon 1,85 trilyon Türkiye (Tarım) 17,43 milyar 16,92 milyar Kaynak: DTÖ
%? 1947 2014
Sağlık ve Bitki Sağlığı Önlemlerinin Uygulanması Anlaşması İnsan, hayvan veya bitki yaşamı ve sağlığını koruma hakkı Ticaret üzerine gereksiz engellerden kaçınma
SPS Anlaşması Temel Hak Madde 2.1 Üyeler, bu anlaşma hükümlerine aykırı olmamaları kaydı ile insan, hayvan veya bitki yaşamı, sağlığı ve korunması için gerekli sağlık ve bitki sağlığı önlemlerini alma hakkına sahiptirler.
SPS Anlaşmasının Amacı Sağlık ve bitki sağlığı önlemlerinin geliştirilmesini, kabul edilmesini ve yürürlüğe konulmasına kılavuzluk etmek için kural ve disiplinlerin çok taraflı çerçevesini oluşturur. Doğrudan yada dolaylı olarak uluslararası ticareti etkileyecek önlemlere uygulanır. 13
Örnekler: İnsan veya hayvan sağlığı Gıda veya yemlerdeki katkı maddeleri, bulaşanlar, toksinler veya hastalık yapan organizmalar Deniz ürünlerinde kalıntı limitleri Kabuklu meyvelerde Aflatoksin limitleri Salmonella riskini önlemek için HACCP
Örnekler: İnsan sağlığı hayvan veya bitkiler tarafından taşınan hastalıklar BSE ile ilgili kısıtlama Avian influenza?!?
Örnekler: Hayvan veya Bitki sağlığı hastalık, zararlı, hastalık taşıyan veya neden olan organizmalar FMD hastalığı önlemleri Meyve Sineğinin Yayılmasının önlenmesi
Örnekler: Ülke topraklarının korunması Ekosisteme zarar veren yada bir ülkenin topraklarında ekonomik zarara neden olan zararlılar Bu tür zararlıların girişini önlemek İçin düzenlemeler
Hangi Önlemleri kapsıyor? Ürün kriterleri Karantina önlemleri Proses gereklilikleri sertifikasyon denetim Numune alma ve analizler Sağlık amaçlı etiketleme
SPS & TBT Minimum meyve büyüklüğü TBT SPS Pestisit kalıntıları
SPS Anlaşmasının Temel Hükümleri 1. Ayrımcılık yapmama 2. Bilimsel gerekçe Uyumlaştırma risk değerlendirmesi Tutarlılık Ticareti en az kısıtlayıcı 3. Eşdeğerlik 4. Bölgeselleşme 5. Şeffaflık 6. Teknik yardım / özel muamele 7. Kontrol, denetim ve onay işlemleri
Ayrımcılık yapmama Article 2.3 SPS önlemlerinin benzer şartlardaki ülkeler arasında veya ülkemiz ile diğer ülkeler için farklı uygulanmaması.
Bir SPS önlemi alırken; Madde 3 & 5 Uluslararası standartlar VEYA Risk değerlendirme
SPS önlemi uluslararası standartlara uyumlu olmalıdır: standartlar, kılavuzlar, tavsiyeler Madde 3 Standart hazırlama kuruluşları Gıda güvenilirliği CODEX Hayvan sağlığı OIE Bitki sağlığı IPPC Codex = Joint FAO/WHO Codex Alimentarius Commission OIE = World Organisation for Animal Health IPPC = International Plant Protection Convention (FAO)
SPS önlemlerimiz uluslararası standartlara uyumlu olmalı yada Madde 3 Bilimsel bir dayanak varsa bunu kullanabiliriz yada gerekli bilimsel işlem basamaklarını izleyerek uluslararası standartlardan daha yüksek sağlık veya bitki sağlığı düzeyini sağlayacak SPS önlemini uygulamaya koyabiliriz ve sürdürebiliriz. Uluslararası standartlardan farklı belirleyeceğimiz önlemler Anlaşmanın hiçbir hükmüne aykırı olmamalı.
Bilimsel gerekçemiz olmalıdır Madde 2.2 Bilimsel prensiplere uygun Bir SPS önlemi alırken İnsan, hayvan veya bitki yaşam veya sağlığını korumak için gerektiği ölçüde olmalıdır. (ticareti en az kısıtlayıcı şekilde) Madde 5.7 hariç yeterli bilimsel delil olmadan sürdürülmemelidir.
Bilimsel gerekçe Muafiyet: Geçici önlemler Madde 5.7 Bilimsel bilginin yetersiz olması durumunda ilgili diğer uluslararası kuruluşlardan alınan veriler doğrultusunda veya diğer ülkelerden alınan bilgiler doğrultusunda SPS önlemi alabiliriz. Ancak daha tarafsız risk değerlendirmesi için gerekli ilave bilgileri elde etmeye çalışmalıyız ve geçici olarak alınan bu SPS önlemini makul bir sürede gözden geçirmeliyiz.
Eşdeğerlik Madde 4 Eğer ihracatçı ülke ithalatçı ülkenin önlemlerini sağladığını gösterirse ithalatçı ülke bu önlemleri eşdeğer kabul edeceklerdir.
Hastalık ve zararlılardan ari alanlar Madde 6 (Bölgeselleşme) İhracatçı ülke olarak (alan) hastalık ve zararlılardan ari alanlarının oluşturularak/ SPS önlemlerinin alınarak ithalatçı ülkelerin bu alanları tanıması ve gereksiz ithalat yasaklarından kaçınması alan Bütün ülke Ülkenin bir bölgesi Birkaç ülkenin tamamı veya bölgeleri
Kontrol, Denetim ve Onay Prosedürleri Madde 8 ve Ek C SPS önlemi kapsamında yürüttüğümüz kontrol sırasında; İthal ürünleri ile yerli ürünler arasında ayrımcılık yapılmamalı. Ücretler ve diğer masraflar için yerli ve ithal ürünler arasında ayrım yapılmamalı. İthal ürünler için en az yerli ürünler kadar gizliliğe dikkat edilmeli. İthalatçı üye ihracatçı ülke nezdinde kontrol yapmak istemesi halinde ihracatçı ülke otoritesi ithalatçı ülkeye gerekli yardımı sağlamalı.
Şeffaflık Madde 7, Ek B Üyeler yeni ve değişen SPS önlemlerini içeren mevzuatı diğer ülkelere bildirebilmek için bir Notification Authority belirleyeceklerdir. diğer üyelerin bildirimlerini alabilmesi için Enquiry Point (Bilgi Değişim Noktası) kuracaklar ve SPS önlemi (yeni mevzuat) uluslararası standarda uygun değilse veya Yeni mevzuat uluslararası standarttan farklı ise ve ticaret üzerine etkisi varsa bildirim yapacaklardır.
SPS NOTIFICATION AUTHORITY GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ GIDA GÜVENİLİRLİĞİ HAYVAN SAĞLIĞI BİTKİ SAĞLIĞI SPS bildirimleri SPS Notification Submission System AVRUPA BİRLİĞİ VE DIŞ İLİŞKİLER GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DIŞİŞLERİ BAKANLIĞI
Türkiye bildirim istatistikleri Toplam (2000-2014) 2014 2014 (gıda güvenilirliği) Acil bildirimler 5 2 - Olağan bildirimler 44 16 13 Ülkeler Olağan bildirimler Acil bildirimler Avrupa Birliği 457 62 ABD 2628 85 Arjantin 163 20 Brezilya 1018 14 Hindistan 83 7
SPS ENQUIRY POINT DTÖ-SPS Sekretaryası SPS bildirimleri GKGM+ABDM sps @tarim.gov.tr YORUMLAR AVRUPA BİRLİĞİ VE DIŞ İLİŞKİLER GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
Madde 12 SPS KOMİTESİ
SPS KOMİTESİ 15-17 EKİM 2014 TOPLANTI GÜNDEMİ 2. INFORMATION ON RELEVANT ACTIVITIES (a) INFORMATION FROM MEMBERS (i) PERU - ORGANIZATION OF THE 46TH MEETING OF THE CODEX COMMITTEE ON FOOD HYGIENE, TO BE HELD IN LIMA ON 17-21 NOVEMBER 2014 (G/SPS/GEN/1362) (iv) JAPAN - UPDATE ON THE RESPONSE TO TEPCO S FUKUSHIMA DAIICHI NUCLEAR POWER STATION ACCIDENT AND ON IMPORT RESTRICTIONS ON JAPANESE FOOD REGARDING RADIOACTIVE NUCLIDES (b) INFORMATION FROM THE RELEVANT SPS STANDARD-SETTING BODIES (i) CODEX (ii) IPPC (iii) OIE 3. SPECIFIC TRADE CONCERNS (a) NEW ISSUES (i) RUSSIA'S MARKET ACCESS REQUIREMENTS FOR BOVINE MEAT IN COMPLIANCE WITH OIE REQUIREMENTS CONCERNS OF INDIA (b) OLD ISSUES (xii) TURKEY'S REQUIREMENTS FOR IMPORTATION OF SHEEPMEAT - CONCERNS OF AUSTRALIA (NO. 340)
Gıda güvenilirliği, bitki sağlığı ve hayvan sağlığı ile ilgili tedbirleri içeren mevzuat hazırlanırken; SPS Anlaşmasının referans olarak kabul ettiği OIE, CAC ve IPPC standart, kılavuz ve iyi uygulama kurallarının mevzuat hazırlamada referans alınması Gerektiğinde risk değerlendirme yada ihtiyatlılık ilkesinin kullanılması AB mevzuatına uyum ÖNERİLER Hazırlanan mevzuatın şeffaflık ilkesi gereğince prosedüre uygun ve süresi içerisinde bildirime sunulması ve uygulama için yeteri kadar geçiş süresi verilmesi 2+1 ay yorum süresi / en az 6 ay yürürlük süresi
ÖNERİLER Şeffaflık hükümlerinin yerine getirilmesi; diğer ülkelerin ülkemiz mevzuatı hakkında bilgi seviyelerini artıracağından belirsizliği azaltacak; yeni pazara giriş sürecini artıracaktır. Ayrıca ticari anlaşmazlıkların önlenmesi açısından da önemli olacaktır. Diğer ülkeler tarafından yapılan SPS bildirimleri değerlendirilmeli; OIE, CAC ve IPPC standartlarından sapmalar için itiraz edilmelidir. Özellikle ülkemiz ihraç ürünleri
ÖNERİLER Ülkemiz ihracatçılarının gıda güvenilirliği, bitki sağlığı ve hayvan sağlığı ile ilgili uygulanan tedbirlerle ilgili başka bir DTÖ üyesi ülkenin teknik engeliyle karşılaşması durumunda konunun öncelikle ilgili ülkeyle ikili çözülmesi, çözülemiyorsa konunun SPS Komite toplantısında gündeme getirilmesi ve gerektiğinde diğer DTÖ kurallarının işletilmesinin önemlidir.
ÖNERİLER DTÖ SPS komite toplantılarında aktif katılım sağlanması: DTÖ üyesi ülkelerle koordinasyonu artıracaktır. Ticari sorunların anlaşılması için önemli bir kaynaktır ve bilgi kullanılabilir. Önemli düzenlemeler için SPS Komitesi bilgilendirme aracı olarak kullanılabilir. Taslak SPS düzenlemeleri OIE, CAC ve IPPC nin toplantılarına katılım yapılarak ülke pozisyonunun sunulması ve gerektiğinde ülkemiz ürünleri için risk değerlendirmesine bağlı verilerin sunulması önemlidir.
İlhami ŞAHİN Gıda Mühendisi Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü ilhami.sahin@tarim.gov.tr TEŞEKKÜRLER www.gsb.gov.tr