T.C. MERSİN VALİLİĞİ İL MİLLİ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ 2010-2014 STRATEJİK PLANI (2012 REVİZE) Mersin-2009 I
II
Toplumsal, siyasal, ekonomik ve teknolojik alanlarda meydana gelen değişmeler tüm kurumlarla birlikte eğitim ve öğretim kurumlarını da sürekli etkilemekte ve değişime uğratmaktadır. Değişimin gereği olarak, tüm eğitim alanları ile eğitim kurumlarında yeni yaklaşımlar ve uygulamaların yaşama geçirilmesi bir zorunluluk olarak ortaya çıkmaktadır. Eğitim kurumlarının kendilerinden beklenen işlevleri yerine getirebilmeleri, iyi bir planlamaya ve bu planın etkin bir şekilde uygulanmasına bağlıdır. 5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu ile il müdürlüklerine yapacakları tüm faaliyetleri planlamaları zorunluluğu getirilmiş olup, Mersin Milli Eğitim Müdürlüğü nün 2010-1014 döneminde faaliyetlerini kapsayan Stratejik Planı hazırlanmıştır. Planın başarıyla uygulanması için tüm birim amirleri ve çalışanlarca kavranıp benimsenmesi ve elde edilen çıktıların takip edecek plan dönemlerinde de kullanılması, Milli Eğitim Müdürlüğü nün planlı çalışmalardan arzu edilen azamı faydayı elde etmesini sağlayacaktır. Hüseyin AKSOY Mersin Valisi III
SUNUŞ Dünyada yaygınlaşmakta olan yeni kamu yönetimi anlayışı, birçok alanda yeni düzenlemeler getirmiştir. Bunların başında da insanı önemseme, katılımcılık, hizmetlerin kaliteli, verimli ve etkin bir biçimde sunulması, girdilerin yerine çıktıların (sonuçların) önem kazanması, piyasanın öneminin artması gibi değerler yer almaktadır. Bu düzenlemeler de performansa yönelmiş bir kamu yönetimini gerekli kılmaktadır. Bu nedenle, kamu kurum ve kuruluşlarında müşteri (vatandaş) odaklılık, toplam kalite yönetimi, stratejik yönetim, performans yönetimi, kurumsal kaynak yönetimi, kurumsal bilgi yönetimi gibi uygulamalara geçilmektedir. Ülkemizde de 2003 yılında yürürlüğe giren 5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu ile tüm kamu kurumlarına stratejik planlama yapma zorunluluğu getirilmiştir. Mersin Milli Eğitim Müdürlüğü olarak biz de, 5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunun bize yüklediği sorumluluğun gereği olarak, 2010 2014 yıllarını kapsayan I. Stratejik Planımızı yaparak bu sorumluluğumuzu yerine getirmiş bulunuyoruz. Çalışmalarda, kurumumuzun mevcut durumu analiz edilmiş, gelen veriler, hedefler, amaçlar ayrıştırılarak, kurumumuzun Stratejik Planlaması yapılmıştır. Stratejik Planlama yapılırken, Mersin Milli Eğitim Müdürlüğü nün niçin kurulduğu, diğer kurumlardan farklılıkları, ulusal ve uluslar arası başarı durumu, küresel eğitim anlayışının içindeki yeri, bölgesel ihtiyaçlar, kurumsal yapı gibi unsurlar önemle ele alınmıştır. Stratejik planımızın hazırlanmasında emeği geçen tüm kişi ve kurumlara teşekkür eder, I. Stratejik Planımızın ilimize hayırlı olmasını temenni ederim. Hasan GÜL Milli Eğitim Müdürü IV
İçindekiler I.BÖLÜM... 1 A. STRATEJİK PLANLAMA ÜST KURULU... 2 B. STRATEJİK PLANLAMA EKİBİ... 3 C. STRATEJİK PLANLAMA EKİBİ SUNUŞU... 5 D. STRATEJİK PLANLAMA SÜRECİMİZ... 8 II. BÖLÜM... 10 DURUM ANALİZİ... 10 A.MERSİN MİLLİ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ TARİHSEL GELİŞİMİ... 11 B. MERSİN MİLLİ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ ORGANİZASYON ŞEMASI... 14 C. MİLLİ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ EVRAK AKIŞ ŞEMASI... 15 D. MERSİN DIŞ ÇEVRE ANALİZİ... 16 1. MERSİN İN TARİHİ GELİŞİMİ... 16 2. MERSİN'İN KRONOLOJİSİ... 18 3. GENEL BİLGİLER... 19 4. EKONOMİK DURUM... 24 5. TARIM... 24 6. HAYVANCILIK... 26 7. İMALAT SANAYİ... 26 8.MERSIN-TARSUS ORGANIZE SANAYI BÖLGESI... 26 9. İNŞAAT... 27 10. TİCARET... 27 11. TURİZM... 28 E. MEVZUAT ANALİZİ... 29 1. MÜDÜRLÜĞÜMÜZCE SUNULAN HİZMETLER... 29 2. ÇALIŞAN - GÖREV TABLOSU... 35 F. YASAL DAYANAKLARIMIZ... 36 1. KANUNLAR... 36 V
2. TÜZÜKLER... 38 3. YÖNETMELİKLER... 38 G. KURUM İÇİ ANALİZ... 45 1. FAALİYET ALANLARI İLE ÜRÜN VE HİZMETLERİN BELİRLENMESİ... 47 2. YAYGIN EĞİTİM... 47 3. ÇIRAKLIK EĞİTİMİ (Mesleki Eğitim Merkezi)... 53 4. ÖRGÜN EĞİTİM... 54 a) OKUL ÖNCESİ EĞİTİM... 54 b) İLKÖĞRETİM... 57 b) ORTAÖĞRETİM... 62 H. PAYDAŞ ANALİZİ... 76 1. İÇ PAYDAŞLAR... 76 2. DIŞ PAYDAŞLAR... 77 3. PAYDAŞ ANALİZİ TABLOSU(HİZMET MATRİSİ)... 78 4. MÜŞTERİ ÜRÜN MATRİSİ... 80 5. ÖNEMLİ PAYDAŞ GÖRÜŞ TABLOSU... 80 I. GZFT ANALİZİ (SWOT ANALİZLERİ)... 85 1. GÜÇLÜ YANLAR... 85 2. ZAYIF YÖNLER... 86 3. FIRSATLAR... 87 4. TEHDİTLER... 88 III. BÖLÜM... 91 GELECEĞE YÖNELİM... 91 B. İLKELERİMİZ... 92 A. DEĞERLERİMİZ... 92 C. VİZYONUMUZ... 93 D. MİSYONUMUZ... 93 E.TEMALAR VE STRATEJİK AMAÇLAR... 94 TEMA 1: EGİTİM ÖĞRETİM HİZMETLERİ... 95 VI
TEMA 2: ÖZEL ÖĞRETİM VE REHBERLİK HİZMETLERİ... 100 TEMA 3: HAYAT BOYU ÖĞRENME... 102 TEMA 4: FİZİKSEL KAPASİTENİN GELİŞTİRİLMESİ... 103 TEMA 5: YÖNETİM HİZMETLERİ... 104 TEMA 6: İZLEME VE DEĞERLENDİRME HİZMETLERİ... 105 F. PERFORMANS GÖSTERGELERİ TABLOSU... 108 G. STRATEJİK HEDEFLER VE MÜDÜRLÜK BÖLÜMLERİ MATRİSİ :... 112 H. FAALİYET VE PROJELER:... 114 İ. MALİ TABLOLAR... 118 1. GENEL BÜTÇE UYGULAMA SONUÇLARI... 118 2. İL ÖZEL İDARESİ KAYNAKLI BÜTÇE UYGULAMA SONUÇLARI... 118 3. AB PROJELERİ BÜTÇE UYGULAMA SONUÇLARI... 118 4. TAHMİNİ KAYNAKLAR TABLOSU... 119 5. TAHMİNİ MALİYET TABLOSU... 120 IV. BÖLÜM... 122 İZLEME DEĞERLENDİRME... 122 A. İZLEME VE DEĞERLENDİRME:... 123 B. RAPORLAMA:... 123 VII
I.BÖLÜM MÜDÜRLÜĞÜMÜZ STRATEJİK PLANLAMA SÜRECİ 1
A. STRATEJİK PLANLAMA ÜST KURULU (2012 REVİZE) Hasan GÜL İl Milli Eğitim Müdürü Kamil ÇELEBİYILMAZ Müdür Yardımcısı Eyyup GÜLER Müdür Yardımcısı Mahmut AKGÜL Müdür Yardımcısı M. Sabri ÖZBEY Müdür Yardımcısı Erol ÖZDEMİR Mesut KARTAL Mustafa ANTEPLİOĞLU Şube Müdürü Şube Müdürü Şube Müdürü 2
B. STRATEJİK PLANLAMA EKİBİ Erol ÖZDEMİR Şube Müdürü M. Serdar KARAMANOĞLU Uzman Suat METİN Uzman Mehmet KILINÇER Araştırmacı Mehtap ŞİMŞEK Toplam Kalite Yönetimi İl Formatörü Mehmet TAŞ Erdemli İlçe PKE Canan YAŞA Memur- İstatistik Şb. Selim Burak KUHU Öğretmen ARGE Birimi Hamide YAŞAR KAVAS Öğretmen ARGE Birimi Cenk AKAY Öğretmen ARGE Birimi Erkan ÇUHADAR Öğretmen ARGE Birimi Müslim VAR Öğretmen ARGE Birimi Fatih NACAR Öğretmen ARGE Birimi Mehmet KURU Öğretmen ARGE Birimi Atilla OLÇUM Öğretmen ARGE Birimi Abdulla ÇELİK Öğretmen ARGE Birimi Soner YURTDAŞ Öğretmen ARGE Birimi 3
STRATEJİK PLANLAMA EKİBİ (2012 REVİZE) Kamil ÇELEBİYILMAZ Müdürü M. Serdar KARAMANOĞLU Uzman Suat METİN Uzman Mehtap ŞİMŞEK Toplam Kalite Yönetimi İl Formatörü Canan YAŞA Memur- İstatistik Şb. Selim Burak KUHU Öğretmen ARGE Birimi Hamide YAŞAR KAVAS Öğretmen ARGE Birimi Serkan ATİK Öğretmen ARGE Birimi Uğurcan BAL Öğretmen ARGE Birimi 4
C. STRATEJİK PLANLAMA EKİBİ SUNUŞU Stratejik planlama, kurumların orta ve uzun vadeli amaçlarını, temel ilke ve politikalarını, hedef ve önceliklerini, performans ölçütlerini, bunlara ulaşmak için izlenecek yöntemler ile kaynak dağılımlarını içeren planlamadır. Stratejik planlama yapan bir kurumun kaynakları ve stratejileri belirlenir, tekrarlar önlenir, maliyet azalır, denetim de kolaylaşır. Stratejik planlamada bulunarak; Müdürlüğümüz gelecekte bulunmayı arzuladığı konuma ulaşabilmesinde bir çerçeve belirlemiş, Kurumumuz ve çalışanlarımızın çevresiyle bağlantısını kuvvetlendirmiş, Müdürlüğümüz önceliklerini belirlemiş, Müdürlüğümüzün geleceğine yönelik belirsizlikleri ortadan kaldırmış, Sistematik düşünme yeteneğimizi geliştirmiş, Kurum kültürümüzü ve kimliğimizi güçlendirmiş, Etkin bir arşiv sistemi kurarak kurumsal hafızamızı sürekli canlı tutmuş, Kaynaklarımızın dağılımını belirlenen önceliklere göre sağlamış olacağız. Ayrıca; kaynaklarımızı etkin kullanılıp kullanılmadığımızı izlemiş, hesap verebilirliğimizi geliştirmiş, ileride ortaya çıkabilecek belirsizliklerle başa çıkma konusunda sistematik bir yaklaşım kazanmış da olacağız. Hazırlık Çalışmaları: Müdürlüğümüz stratejik planlama süreci İl Müdürümüzün desteği ve yönlendirmesi ile başlamıştır. Başlangıç aşamasında kurumda çalışanların planlamaya etkin olarak katılmış olması çok önemlidir. Üst yönetimin desteği çalışanlarımızın planı sahiplenmesini sağlamıştır. Müdürlüğümüz bünyesinde planın yapılması ve hayata geçirilmesini sağlamak üzere başta il müdürümüz olmak üzere, ilçe milli eğitim müdürlerimizden oluşan üst kurul ve bu kurula bağlı olarak çalışacak olan Stratejik Planlama Ekibimiz kurularak organizasyon oluşturulmuştur. Kurul ve ekibin kurulmasında müdürlüğümüz bünyesinde her kesimin katılımının sağlanmasına dikkat edilmiş, aktörler ve işlevleri saptanmıştır. 5
Planlama sürecinde ortaya çıkması muhtemel ihtiyaçlar ortaya konmuş ve bunlara yönelik olarak da yapılması gereken hazırlıklar belirlenmiştir. İlk olarak planın sağlıklı olması amacıyla gerekli stratejik planlama eğitimi için Bakanlığımızca düzenlenen hizmet içi eğitim seminerlerine katılım sağlanarak bu ihtiyaç giderilmeye çalışılmıştır. Bununla birlikte Mersin Üniversitesi nden akademik danışmanlık ve eğitim hizmeti alınmıştır. Stratejik planlama sürecinde mevcut durumun tespiti sırasında karşımıza çıkacak olan veri ihtiyacı içinde gerekli olan hazırlık çalışmaları gözden geçirilmiş, hangi verilerin hangi bölümce kim tarafından toplanacağı belirlenmiştir. Ortaya çıkacak olan mali kaynak ihtiyacının da müdürlüğümüz tarafından karşılanması sağlanmıştır. İhtiyaçların tespit edilmesinin ardından Bakanlığımız stratejik planlama planına paralel olarak Stratejik Planlama Ekibimizce zaman planı yapılmıştır. Durum Analizi: Stratejik Planlama Ekibimiz, 9. Kalkınma Planını ve Eğitim Alt Komisyon Raporunu inceleyerek önümüzdeki yıllar için ortaya konmuş makro hedefleri ve öncelikleri belirlemiştir. Ardından mevzuat analizi yaparak yasal yükümlülüklerimizi ve bu yükümlülükleri veren yasal düzenlemeleri belirlemiştir. Paydaş analizi yapılarak iç ve dış paydaşlarımızla ürün ya da hizmetlerimizin yararlanıcıları ve bunların öncelik durumları araştırılmıştır. Hazırlık aşamasında belirlenen veriler ilgili bölüm ve kişilerce toplanmıştır. Bu bilgiler ışığında müdürlüğümüz GZFT analizi yapılmıştır. Bu analiz sonucu elde edilen veriler ışığında TOWS matrisi her stratejik amaç için hazırlanarak, stratejiler belirlenmiştir. 6
Gelecek Tasarımız: Elde edilen bilgiler ve ortaya çıkan sonuçlar ışığında Müdürlüğümüzün değerleri tespit edilmiş, değerler ilkeleştirilmiştir. Bu değerler ve ilkeler doğrultusunda kurum kültürümüzün şekillenmesi ve gelişmesi beklenmektedir. Yine mevzuat analizi ile ilke ve değerlerimiz ışığında müdürlüğümüz misyonu ortaya koyulmuştur. Bu misyondan yola çıkarak kurumumuzun gelecekteki görüntüsü olan vizyonumuz belirlenmiştir. Bizi bu vizyona götürecek olan amaç ve hedeflerimize çerçeve oluşturacak temalar ile amaç ve hedeflerimiz belirlenmiştir. Hazırlanan 2010 2014 yıllarını kapsayan bu stratejik planımızın müdürlüğümüze ve Mersinimize hayırlı olmasını dileriz. 7
D. STRATEJİK PLANLAMA SÜRECİMİZ İhtiyaçlar Organizasyonu Sahiplenme Zaman Planı n Hazırlık Programı Paydaş Analizi Paydaş Görüşmeleri Makro Planlar Mevzuat Analizi GZFT Analizi Durum Analizi Vizyon Misyon Değerler İlkeler Stratejiler Kavramlar Temalar Görüşlerin alınması Amaçlar Faaliyet raporu Hedefler Faaliyet ve projeler Performans Göstergeleri Maliyetlendirme İş planları Ölçme/Değerlendirme İzleme Değerlendirme Stratejik Plan Performans programı Planın Uygulanması 8
9
II. BÖLÜM DURUM ANALİZİ 10
A. MERSİN MİLLİ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ TARİHSEL GELİŞİMİ Mersin 1924 yılında vilayet statüsüne kavuşmuş, 1933 yılında da vilayet merkezi olan Silifke ile birleştirilerek il, 1993 yılında da Büyükşehir statüsü almıştır. Osmanlı döneminde İslam Dini ağırlıklı eğitim veren medreseler, İptidai Mektebi (ilkokul) ve Rüştiyelerden (ortaokul) oluşan az sayıdaki eğitim kurumlan ile gayrimüslimlere ait kilise okulları ve kolejler bulunmaktaydı. Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulması ardından eğitimde, bir dizi reformla çağdaş ve modern program ve uygulamalara geçildi. 1923 yılında ilde 44 ilkokul, 2763 öğrenci ve 84 öğretmen görev yapmaktaydı. Yine aynı yılda bir ortaokul ve 33 öğrencisi bulunmaktaydı. Latin Alfabesi nin uygulanmaya başlandığı 1928 yılında Mersin merkezinde 8 ilkokul, l ortaokul ve kurs amaçlı Akşam Tecim Ticaret Okulu bulunuyordu. 4 yıl boyunca devam eden bu durum, 1933 yılından itibaren gelişmeye başladı; ilkokul sayısı 113'e, öğrenci sayısı 10.315'e, öğretmen sayısı da 240'a yükseldi. İlk liselerimizden olan Tevfik Sırrı Gür Lisesi, ilimizin ilk valisi olan Sayın Tevfik Sırrı Gür tarafından yaptırılmış ve 1946 yılında eğitim öğretime açılmıştır. O zamanlarda, Milli Eğitim Müdürlüğü şimdiki Kültür Merkezi nde hizmet vermekteydi. Müdürlüğümüz 1977 yılında Sabiha 11
ÇİFTÇİ İlköğretim Okulu 3. ve 4. katına, 1985 yılında ise bu günkü Valilik Binasına, 2005 yılında da halen hizmet vermeye devam ettiği eski Öğretmen Okulu binasına taşınmıştır. İlimizin en eski okulları arasında ortaöğretimde Tevfik Sırrı Gür Lisesi, Ticaret Lisesi, Endüstri Meslek Lisesi ve İmam Hatip Lisesi; ilköğretimde ise Gazipaşa, Barbaros, Mithat Paşa, Kuvayi Milliye ilköğretim okulları sayılabilir. İlimizde, eğitimde en önemli değişim 1980 sonrasında yaşanmıştır. Bu döneme kadar az sayıda okulumuz varken, ilimize gelen çok yoğun göç nedeniyle öğrenci sayısı hızla artmış, mevcut okullarımız ihtiyaca cevap veremez olmuştur. Bu tarihten itibaren yoğun bir okullaşma çalışması başlatılmış, okul ve sınıf sayıları hızla arttırılmıştır. Bu çalışmalar, 1980 de başlayan iç göçün halen aynı hızda devam etmesi nedeniyle yetersiz kalmaktadır. İl merkezinde okul ve ek derslik yapımında karşılaşılan en büyük sorun arsa sorunudur. Müdürlüğümüze bağlı olarak 1993 yılına kadar 6 ilçe teşkilatı varken, bu tarihten sonra kurulan üç yeni ilçe ile bu sayı 9 a, 2008 yılı itibari ile kurulan dört merkez ilçe teşkilatı ile de 13 ilçe teşkilatına çıkmıştır. 12
Müdürlüğümüzde bu günden geriye doğru görev yapan Milli Eğitim Müdürlerimiz sırasıyla şunlardır. Hasan GÜL (Görevde), Aziz ERSOY, Muammer GÜRBÜZ, Ali GÖK, Metin MEMİŞ, Mehmet ÇAVUŞOĞLU, A.Tandoğan KAÇIRA, Niyazi AKTOPRAK, Osman GENÇ, Ahmet ŞANAL, Celal EĞİLMEZ, Mustafa ERGÜN, Hayri OĞUZ, Mustafa GÖKŞAN, Ertuğrul KARAKOÇ, Kemal HATİPOĞLU, Ertuğrul KARAKOÇ, Ali GÜLEÇ, Galip AKÖZ Müdürlüğümüz binası bodrum katından itibaren 5 katlı olup, 7 koridor ve odalardan oluşmaktadır. Binamız oldukça geniş bir alana sahip olup, aynı bahçede bulunan diğer hizmet binaları ile birlikte bir yerleşke görünümündedir. Kurumumuza ait yeterli miktarda yeşil alan ve otoparkı da bulunmaktadır. Eski bir okul binası olması nedeniyle, yönetim işleri için pek uygun olmayan binada yapılan tadilat ve tamiratlarla, gerekli düzenlemeler yapılarak daha kullanışlı hale getirilmiştir. Ancak, ortak kullanım alanlarında, ergonomik yapı açısından yetersizlik gözlenmektedir. Binamızın bütün bölümlerine gerekli iletişim ve internet bağlantısı kurulmuştur. Binamızın bodrum katında arşiv odaları, depo ve kalorifer dairesi bulunmaktadır. Zemin kattan itibaren üst katlarda hizmet odaları ve idari odalar ile ortak kullanım alanları mevcuttur. Bina kalorifer (kalyak) ile ısıtılmaktadır. Güvenlik unsurları bina girişinde bulunmakta, binamızın içi ve dışı güvenlik kameraları ile izlenmekte ve kayıt altına alınmaktadır. Yangın, deprem gibi olası doğal afetlere karşı bütün tedbirler sivil savunma bölümümüz tarafından alınış olup, belli zaman dilimlerinde tatbikatlar yapılmak suretiyle her an hazır duruma getirilmiştir. Binamız Merkez Yenişehir ilçesi (Pozcu) sınırlarında, Adnan menderes Bulvarı ile GMK Bulvarı arasında yer almaktadır. Şehir merkezine 5 km uzaklıktadır. Personel servisi bulunmakla birlikte, müdürlüğümüze şehrin her yerinden kolayca ulaşılabilmektedir. 13
B. MERSİN MİLLİ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ ORGANİZASYON ŞEMASI (2012 REVİZE) Metin ÖZTÜRK İl Eğitim Denetmenleri Başkanı Hasan GÜL Milli Eğitim Müdürü Eyyup GÜLER Müdür Yardımcısı Kamil ÇELEBİYILMAZ Müdür Yardımcısı Mahmut AKGÜL Müdür Yardımcısı Mehmet Sabri ÖZBEY Müdür Yardımcısı Erol ÖZDEMİR Şube Müdürü Mesut KARTAL Şube Müdürü Mustafa ANTEPLİOĞLU Şube Müdürü Mehmet KILINÇER Fikriye ÖZKAN M.Nuri ÇİFLİKLİ Ramazan AKBULUT Araştırmacı M. Serdar KARAMANOĞLU Suat METİN Uzman Gürbüz GÜNEY Sivil Savunma Uzmanı 14
C. MİLLİ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ EVRAK AKIŞ ŞEMASI Milli Eğitim Müdürü Resmi Evrak Mail 1 2 3 8 7 Evrak Şubesi 5 Şef / Memur 4 Kurum Dışına 9 Arşiv 9 Md. Yardımcısı Şube Müdürü 6 15
D. MERSİN DIŞ ÇEVRE ANALİZİ 1. MERSİN İN TARİHİ GELİŞİMİ Kilikia, jeolojik yapısına bağlı olarak ikiye ayrılır: Dağlık Kilikia (Trakheia) ve Ovalık Kilikia (Pedias). Dağlık Kilikia, Alanya dan (Korakeison) Viranşehir e( Soloi/Pompeipolis) kadar uzanır. Ovalık Kilikia, Soloi/Pompeipolis den başlayıp, doğuda Alexandria Kat İsson (İskenderun) a kadar olan bölgeyi içerir. Batı Kilikia da M.Ö. 8. yüzyıl sonu - M.Ö. 7. yüzyıl başlarında Hellen kolonizasyon hareketleri görülmektedir. Kilikia bölgesinde M.Ö. 6. yüzyıldan itibaren sırasıyla önce Pirundu yerel krallığının, sonra Babil ve Pers egemenliklerinin hüküm sürdüğü görülür. M.Ö. 6.yüzyıl başlarında başkenti Ura şehri olan Pirundu Krallığı, Limonlu (Lamos) ve Göksu (Kalykadnos) nehirleri arasında güçlenmiştir. Roma ve Bizans egemenliğini yaşadıktan sonra XVII. yüzyıldan itibaren Müslüman Arapların da görüldüğü bölgede, Bizans ın merkezi otoritesinin zayıflamasıyla birlikte aralarında Ermeni prensliklerinin de bulunduğu çeşitli feodal örgütlenmelere rastlanmaktadır. Araplar ve Bizanslılar arasında bir kaç kez el değiştiren bölge, Araplarca sûğur adı verilen sınır bölgelerinden biri olmuştur. İl, Osmanlı egemenliğine değin önce Bizans ile İslam Dünyası arasında, sonra Selçuklu ve Osmanlı Devleti ile Memluklar arasında bir sınır bölgesi olarak el değiştirip durmuştur. Türklerin bölgede ilk kez görülmeleri ise Anadolu Selçuklu Devleti nin kurucusu Kutalmış oğlu Süleyman Fiah önderliğindeki Türkmen gruplarının 1082-1083 yılları arasındaki akınlarıyla olmuştur. 1243 ile 1253 yılları arasında Moğol denetimine giren bölge, 1318 yılında Karamanoğulları, Moğollar ve Memlukların egemenlik savaşlarına sahne olmuştur. Yavuz Sultan Selim in Mısır Memlukları nı 1520 lerde yenmesinden sonra oluşturulan Vilâyet-i Arab ın sınırları içerisinde Adana, Uzeyr, Tarsus ve Sîs sancakları yer almaktadır. 16
Daha sonra Halep Vilayetine bağlanan bölge, 16. yüzyılın sonlarında yeni oluşturulan Adana vilayetine bağlanmıştır. Tapu tahrir defterlerindeki kayıtlara göre ilimiz sınırlarını kapsayan bölge, 16. yüzyılda Adana, Tarsus ve İçel İl Sancakları arasında paylaştırılmış durumdadır.1856 yılı verilerini kullanmış olması gereken 1857 tarihli Devlet Salnamesi nde ise ilin bulunduğu bölgedeki Osmanlı yönetimi Karaman Eyaleti ne bağlı İç-İl Livasından (Sancağından) ve Adana Eyaletine bağlı Tarsus Livası ndan oluşmaktaydı. 30 Ekim 1918 tarihinde imzalanan Mondros Mütarekesinden sonra Mersin, mütarekenin ilgili hükümleri gerekçe gösterilerek 17 Aralık 1918 de İngilizler, 1 Ocak 1919 da da Fransızlar tarafından işgal edilmiştir. İşgalden itibaren büyük zorluklar yaşanmış olmasına karşın bu durum Mersinlileri yıldırmamış, Mersin ve çevresini Kuvayi Milliye nin güçlü direniş cephelerinden birisi haline getirmiştir. İşgal süresince Mut ta, Mersin de, Gülnar da, Silifke de, Arslanköy de kurulmuş olan müdafaa-i hukuk teşkilatları, çeşitli silahlı birlikler oluşturarak yörede Fransızlara karşı önemli bir mücadele yürütmüşlerdir. Mersin, bu acı işgalden ancak 20 Ekim 1921 de Fransızlar la Türkiye arasında imzalanan Ankara Anlaşması ndan sonra kurtulabilmiştir. Mersin in işgalden kurtuluş tarihi ise 3 Ocak 1922 dir. Bölge de, 5 Ocak 1922 tarihine kadar devir ve teslim işlemleri de sona ermiştir. Cumhuriyetin ilanıyla birlikte Mersin, vilayet merkezi ve vilayetin ismi de Mersin Vilayeti olmuştur. 1933 yılında 2197 sayılı yasayla İçel (Silifke) ve Mersin Vilayetleri birleştirilerek bugünkü sınırlarıyla İçel Vilayeti oluşturulmuştur. 20 Haziran 2002 tarihinde TBMM'de kabul edilen bir kanunla ise İçel adı yeniden Mersin olarak değiştirilmiştir. Mersin, ülkemizin en hızlı gelişen bölgelerinden biridir. 1870 lerde 8047 nüfuslu bir kazayken, aradan geçen 57 yıl sonra 1927 de Mersin Vilayeti nin merkez ilçesinin nüfusu 47.000 e ulaşmış böylece Akdeniz in önemli kentlerinden birisi durumuna dönüşmüştür. İçel adının kökenine gelince; ilk kez XII. yüzyılda Göksu ırmağının iki yanındaki bölgeye Türkler İÇEL demişlerdir. Dağlar arasından girilmesi ve görülmesi güç bir yer olduğu için Selçuklular ın bölgeyi böyle isimlendirdiği düşünülmektedir. 17
Mersin adının kökeni konusunda iki değişik görüş yaygın olarak kabul edilir. Bunlardan birincisi, civarda yetişen ve Akdeniz ikliminin tanıtıcı bir bitkisi olan Arapların da Hambales dedikleri Myrtus-Mersin ağacı nedeniyle bölgeye Mersin adı verildiğidir. İkincisi ise Mersin adının bu bölgede yaşayan Mersinoğulları veya Mersinoğlu adındaki bir Türkmen ailesinden geldiğini kabul eden görüştür. Evliya Çelebi de seyahatnamesinde bölgede yetmiş evli bir Türkmen ailesinin bulunduğunu ve bu ailenin adının da Mersinoğlu olduğunu belirtmiştir. Mersin daha önceleri kayıtlarda Mersin İskelesi olarak geçmekle birlikte, Mersin adına ilk defa 1843 yılında iki ayrı kayıtta rastlanmıştır. Bu tarihte Mersin idari bir yer olmasa da bir mahal/yer/mevki olarak vardır. Ancak adı Yumuk Mezrası ile birlikte anılmıştır. Tarsus Kadı Sicillerinde 1847 yılında köy olarak anılmıştır. 2. MERSİN'İN KRONOLOJİSİ M.Ö. 1700 1200 Kizuvatna Krallığı M.Ö. 1200 612 Kue Krallığı M.Ö. 546 333 Pers Krallığı M.Ö. 301 101 Selevkoslar Dönemi M.Ö. 101- M.S.-395 Roma Dönemi M.S. 395 661 Bizans Dönemi M.S. 661 Halife Muaviye nin Mersin'in bazı yörelerini ele geçirmesi. M.S. 685 960 Yörenin Bizans ve Araplar tarafından sık sık el değiştirmesi. M.S. 960 Bizanslıların yöreye egemen olması. 1082 Süleyman Şah'ın yöreye egemen olması. 1124 Ermenilerin Tarsus'u ele geçirmesi. 1224 Anadolu Selçukluları Dönemi. 18
1254 Karamanoğulları Dönemi. 1357 Silifkenin Karamanoğulları Beyliğinin eline geçmesi. 1473 Gedik Ahmet Paşa'nın Silifke'yi Osmanlı topraklarına katması. 1516 Mersin ve Tarsus Yöresinin Osmanlı yönetimine katılması. 1852 Mısırlı İbrahim Paşa'nın Mersin yöresini ele geçirmesi 1859 Mersin yöresinin Osmanlı topraklarına katılması Resim- : Yoğurt Pazarı 17 Aralık 1918 Mersin'in, İngilizlerce işgali. 19 Aralık 1918 Tarsus'un, Fransızlarca işgali. 02 Ocak 1919 Mersin'in, Fransızlarca işgali 20 Temmuz 1920 Fransızlarla yapılan Bağlar Savaşı. 05 Ağustos 1920 Pozantı Kongresi. 20 Aralık 1921 Ankara Antlaşması (Çukurova'nın işgalciler tarafından boşaltılması.) 27 Aralık 1921 Tarsus'un düşman işgalinden kurtuluşu. 03 Ocak 1922 Mersin'in düşman işgalinden kurtuluşu. 17 Mart 1923 Atatürk'ün Mersin'i ziyareti 1924 Mersin'in Vilayet oluşu. 1933 Mersin' in, İçel'in Vilayet Merkezi olan Silifke ile birleştirilmesi ve İl oluşu. 1993 Büyükşehir statüsü alması. 2002 İçel adının Mersin olarak değiştirilmesi. 3. GENEL BİLGİLER Türkiye nin 81 ilinden 33 kod numarasıyla anılan, 1.585.300 hektarlık yüzölçümü ve 2007 yılı nüfus sayımına göre toplam 1.595.938 kişilik nüfusa sahip olan ve eski adı İÇEL olan MERSİN 19
ili doğusunda Adana, batısında Antalya, kuzeyinde Niğde, Konya ve Karaman illeri, güneyinde ise Akdeniz ile çevrili olup, Taşlık Kilikya nın tümünü ve Ovalık Kilikya nın Berdan Çayı havzasını kaplar. Kuzeyden Toros dağlarının en yüksek tepelerine kadar uzanan yaylaları içine alıp, doğu Akdeniz boyunca güney batıya doğru uzanır. Dağlık alanlar kratase, eosen, miosen ve pliosen tortularından ibaret kireç taşı tabakalarından, ovalar ise IV. zamanda başlamış olan alüvyonal birikmeyle oluşmuştur. Bitki örtüsü genellikle Akdeniz iklimine uyum sağlayan maki dir. Defne, yabani zeytin, keçi boynuzu, mersin, zakkum, böğürtlen ve kuşburnu en yaygın rastlanan bitkilerdir. 100 1000 m. arasında meşe, 100 1200 metre arasında kızılçam, 1500 metrede karaçam ve 2000metre yükseklikte de sedir ve ardıç ağaçları yer almakta olup %58 i ormandır. Turistik bir il olan Mersin e bağlı ilçeler şunlardır: Akdeniz, Yenişehir, Toroslar, Mezitli, Erdemli, Anamur, Gülnar, Mut, Silifke, Tarsus, Çamlıyayla, Bozyazı ve Aydıncıktır. İlimiz deniz, kum, güneş üçlemesinin dışına çıkarak, alternatif turizm çeşitlerini sunmaktadır. İnanç, Yayla, Trekking, Rafting, Yamaç paraşütü, Su sporları, Kayak, Dağcılık gibi. Dağlara çıkıldıkça farklı iklimler yaşanmakla beraber, kıyı şeridinde tipik Akdeniz iklimi hüküm sürer; yani yazlar sıcak ve kurak, kışlar ise ılık ve yağışlı geçer. Adana dan 69 km. Antalya dan 487 km. ve Konya dan 348 km. uzaklıkta olan Mersin merkezi yeni ve modern bir liman şehridir. Büyük kentlerle demiryolu ve karayollarıyla ulaşım yapılırken, yabancı limanlarla da gemi seferleriyle bağlantılıdır. Yıl boyunca Mersin ile Gazimagosa arasında düzenli feribot seferleri vardır. Mersin in modern bir kent olması nedeniyle, turistler burada kalmakta ve Mersin i Kapadokya, Güney Doğu Anadolu, Batı Akdeniz ve Kıbrıs a, geçiş merkezi olarak seçmektedirler. Mersin kentinin merkez sınırlarını, doğuda Tırmıl Tepe, Batıda Yumuktepe Höyükleri oluşturmaktadır. Bu Höyükler, Mersin kurulmadan çok önceleri Neolitik ve Kalkolitik dönemlerde, bu alanda yerleşimlerinin olduğunu kanıtlamaktadır. J.Garstang tarafından Yumuktepe de yapılan kazılar sonucunda en yoğun yerleşimin Neolitik ve Kalkolitik dönemlerde olduğu ortaya çıksa da 1993 yılında yeniden başlayan kazı çalışmaları, bu yerleşik düzenin Arap istilaları ve Bizans döneminde de devam ettiğini göstermiştir. 20
Mersin Yumuktepe ve Zephyrium yerleşmelerine rağmen, ancak 19. Yüzyıl ortalarında gelişme sürecine girmiş ve İçel İli nin merkezi olmuştur. 150 yıllık geçmişinde buralarda, farklı dinlere, kültürlere ve etnik topluluklara mensup insanların yaşaması, toplumsal kaynaşmanın gerçekleştiğini ve bunun devam ettiğini göstermektedir. 1886 da Amerika, Almanya, Fransa, İngiltere, Rusya gibi birçok ülkenin konsolosluklarının bulunduğu önemli bir liman kenti olmuştur. I. Dünya savaşından sonra Mersin in sosyo- ekonomik yapısında önemli değişiklikler olmuş ve ekonomik dinamizmini kaybetmiştir. Mersin şimdi ikinci hızlı kentleşmesini yaşamaktadır. Modern limanı, Serbest bölgesi, Büyük Sanayi ve Ticari Kuruluşları ile hızla gelişmekte olan bir İl dir. Çok sayıda Antik ören yerleri, denizi, narenciye bahçeleri ile çevrili yeşil doğası ve kültürel etkinlikleri ile büyük bir kültür ve turizm potansiyeline sahiptir. Mersin kent nüfusu da, 1980 sonrası yoğun bir göç dalgasıyla karşı karşıya kalarak devamlı artış göstermiştir. Bu artış oranları, bölge ve Türkiye nüfus artış ortalamasının üzerinde yer almıştır. Bu anlamda Mersin bir göç merkezi haline bürünmüştür. Türkiye de olduğu gibi Mersin de de kentleşmenin gelişiminde itici, çekici ve iletici güçler etkili olmuştur. Bu üç güç çerçevesinde kentler gelişimini sürdürmüştür. Mersin in bu süreç içerisinde; ılıman iklimi, iş gücü potansiyeline sahip olması, yaşam koşullarının çok uygun olması, turizm, sanayi, ticaret ve son 10 yıldır da üniversite olma özelliklerini içerisinde barındırıyor olması Mersin i çekici kılmaktadır. Mersin ili 36 37 kuzey enlemleri ve 33 35 doğu boylamları arasında bulunmaktadır. İlin kara sınırı 608 km, deniz sınırı 321 km dir. Mersin ilinin büyük bir kısmını oldukça yüksek, engebeli ve kayalık Batı ve Orta Toros Dağları oluşturmaktadır. Ovalık ve hafif eğimli alanlar ise 21
bu dağların denize doğru uzandığı il merkezi, Tarsus, Silifke gibi alanlarda gelişmiştir. Bunun dışında kalan düzlük veya hafif eğimli alanlar, kuzeyde dağların arasında veya yüksek kesimlerinde görülmektedir. Orta Toros Dağları Mersin ilini İç Anadolu Bölgesi nden ayırmaktadır. Mersin il sınırları içinde kalan en yüksek kesim Bolkar Dağları ndaki Medetsiz Tepesi dir (3585 m.). Kuzeydoğudan, kuzeybatıya ve güneye doğru yükseklikler azalmaktadır. Bolkar Dağları ndan batıya doğru, Kümpet Dağı (2473 m.), Elmadağı (2160 m.), Alamusa Dağı (2013 m.), Büyük Eğri Dağı (2025 m.), Kızıldağ (2260 m.), Naldöken Dağı (1754 m.), Kabaklı Dağı (l675 m.) önemli yükseltilerdir. Ayrıca Karaziyaret Dağı, Tol Dağı, Sunturas Dağı, Balkalesi, Ayvagediği, Makam Tepesi ve Kaşkaya Tepesi güneye doğru uzanan diğer önemli yükseklikleridir. Mersin i kuzeydoğudan Gülek Boğazı (1050 m) ile ve kuzeybatıdan Sertavul Geçidi (1610 m) İç Anadolu'ya bağlamaktadır. Toros Dağları nın üst kısımlarında akarsuların, derelerin, atmosferik koşulların ve bölgede bulunan fayların etkisiyle çeşitli düzlükler oluşmuştur. Bu düzlüklerin yüksekliği 700 1500 m. arasında değişmektedir. Belli başlı yaylalık alanlar; Mersin: Aslanköy, Gözne, Fındıkpınarı, Soğucak, Bekiralanı, Mihrican, Ayvagediği ve Güzelyayla; Tarsus: Namrun (Çamlıyayla), Gülek ve Sebil; Erdemli: Avgadı, Sorgun, Küçük Sorgun, Toros, Küçükfındıklı ve Güzeloluk; Silifke: Balandız, Uzuncaburç, Gökbelen ve Kırobası; Anamur: Abanoz, Kaş ve Beşoluk; Bozyazı: Elmagözü ve Kozağaç; Gülnar: Bardat, Tersakan ve Bolyaran; Mut: Kozlar, Çivi, Dağpazarı, Söğütözü ve Sertavul Yaylası dır. Mersin ve çevresinde yer alan ovaların büyük bir kısmı Toros Dağları nın güney eteklerinde akarsular tarafından ve yamaç eğimine bağlı olarak taşınan tortularca oluşturulmuştur. Tarıma oldukça elverişli olan bu alanlar, Mersin-Adana sınırından başlayıp Silifke ye kadar, dağlara paralel, şerit şeklinde uzanmaktadır. Bunlar yerleşim alanlarına bağlı olarak; Yenice, Tarsus Mersin, Erdemli ve Silifke Ovaları olarak adlandırılmaktadır. Ülkemizin en mümbit ovalarından olan Çukurova nın batı uzantısı ilimizdedir. Bunların dışında yine dağların eteklerinde Aydıncık, Anamur ve Bozyazı ovaları gibi birbirinden ayrı küçük düzlüklerde gelişmiştir. Dağların arasında Mut ilçesi çevresinde yer alan düzlük alanlar Göksu Irmağı nın etkisiyle gelişmiştir. 22
Mersin ilinin en büyük iki akarsuyu Göksu Irmağı ve Tarsus (Berdan) Çayı dır. Bunun dışında Akdeniz e dökülen çok sayıda irili ufaklı çay ve dere yer almaktadır. Bunlardan bazıları; Mersin de: Mezitli Deresi, Tece Deresi, Müftü (Efrenk) Deresi, Deliçay Deresi; Anamur da: Anamur Çayı, Sultan Çayı, Melleç Deresi; Aydıncık da: Menekşe, Gözsüzce Deresi; Bozyazı da: Siniçay Deresi, Aksaz Deresi; Erdemli de: Alata Çayı, Lamas Çayı dır. Mersin ilinde yer alan doğal göller; Silifke de: Akgöl, Keklik Gölü, Paradeniz Gölü; Gülnar da: Aygır Göl, Kamışlı Göl, Uzun Göldür. Bunlara ek olarak, yörede Gezende ve Berdan Baraj gölleri ve çok sayıda sulama amaçlı yapılmış göletler bulunmaktadır. Mersin ili ve çevresinde yüzeyleşen önemli maden cevheri oluşum alanları ve yüzeylendikleri alanlar şöyledir: Mersin: Krom, kireçtaşı, çimento, dolomit; Tarsus: Linyit, demir, manyezit; Erdemli: Krom; Silifke: Barit, demir, dolomit, linyit, kireçtaşı Mut: Linyit, kireçtaşı; Gülnar: Demir, dolomit; Aydıncık: Dolomit, kuvarsit; Anamur: Barit, bakır-kurşun-çinko, demirfosfat. Mersin ili ve çevresinde yaygın olarak tipik Akdeniz ikliminin etkisi görülür. Yazları kurak ve sıcak, kışlar ise ılık ve yağışlıdır. Ortalama yağış miktarı 1930 2001 yılları arası dönemde 603 mm olarak hesaplanmıştır. Son 30 yıllık döneme bakıldığında yıllık ortalama yağış 450 736 mm arasında değişmektedir. Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü nün yağış gözlem istasyonu verileri, dağlık kesimlerde yağışların daha yüksek olduğunu göstermektedir. Yıllık ortalama sıcaklık 18,7 C dir. Yıl içinde sıcaklığın en düşük olduğu aylar Ocak ve Şubat; en yüksek olduğu aylar ise 23
Temmuz ve Ağustos aylarıdır. Kıyı bölgelerinde hâkim rüzgâr yönü güneybatı-batıdır. Kent içinde yıllık ortalama rüzgâr hızı 2,1 m/s olarak ölçülmüştür. Nispi nem oranı son 30 yıllık dönemde ortalama % 64,1 olup, yıl içinde birbirlerine yakın değerler sunmakta, % 60,0 - % 66,6 arasında değişmektedir. Yıllık ortalama kapalı günlerin sayısı 40,7 gün olarak gerçekleşen bölgede, deniz suyunun ortalama sıcaklığı 20,8 olarak ölçülmüştür. 4. EKONOMİK DURUM 2000 yılı verilerine göre çalışan nüfus sayısı 614.977 kişidir. Bu sayının % 58 i tarımorman- balıkçılık, % 30 u hizmet, % 8 i sanayi, % 4 ünün inşaat sektöründe istihdam edildiği görülmektedir. İstihdam edilen nüfusun %37 si ücretsiz aile işçisi olarak çalışmaktadır. Mersin de işsizlik oranı % 10,2 olup, bu oran erkek nüfusta % 11,5 kadın nüfusta % 8,2 dolaylarındadır. 5. TARIM Mersin ili, arazi yapısı tarımsal çeşitlilik sunan, özellikle meyve üretiminde ülke ekonomisine önemli katkısı olan illerden biridir. Elverişli toprak yapısı, bitkisel üretimde sulu tarımın yaygınlığı, ılıman iklimi ve gelişmiş alt yapısı ile yüksek katma değerli ürünler yetiştirilmektedir. Türkiye narenciye üretiminin %25 ini, sebze üretiminin %6 sını, meyve üretiminin %9 unu, toplamda ise Türkiye tarım ürünlerinin %3 ünü Mersin sağlamaktadır. İlimiz, Türkiye limon üretiminin %61 ini, portakal üretiminin %17 sini, muz üretiminin %68 ini, domates üretiminin %8 ini karşılamaktadır. Mersin; meyve üretiminde iller arasında ilk sırada, sebze üretiminde 4. sırada ve toplam tarım ürünleri üretiminde 8. sırada yer alırken, limon ve muz üretiminde ilk sırada, portakal ve domates üretiminde ise 4. sırada yer almaktadır. Bununla 24
birlikte ülkemiz yaş meyve ve sebze ihracatının %22 si, hububat, bakliyat, yağlı tohumlar ve mamulleri ihracatının %9 u, toplam tarım ürünleri ihracatının ise %5 i Mersin den gerçekleştirilmektedir. 2006 yılında Mersin ilinde önemli ürünlerin ekim dikim alanları ve üretim miktarlarını incelediğimizde; ekim ve dikim alanlarının 2005 yılına göre %1 oranında, üretim miktarının ise %4 oranında arttığı görülmektedir. Mersin ilindeki ekili alanlarda %58 lik oranla en çok hububat ekilmekte, bunu %26 ile yaş meyve takip etmekte ve %7 lik kısımda ise bakliyat ekimi yapılmaktadır. Tarla ürünleri içerisinde buğday, toplam tarla mahsullerinin %54 ünü, mısır %40 ını oluşturmaktadır. Açık sebze ekim alanlarının %40 ını domates, %11 ini biber, %14 ünü fasulye oluşturmaktadır. İlimizde meyve ekim ve dikim alanlarında ilk sırayı %29 luk oranla narenciye almakta ve onu %26 lık oranla zeytin, %23 lük oranla da üzüm izlemektedir. Türkiye de yapılan örtü altı tarımı, uygun iklim koşulları nedeniyle Akdeniz Bölgesi nde yoğunlaşmaktadır. Türkiye deki örtü altı tarım alanının %21 i de Mersin de bulunmaktadır. İlimizde örtü altı sebzecilik ekim alanın %31 ini domates, %24 ünü biber, %21 ini de karpuz oluşturmaktadır. Mersin ili toplam yaş meyve sebze üretimi 2006 yılında yaklaşık 3 milyon ton olup, bunun %21'ini örtü altı üretiminden sağlanmaktadır. İlimizdeki sera alanları ve seracılık faaliyetlerini incelediğimizde; 2006 yılında toplam sera alanın 2005 yılına göre %2 oranında, seracılıkla iştigal eden üretici sayısının ise %3 oranında arttığı görülmektedir. Plastik seranın sera çeşitleri içerisinde öne çıktığı ve bu nitelikteki seraların Anamur, Erdemli ve Merkez İlçe de yoğunlaştığı görülmektedir. 2006 yılı itibariyle ilimizde bulunan seraların %50 si plastik sera, %29 u yüksek tünel, %17 si alçak tünel, %4 ü ise cam seradır. Üreticilerin ise yoğun olarak Anamur, Tarsus ve Bozyazı da bulunduğu görülmektedir. 25
6. HAYVANCILIK 2006 yılında, ilimiz hayvan varlığındaki en önemli değişimin, kanatlı hayvan miktarında olduğu görülmektedir. Söz konusu dönemde kanatlı hayvan miktarı, önceki yıla göre %178 oranında artarak 12.651.010 âdete yükselmiştir. Bu artışın nedeni ise, 2005 yılında ortaya çıkan kuş gribi hastalığının etkisinin, 2006 yılında ortadan kalkmış olmasıdır. İlimizde elde edilen hayvansal maddelerin üretimi, 2005 yılına göre %1 oranında azalarak 192.112 ton olarak gerçekleşmiştir. Bunun büyük bir kısmını %70 oranıyla süt, daha sonra %14 ile süt mamulleri olan yoğurt, peynir ve yağ oluşturmaktadır. İlimizde su ürünlerinin pazarlanması çoğunlukla komisyoncular tarafından yapılmaktadır. Bir bölümü de kurulmuş bulunan su ürünleri kooperatiflerinin açmış oldukları satış büroları tarafından yapılmaktadır. Çok az bir bölümü ise istihsal yapanlar tarafından pazarlanmaktadır. Pazarlanan balıkların çoğu taze olarak tüketilmektedir. Bir bölümü de başta İstanbul, Ankara, İzmir ve Antalya ya olmak üzere iç pazarlara da gönderilmektedir. Deniz Balıkları Üretimi: 990 Ton, Diğer Deniz Ürünleri Üretimi: 100 Ton, Tatlı Su Balıkları ve Kültür Balıkları Üretimi: 153 ton dur. 7. İMALAT SANAYİ İmalat sanayinde 2002 yılında ilimiz illere göre işyeri sayısı bakımından iller arasında 43724 ve Türkiye içindeki % 2,33 pay ile 8. sırada; illere göre ortalama 110523 çalışan sayısı ve Türkiye içindeki %1.71 payı ile 11. sırada yer almaktadır. 8.MERSIN-TARSUS ORGANIZE SANAYI BÖLGESI OSB nin idaresi bir Müteşebbis Teşekkül tarafından yürütülmektedir. Müteşebbis Teşekkül İçel Valisi başkanlığında; Mersin Ticaret ve Sanayi Odası, Tarsus Ticaret ve Sanayi 26
Odası, Mersin Büyükşehir Belediyesi, Tarsus Belediyesi, İl Özel İdaresi, Mersin Sanayici Ve İşadamları Derneği nden oluşmaktadır. Mersin Tarsus Organize Sanayi Bölgesi 2 kısımdan oluşan toplam 380 hektar arazi üzerine kurulmuştur. 9. İNŞAAT Mersin de yoğun yapılaşma nedeniyle inşaat sektörü hızla gelişen sektörlerden birdir. İstihdamdaki payı % 4 tür. 10. TİCARET Mersin, yalnızca zengin tarihi, kültürü ve turizmi ile değil, aynı zamanda verimli ve geniş tarım arazileriyle Türkiye nin en önemli ticaret merkezlerinden biridir. Mersin Limanı, Mersin in dünyaya açılan kapısıdır. Mersin Limanı, kolay ulaşım özelliğinin yanı sıra, Batı Avrupa dan Orta Doğu ve Asya ülkelerine, Rusya dan Güney Afrika ülkelerine uzanan hinterlandı ile de, her türlü yük ve hizmetleri karşılayacak modern donanım ve kapasiteye sahiptir. Limanın yanı başındaki Mersin Serbest Bölgesi, yaklaşık 800.000m2 lik bir alana ve 500 metre uzunluğunda bir limana sahiptir. Mersin Serbest Bölgesi, yerli ve yabancı firmalara gelir transferi bakımından çok önemli avantajlar sağlamaktadır. 27
Mersin Limanı, konteynır teslimatında olduğu kadar sıvı ve kuru yük taşımacılığında da uzmanlaşmıştır. Mersin Limanı, elleçleme ve depolama bakımından yeterli kapasiteye sahiptir. Bu kapasite, zaman ve emniyete odaklı hizmet yatırımlarıyla yıl boyunca 24 saat sürecek şekilde artırılmaktadır. Mersin Serbest Bölgesi, yabancı yatırımcılar için başlıca uluslararası pazarlara (Orta Doğu, Kuzey Afrika, Doğu ve Batı Avrupa, Rusya ve eski Sovyet Cumhuriyetleri) yakın bir merkezdir. Serbest Bölge, Akdeniz in en önemli limanlarından biri olan ve kendi iskeleleri de bulunan Mersin Limanı nın bitişiğindedir. Serbest Bölge, hem her türlü beyaz eşya üretimine (elektronik, optik, makine, yedek parça, tekstil, hazır giyim, vb.) hem de toptan ticaret (alım, satım), paketleme, yeniden paketleme, montaj, depolama, bankacılık, bakım ve onarım gibi işlere imkan tanımaktadır. Yurt dışından gelen mallarda olduğu gibi serbest bölgede üretilen malların iç bölgelere gönderilmesine de hiçbir kısıtlama getirmeksizin izin verilmektedir. Bütün ham, yarımamül ve mamul mallar ile Türkiye de üretilen tarımsal ürünler cazip ihraç fiyatlarıyla Serbest Bölge ye gönderilebilir. Firmalar, üretim, hizmet ve idari alanlardaki bütün personel ihtiyaçlarını Mersin sınırları içinde karşılayabilirler. Yatırımcılar, kalifiye işgücünü diğer ülkelerle karşılaştırıldığında görece olarak daha ucuz bir ücret karşılığında Mersin de bulacaklardır. 11. TURİZM İlimizin 330 km lik sahil şeridinde yaklaşık 108 km. uzunluğunda kumsal plajları vardır. Mersin deniz sınır kapısından giren turist sayısı 2005 yılında 24.056, 2006 yılında % 18 artış ile 28.378 olarak gerçekleşmiştir. Turistlerin yıl içinde en fazla Haziran- Temmuz aylarında olmaktadır. 2006 yılı sonu itibari ile ilimizdeki turizm işletme belgeli konaklama tesislerinin yatak kapasitesi 5.879 dur. Ayrıca 10 adet 884 kişi kapasiteli turizm işletme belgeli yeme-içme tesisi bulunmaktadır. 28
E. MEVZUAT ANALİZİ 1. MÜDÜRLÜĞÜMÜZCE SUNULAN HİZMETLER S. NO 1 BÖLÜM ADI ÖZLÜK BÖLÜMÜ 2 ATAMA BÖLÜMÜ 3 KÜLTÜR BÖLÜMÜ GÖREVLERİ 1. Personel bilgi defteri ve özlük dosyası tutmak, 2. Personelin izin, sicil, disiplin, ödül, ceza, adaylık, emeklilik, terfi ve diğer özlük haklarıyla ilgili iş ve işlemleri yürütmek. 1. Personel durumunu takip etmek, kısa ve uzun vadeli personel plânlamasını yapmak, 2. Açık yöneticilikler için süresi içinde atama yapılmasıyla ilgili iş ve işlemleri yürütmek, 3. Personelin atama ve yer değiştirmesiyle ilgili iş ve işlemleri yürütmek, personelin dengeli dağılımını sağlamak, 4. Ders Geçme ve Kredi uygulaması dikkate alınarak, her dönem için seçilen derslere göre orta dereceli okullar arasında öğretmen görevlendirmesi yapmak, 5. Ders dağıtım çizelgelerini incelemek, görülen eksiklik ve aksaklıkların giderilmesi için gerekli tedbirleri almak, 6. Bakanlıkça bilgisayar konusunda yetiştirilen öğretmenlerin laboratuarı bulunan okullarda çalışmalarını sağlamak ve öğretmenlerin atama ve görevlendirilmelerine ait iş ve işlemleri yürütmek. 1. Türk dili, Türk tarihi, Türk kültürü ve güzel sanatlar alanlarında yurtiçi ve yurtdışında yapılan çalışmalardan Bakanlıkça programa bağlananların yürütülmesini sağlamak, eğitim kurumlarında Türkçenin doğru ve düzgün konuşulması ve yazılması için çeşitli etkinlikler düzenlemek, okul gazetesi çıkarılmasını teşvik etmek ve bu amaçla danışmanlık hizmetlerini yürütmek, 2. Okuma alışkanlığının geliştirilmesi ve yaygınlaştırılması için alınacak tedbirleri belirlemek, yetkili makamlara sunmak, bu amaçla okul ve sınıf kitaplıkları açılmasına yardımcı olmak, 3. Yurtdışı öğretim kurumlarından alınan diploma ve diğer öğrenim belgelerinin denklik işlemlerini yürütmek, 4. Milli kültür zenginliklerinin araştırılması, geliştirilmesi ve yaygınlaştırılarak yaşatılmasına yönelik programlar hazırlamak, çalışmalar yapmak, 5. Sağlık, beslenme, çevre, trafik ve benzeri hizmetlerle ilgili eğitici programlar hazırlamak ve eğitim kurumlarında uygulamasını sağlamak, 6. Eğitim faaliyetlerinin; Milli Eğitimin genel amaç ve temel ilkeleri, okulun amaçları, Atatürk ilke ve inkılâpları doğrultusunda yürütülmesini takip etmek, öğrencileri her türlü bölücü, yıkıcı ve zararlı etki ve davranışlardan korumaya yönelik okul, ilçe ve il bazında sempozyum, panel, münazara gibi etkinlikleri gerçekleştirmek, 7. Milli Eğitim Danışma Kurulu ve Eğitim Komisyonunun çalışmaları ile ilgili iş ve işlemleri yürütmek, 8. Bakanlıkça düzenlenen yarışmaların il düzeyinde mevzuata uygun olarak yürütülmesini sağlamak, 9. Her yıl kitaplıktan yararlanan öğrenci ve öğretmenlere ait istatistikî bilgileri değerlendirmek, 10. Film, radyo, televizyon ile eğitim ve öğretim hizmetlerine ait iş ve işlemleri yürütmek. 29
S. NO 4 5 BÖLÜM ADI PROGRAM GELİŞTİRME BÖLÜMÜ HİZMETİÇİ EĞİTİM BÖLÜMÜ 6 BİLGİSAYAR VE SINAV HİZMETLERİ BÖLÜMÜ 7 OKUL ÖNCESİ EĞİTİMİ BÖLÜMÜ GÖREVLERİ 1. Yeni hazırlanan programlar ve projelerin uygulanmasını sağlamak, öğretmenlere tanıtmak, il ve ilçe düzeyinde uygulamada birlik ve beraberliği sağlamak amacıyla zümre öğretmenleri arasındaki koordinasyonu sağlamak, seminerler düzenlemek, 2. Programları yapılan derslerin öğretim metotlarının geliştirilmesi yönünden çalışmalar yapmak, 3. Çevrenin özellikleri dikkate alınarak denenmek ve geliştirilmek üzere hazırlanan öğretim programlarının uygulamaya konulmasını ve sonuçlarının değerlendirilmesini sağlamak, 4. Ders Geçme ve Kredi Sisteminin uygulamasında seçmeli derslerde il veya ilçe düzeyinde program birliğini sağlamak amacı ile zümre öğretmenleri tarafından hazırlanan programları değerlendirmek, 5. Mahallinde hazırlanan programları milli eğitim müdürünün onayına sunmak ve bilgi için ilgili genel müdürlüğe göndermek, 6. Mahallinde hazırlanan eğitim programlarının gerektirdiği ders araç gereçleriyle diğer öğretim materyallerinin geliştirilmesini sağlamak, 7. Okullarda okutulacak ders kitaplarının seçimini takip etmek, denetlemek. 1. Hizmetiçi eğitimle ilgili ihtiyaçları tespit etmek, Bakanlıkça veya il ve ilçe mahallinde düzenlenecek hizmetiçi eğitim programlarının yürütülmesinde gerekli tedbirleri almak, ilgili bölümlerle iş birliği yapmak, 2. Personelden hizmetiçi eğitim faaliyetlerine katılmaları gerekenlerin planlanmasını yapmak, ilgili birimlere sunmak, 3. Açılması gereken seminer ve kursları tespit etmek, ilgili birimlere bildirmek. 1. Eğitim ve öğretim kurumlarının bilgisayar laboratuarı, bilgisayar sayıları ile bilgisayarların teknik özelliklerine ilişkin gelişmeleri takip etmek, istatistik bilgileri derlemek, 2. İllerinde bilgisayar eğitimi ve bilgisayar destekli eğitimin en iyi şekilde yürütülmesini sağlamak amacıyla gerekli önlemleri almak, 3. Bilgisayar eğitimi ve bilgisayar destekli eğitim ile ilgili olarak çıkarılmış mevzuat hükümleri uyarınca yapılması gereken iş ve işlemleri yürütmek ve bu işlemlerin sonuçları hakkında yetkili makamlara bilgi vermek, 4. Bilgisayar koordinatör öğretmenlerinin çalışmalarını takip etmek, çalışmalar sırasında karşılaşılan aksaklıkları gidermek için gerekli önlemleri almak, 5. Bilgisayar laboratuarlarının bakım, onarım iş ve işlemlerini takip ederek arızaların zamanında giderilmesini sağlamak, 6. Bakanlıkça yürütülen "Milli Eğitim Bakanlığı Bütünleşik Yönetim Bilgi Sistemi" (MEBSİS) Projesinin alt sistemlerinden olan İl Milli Eğitim Müdürlüğü Sistemi (İLSİS) çerçevesindeki bilgi işlem çalışmalarını yapmak ve Bakanlıkla gerekli koordinasyonu sağlamak, 7. Bakanlıkça yapılmakta olan merkezi sistem sınavlarının il çapındaki her türlü iş ve işlemlerini gereken titizlik ve dikkatle yürütmek. 1. Okul öncesi eğitim programlarının bir bütünlük içinde uygulanmasını sağlamak, 2. Hazırlanan sağlık, beslenme, pratik ve benzeri programların okul öncesi eğitim kurumlarında uygulanmasını sağlamak, 3. Okul öncesi eğitimi ile ilgili toplantı, konferans, panel ve benzerlerini düzenleyerek ilgilileri bilgilendirmek, kamuoyu yaratmak ve halk katkısını sağlamaya yönelik tedbirler almak, 4. Diğer birimler, kurum ve kuruluşlarla gerekli koordinasyon ve işbirliğini sağlamak, 5. Okul öncesi eğitimin yaygınlaştırılması için gerekli tedbirleri almak. 30
S. NO 8 9 10 11 12 BÖLÜM ADI ÖZEL EĞİTİM VE REHBERLİK BÖLÜMÜ OKULİÇİ BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR BÖLÜMÜ ÖĞRETMENE HİZMET VE SOSYAL İŞLER BÖLÜMÜ BURSLAR VE YURTLAR BÖLÜMÜ ÖZEL ÖĞRETİM KURUMLARI BÖLÜMÜ GÖREVLERİ 1. Okullarda rehberlik servislerinin kurulması ve bu servislerin personel, araç, gereç ihtiyaçlarının tespiti ve sağlanması ile ilgili iş ve işlemleri yürütmek, 2. Rehberlik servislerinin mevzuata uygun ve etkin çalışmasını sağlayıcı projeler hazırlamak ve uygulama sonuçlarını değerlendirmek, 3. Rehberlik ve araştırma merkezlerinin etkin ve verimli çalışmasına yönelik tedbirler almak, 4. İlkokuldan itibaren öğrencilerin ilgi ve yetenekleri doğrultusunda yönlendirilmelerine, verimli çalışma alışkanlığı kazanmalarına yönelik danışmanlık ve rehberlik hizmetlerinin yürütülmesinde projeler üretmek, uygulamaları denetlemek, değerlendirmek, sonuçlar hakkında istatistikî veriler hazırlamak, 5. Özel eğitim okul ve sınıflarının açılması, yaygınlaştırılması, etkin ve verimli çalıştırılması için gerekli önlemler almak. 1. Öğrencilerin ders dışında kalan zamanlarını sosyal, kültürel, sportif faaliyet alanlarında değerlendirmelerine ilişkin hizmetleri yürütmek, 2. Öğrenciler için gençlik, izcilik, kamp ve spor tesislerinin kurulması ve bunların işletilmesi ile ilgili iş ve işlemleri yürütmek, konuyla ilgili olarak gerektiğinde diğer kamu kurum ve kuruluşlarıyla işbirliği yapmak, 3. Bütün öğretim kurumlarının beden eğitimi, spor, halk oyunları ve benzeri faaliyetlerine ait araç-gereç, ödül ve diğer benzeri ihtiyaçlarını sağlamak, 4. Okul içi ve okullar arası beden eğitimi, izcilik ve spor hizmet ve faaliyetlerinin esaslarını tespit etmek, programlamak ve yürütmek, 5. Milli ve mahalli bayramlarla ilgili kutlama programlarının yapılması, uygulanması ve sonuçlarının değerlendirilmesine ilişkin iş ve işlemleri yürütmek, 6. Görev alanıyla ilgili konularda yurtiçi ve yurtdışında yapılacak her türlü faaliyetlere katılacak olan öğretmen ve öğrencilerin görev ve izinleri ile ilgili işleri yapmak ve gerekli koordinasyonu sağlamak, 7. Sporcu öğrencilere gerekli sağlık hizmetlerinin götürülmesinde koordinasyonu sağlamak. 1. Öğretmenevleri, öğretmen lokalleri, öğretmen eğitim merkezi, tatil yerleri ve diğer sosyal tesislerin açılması, yönetimi, işletilmesi ve denetimi ile ilgili iş ve işlemleri yürütmek, 2. Öğretmenlerin ve emekli personelin, ölüm, hastalık ve emeklilik halleriyle diğer sosyal ihtiyaçlarının karşılanması ile ilgili hizmetlerin yürütülmesini sağlamak. 1. Ortaöğrenimdeki öğrencilerin yurt ve burslulukla ilgili iş ve işlemlerini yürütmek, 2. Dernek, vakıf, gerçek ve tüzel kişiliklere ait yurt, pansiyon ve benzeri kurumların açılması, devri, nakli, kapatılması, işletilmesi ve denetlenmesiyle ilgili hizmetleri yürütmek, 3. Öğrenci yurdu, pansiyon ve benzeri kurumları açmak üzere başvuranların isteklerini incelemek ve gereklerini yerine getirmek. 2. 22909 sayılı, 18.2.1997 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan değişik şekli) Özel Öğretim Kurumları Bölümü 625 sayılı Özel Öğretim 3. Kurumları Kanunu ile Bakanlığa verilen görev ve hizmetlerden il düzeyinde yürütülmesi gerekenleri yürütür. 31
S. NO 13 14 15 BÖLÜM ADI SAĞLIK İŞLERİ BÖLÜMÜ YAYGIN EĞİTİM BÖLÜMÜ ÇIRAKLIK VE MESLEKİ TEKNİK EĞİTİM BÖLÜMÜ GÖREVLERİ 1. Sağlık eğitim merkezleri, huzurevi ve benzerlerinin açılması, bu merkezlerde hizmetlerin en iyi şekilde yürütülmesi için gerekli tedbirleri almak, 2. Eğitim kurumlarında toplum, insan sağlığı ve çevreyi koruma konularında halka açık kurs, seminer ve konferanslar düzenlemek, bu konudaki iş ve işlemleri yürütmek, 3. Koruyucu sağlık önlemlerini belirleyerek uygulamaya koymak, eğitim kurumlarında öğrencilere yönelik sağlık taraması ve aşı hizmetlerinin bir plan dahilinde yürütülmesini sağlamak, buna dair iş ve işlemleri yürütmek, 4. Öğrenci, öğretmen ve diğer personelin sağlık hizmetleri ile ilgili iş ve işlemleri yürütmek, 5. Öğrencilerin beslenme eğitimi ile ilgili faaliyetleri takip etmek, buna dair hizmetleri bir plan dahilinde yürütmek. 1. Halk eğitim merkezleri ve akşam sanat okullarının, halk eğitim kurslarının açılması, işleyişi, yaygınlaştırılması ve denetimi ile bu amaçla gerekli olan bina, tesis, araç ve gereç sağlanmasına dair iş ve işlemleri yürütmek, 2. Yaygın eğitim faaliyetlerinin, çerçeve programına ve ilgili mevzuata göre yürütülmesini sağlamak, 3. Bakanlıkça istenilen bilgi ve belgelerin süresi içinde ilgili birimlere iletilmesini sağlamak, 4. Yaygın eğitim yapan Bakanlık kurumları ile, diğer kurum ve kuruluşlar arasında gerekli koordinasyon ve işbirliğini sağlamak, 5. İlk Halk Eğitim Planlama Kurulu ile ilgili çalışmaları yerine getirmek, 6. Yaygın eğitim kurumlarında görevlendirileceklerle ilgili işleri yapmak. 1. Çıraklık eğitimi ile diğer mesleki teknik öğretim faaliyetlerinin eğitim öğretim programları ile ilgili mevzuata uygun olarak yürütülmesini sağlamak, 2. Yıllık çalışma takviminin hazırlanmasında çıraklık ve diğer mesleki teknik öğretim okul ve kurumlarında yürütülen faaliyetlerin dikkate alınmasını sağlamak, 3. Çıraklık ve mesleki teknik eğitim haftasında yapılacak faaliyetleri plânlamak, 4. Genel eğitimin belirli eğitim kademelerini tamamlayan öğrencilerin çıraklık ve mesleki teknik eğitime yönlendirilmelerini sağlamak üzere rehberlik faaliyetlerini yürütmek, 5. İl Çıraklık ve Mesleki Teknik Eğitim Kurulu toplantı hazırlıklarını yapmak ve alınan kararların uygulanmasını sağlamak, 6. 3308 sayılı Çıraklık ve Meslek Eğitimi Kanunu gereğince "Çıraklık Eğitimi" ile "İşletmelerde Meslek Eğitimi" konularında yapılacak işleri plânlamak ve yürütmek, 7. Bakanlıkça gönderilen bilgi ve belgelerin ilgili birimlere iletilmesini ve gerekli cevapların zamanında Bakanlığa ulaştırılmasını sağlamak, 8. Çıraklık eğitiminin geliştirilmesi ve yaygınlaştırılması için ilgili meslek kuruluşları, sanayi siteleri ve organize sanayi bölgeleri yöneticileriyle gerekli işbirliğini yaparak ilişkilerin geliştirilmesini sağlamak. 32