HÂKİMLER VE SAVCILAR YÜKSEK KURULU YARGIDA DURUM ANALİZİ TOPLANTILARI

HÂKİMLER VE SAVCILAR YÜKSEK KURULU YARGIDA DURUM ANALİZİ TOPLANTILARI 24-25 Aralık, 2010 1

VAN MU - B TL S - A RI - HAKKAR 24-25 Aral k 2010 55

HÂK MLER VE SAVCILAR YÜKSEK KURULU YARGIDA DURUM ANAL Z TOPLANTILARI 24-25 ARALIK 2010 VAN HUKUK HAK MLER GRUBU GRUP ALTERNAT F BAKI SIRA PUAN ÖNER LER 1 10,00 2 10,00 3 9,92 4 9,85 5 9,85 6 9,77 7 9,77 8 9,77 9 9,69 10 9,62 11 9,54 Hâkim ve savc lar n terfi ve not sistemlerinin gözden geçirilerek hakim-savc üzerinde gereksiz bask arac gibi alg lanan bir tak m uygulamalar n de i tirilmesi (Yarg tay ve Dan tay notu uygulamas n n devam nda yarar bulunup bulunmad, hakim-savc n n kabiliyeti ile hiçbir ba lant s olmayan Yarg tay ve Dan tay dan i geçirme say s n n kald r lmas, yeni terfi esas n n onama-bozma oran ile ili kilendirilmesi, terfilerde, kararda isabet ve olumlu kürsü davran n n öne ç kar lmas ) Terfi sistemi revize edilmesi gerekmektedir. Yüksek yarg dan geçirilecek i say s kesinlikle kald r lmal, not sistemi daha objektif kriterlere dayal alternatif çözüm yollar (puan sistemi gibi) ile revize edilmesi gerekmektedir. Ç kar lan i yüzdesi oran mutlak surette kalmal ancak dosyalar n yo unlu u ve niteli i göz önünde bulundurulmal d r. Kararname tasla n n genel sekreterlikçe gerekçeli bir ekilde yap larak Kurula sunulmas, taslak ilgilinin önceki görev yerleri de yaz lmak suretiyle ilan edilmesi, internet üzerinden ilgili her hâkim-savc n n tasla a itiraz edebilmesi, Dairenin ise her iki gerekçeyi kar la t rarak tayin ve nakil konusunda karar verilmeli, Hâkim ve savc lar n sosyal imkânlar n geli tirilerek sa l k hizmetlerinden öncelikli olarak yararland r lmas, kald r lan genelgenin tekrar getirilmesi, havaalanlar vb yerlerde VIP hizmetlerinden faydalan lmas sa lanmal d r. Yarg tay ve Dan tay üyeli ine seçilme kriterli i effaf ve objektif temellere oturtulmal d r. Unvanl atamalar nda objektif kriterlerin belirlenmesi, unvanl kalma süresi ve unvan n kaybedilmesi kriterlerinin tart lmas. Tayin kararnamesi y lda bir kez ç kar lmal, mazeret kararnamesi her zaman ç kar labilmeli, kararname Temmuz ay nda ç kar lmal ancak May s ay nda ilan edilmeli Kararname duyurusunda bo kadrolar duyurulmal kararnameye tabi olacak hâkim savc lar ilan edilmeli Mali ve özlük haklarla ilgili olarak Say tay örne inde oldu u gibi hâkimlere ve savc lara fazla mesai ücreti, y pranma tazminat ve nöbet ücretinin verilmesi ile yarg tazminat oran art r lmal d r. Yeni mahkeme kurulmas n gerektirecek i say s na ili kin ilke karar yeniden gözden geçirilerek bir mahkemeye dü ecek i oran için makul bir say tespit edilmeli ve mahkemeye a r oranda i dü mesi halinde talep aranmaks z n yeni mahkeme ihdas yap lmal d r. Adliye binalar hükümet kona alt ndan ç kar lmal, adliye binas ve lojman yap m nda do u illerine öncelik verilmeli, hâkim ve savc lar için sosyal dinlenme alanlar, kre ler yap lmal d r. Pilot uygulamas yap lan mahkeme yönetimi projesinin varsa eksikliklerinin giderilerek son ekliyle yayg nla t r lmas, yeni adliye projelerinin bu sistem gere ince tasarlanmas, 57

12 9,54 13 9,46 Mahkeme te kilat n n yap s gözden geçirilerek öncelikle asliye hukuk ve sulh hukuk mahkemelerinin hukuk mahkemesi ad alt nda birle tirilmeli, hâkim atamas yap l rken hukuk hakimi eklinde yetki ile birlikte atama yap lmal d r, ELE T R = nüfusu az yerlerde birle tirilmeli ancak nüfusu fazla olan yerlerde ayr m devam etmelidir. Adalet hizmetlerinden elde edilen gelir ve giderlerin bilânçosu her y lsonunda ç kar larak gelirlerden bir bölümünün adliye hizmetlerinde kullan lmas sa lanmal d r. Örne in temsil, a rlama ödene i ile adliyenin öncelikli ihtiyaç duyaca alanlarda kullan lmas. 14 9,46 Ke if yolluklar eme in kar l olarak iyile tirilmelidir. 15 9,38 16 9,38 17 9,38 18 9,38 19 9,23 20 9,23 21 9,23 Hâkimler ve savc lar n bilgi ve görgülerinin art r lmas amac yla meslek içi e itimler ve çal taylar düzenlenmeli, yurt d na gönderilerek uluslar aras uygulamalar hakk nda yerinde e itim olana verilmelidir. Burada kimlerin gönderilece i konusunda objektif kriterler getirilmelidir. Hâkim ve savc lara davalar n haz rlanmas, ara kararlar n yerine getirilmesi, dosya özeti gibi konularda yard m etmek üzere adli hizmet uzman kadrosu ihdas edilip bu kadrolarda hukuk fakültesi mezunu uzmanlar n istihdam edilmesi, Tefti ve denetim sisteminin yeniden yap land r larak yeni bir anlay çerçevesinde rutin denetimlere son verilmelidir. Adliyede istihdam edilen yard mc personel (yaz i leri müdürü, kâtip, müba ir vb) say s ve niteli i art r larak özlük haklar iyile tirilmeli, meslek cazip hale getirilmeli, meslek içi e itimlere tabi tutularak personelin daha nitelikli hale getirilmeleri sa lanmal d r. (Asliye) hukuk mahkemelerinde icra edilen baz davalarda Cumhuriyet savc s n n bulunma zorunlulu unun kald r larak ihtiyari hale getirilmesi sa lanmal, gerekti inde görüldü yapabilme imkân olu turulabilmelidir. Hâkim ve savc maa lar ba bakanl k müste ar maa na endekslenmi bu do rultuda k stas ayl k olu turulmu tur. Ancak ba bakanl k müste ar n n maa d nda özellikle huzur hakk gibi gelirlerinin maa lara yans t lmad dü ünülmektedir. Bu husususun de erlendirilmesi gerekmektedir. cra dairelerinde i yo unlu u nedeniyle adliye d ndan ah slar istihdam edilmektedir. yo unlu una uygun personel istihdam yoluna gidilmeli, mesle e yeni ba layan icra müdür yard mc lar için uygun süreli bir staj dü ünülmelidir. 22 9,23 HSYK nun gündeminin önceden ilan sa lanmal d r. 23 9,08 24 9,00 25 9,00 26 9,00 Hukuk fakültelerindeki e itimin Yüksek Ö retim Kurulu ile koordine edilerek daha verimli hale getirilmesi, hukuk fakültelerinde pratik ve uygulama çal malar na daha fazla yer verilmesi gerekti i, hakim ve savc lar n da pratiklere kat lmas sa lanmal d r. Türkiye Adalet Akademisi ile koordine edilerek hakim adayl döneminin daha verimli ve etkin hale getirilmesi, adaylardan adayl klar süresince aktif olarak yararlan lmas, staj döneminde hakim veyahut savc aday na imza yetkisi verilerek baz has ms z islerin gördürülmesi, hakim yard mc l statüsünde çal t r l p çal t r lamayacaklar, Adaletin daha h zl tecellisi için Yarg tay daki daire ve üye say s art r larak, tetkik hakimi sistemi de zamanla ortadan kald r lmal d r. cra müdürlü ündeki para tahsilat daha effaf hale getirilmeli, gerekirse banka arac l yla veya vezne te kilat kurulmak suretiyle i lemler yap lmal d r. 58

27 9,00 28 9,00 29 8,92 30 8,92 31 8,92 32 8,85 33 8,77 34 8,77 35 8,69 36 8,69 37 8,62 38 8,54 39 8,54 40 8,38 41 8,31 42 8,31 Uluslar aras sözle meler uyar nca etik kurulu ve bu ba lamda etik kurallar olu turulmal, hakim ve savc lar n denetlenmesi ba lam nda alt derece hakim ve savc lar ile birlikte yüksek hakim ve savc lar n da bu etik kurallara tabi olmalar sa lanabilmelidir. Adalet komisyonlar mahkemelerle ilgili olarak görevlendirdikleri personel hususunda daha objektif kriterlere göre atama yapmalar n n sa lanmas ayr ca geçici yetkilendirmelerde de bu kriterlere uygun davranmalar sa lanmal d r. Bölge sistemine ili kin olarak uzman irketlere belirli ölçütler verilmek suretiyle, her çal ma merkezine puan belirlenerek, bu esasa göre nakil ve tayin istemlerinin objektif k staslara göre yap lmas, mevcut sisteme kar ba kaca bölge sistemi aray lar n n tart lmas, uan kendi içinde s k nt lar olan ve kamuoyunda s k s k ele tirilen bilirki ilik sisteminin revize edilmesi amac yla kamu bilirki ili i kurumunun kurularak her il merkezinde ube aç lmas ve bu ubelerde uzman bilirki ilerin istihdam edilmesi Mahkemeler ve C. Savc l bütçesi ayr lmal d r. Ancak idari i ler profesyonel yöneticiler eliyle yönetilmeli, hakim ve savc lar üst yönetici olarak rol almal d r. i az olan yerlerdeki küçük adliyelerin yeni bir çal ma ile kapat l p adli te kilat n daha büyük illerde yap lanmas n n sa lanmas, böylece ihtisasla man n art r lmas ve vatanda a daha kaliteli adalet hizmeti sunulmas, Hâkim ve savc lar n üzerindeki idari görevlerin yeni olu turulacak profesyonel adliye müdürlerine devredilerek, hakim ve savc lar n sadece yarg sal faaliyette bulunmalar n n sa lanmas Tüm hakim ve savc lar n devlet, TBMM ve üniversite kütüphaneleri ile yüksek yarg kararlar na eri imi etkin bir ekilde sa lanmal d r. Hukuk hakimlerinin çal t klar bölgeler müstemir yetki durumlar ve gerekirse yapt klar ek görevler de erlendirilerek özellikle ceza mevzuat ile ilgili de i iklikleri takip etmelerindeki güçlükler de dü ünülerek nöbetten muaf tutulmas hususunun de erlendirilmesi Unvanl ve unvans z kararname ayr m kald r larak meslek aç s ndan a a lay c bir tabir olan düz hakim kavram n n kullan lmamas sa lanmal d r. Kadastro mahkemelerindeki i in çoklu u, niteli i ve bu davalar n uzun süreden beri devamede gelmeleri hususu dikkate al narak müstemiren atanan kadastro hakimlerinin terfi sistemlerinin yeniden gözden geçirilmelidir. Ayr ca kadastro mahkemelerinde HUMK un genel hükümleri uygulanmal, re senlik ilkesi kald r lmal d r. Alternatif uyu mazl k yöntemlerinin geli tirilerek (hukukta arabuluculuk sistemi gibi) baz i lerin yarg ya gelmeden yarg d çözüm yollar yla çözümlenmesinin sa lanmas, uyu mazl k çözümlerinde hakimlerin uzla t rmac olarak çal mamal Yukar daki tedbirlerin hayata geçirilip i lerin azalt lmas ndan sonra istinaf mahkemelerinin faaliyete geçirilmesi sa lanmal d r. stinaf mahkemelerinin faaliyete geçirilmesi halinde kadro s k nt s ya anaca, i lerde yava lama ve yo unluk ya anaca dü ünülmektedir. Hakim ve savc lar n mesle e al nmadan önce askerlik yapma art aranmal veya mesle e kabul sa land ktan sonra askerlik hizmetinin mesle e uygun ortamlarda ve uygun sürede yap lmas sa lanmal d r. A r ceza merkezlerinde hukuk alan nda ihtisas mahkemeleri kurularak mülakat adliyelerindeki bu tür davalar n a r ceza ihtisas mahkemelerinde aç lmas sa lanmal d r. 59

43 8,15 44 7,62 45 7,54 46 7,31 47 6,85 48 6,46 49 5,08 Hali haz rdaki duru man n zapta geçirilmesi usulünün yerine teknolojik imkanlar kullan larak daha etkin, daha adil ve daha h zl bir yarg lama usulü sa lanmal d r. Çeki mesiz yarg ya tabi veraset ilam gibi i lemlerin adli i bünyesinden ç kar lmas, gerekti inde noter veya nüfus müdürlüklerine verilerek i yo unlu u azalt lmal d r. Terfilerin belli dönemlerde olmas hakimlerin bakt i lerin niteli ine göre kimi zaman terfiler aç s ndan olumsuz sonuçlar do urmaktad r. örne in a ustos terfisinin adli tatile ve tayin dönemine gelmesi, ayr ca do u illerinde ke if dönemi olmas karar n genelde sonbaharda verilmesi nedeniyle terfi a ustos ay nda ise karar ç kar lmam görülüp ba ar s z say lmaktad r. Terfi dönemlerinin hakimlerin i yüzdesini etkilemeyecek ekilde yeniden gözden geçirilmesi Savc l klardan mahkemelere gelen talepler do rudan mahkemeye gönderilmeyerek tevzi yetkisinin mahkemeye b rak lmas, bu husus mahkemeler aras nda uygulama birli i zedelemektedir. Gelen talebin hangi ekilde de erlendirilece i hususu mahkemenin takdirinde olmal d r. tiraz usulünde oldu u gibi temyize tabi kararlarda da yeniden de erlendirebilme olana sa lanabilmelidir. Bu yap lamamas durumunda Yarg tay n düzelterek onama karar n n kapsam geni letilmelidir. Bir adliyede ayn mahkeme türü birden fazla ise tevziide daha objektif kriterler getirilmeli, birbiri ile ayn mahiyette olan davalar n ayn mahkemeye gidecek ekilde tevzii olunmas sistemi olu turulmal d r.(mera davalar vb,) Kanun yolu olarak karar düzeltme yolunun yarg lamay yava latt dü ünülerek kald r lmal d r. 60

HÂK MLER VE SAVCILAR YÜKSEK KURULU YARGIDA DURUM ANAL Z TOPLANTILARI 24-25 ARALIK 2010 VAN CEZA HAK MLER GRUP ÇÖZÜM SIRA PUAN ÖNER LER 1 10,00 2 10,00 3 10,00 4 9,93 5 9,93 6 9,93 7 9,93 8 9,93 9 9,86 10 9,86 11 9,86 ddianamenin iadesi kurumunda iade sebeplerinin daha net ve somut olarak düzenlenmesi gerekir. Uygulamada özellikle Yarg tay n anlay ndan kaynaklanan tereddütler giderilmelidir. Örne in; üpheli savunmas al nmas, sosyal inceleme raporunun haz rl k a amas nda hemen al nmas suretiyle, Ceza Muhakemesi Kanunu nun öngördü ü tek duru mada davan n bitmesi ilkesinin uygulamaya geçirilmesi gerekmektedir. Kararnamenin ç kaca tarih önceden belirlenmeli, tayin ile birlikte yetkilerin de belirlenmesi, talep olmaks z n yetkinin de i tirilmemesi, kararnameye tabi olacak hâkim ve savc lar n önceden aç klanmas gerekmektedir. Mahkemelerinin bilgisayar, taray c, yaz c gibi teknik donan m n n ivedi olarak tamamlanmas, Adalet komisyonlar na bütçe ayr larak olu an ihtiyaçlar n ba savc l klarca de il komisyon ba kanl nca kar lanmas sa lanmal d r. Adliyelerde ke if için araç, bilgisayar vs. gibi teknik donan m s k nt s giderilmelidir. Hâkim ve savc lara davalar n haz rlanmas, ara kararlar n yerine getirilmesi, dosya özeti gibi konularda yard m etmek üzere adli hizmet uzman kadrosu ihdas edilip bu kadrolarda hukuk fakültesi mezunlar n n istihdam edilmesi i az olan yerlerde küçük adliyelerin yeni bir çal ma ile kapat l p adli te kilat n daha büyük merkezlerde yap lmas n n sa lanmas, böylece ihtisasla man n art r lmas ve vatanda a daha kaliteli adalet hizmeti sunulmas Yüksek yarg kararlar n n UYAP ortam nda bütün hâkim ve savc lar n kullan m na aç lmas gerekir. Hâkim ve savc lar n üzerindeki idari görevlerin, yeni olu turulacak profesyonel adliye müdürlüklerine devredilerek hâkim ve savc lar n sadece yarg sal faaliyette bulunmalar sa lanmal d r. Ceza mahkemelerinde Cumhuriyet savc s bulunmas uygulamas n n zorunlu olmaktan ç kar larak ihtiyari olacak ekilde düzenlenmesi, i durumuna göre savc lar n daha çok soru turma konular na yo unla mas, gerekli görüldü ünde duru maya ç kabilmesi veya yaz l mütalaa ile yetinilmesi Do u illerinde lojman sorununun bir an önce çözüme kavu turulmas. Terör bölgesinde d ar da oturmak zorunda b rak lmamas. Hâkim ve savc lara yüksek mahkemelerin not vermesi i lemine son verilmeli, Yarg tay dan geçen i say s kald r lmal, terfiler onama/bozma ve bölge esas na göre i yüzdesi gözetilerek de erlendirilmeli. Terfilerde ayr ca de i ik i ler de dikkate al nmal, kanun de i ikli inden kaynaklanan bozma ve iadeler i yüzdesine dahil edilmemelidir. 61

12 9,79 13 9,79 14 9,71 15 9,71 16 9,64 17 9,57 18 9,57 19 9,57 20 9,50 21 9,50 22 9,50 23 9,50 24 9,43 25 9,29 26 9,29 27 9,21 28 9,21 UYAP taki yava lama sorununun giderilmesi için teknik düzenlemenin yap lmas, internet k s tlamas n n kald r lmas, hakim ve savc lara 5 y lda bir verilece i yönetmelik ile düzenlenen bu süreye riayet edilmesi. Unvanl atamalar nda objektif kriterlerin belirlenmesi, gösterilen performansa göre gerekti inden unvanlar n al nmas, unvan n kazan lm hak olarak alg lanmas n n önüne geçilmesi gerekmektedir. Nöbetlerde hakim ve savc lar ile personele nöbet ücret verilmelidir. Bu konuda yasal düzenleme yap lmal, nöbet i lemleri yönetmelik ile netli e kavu turulmal d r. Mahkemelerin i say s n n bölge esas na göre yeniden belirlenmeli ve önceden belirlenen rakamlar makul seviyeye çekilerek, gerekti inde yeni mahkemeler kurulmal d r. Bölge sistemine ili kin uzman irketlere belirli ölçütler verilmek sureti ile her çal ma merkezine puan belirlenerek bu esasa göre nakil ve tayin i lemlerinin objektif k staslara göre yap lmas, bir bölgenin kendi içinde de alt bölgelere ayr larak daha objektif kriterlere tabi tutulmas gerekir. Gizli tan klar n dinlenilmeleri için Adliye ya da Ceza infaz kurumlar nda uygun dinleme ortamlar haz rlanmal, görüntü aktar m suretiyle dinlenilmeleri için teknik alt yap bir an önce olu turulmal d r. Ke if ücretlerinin harcanan emek ve mesaiye yak r makul bir seviyeye ç kar lmas. HSYK ilke karar ile belirlenen bir hakimin terfi dönemi içerisinde i yüzdesi aranmamas n gerektirecek karar say s n n yeniden gözden geçirilerek makul say ya indirilmesi, (örne in asliye ceza mahkemeleri için terfi süresince 1000 karar gibi) Cinsel suçlarda Ruh sa l na ili kin raporlar için ülke çap nda adli t p kurumu ube müdürlükleri say s art r lmal d r. Gerekti inde Üniversitelerin Adli T p bölümlerinden de rapor al nmal ve bu raporlar Yarg tay taraf ndan geçerli kabul edilmelidir. Birinci s n fa ayr lmam da olsa hakim ve savc lar n disiplin ve cezai soru turma ve kovu turmaya ili kin tüm i lemlerin en yak n a r ceza mahkemesi taraf ndan yürütülmesi gerekir. Hakim ve savc geçici yetkilendirilmelerinin kurul taraf ndan yap lmas gerekir. Bakanl n bu konudaki tasarrufu kald r lmal, hakimlerin savc olarak geçici yetkilendirilmemesi gerekmektedir. Hakim ve savc lar n maa l emeklilik için SGK da öngörülen ya s n r n dü ürülmesi ve y pranma tazminat n n getirilmesi. Hâkim ve savc lar n maa n n belirlenmesinde ba bakanl k müste ar n n maa n n, milletvekili maa n n esas al nmas ve bu yönelik yasal düzenleme yap lmas. Büyük ehirlere yaz lan talimatlar gecikmektedir. Büyük ehirlerde talimat ve bilirki i i lemleri için ayr bir büro kurulmal d r. Duru malarda san k, tan k, avukat beyanlar n Zapta hâkimin geçmesi usulü terk edilmelidir. Teknik araçlar ile tespit edilen kay tlar sonradan zapta geçirilerek emek ve zaman kayb n n önlenmesi sa lanmal d r. CMK 141 vd. maddelerine göre koruma tedbirleri nedeni ile aç lan tazminat davalar na hukuk mahkemeleri bakmal d r, buna ili kin yasal düzenleme yap lmal d r. ACM de bak lacaksa davas n takip etmedi i halde dü ürülmesine ili kin düzenleme yap lmal d r. 6008 say l yasa ile 18 ya ndan küçükler CMK 250 ile yetkili mahkemelerden al nm t r. Zorunlu hallerde birlikte görülmesinin takdiri, CMK 250 ile yetkili mahkemeye b rak lmal d r. 62

29 9,21 30 9,14 31 9,14 Tebligat yasas n n bir an önce yasala mas gerekir. Özelikle elektronik tebligat yöntemi uyulamaya geçirilmelidir. CMK 196 da düzenlenen talimat yasa kald r lmal veya alt s n r 10 y l ve daha fazlas suçlar için geçerli olmal d r. Bu kural, davalar gereksiz yere uzatmakta, emek ve zaman kayb na neden olmaktad r. Ki i kendisi istedi i takdirde yarg lama yapan mahkemeye gelebilmeli haz r bulundurma zorunlulu u olmamal d r. Savc n n el koyma kararlar hâkim onay na tabi olmamal d r. Bu durum Sulh Ceza mahkemelerinin i ini hafifletecektir. 32 9,14 Hâkimler ve savc lar kurumsal olarak ve fiilen ayr lmal d r. 33 9,14 34 9,00 35 9,00 Yurtd na dil e itimi için gönderilecek hakim ve savc lar n objektif olarak liyakate göre belirlenmesi CMK 195 düzenlenen müsadereyi sözcü ünü güvenlik tedbiri olarak de i tirilmesi. Adli tatil, ya eski süresine geri dönmeli ya da kald r lmal d r. Adli tatilde yarg sal faaliyet yasa olmamal d r. 36 9,00 Hal kâ d ve rutin tefti kald r lmal d r. 37 9,00 38 9,00 39 9,00 Pilot uygulamas yap lan mahkeme yönetimi projesinin yayg nla t r lmas ve tüm adliyelerde uygulanmas gerekmektedir. Kararnamenin unvanl ve unvans z olarak ayr lmas, meslekta lar aras nda rahats zl a neden oldu undan, tek kararname uygulamas getirilmelidir. Hakim ve savc lar n askerlik hizmetine ili kin yasal düzenleme yap larak, askerli in ö retmenlere benzer ekilde meslekte icras n n sa lanmas 40 9,00 Ara verilen hizmet içi e itimlere ba lanmas 41 8,93 42 8,86 43 8,79 44 8,71 45 8,71 46 8,64 Mülhakat adliyeleri için tahsis edilen kadrolardaki personel, komisyonlarda çal t r lmamal mülhakatlar n personel ihtiyac gözetilmelidir. Sulh ceza mahkemesinin bakaya ve yoklama kaça suçlar, hükmün aç klanmas n n geri b rak lmas kapsam na al nmal ya da bu suçlar idari para cezas kapsam na al nmal d r. Yakalama kurumu yeniden düzenlenmelidir. Uygulamada savc lar n huzurunda haz r edilmesi için yakalama kararlar ç kar lmaktad r. Bunun yasal dayana yoktur. Bu yasal bir dayana a kavu turulmal d r. ikâyete ba l davalarda me ruhatl davetiye ile ikâyetçi gelmedi inde dava dü ürülebilmeli, buna yönelik CMK da de i iklik yap lmal d r. htisas mahkemelerinin soru turma a amas ndaki i lemlerde de görevli olup olmad klar, ayr ca kovu turma a amas ndaki yetki hususlar n n aç kça düzenlenmesi gerekir. Adli kontrol tedbirinde 3 y l s n r kald r lmal d r. Kanunun 3 üncü f kras n n a ve f bentlerinde bu s n r olmad na göre, her türlü adli kontrol tedbiri, bütün suçlarda uygulanabilmelidir. 47 8,64 Uzla ma kurumu kald r lmal d r. 48 8,50 Bilirki i kurumu yeniden düzenlenerek, özellikle ilçelerde belirli davalar için ihtiyaç duyulan bilirki ilerin Komisyonlar arac l ile temin edilmesi sa lanmal d r. 63

49 8,46 50 8,43 51 8,36 52 8,29 53 8,21 54 8,00 55 8,00 Mahkeme te kilat n n yap s gözden geçirilerek öncelikle Asliye Ceza ve Sulh Ceza mahkemelerinin ceza mahkemesi ad alt nda birle tirilmesi, hâkim atamas yap l r iken ceza hakimi eklinde yetki ile birlikte atama yap lmas Mahkemelerde i bölümünün ½ olarak bölünmesi durumlar nda UYAP ile uyum sa lamad ndan, iddianamenin kim taraf ndan kabul edilece i noktas nda sorunlara neden olmaktad r. Mahkemelerin, ½ olarak de il müstakil mahkeme olarak ayr lmas gerekir. Ar ivler yeniden düzenlenmeli, kurumsal bir yap ya kavu turulmal, dijital ortama aktar lmal. Mahkemelerin ar iv sorumlulu u olmamal d r. Soru turma a amas nda ke fe gerek görülmesi halinde, bunu sulh ceza hakimlerinin de il savc lar n yapmas noktas nda aç kça düzenleme yap lmas. K sa süreli hapis cezalar n n seçenek tedbirlere çevrilmesi halinde tedbire uyulmamas durumunda savc gerekeni yapabilmeli, bu konuda tekrar hakime ba vurulma ihtiyac olmamal d r. Ancak savc l k karar na itiraz edilebilir. Anayasa mahkemesi ceza mahkemelerinde verilen kararlarda kesinlik s n r n iptal etti inden, ceza mahkemelerinde verilen hükümlerde kesinlik s n r yeniden düzenlenmeli ve bir an önce yasal düzenleme yap lmal d r. Zorunlu müdafilik ve vekillik gerekti i halde, talebi bulunmayan ve fakat yasa gere i tayin edilen hallerde ücretinin, san a yüklenip yüklenmeyece i konusunda mevzuatta düzenleme yap las, ayr ca zorunlu müdafilikte cezan n alt s n r n 7 y la ç kar lmas gerekmektedir. 56 7,93 Çocuk mahkemesi say s art r lmal d r. 57 7,93 58 7,93 HAGB ile erteleme kurumunun uygulanmas artlar nda yak nl k vard r. ki kurum aras ndaki farkl l k da net ve kesin olarak belirlenmelidir. Mahkemelerden tekerrüre esas ilam örneklerinin istenilmesine dair örnek form düzenlenmelidir. 59 7,93 G yabi tevkif yeniden düzenlenmelidir. 60 7,86 Cezalardaki s n rlar yeniden düzenlenmelidir. Kamu görevlisine hakaret cezas bir y l iken, kamu görevlisini yaralama/darp s n r 6 ay cezay gerektirmektedir. Bu çeli kinin giderilmesi gerekir. 61 7,64 Kalem yönetmeli inde personel görev tan m n n yap lmas. 62 7,50 63 7,43 64 7,43 KKTC de Türk bar kuvvetlerinde görevli er ve erba lar n san k, üpheli, ma dur ve tan k olarak beyanlar n n askeri mahkemece ve askeri savc l kça al nabilece ine dair yasal düzenleme yap lmas Ceza muhakemesi kanunu 223. maddesinde unsur yoklu u nedeniyle beraat düzenlenmemi tir. Bu hususlar Yarg tay bozmas na neden oldu u gözetilerek maddeye eklenmesi gerekir. Ceza muhakemesi kanunu 231 inci madde uygulanmas nda san k HAGB uygulanmas n kabul etmedi ini san k mahkemeye kendisi aç kça bildirmeli, bu hususu hâkim sormamal d r. HAGB uygulanmas nda zarar n kar lanmas art n n maddi tazminat m manevi tazminat m oldu u kanunda netle tirilmelidir. 65 6,93 leti imin tespiti kararlar nda kâtip imzas her zaman aranmamal d r. 64

HÂK MLER VE SAVCILAR YÜKSEK KURULU YARGIDA DURUM ANAL Z TOPLANTILARI 24-25 ARALIK 2010 VAN CUMHUR YET SAVCILARI GRUP TEVS TAHK KAT GRUBU SIRA PUAN ÖNER LER 1 9,32 2 9,32 3 9,28 4 9,16 5 8,96 6 8,92 Adli kolluk acilen kurulmal, k sa vadede kurulam yorsa kolluk amiri hakk nda sicil ve disiplin yönünden Ba savc lar taraf ndan da sicil doldurulmal. Kararname tasla genel sekreterlikçe gerekçeli bir ekilde yap larak Kurula sunulmal, tasla n ilan edilmesi, internet üzerinden ilgili her hakim savc n n tasla a itiraz edilebilmesi, dairenin ise her iki gerekçeyi kar la t rarak tayin ve nakil konusunda karar vermesi sa lanmal. Kararname tasla haz rlanmadan önce hangi yere kaç hakim savc atanaca önceden ilan edilmeli ve kimlerin kararnameye dahil olaca ilan edilmeli. Yüksekova da lojman fiyatlar n n pahal olmas gerekçe gösterilerek lojman al nmamas ; Yüksekova gibi terörün merkezi konumundan olan bir yerde terörle iç içe, ya am hakk tehdit alt nda ya amak ve terör, kaçakç l k ve uyu turucu ticareti ile ili kisi muhtemel ki ilerden ev kiralamak durumunda b rak lan meslekta lar m za yap lan bir haks zl kt r. Bir an evvel bu sorun çözülmeli. C.Savc s n n el koyma karar n n mahkemenin onay na sunulmas müessesi kald r lmal. C.Savc s n n el koyma karar na itiraz yolu getirilmeli. Nöbetçi olmayan hakim savc lar n hafta sonu il d na ç kmas için izin al nmas uygulamas ndan kesinlikle vazgeçilmeli, Cumhuriyet Savc lar n n Asliye Ceza mahkemeleri, Asliye Hukuk Mahkemelerinde ve Aile mahkemelerinde kamu hukukunu temsil etmesine son verilmeli. Bu neviden dosya ve kararlar görüldü için C.Savc s na tevdii edilmeli. 7 8,84 Birbirine yak n olan küçük ilçe adliyeleri kapat lmal. 8 8,76 9 8,68 10 8,60 11 8,60 12 8,52 Bölge sistemine ili kin olarak uzman irketlere belirli ölçütler verilmek suretiyle, her çal ma merkezine puan belirlenerek, bu esasa göre nakil ve tayin istemlerinin objektif k staslara göre yap lmas, mevcut sisteme kar ba kaca bölge sistemi aray lar n n tart lmas. Örne in Ankara, zmir, Antalya ya her y l için 5 puan, Alanya için 6 puan, Hakkâri için 15 puan, Van için 12 puan gibi. Hakim ve Cumhuriyet Savc lar bir ayl k temel e itimden sonra askerlik hizmetini yapm say lmal. Kabahatler Kanunu kapsam nda C.Savc s na verilen görevler C.Savc s ndan al n p idareye verilmeli, dari Para Cezas n gerektiren tüm suçlar idare taraf ndan takip edilmeli. Karayollar Trafik Kanununda ehliyetsiz ve alkollü araç kullananlar n para cezalar C.Savc lar taraf ndan verilmemeli, bu hususta tüm i lemi idare yapmal. Hakkâri, Yüksekova, rnak gibi terör bölgelerindeki görev süresinin iki y lla s n rlanmas ve görev sonras nda hakim ve savc n n ilk üç tercihine yerle tirilmesi sa lanmal. Terör bölgelerine kuradan hakim ve savc verilmemeli. Küçük ceza infaz kurumlar kald r lmal. Bölge ceza infaz kurumlar kurulmal. 65

13 8,48 14 8,44 15 8,36 16 8,32 17 8,32 18 8,28 19 8,24 20 8,08 21 7,96 22 7,92 23 7,92 Protokolün ilk üç s ras, devleti olu turan yasama, yürütme ve yarg erkine göre yeniden düzenlenmeli, yarg erkinin ilk üç s ra içerisinde temsil edilmesi için gerekli yasal mevzuat n düzenlenmesi en k sa sürede sa lanmal. HSYK taraf ndan tespit edilen kriterlere göre savc da l m n n adil bir ekilde yap lmas, savc lar n i yo unlu unun azalt lmas sa lanmal Terfilerde Yarg tay dan geçen i say s dikkate al nmamal. Orta notun a rl azalt lmal. Kanun de i ikli i bozmalar d ndaki bozma, onama ve düzelterek onamalar de erlendirilmeli. Yarg tay n verdi i notlar terfide kurulun takdirine b rak lmal. Hakk nda yakalama karar verilen üpheli ve san klar her türlü resmi i lemi yapabilmektedirler. Haklar nda Yakalama karar bulunan ah slar hastanelerde, bankalarda, belediyelerde, noterlerde vb resmi ve özel kurumlarda herhangi bir i lem yapamamal, bir nevi Vatanda l kilitlenmeli, yakalama karar n n bu birimlerin sistemlerine de i lenmesini sa layacak yasal mevzuat müeyyideleri ile birlikte düzenlenmeli. (2004 y l nda yay nlanan bir Ba bakanl k Genelgesi sebebiyle bu durum olu mu tur) Yarg tay n kesinle mi tüm kararlar UYAP üzerinden tüm hakim ve savc lara KES NL KLE aç lmal, isim ve dosya sorgulamas yla Yarg tay n karar görülebilmeli bu hususta en k sa sürede gerekli alt yap olu turulmal. Adli T p ube Müdürlükleri Grup Ba kanl eklinde yayg nla t r lmal, her il merkezinde uygun say da Adli T p Uzman ve olay yeri inceleme ekipleri etkin bir ekilde görev yapmas sa lanmal. Adliyelerin belirli bir bütçesi olmal. Günlük ihtiyaçlar (cam k r lmas, tamirat gibi) bu bütçeden kar lanmal. Temsil ve a rlama bütçesi olmal. Hakim ve savc lara y pranma tazminat getirilmeli, örne in meslekte 20 y l n dolduran ve 50 ya n dolduranlar iste e ba l emekli olabilmeli lçe C.Savc lar A r Ceza Mahkemelerine do rudan dava açabilmeli, Mevcut uygulamadaki fezleke düzenlenmesinden vazgeçilerek gereksiz emek ve mesai zarar na neden olmamal. Nöbet tazminat geri getirilmeli. Geri getirilmeyecekse nöbet tutan hakim ve savc ya nöbetin ertesi günü kullanmak üzere nöbet izni verilmeli. Hakim ve Savc eksiklikleri giderilene kadar stinaf Mahkemelerinin kurulmas ertelenmeli, stinaf Mahkemeleri kurulana kadar Yarg tay Daire Say s ve üyesi art r larak dosyalar n çabuk sonuçland r lmas sa lanmal 24 7,88 Noter tefti i, icra tefti i, kasa denetimi görevleri C.Savc lar ndan al nmal 25 7,88 26 7,84 27 7,80 28 7,68 29 7,60 30 7,52 31 7,40 Hastanelerde hakim ve savc lar n öncelikle muayene edilmesi uygulamas yak n bir zaman önce genelge ile kald r ld. Bu uygulamaya tekrar dönülmeli. Savc lar aras nda yetkisizlik karar verildi inde hangi savc n n yetkili oldu unu belirleyecek mercii, yasal düzenleme ile tesis edilmeli, Maa lar iyile tirilmeli. Maa lar müste ar n maa na endekslenmemeli. Bu sistemde müste ara zam yap lmayarak hakim savc lara zam yolu kapat lmaktad r. Maa lar milletvekili maa lar na endekslenmeli. Bakaya kalma suçlar ve Kar l ks z çek suçlar na idari para cezas verilmeli. Bu suçlar Adliyeye gelmemeli Stajyer hakim ve savc lar hakim yard mc s ve savc yard mc s unvan yla fiilen çal p imza yetkisi olan sorumlu ki iler haline getirilmeli. Uzla ma müessesi kald r lmaz ise etkin ekilde i lemesi için uzla t rmac bürolar kurulmal, bu bürolar taraf ndan uzla t rma yap lamaz ise olay C.Savc l na intikal ettirilmeli. Havuz sistemine tekrar dönülmeli, her adliyenin harç, ke if ve havuz paralar o adliye içinde da t lmas sa lanmal. 66

32 7,32 33 7,32 34 7,28 35 7,24 36 7,16 37 7,16 38 7,16 39 6,96 40 6,84 Adliyelerde idari i ler müdürü yerine adliye hizmet uzman görevlendirilmeli. Tüm idari i ler bu ahs n uhdesinde görülmeli, Cumhuriyet Savc lar n n Adliyenin yakacak, s nma, ka t, boya ve badana gibi idari i lerle zaman kaybetmesi önlenmeli ve soru turmalara yo unla mas sa lanmal. Tefti ler üç y lda bir olmal, Müfetti lerin performans de erlendirme formu somut bilgiler içermeli, gerekçeli olmal d r. Ki iye göre göreceli olan ahsi hal ve durumlar n içermemeli ve tefti sonras nda performans de erlendirme formu ilgiliye tebli edilmeli ve itiraz hakk etkin ekilde tan nmal. C.Ba savc lar n n C.Savc lar na yönelik sicil düzenlemesi uygulamas ndan vazgeçilmeli Devam eden disiplin soru turmalar gerekçe gösterilerek, terfi alamama durumu söz konusudur. Bu uygulamadan vazgeçilmeli, disiplin soru turmas n n aleyhe sonuçlanmas halinde terfinin geri al nmas da dahil yeniden terfi durumunun de erlendirmesinin önü aç lmal. TCK 86/3a maddesi yeniden düzenlenmeli. ikayetten vazgeçme halinde mahkemeye ceza verip vermeme serbestli i tan nmal. Cumhuriyet savc lar n n cezaevlerindeki görevleri hukuki denetimle s n rlanmal, idari görevleri tamamen cezaevi yönetimine verilmeli C.Savc lar n n i bölümüyle ilgili olarak çe itli suçlarda uzmanla mas (Bili im suçlar, mali suçlar gibi)sa lanmal. YÖK kanununun 53.maddesinde de i iklik yap larak 4483 Say l Kanuna uygun hâle getirilmeli. Ba savc lar n kanuni dayanaktan mahrum iddianame ve takipsizlik kararlar na görüldü i lemi kald r lmal ba savc l k taraf ndan takipsizlik karar yerinde görülmezse bu karara itiraz edilmeli, ( u haliyle kanuni dayana olmad için uygulama tart mal bir durumdur.) 41 6,84 Hakim ve savc lar n havaalanlar nda VIP lerden yararlanmas sa lanmal 42 6,60 Uzla ma müessesi kald r lmal. 43 6,36 Yüksek lisans ve doktora yapmak isteyen hakim savc lar n devam mecburiyetleri sebebiyle zorland klar a ikard r. Bu hususta kolayl k gösterilmeli Adalet Akademisinde yüksek lisans yapabilme imkanlar sa lanmal. Uygulamas devam eden yabanc dil e itiminden daha fazla meslekta m z n faydalanmas sa lanmal. 44 6,32 Ön ödemeye ili kin suçlar n kapsam geni letilmeli. 45 6,20 46 5,84 47 5,72 Memurlar hakk ndaki soru turma izni taleplerinin idarece sürüncemede b rak ld ve yetersiz ki ilerce ön soru turman n yap ld görülmektedir. Soru turma izni taleplerine cevap verme süresi uzat lm ekliyle 45 günden 60 güne ç kart lmal, cevap verilmezse izin VER LM kabul edilmesi yönünde yasal düzenleme yap lmas sa lanmal. Çocuk ube müdürlüklerinde ma dur ve üpheli çocuklar n avukat nezaretinde ifadesinin al nabilmesi için yasal düzenleme yap lmal. C.Savc lar n n takdirinde olan Kamu Davas n n Ertelenmesi müessesinin s n rlar geni letilmeli, (CMK 231 maddesi örne inde oldu u gibi) bu i ler i cetveli düzenlenirken sonuçlanm i olarak say lmal. 48 5,60 Terör suçlar nda gözalt süreleri uzat lmal. 67

49 5,48 Hakim ve savc lara davalar n haz rlanmas, ara kararlar n n yerine getirilmesi, dosya özeti gibi konularda yard m etmek üzere adli hizmet uzman kadrosu ihdas edilip, bu kadroda hukuk fakültesi mezunlar n n istihdam edilmesi sa lanmal. Bu uzmanlar n ba ar l olmas halinde belirlenecek bir süre sonra Hakim ve C.Savc s olabilme olana sa lanabilmeli. 50 4,32 Bir k s m suçlarda ahsi dava müessesi yeniden düzenlenmeli. 51 3,80 Memurlar hakk ndaki soru turma izni taleplerinin idarece sürüncemede b rak ld ve yetersiz ki ilerce ön soru turman n yap ld görülmektedir. Soru turma izni taleplerine cevap verme süresi uzat lm ekliyle 45 günden 60 güne ç kart lmal, cevap verilmezse izin VER LMEM kabul edilmesi yönünde yasal düzenleme yap lmas sa lanmal. 68

HÂK MLER VE SAVCILAR YÜKSEK KURULU YARGIDA DURUM ANAL Z TOPLANTILARI 24-25 ARALIK 2010 VAN DAR YARGI HAK MLER GRUP DAR YARGI SIRA PUAN SORUN VE ÖNER LER 1 10,00 2 9,80 3 9,73 4 9,67 5 9,60 6 9,53 7 9,53 Mevcut uygulamada 3 bölgeden olu an derecelendirme sistemi ile bu bölgelerdeki çal ma sürelerinin; 3. ve 2. bölge say s n n ve buralarda çal an hakim say s n n 1. bölgelere oranla oldukça az olmas sebebiyle adaletsizli e yol açt dü ünülmektedir. Üç bölge sisteminin de i tirilerek, bölgelerin derecelendirmelerinin illerin geli mi lik seviyesi, ula m, i yo unlu u, sosyal ve kültürel imkanlar ve benzeri bilimsel verilere dayan larak yeniden yap lmas, Adli yarg da oldu u gibi be bölge sitemine geçilmesi, Van li nin 5. bölge olarak de erlendirilmesi, bölgelerdeki çal ma sürelerinin hakkaniyete uygun olarak yeniden belirlenmesi, düzenlenecek Yönetmelik ile atamalar n objektif kriterlere ba lanmas (puanlama sistemi gibi) ve Yönetmelik hükümlerinin tüm idari yarg hakimlerine e it biçimde uygulanmas önerilmektedir Yarg lama faaliyetine yön veren içtihatlara yarg mensuplar n n kolayl kla eri iminin sa lanmas için Dan tay kararlar n n tamam n n internet ortam nda yay nlanmas, Görev yapt klar mahkemeye göre birbirinden farkl i yükü alt nda çal an hakimlerin bir terfi döneminde ç karabilecekleri makul seviyedeki dosya say s n n belirlenerek, bu dosya say s ndan daha fazla i i olan hakimlerin mümtazen (C) terfi edebilmeleri için %90 i yüzdesini yakalama art n n aranmamas, belirlenen dosya say s ndan daha az i i olan hakimler içinse i yüzdesi uygulamas n n devam etmesi, terfilerde temyiz ya da itiraz mercilerinden 40 i geçirme art n n aranmamas, terfiye esas olan aydan geriye dönük iki ay içerisinde esastan havale edilen dosyalar n (duru ma ve/veya ara karar gerektirmesi gibi nedenlerle dosyan n en erken 1,5 ay gibi bir sürede karar verilebilecek hale gelmesi nedeniyle) terfide ç kar lmas gereken dosya say s ndan say lmamas, Kararname dönemlerinde gönderilecek talep dilekçelerinin yeterli olmas ve Ankara ya meslekta ak n n n önüne geçecek düzenlemelerin yap lmas gerekti i dü ünülmektedir. dari Yarg n n bulundu u illerde özellikle lojman tahsisi i lemlerinde Adli Yarg Adalet Komisyonlar nda idari yarg temsilcisinin bulunmas na yönelik bir düzenlemenin yap lmas gerekti i, Çal lan yerlerin co rafi ve kültürel yap s na uygun olarak hâkimlerin sosyal haklar n n ve imkanlar n n yeniden yap land r lmas gerekti i, (lojman, sosyal ve spor tesisi, oyun park, kre gibi ) Dosyalar n Ba kan taraf ndan havale edilmemesi, UYAP sistemi üzerinden konusuna göre otomatik olarak hakimlere havalesinin sa lanmas, Nitelikli yarg lama yap labilmesinin sa lanmas ve hakimin i yükü alt nda ezilmesinin önlenmesi bak m ndan, bir hakime ayl k olarak havale edilecek dosya say s n n üst s n r n n Avrupa Birli i kriterleri de göz önünde bulundurulmak suretiyle belirlenmesi, belirlenen dosya say s n n üst s n r n n a lmas durumunda, ilgili mahkemelere i i daha az olan mahkemelerden ivedilikle görevlendirme yap lmas, devam nda ise yeterli hâkim atanmas ya da mahkeme kurulmas n n gündeme al nmas gerekti i dü ünülmektedir. (Müstemir yetki sorunu) 69

8 9,47 9 9,40 10 9,33 11 9,33 12 9,27 13 9,20 14 9,00 15 9,00 Dan tay n i yükü dolay s yla dosyalar n çok uzun sürelerde dönmesi gerçe i göz önüne al narak yeni dairelerin kurulmas, Dan tay n i yo unlu undan kurtar larak içtihat mahkemesi haline getirilmesi için gerekli düzenlemelerin yap lmas UYAP sisteminde, tüm idari yarg ilk derece mahkemelerinin kararlar n içeren bir ar iv olu turulmas suretiyle, benzer konularda verilen kararlar yönünden Mahkemeler aras bilgi aktar m n n sa lanmas, Özellikle do u illerinde yerel yönetimler, valilikler ve di er idari birimlerin, mahkemelerce verilen ara kararlar n gere inin yerine getirilmesinde yeterli önem ve özeni göstermemesi, idarelerce ara kararlar na cevap verilmemesi sonucunda ayn hususlarda defalarca ara karar yap lmak zorunda kal nmas nedeniyle yarg lama süreci uzamakta olup, hakimlerce, yetkililere telefonla ula mak suretiyle problem geçici olarak çözülmeye çal lmakla birlikte, çözülemeyen durumlarda ilgililer hakk nda Cumhuriyet Savc l na suç duyurusunda bulunulmakta ancak suç duyurular n n da takipsizlik ile sonuçlanmas nedeniyle yarg n n idareler üzerindeki etkinli i sars lmaktad r. Ba kanl k atamalar nda kariyer ve liyakat ilkeleri ba ta olmak üzere objektif kriterlerin esas al nmas, tan d kl k ve benzeri ili kilerin, referanslar n belirleyici olmamas, örne in yaz l s nav veya benzer bir objektif de erlendirmeye tabi tutulmak suretiyle unvanl hakimlerin atanmalar nda subjektifli in, haks zl n engellenmesi, Kalem i lerini yürüten personelin e itim seviyesinin ve say s n n yetersiz olmas sebebiyle hem i ler gecikmekte hem de bu durum hatal i lemlere yol açmaktad r. Mevcut sistemde katip al m nda uygulanan üç dakikada 90 kelime yazma ölçütü nün, yap lacak i in k smen hukuk bilgisini de gerektirmesi sebebiyle yetersiz oldu u aç kt r. Kalem personelinin hizmetiçi e itiminin Adalet Bakanl nca daha ciddi ve verimli bir program çerçevesinde gerçekle tirilmesi gerekmekte olup, bu görevin oldukça yo un ekilde çal makta olan biz hakimlere devredilmesinin yanl oldu unu dü ünüyoruz. Ayr ca uzun vadede, kalem personelinin sadece Adalet Meslek Yüksekokullar ile adalet hizmetleri için ara eleman yeti tirmek üzere kurulabilecek olan meslek liselerinden kar lanmas yönünde düzenlemeler yap lmal d r. dari Yarg Hakimleri nin birço u kararlar n bilgisayarda kendileri dikte etmekte olup, sürekli okuyarak ve yazarak çal makta olan hakimlerin, bir de bilgisayar kar s nda uzun vakitler geçirmesinin özellikle göz sa l n olumsuz etkiledi i gerçe inin göz önünde bulundurularak, katip say s n n artt r lmas ve her hakime bir katip ba lanarak, hâkimin dosyan n esas na yo unla mas n n sa lanmas çok önemlidir. 2577 say l dari Yarg lama Usulü Kanunu nun 31 inci maddesi ile Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu na at fta bulunulan yarg lama usulü müesseselerinin, 2577 say l Yasa kapsam nda idari yarg lama sisteminin özelliklerine uygun olarak yeniden düzenlenmesi, HSYK n n disiplin, atama, terfi dâhil olmak üzere tüm i lemlerine kar yarg yolunun aç lmas gerekti i, Adalet Akademisinin kendi akademik kadrosunun olu turulmas suretiyle gerek adayl k dönemi gerekse hizmetiçi e itim uygulamalar na i levsellik kazand r lmal, Akademi e itimi, teori ve prati in harmanlanmas biçiminde gerçekle tirilmeli, Hakim ve savc lara akademide master ve doktora imkan tan nmal, mevcut staj süresi uzat larak, bu sürenin en az iki y l n n atama ile görevlendirilecek yerlerde hakim yard mc s olarak tamamlanmas gerekti i dü ünülmektedir. 70

16 9,00 17 9,00 18 8,87 19 8,73 20 8,71 21 8,67 22 8,53 Rutin tefti in kald r lmas, UYAP sistemi üzerinden Tefti in yap lmas n sa layacak zeminin olu turulmas ve tefti in daha objektif bir ekilde s n rlar n n neler oldu unun belirlenmesi, Kararname beklentisi içerisinde bulunan hakimlerin, uzun süreli belirsizlikler sebebiyle çal ma performanslar n n olumsuz etkilenmemesi ve kendilerini ve ailelerini yeni artlara haz rlayabilmeleri aç s ndan kararname tarihlerinin net olarak belli olmas ve tasla n internet arac l yla duyurulmas, dari yarg da birinci bölgelerin kuraya dahil edilmemesi ve kuradan sonra meslekta lara becayi hakk n n tan nmas na ili kin düzenleme yap lmas, Tek hâkimle görülecek tam yarg davas üst s n r n n artt r lmas, 2577 say l Kanun un 45. maddesinde yer verilen itirazen Bölge dare Mahkemelerinde görülen uyu mazl k türlerinin say s n n artt r lmas ve bu davalar n tek hakimle görülmesini sa layacak düzenlemeye gidilmesi, Bölge dare Mahkemeleri aras ndaki içtihat farkl l klar n n giderilmesi için çözüm üretilmesi, Bölge dare Mahkemesi say s n n azalt larak dairelerden olu acak ekilde yeniden örgütlenmesinin sa lanmas, Mevcut sistemin, hakimler aras adil i da l m n sa layamad gibi çal an cezaland rd, çal mayan ise ödüllendirdi i dü ünülmekte olup, i ini iyi yapma bilinci ve sorumlulu uyla hareket ederek özveriyle çal an hakimin ödüllendirilmesini, çal mayan veya daha az çal an ise çal maya te vik edici çözümlerin üretilmesi önerilmektedir. Mevzuat de i ikliklerinin takibinin kolayla t r lmas için Bakanl k veya HSYK taraf ndan çal ma yap lmas, Yurt d na gönderilecek hakimlerin belirlenmesinde objektif kriterler getirilmesi (s nav, hizmet süresi, vb. gibi), Reform projelerinde ta ra mahkemelerine daha fazla imkan verilmesi gerekti i dü ünülmektedir. 23 8,33 Genel dare Usul Kanunu tasar s n n bir an önce kanunla mas gerekti i, 24 8,07 25 8,07 26 8,00 27 7,93 28 7,80 29 7,67 Yüksek yarg n n i leyi inin hukuka uygunlu unun sa lanmas bak m ndan kendi içinde bir denetim sisteminin olu turulmas, mahkeme kararlar na eksik imza sebebiyle orta not veren Dan tay Dairelerinin, kendi kararlar n n da zaman zaman imzas z gelmekte olmas gibi birbiriyle çeli kili durumlar n giderilmesi, temyiz incelemesinin 5-6 y l gibi sürelere yay lmas n engelleyecek çözümlerin üretilmesi gerekti i dü ünülmektedir. Avrupa nsan Haklar mahkemesi kararlar n n tamam n n Türkçeye çevrilmesi ve yay nlamas, Yaz l yarg lama usulünün uyguland dari Yarg da duru ma yolunun temyiz ve itiraz kanun yollar nda oldu u gibi mahkemenin takdirine b rak lmas veya duru ma müessesesinin sözlü yarg lama sisteminde oldu u gibi daha etkin hale getirilmesi önerilmektedir. Hal ka tlar ve not verme sisteminin muhakkak kald r lmas, AB uyum yasalar n n gere inin böylece yerine getirilece i, dari yarg sisteminde yarg laman n daha h zl yürümesi bak m ndan yürütmenin durdurulmas müessesinin dava türlerine göre yeniden düzenlenmesi, Mahkemelerin i yo unlu u ve yarg lama sürelerinin uzunlu u kar s nda; yarg n n h zl ve daha etkin i lemesi için idari uyu mazl klar n dava yoluyla idari yarg ya ta nmas ndan önceki a amada çözümlenmesi bak m ndan alternatif çözüm yollar n n ve ombudsmanl k sisteminin bir an önce faaliyete geçirilmesi için gerekli yasal düzenlemelerin yap lmas, 71

30 7,27 Yarg n n protokolde olmamas ya da tamamen ayr bir yarg protokolü olu turulmas, ayr bir erk olan yarg n n idarenin bünyesinde bir görüntü vermesinin önüne geçilmesi gerekti i dü ünülmektedir. 31 7,27 Hakimler hakk nda düzenlenen sicillerin ilgililerine tebli edilmesi, 32 7,00 33 5,80 34 5,73 35 5,60 36 5,07 Hakim adayl döneminde yabanc dil ö renimi için yurt d dil kursu ya da k sa süreli bir program n planlanmas gerekti i, Vergi mahkemesi hâkimlerine meslekte belli bir süre görev ald ktan sonra Yeminli Mali Mü avirlik imkan n n tan nmas gerekti i Karar düzeltme müessesesinde de i ikli e gidilerek sadece onama kararlar nda karar düzeltme yolu öngörülmesi, bozma kararlar nda ise karar düzeltme yolunun kald r lmas, Mahkemelerdeki hakim say s n n ve i da l m n n daha adilane olmas n sa lamak için, idare ve vergi mahkemesi ayr m n n kald r labilece i dü ünülmektedir. Dosyalar n daha h zl tekemmül ettirilmesi için yasal düzenlemeler yap lmal, cevap verme süreleri k salt lmal, replik ve düplik a amalar kald r lmal, 72