malat Teknolojileri Dr.-Ing. Rahmi Ünal GR 1
Dersin Amac malat teknolojisinin amac, teknik resimlerde veya baka tür bilgi ortamlarnda oluturulan parçalarn tasarmna uygun olarak ekonomik bir ekilde imal edilmesidir. Bu ders kapsamnda ö%rencilere imalatta kullanlan yöntemlerin tantm ve imalat yöntemine karar verme yetene%i kazandrlmaya çallacaktr. 2
Dersin Kredisi 3 saat Teorik + 2 saat Uygulama Dersin Kapsam malat konusuna giri, döküm yöntemleri, kaynak yöntemleri, talal imalat yöntemleri, plastik ekil verme yöntemleri, toz metalurjisi ve özel yötemler. 3
Ders Kitab: mal Usulleri, (Selahaddin Ank, Adnan Dikicio%lu, Murat Vural), Birsen Yaynevi. Yardmc Kitaplar: 1. Manufacturing Processes, (B.H. Amstead, P.F. Ostwald, M.L. Begeman), John Wiley. 2. Makina mühendisli%i El Kitab, Üretim ve Tasarm Cilt 2, TMMOB Makina Müh. Odas Yayn No: 170. 3. Materials and Processes in Manufacturing, (E.P DeGarma, J.T. Black R.A. Kohser), Prentice Hall. 4. Genel Dökümcülük Bilgisi Cilt I, II, III, MEB yaynevi. 5. Metal Döküm Teknolojisi, Prof. Dr. Ahmet Aran, Birsen yaynevi. 6. Makine Bilgisi, MEB yaynevi 4
Ders Konular malat Teknolojilerine Döküm Yöntemleri Kaynak Yöntemleri Plastik ekil Verme Yöntemleri Talal malat Yöntemleri Toz Metalurjisi Elektro Erozyon Yöntemi ELektro Kimyasal leme 5
Snavlar Ödevler 1 adet arasnav 1 adet Final snav Haftalk ödevler verilecek, zamannda getirilmeyen ödevler kabul edilmeyecek Quizler (Küçük Snavlar) Küçük snavlarn zaman ve adedi belirli de%ildir. Ö%renci daha önce anlatlm olan konulardan her an 10-15 dakikalk küçük bir snava hazr durumda olmaldr. Devam Durumu Teorik derste %70 devam zorunludur. Uygulamalarda %80 devam zorunludur. 6
De%erlendirme Arasnav %30 + (Ödevler+Quiz) %10 + Final %60 % 100 devamda genel ortalamaya 7 puan ilave edilecektir. Dersin web sayfas http://mail.dumlupinar.edu.tr/~runal 7
GR malat teknolojisinin amac, Teknik resimlerde veya baka tür bilgi ortamlarnda oluturulan parçalarn ekonomik olarak imal edilmesidir. 8
Konstrüksiyon aamalarnda; parçann boyutlar, malzemeleri, gerekli ölçü toleranslar, imalat srasndaki yüzey kalitesi, Ve bunun için gerekli muayene ve ölçü aletleri bulunur. 9
Bunlarn yannda, iletmenin imkanlar da göz önünde tutularak parçann imalatnda gerekli olan imal usulleri de önceden tespit edilmek zorundadr! 10
Birim zamanda imal edilecek parça says ve ayrca iletme ve personel giderleri, imalatn otomatizasyon derecesini belirler; Elle kontrol edilen universal makinalar, Nümerik kontrollü (NC) tezgahlar, CNC tezgahlar 11
mal usulleri farkl ekillerde snflandrlabilmektedir. DIN 8580 e göre snflandrmada prensip; malzeme kütlesinin de%itirilmesine dayanmaktadr. Kütleyi oluturarak (döküm) Kütleyi koruyarak (Plastik ekil verme) Kütleyi azaltarak (Talal imalat) Kütleyi ço%altarak (Kaplama) 12
mal Usulleri Döküm Plastik ekil Verme Talal malat Birletirme Kaplama Kum Döküm Kokil Döküm Basnçl Döküm Savurma Döküm Alç Döküm Hassas Döküm Sürekli Döküm Haddeleme Dövme Ekstrüzyon Derin Çekme Tel çekm Svama Tornalama Delme Frezeleme Talama Honlama Lepleme Andrma Kesme Kaynak Lehimleme Sinterleme Presleme Perçinleme Vidalama Yaptrma 13
Yaplacak iin amacna göre, birkaç imal usulü veya imal usullerinin kombinasyonu kullanlr. mal usulü ve imalat sistemi, parça ergonomik talepleri karlayacak ekilde, minimum (en düük) maliyette, tatminkar kalitede ve verimde üretilebilecek tarzda seçilmelidir. 14
Gelece%e yönelik imalat stratejileri, bilinen taleplere ek olarak; - daha yüksek verimlilik, - imalatn esnekli%ini, - ve güvenilirli%ini dikkate almaktadr. 15
Ulusal düzeyde rekabet edebilirlik konusunda anlaml olan tek kavram, ulusal verimliliktir. Giderek yükselen bir yaam standard, bir ulusun firmalarnn yüksek verimlilik düzeyinde çalmalarna ve verimlili%i zamanla arttrmalarna ba%ldr M. Porter, Uluslarn Rekabeti 16
BRMLER 17
18
SI ve IMPERIAL birim Sistemleri Imperial SI Uzunluk inç (in) metre (m) Kütle Pound (lb) kilogram (kg) Zaman dakika (dak) saniye (s) Kuvvet pound-kuvvet (lbf) Newton (N) Güç foot.lb/dak Watt (W) Hz in/dak m/s Alan in 2 m 2 Basnç lb/in 2 N/m 2 Scaklk Fahrenheit (F) Cantigrad (C) 19
1 in = 25,4 mm 1 foot = 12 in 1 lb = 0,454 kg 1 mil = 1609 m N/m 2 = Pascal 1 hp = 746 watt psi = lb/in 2 20
21
BÖLÜM SONU 22
23