TARIMSAL DESTEKLER DEVLET DESTEKLERİ BİLGİLENDİRME TOPLANTISI Ankara -21 Ekim 2015
TARIMSAL DESTEKLER Sunum Planı 1- Türkiye Tarımı Genel Bilgiler 2- Tarımsal Destekleme Mevzuatı 3- Destekleme Kalemleri 4- Destekleme ve Ödeme Süreci
TARIMSAL DESTEKLER Türkiye konumu itibariyle; Dört mevsimin aynı anda yaşandığı, Farklı toprak ve iklim yapısı nedeniyle zengin fauna ve florası olan, Geçmişten günümüze farklı medeniyetlerin beşiği olmuş, Kültür başta olmak üzere beraberinde tarım mirası da içeren muazzam zenginliklere sahip önemli tarım ülkesidir.
Tarımsal İstihdam Değerleri Tarım Sektörünün İstihdamdaki Payı 1980 %50,6 2003 %33,9 2010 % 25,2 2012 %24,6 2013 %23,6 2014 %21,9 2015 %21,3 (mayıs)
YILLAR TARIMSAL HASILA VE BÜYÜME TARIMSAL GSYİH (Milyar $) Tarımsal Büyüme % 2002 23,7 8,8 2003 30,2-2,0 2004 37,0 2,8 2005 45,0 7,2 2006 43,5 1,4 2007 49,5-6,7 2008 56,4 4,3 2009 51,0 3,6 2010 61,7 2,4 2011 61,8 6,1 2012 62,0 3,1 2013 60,7 3,1 2014 57,2-1,9 Türkiye 2014 yılında 57,2 Milyar $ lık Tarımsal GSYİH miktarı ile dünyanın 7. büyük, Avrupa nın en büyük tarım ekonomisine ülkesi olmuştur. sahip
Dünyada Türkiye Ekonomisi 17. Büyük ekonomi 7. Tarımsal Ekonomi ÜRETİM İHRACAT Fındık, Kaysı, Kiraz, incir ve ayva 1. nci Fındık, Kayısı, üzüm, incir ve ayva 1. nci Kavun, Karpuz, Vişne, Mercimek, Zeytin, Elma, Domates, Çay, Antep fıstığı, Patlıcan, ceviz 2 5. Buğday unu, Kiraz, Yoğurt, Makarna, Mecimek, limon, Mandarin, Nohut, portakal, zeytin ve domates 2-5. Buğday, Arpa, Ş.pancarı, k.pamuk, çavdar, k.soğan, ayçiçeği, limon, armut, greyfurt, aspir 6-10 Üzüm, Tütün, çilek, zeytin yağı, yumurta Patlıcan ve şeftali 6-10. 1600 den fazla ürün 170 den fazla ülkeye ihraç edilmektedir.
HAYVANSAL ÜRETİM (2015) Üretim/Yetiştiricilik Miktar Büyükbaş hayvan varlığı Küçükbaş hayvan varlığı Toplam süt üretimi Ortalama süt üretimi (sığır) Kırmızı et üretimi Toplam bal üretimi Toplam yumurta üretimi Kanatlı eti üretimi Su ürünleri üretimi (yetiştiricilik+avcılık) Yaş İpek Koza Üretimi 14.2 milyon 41.5 milyon 18.5 milyon ton 3.029 kg/baş 1.008.272 ton 102.486 ton 17.145 milyon adet 1.894.669 ton 537.345 ton 80 ton
BİTKİSEL ÜRETİM (2014) Üretim Buğday Mısır Çeltik Ayçiçeği Kanola Aspir Pamuk Şeker pancarı Toplam Meyve Toplam Sebze Miktar 19 milyon ton 5.95 milyon ton 830 bin ton 1.6 milyon ton 110 bin ton 62 bin ton 2.35 milyon ton 16.6 milyon ton 16.9 milyon ton 28.6 milyon ton
Tarım Politikalarının Amaçları Tarımsal üretimin iç ve dış talebe uygun bir şekilde geliştirilmesi, Doğal ve biyolojik kaynakların korunması ve geliştirilmesi, Verimliliğin artırılması, Gıda güvencesi ve güvenliğinin güçlendirilmesi, Üretici örgütlerinin geliştirilmesi, Tarımsal piyasaların güçlendirilmesi, Kırsal kalkınmanın sağlanması suretiyle tarım sektöründeki refah düzeyini yükseltmektir.
Tarımsal Desteklemelerin Amacı Tarım sektörünün öncelikli problemlerinin çözümüne katkıda bulunmak, Uygulanan politikaların etkinliğini artırmak, Sektörün bu politikalara uyumunu kolaylaştırmaktır.
DESTEKLEME PROGRAMLARININ BELİRLENMESİNDE İLKE VE STRATEJİLER Tarım politikalarının amaçlarına ulaşılmasına katkıda bulunması Avrupa Birliği mevzuatı ve uluslararası taahhütler ile uyumlu olması Üreticilerin piyasa koşullarında faaliyetlerini yürütmesi Kullanılacak kaynağın, adil ve etkin bir şekilde üreticilere yansımasını sağlayacak yapıda olması Tarımın alt sektörlerinde dengeli bir dağılım göstermesi
Tarımsal Destekleme Ödemeleri Hukuki Dayanak Uygulama Uygulama usul ve esasları BKK ve tebliğlerle belirlenir. Resmi Gazetede yayınlanır.
Tarımsal Destekleme ve Yönlendirme Kurulu Amaç: Tarımsal desteklerin, ülke ve tarım politikalarına uygun olarak yönlendirilmesi
Tarımsal Destekleme ve Yönlendirme Kurulu Kurul üyeleri Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Çevre ve şehircilik Bakanlığı, Ekonomi Bakanlığı, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı, Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı, müsteşarları Tarım Reformu Genel Müdürü
Tarımsal Destekleme ve Yönlendirme Kurulu Kurul, yılda en az iki kez toplanır. Kararlar 3/2 çoğunlukla alınır. Kurulun sekretaryası Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı (TRGM) tarafından yürütülür.
Kurulun Görevleri Her yıl destekleme programlarının esaslarını ve araçlarını tespit etmek, Bütçe ödenek ihtiyaçlarını belirlemek, ilgili kuruluşlara teklif etmek, Değişen ulusal ve uluslararası koşullara göre destekleme, Programlarında yapılacak düzenlemeleri belirlemek, Desteklerle ilgili gerekli mevzuat düzenlemelerini izlemek ve değerlendirmek, Konu ile ilgili koordinasyonu sağlamak,
TARIMSAL DESTEKLEME BÜTÇESİ YILLAR MİKTAR (MİLYON TL) ARTIŞ (%) 2002 1.868 -- 2003 2.804 50,1 2004 3.084 10,0 2005 3.681 19,4 2006 4.789 30,1 2007 5.628 17,5 2008 5.826 3,5 2009 4.938-15,2 2010 5.605 13,5 2011 6.962 24,2 2012 7.554 8,5 2013 9.025 19,5 2014 9.670 7,1 2015 10.000 3,4
Tarımsal Destekleme Programları ALAN BAZLI TARIMSAL DESTEKLER FARK ÖDEMESİ DESTEKLERİ HAYVANCILIK DESTEKLERİ TARIM SİGORTASI DESTEKLERİ TELAFİ EDİCİ ÖDEMELER DİĞER TARIMSAL AMAÇLI DESTEKLER KIRSAL KALKINMA DESTEKLERİ FAİZ İNDİRİMLİ KREDİLER
Alan Bazlı Tarımsal Destekler Mazot Gübre Toprak Analizi Alan Bazlı Fındık Alternatif Ürün Fındık Organik Tarım İyi Tarım Uygulamaları Kuraklık Don Afeti
Fark Ödemesi Destekleri (Prim) Yağlı Tohumlu Bitkiler Ayçiçeği Kütlü Pamuk Dane Mısır Soya Fasulyesi Kanola Aspir Zeytinyağı Hububat Bakliyat Çay
Tarımsal Desteklemedeki (Prim) 2 Kriter 1- O üründe arz açığı var mı? 2- O ürün stratejik ürün mü?
Hayvancılık Destekleri Yem Bitkileri Su Ürünleri+ Balıkçı Tekneleri Süt Süt tozu Aşı Hastalıktan Ari Hayvan Tazminatı-Hastalıktan Ari İşletme Hayvan Gen Kaynakları Büyükbaş Besi Hayvan Başına Ödeme (Anaç Sığır+ Manda) Arıcılık ve Bombus Arısı Islah Amaçlı Koyun-Keçi Tiftik İpekböceği Buzağı Biyolojik Mücadele Sürü Yöneticisi GAP ve DAP Hayvancılık Desteği (50 baş ve üzeri İşlt. )
Tarım Sigortaları Destekleri Bitkisel Ürün Sigortası Hayvan Hayat Sigortası (Süt+Besi) Sera Sigortası Kümes hayvanları Hasar fazlası Su Ürünleri Diğer Tarım Sigortası
Telafi Edici Ödemeler Çay Budama Tazminatı Çay Budama Masrafları Patates Siğili
Ekonomik Yatırımlar Basınçlı Sulama IPARD Kırsal Kalkınma Destekleri
Diğer Tarımsal Amaçlı Destekler Sertifikalı Tohum Kullanım Sertifikalı Fidan Kullanım Sertifikalı Tohum Üretim Tarım Danışmanlığı AR-GE Çiftlik Muhasebe Veri Ağı Sistemine Katılım Primi ÇATAK Lisanslı Depolarda Ürün Kiralama
Faiz İndirimli Krediler Her yıl GTHB ve Hazine Müsteşarlığınca BKK na bağlı olarak çıkarılan, Tebliğ ile belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde, T.C. Ziraat Bankası ve Tarım Kredi Kooperatifleri tarafından kullandırılır.
2015 YILI BKK NA GÖRE KREDİ KONULARI İNDİRİM ORANI (%) YATIRIM KREDİSİ Süt sığırı yetiştiriciliği 750.000 TL'ye kadar Büyükbaş hayvan besiciliği Küçükbaş hayvan yetiştiriciliği İNDİRİM ORANI (%) İŞLETME KREDİSİ KREDİ UST LİMİTİ (TL) 100 50 12.500.000 50 50 5.000.000 100 75 5.000.000 Arıcılık 50 50 1.500.000 Kanatlı sektörü 50 25 3.000.000 Su ürünleri yetiştiriciliği 100 50 5.000.000 Süs bitkisi üretimi 50 50 2.500.000 İyi tarım / Organik tarım uygulamaları 50 50 5.000.000 Modern basınçlı sulama 100 75 1.500.000 Arazi alımı 25 25 500.000 Tarımsal mekanizasyon 50 50 1.500.000 Lisanslı Depoculuk yatırımları 50 25 5.000.000
Yıllara Göre Tarımsal Destekleme Ödemeleri (1000 TL) Destekler 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Alan Bazlı Destekler 1.858.665 1.996.346 2.166.841 2.189.675 2.406.329 2.578.957 Fark Ödemesi Destekleri Hayvancılık Destekleri 2.071.451 2.503.427 2.378.701 2.642.385 2.690.977 2.663.836 1.192.617 1.727.529 2.216.210 2.721.993 2.589.106 2.473.128 Telafi Edici Ödemeler 76.732 90.324 98.806 120.042 122.563 134.392 Diğer Tarımsal Amaçlı Destekler 123.900 145.005 194.013 212.663 276.017 247.442 Tarım Sigortaları 80.896 239.006 263.274 290.387 357.407 402.855 Kırsal Kalkınma Destekleri Kuraklık-Bitki Taz. ve Don Afeti 344.262 309.897 291.891 546.754 691.552 121.732 127.918 248 2 22 0 0 GAP-DAP 4628 72.942 25.346 24.881 8.519 27.840 TOPLAM 5.881.069 7.084.724 7.635.084 8.748.802 9.142.470 8.650.182
ANKARA İLİ Tarımsal Destekleme Ödemeleri Destekler 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Alan Bazlı Destekler 48.183.962 49.801.870 57.530.028 58.848.917 63.812.563 65.995.505 Fark Ödemesi Destekleri 52.931.190 70.292.127 24.412.589 42.236.256 75.635.687 26.958.327 Hayvancılık Destekleri 14.234.273 23.686.539 37.777.697 51.014.946 45.045.114 39.909.436 Telafi Edici Ödemeler Diğer Tarımsal Amaçlı Destekler 5.794.377 8.076.292 10.272.845 6.086.840 12.402.140 9.803.026 Tarım Sigortaları 2.108.038 3.676.751 5.109.089 6.126.106 6.698.448 7.841.045 Kırsal Kalkınma Destekleri 5.264.149 3.194.112 9.104.625 8.492.717 2.541.150 TOPLAM 123.251.840 160.797.728 138.296.360 173.417.690 212.086.669 153.048.489 Not: 2015 ödemeleri 30 eylül 2015 tarihine kadar yapılan ödemeleri kapsamaktadır.
DESTEK BAŞVURULARINDA İSTENİLEN BELGELER Uygulama Tebliğlerinde belirtilmektedir Destek çeşidine göre değişmekle birlikte genel olarak; Destek Başvuru Dilekçesi, Ziraat Odalarından Alınacak Çiftçi Belgesi, Bakanlığın İlgili Kayıt Sistemine Kayıt
ÜRETİCİ/YETİŞTRİCİ KAYIT SİSTEMLERİ Çiftçi Kayıt Sistemi Tarım Bilgi Sistemi Örtüaltı Kayıt Sistemi Koyun- keçi bilgi sistemi E- ıslah Arıcılık Kayıt Sistemi Kırmızı Et Kayıt Sistemi Türkvet Süt Kayıt Sistemi Su Ürünleri Kayıt Sistemi vd.
Tarımsal Destek İş Akış Şeması TDYK Kararları ve BKK Çiftçi Müracaatları Hakedişlerin Oluşturulması Kesin Hakedişlerin Genel Müdürlüklere Gönderilmesi Genel Müdürlüklerin Kontrolü ve Bankaya Gönderilmesi Ödemenin Gerçekleşmesi
31/34 TARIMDA 2023 HEDEFLERİ 150 Milyar Dolar Tarımsal Hasıla, 40 Milyar Dolar Tarımsal İhracat. Sertifikalı tohumda 1 milyon ton üretim. Su ürünleri üretiminde 500 bin ton. Tarımsal Sigortada çoklu Risk ve Verim Sigorta sistemi oluşturulacak. Bal üretiminde 180 bin ton. Her yıl 1 milyon hektar arazi toplulaştırılacak. Yeni alanlar sulamaya açılacak (3 milyon hektar) Sulamanın etkinliği artırılacak. Süt üretimi 17 milyon tondan 25 milyon tona çıkartılacak. Et üretiminde küçükbaşın payı % 12 den % 25 e çıkartılacak. Kültür ırkı sığır varlığımızın oranı %42 den % 48 e çıkartılacak.
32/34 Yeni Destekleme Modelinde (1) Tarımsal Destekleme Mevzuatı birleştirilmeli. Karar alma süreçleri daha etkin ve pratik olmalı. Piyasa düzenleme uygulamaları hayata geçmeli. Tarıma yapılan desteklemeler bir merkezden koordine edilmeli. Destekleme kalemleri sadeleşmeli. Markalaşma ve markalı ürünlerin üretimi ve ihracatı teşvik edilmeli. Tarım sektöründe çok sayıda STK değiller. ( Yasal düzenleme ihtiyacı var.) var fakat yeterince etkin
33/34 Yeni Destekleme Modelinde (2) AR-GE faaliyetlerinin destek kapsamı genişletilmeli. AB ye uyum süreciyle beraber tek ödeme sistemi kurulmalı. Etkin bir izleme ve değerlendirme sistemiyle destekler izlenmeli. Su kullanımını düzenleyen bir yasa yapılmalı. Yüksek katma değerli üretim ve ihracat desteklenmeli. Sistem altyapısı için daha fazla Bilgi Teknolojisi kullanılmalı.