Tababet ve Şuabatı San atlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun YASAL MEVZUAT: ACİL SERVİS İŞLEYİŞ VE YÖNETİMİ DR. Selcan ENVER DİNÇ AKD.ÜNV. TIP FAK. ACİL TIP ABD. Kanun Numarası : 1219 Resmi Gazete Tarih: 14.4.1928; Sayı: 863 Değişik: 14.6.1989-3575 Sağlık Hizmetlerinin Sosyalleştirilmesi Hakkında Kanun Kanun numarası : 224 R.G. Tarihi:12.01.1961 R.G. Sayısı:10705 Yataklı Tedavi Kurumları İşletme Yönetmeliği Yayınlanma : R.G. 13.01.1983 / 1927 Değiştirilme : R.G. 05.05.2005 / 8720 Acil Sağlık Hizmetleri Yönetmeliği R.G. Tarih/Sayı: 11.05.2000/24046 Acil Sağlık Hizmetleri Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik R.G. Tarih/Sayı: 24.03.2004/25412 Hastane Acil Servisleri: Yataklı tedavi kurumları bünyesinde acil sağlık hizmeti verilen birimdir Genel tanımlar ve kısa bir işleyiş tanımı yapılmıştır Acil Sağlık Hizmetleri Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik R.G. Tarih/Sayı: 15.03.2007/26463 Acil Sağlık Hizmetleri Danışma Kurulu Başhekimlik, Merkez ve Görevleri İstasyonların tipleri: A (A1, A2), B, C Tipi İstasyon İstihdam edilecek personelin nitelikleri ile görev ve yetkileri Özel Hastaneler Yönetmeliği R.G. Tarih/Sayı: 27.03.2002/24708 Özel Hastaneler Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik R.G. Tarih/Sayı: 13.04.2003/25078-14.01.2004/25346-03.03.2004/25391 Kısa yapısal açıklama Hizmetin sunulması Bulunması gereken asgari ilaç ve gereç listesi Özel Hastaneler Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik R.G. Tarih: 21.10.2006 Sayı: 26326 Acil Servis Hizmetleri Uygulama Usul Ve Esasları Hakkında Tebliğ Taslağı 2009 Acil Tıp; Temel görevi, beklenmeyen bir sağlık probleminde veya yaralanma durumunda hastayı değerlendirmek, tanımak, tedavi vermek ve daha ileri sakatlık veya ölümden korumak olan bir uzmanlık dalıdır. 1
Acil Tıp; Fiziki Yapı; (Acil Servis Hizmetleri Uygulama Usul Ve Esasları Hakkında Tebliğ Taslağı na göre) Acil Tıp hastanın talebine yönelik, yaygın ve kesintisiz olarak ulaşılabilen bir bakım olmalıdır. Acil Tıp hizmeti vermek üzere açılan tüm Acil Servisler acil bir yakınması olduğunu söyleyerek başvuran her hastayı değerlendirmek için gerekli olan personel ve malzemelere sahip olmalıdır. Ana girişten ayrı Anayola yakın Uygun eğimde İki girişli (ambulans, ayaktan hasta) Ameliyathane, yoğun bakım, görüntüleme merkezi, morga kolay ulaşım İlk muayene, müdahale ve müşahede odaları Bekleme salonu Personel dinlenme odası Güvenlik odası Bekleme salonu Tekerlekli sandalye/sedye muhafaza alanları Fiziki Yapı; (Acil Servis Hizmetleri Uygulama Usul Ve Esasları Hakkında Tebliğ Taslağı na göre) Acil servisi gösteren işaret ve levhalar Işıklandırılmış 20 m den okunabilecek büyüklükte Acil servislerde bulundurulması gereken alan/birim/yatak asgari standardı; (Acil Servis Hizmetleri Uygulama Usul Ve Esasları Hakkında Tebliğ Taslağı na göre) Seviye 1: Acil servis hizmetlerinin ağırlıklı olarak nöbetçi uzman tabibin denetim ve gözetiminde pratisyen tabiplerce yürütüldüğü, ilgili branşlarda uzman tabip hizmeti gerektiren hastalarınihtiyaçlarının icap nöbeti yöntemiyle karşılandığı, üst düzey bakım gerektiren hastaların ileri seviyeli acil servislere sevk edildiği acil servisler. Seviye 2: Acil tıp uzmanı ya da dahili veya cerrahi branşlarda en az birer uzmanın denetiminde pratisyen tabipler tarafından uzman düzeyinde acil sağlık hizmetinin verilebildiği, diğer branş uzmanlarının ise ihtiyaca göre icap yöntemi ile acil sağlık hizmeti sunduğu acil servisler Seviye 3: üniversite hastaneleri ile eğitim-araştırma hastaneleri bünyesinde kurulu acil tıp uzmanı ya da diğer branş uzmanları tarafından kesintisiz hizmet verebilen acil servisler SEVİYE 1 SEVİYE 2 SEVİYE 3 Yönetim; TEDAVİ ALANI 400 M 2 YE KADAR 400-800 M 2 800 M 2 ÜZERİ Acil servisler, bakmakla yükümlü olduğu hasta BEKLEME ALANI BULUNMASI GEREKEN BİRİMLER 30-50 M 2 TRİYAJ HASTA MUAYENE ALANLARI RESÜSİTASYON ODASI MÜŞAHEDE ODASI MÜDAHELE ODASI 50-100 M 2 + PRİMER TEDAVİ BİRİMİ GÖRÜTÜLEME ÜNİTESİ KRİTİK HASTA BAKIM BİRİMİ 100 M 2 ÜZERİ + TRAVMA ODASI nüfusunun acil sağlık hizmetleri ile ilgili beklentilerini karşılayabilecek şekilde organize edilmeli ve yönetilmelidir. Bu organizasyon, hastane kuralları ve hastanedeki diğer bölümlerin örgütlenme planları ile uyum içinde olup, bir şema halinde dokümente MÜŞAHEDE ODA YATAK SAYISI 4-6 6-12 12-20 edilmelidir. 2
Acil servislerde var ise acil tıp uzmanı, bulunmaması halinde kurum amirinin görevlendireceği bir baştabip yardımcısı veya bir uzman tabip acil servis tıbbi yöneticisi olarak görev yapar. Acil tıp uzmanı bulunan sağlık kurumlarında acil servise başvuran vakaların öncelikle bu tabipler tarafından değerlendirilmesi esastır.kurumda tek acil tıp uzmanının bulunması halinde bu değerlendirme mesai saatleriyle sınırlıdır.kadrosunda 5 ve daha fazla acil tıp uzmanı bulunan kurumlarda kesintisiz hizmet esasına dayalı acil servis sorumlu tabip nöbeti tutulur. Acil servislerde çalışan acil tıp konusunda mezuniyet sonrası eğitim almış uzman, hastaların her türlü tıbbi bakımından sorumlu olan kişidir. Bu: Hastanın değerlendirilmesi, Tanısının konması, Tedavisinin düzenlenmesi, Tedavinin sonuçlandırılmasını (yatırılması, taburcu veya sevk edilmesini) içerir Acil Servis hemşiresi her bir acil hastasının: hemşirelik hizmetleri, değerlendirilmesi yapılan uygulamalara verdiği cevabın sonucunu belirlenmesinden sorumludur. DOKTOR (HER ŞİFT) HEMŞİRE (HER ŞİFT) SEVİYE 1 ACİL SERVİS 1-2 1-2 SEVİYE 2 ACİL SERVİS 2-4 2-7 SEVİYE 3 ACİL SERVİS 4+ 7+ 3
Diğer sağlık personeli Sağlık memuru ATT AABT (Paramedik) Laboratuar teknisyeni Radyoloji teknisyeni Yardımcı hizmetler personeli Hasta bakıcı personel posta Temizlik görevlileri Sekreter Danışma Güvenlik Polis Norm Kadro Çalışması Norm kadro belirleme projesi uygulama programı: Görev tanımlarından yapmaları gereken işlerin listesi oluşturulması Yapılan işlerin sıklıkları hesaplanması Toplam iş yükünün hesaplanması Toplam iş yüküne toleranslarda göz önüne alınarak her bir görev için kaç personel gerekli olduğu hesaplanması Vardiya Sistemi Kısa şiftler çalışanlar için daha sık çalışma programı anlamına gelirken uzun şiftler ise burn out sendromu (tükenme sendromu) riskini artırır ve bu süreci hızlandırır. Thomas ve arkadaşları AS hekimleri için nöbet şifti saatinin 12 saatten az olmasını önermektedirler Thomas H Jr, Schwartz E, Whitehead DC. Eight-versus 12-hours shifts: implications for emergency physicians. Ann Emerg Med 1994;23:1096-1100 Şift sistemi ACEP vardiya sistemi politikalarını aşağıdaki şekilde özetlemiştir *,** Vardiyalar saat yönünde (clockwise) rotasyonu şeklinde olmalıdır. Gece nöbetlerinin yerleştirilmesi mümkünse tek gece veya bloklar halinde planlanmalıdır. Uzun vardiyalardan, fazla çalışma saati ve haftasından, vardiyalar arasında yetersiz dinlenme dönemlerinden kaçınılmalıdır. Gece nöbeti çalışanları için gündüz sorumlulukları azaltılmalıdır. Vardiya nöbetlerinin planlanması hasta volümü, gelen hastaların ciddiyet dereceleri, ekip elemanlarının niteliklerine göre ayarlanmalıdır. * Whitehead DC, Thomas H, Slapper DR. A national approach to shift work in emergency medicine. Ann Emerg Med 1992;21:1250-1258. ** Michaels HE. Night shift work, Ann Emerg Med 1984;13:201-202. Acil servis işleyişi Acil servis işleyişi İş bölümü Zaman yönetimi Doğru şeyleri yap! Doğru şekilde yap Kim Nerede Ne zaman Ne yapacak 4
Acil servis işleyişi Görev Tanımları Triaj Etkin hizmet sunumu için triaj uygulaması şart. Triaj uygulaması bu konuda eğitim almış : ATT Hemşire Sağlık memuru Lüzum halinde hekim tarafından yapılır. Triaj kategorileri Acil Servis Hizmetleri Uygulama Usul Ve Esasları Hakkında Tebliğ Taslağında belirtilmiştir. Tıbbi Malzeme / Demirbaş Hasta Nakilleri Acil Serviste kullanılan aletler ve sarf malzemeleri yüksek kalitede ve Acil Servis tarafından beklenen her hastanın ihtiyaçlarını sağlayabilecek sayı ve kalitede olmalıdır. Hastane içi Servis yatağına Yoğun bakım yatağına Ameliyathaneye Hastane dışı Başka bir sağlık kurumuna Evine Hastane içi hasta yatış işleyişi ve nakli Gerekli formlar Hastane Hastaneler arası hasta nakil işleyişi Gerekli formlar 5
Hasta Nakilleri Başbakanlıktan: Genelge 2008 / 13 26 Haziran 2008 tarih ve 26918 sayılı resmi gazete Konu: Acil Sağlık Hizmetlerinin Sunumu M1. Acil sağlık hizmeti vermekle yükümlü bulunan sağlık kuruluşları. tıbbi müdahaleyi kayıtsız-şartsız ve gecikmeksizin yapacaktır. M3... hastaların nakli için 112 komuta kontrol merkezi ile irtibata geçilecektir M10. Bu Genelge hükümlerine uymayanlar hakkında gerekli adli ve idari işlemler yetkililer tarafından ivedilikle yapılacaktır Hasta Nakilleri Acil Servis Hizmetleri Uygulama Usul Ve Esasları Hakkında Tebliğ Taslağı 2008 / 13 sayılı Başbakanlık genelgesi esaslarına harfiyen uyulması zorunludur. Uygunsuz sevklerin önlenmesi için komisyon kurulması Konsultasyon, Hekimin hasta merkezde olmak üzere, farklı bir Akdeniz Üniversitesi Hastanesi Hasta Sevk Formu alanda çalışan hekimlerden bilimsel ve teknik açıdan aldığı yardım ya da danışmanlık, konsültasyon olarak adlandırılır. Hekimlik Meslek Etiği Kuralları, Madde 19-Danışım ve ekip çalışması sürecinin düzenli işleyebilmesi ve bir hekim hakkı olarak yaşama geçirilebilmesi için; Hasta izlemi sırasında, değişik uzmanlık alanlarının görüş ve uygulamalarına gereksinim doğduğunda, tedaviyi yürüten hekim durumu hasta ve/veya yakınlarına bildirmelidir. Konsültasyonu hastanın tedaviyi yürüten hekimi yazılı olarak ister. Yazılı istemde hastanın özellikleri, konsültasyon isteğinin nedenleri açık ve anlaşılır biçimde belirtilir. Konsültasyon sürecinde konsültan hekim de, hastanın sürekli hekimi gibi hastadan sorumludur. Konsültasyon istenen hekim davete uymak zorundadır. Acil servise müracaat eden bir hastanın bakımı hastanın taburcu edilmesi, ilgili bölüme yatırılması veya başka bir kuruma sevk edilmesi ile biter. 6
7