ZOLE OLGODONT: OLGU SUNUMU ISOLATED OLIGODONTIA: CASE REPORT Il AROLU SÖNMEZ * Aylin AKBAY OBA * ÖZET Konjenital olarak 3. molar diler hariç, 6 veya daha fazla diin eksiklii oligodonti olarak tanmlanmaktadr. Oligodonti baz sendromlarla birlikte görülebilecei gibi izole olarak da ortaya çkabilmektedir. Bu olgu sunumunda di eksiklii ikayeti ile kliniimize bavuran 10 yandaki erkek hasta ve ablasnda izlenen izole oligodonti olgular sunulmaktadr. Erkek hastann ya henüz küçük olduundan daimi restorasyonlar yaplana kadar hareketli çocuk protezi uygulanmas yaplm ve hasta takibe alnmtr. Anahtar kelimeler: )zole oligodonti, hareketli protez SUMMARY Oligodontia is defined as the congenitally missing of six or more teeth, excluding the third molars. Oligodontia can occur isolated or as a part of a syndrome. In this case report 10 years-old patient who attended our clinic with the complaint of missing teeth and his sister with isolated oligodontia has been reported. As the age of the patient was small for permanent restorations, a removable prosthesis was applied. The patient is still attending regular visits. Key words: Isolated oligodontia, removable prosthese GR Di eksikliinin tanmlanmasnda kullanlan baz terimler anodonti, di agenezi, hipodonti ve oligodonti olarak sralanabilir. Literatürde bu terimlerin kullanm konusunda görü birlii yoktur ve ayn durum için farkl terimler kullanlabilmektedir. 1,2 Gerçek anodonti dilerin konjenital olarak eksik olmasdr ve total ya da parsiyel olarak snflanabilir. Total anodonti çok nadir görülen ve sklkla ektodermal displazi gibi kaltmsal hastalklarla birlikte izlenen bir anomalidir. Parsiyel anodonti ise hipodonti olarak da tanmlanmtr ve bir veya birkaç di eksiklii eklinde tanmlanabilir. 6iddetli hipodonti ise oligodonti olarak tanmlanmtr ve konjenital olarak 3. molar diler hariç, 6 veya daha fazla diin eksik olduu durumlar için kullanlmaktadr. 1,3,4 Hipodonti görülme skl ile ilgili çalmalarda, farkl ülkelerde çalma grubunun %3-9 unda bir veya Bu olgu sunumunda izole oligodonti izlenen 2 birkaç di eksiklii olduu rapor edilmitir. 5-9 kardein klinik sunumu yaplmtr. Oligodonti skl ile ilgili yaplan çalmalarda ise prevelansnn %0.1-0.3 arasnda olduu bildirilmitir. 10-12 OLGU SUNUMU Kzlarda daha sk rastlanan bu anomalide en sk eksik OLGU 1 olan dilerin alt-üst 2. premolar diler ve üst lateral 10 yandaki erkek hasta alt ön bölgede di kesiciler olduu bildirilmitir. Eksiklik çift tarafl olabilecei gibi tek tarafl da olabilir. 11-13 eksiklii ikayeti ile kliniimize bavurdu (Resim 1). Yaplan klinik muayenede çocuun kark dilenme * Krkkale Üniversitesi, Di Hekimlii Fakültesi, Pedodonti Anabilim Dal, KIRIKKALE. 108 Oligodonti izole olarak (oligodonti I) oluabilecei gibi herhangi bir sendromun bir parças olarak da ortaya çkabilir (oligodonti S). Klinik belirtileri di saysnda azalma, di ekli ve formunda küçülme ve di sürmesinde gecikme olarak sralanabilir. 3 Czole oligodonti di eksikliinin herhangi bir sendromla birlikte görülmedii anlamna gelir ancak yine de ailesel olabilir. 13 Konjenital olarak çok sayda di eksiklii ile birlikte görülen sendromlarn banda hipohidrotik ektodermal displazi gelmektedir. Bunun dnda daha nadir olarak izlenen sendromlardan Rieger sendromu, ectrodactyly-ectodermal dysplasia-clefting (EEC) sendromu, Bloch-Sulzberger sendromu gibi sendromlarda da çok sayda di eksiklii görüldüü rapor edilmitir. 3 Ayrca annenin hamilelii srasndaki beslenme yetersizlii ve endokrin rahatszlklar, kzamkck, sifiliz ve radyasyon gibi çevresel faktörler de di eksikliklerine neden olabilmektedir. 1,14
döneminde olduu ancak daimi di sürmesinde gecikmeler olduu tespit edildi (Resim 2). Hastann 16, 55, 54, 53, 11, 21, 62, 63, 64, 65, 26, 36, 75, 74, 73, 72, 71, 43, 85 no lu dilerinin azda bulunduu tespit edildi. Radyografik inceleme yapldnda hastann 17, 13, 12, 22, 23, 27, 37, 33, 32, 31, 41, 42, 44, 47 no lu daimi dilerinin eksik olduu tespit edildi (Resim 3). Hastann babasndan alnan anamnezde çocuun herhangi bir sistemik rahatszlnn bulunmad ve daha önce hiç di çektirmedii, sadece birkaç ay önce 71 no lu diinin sallanarak dütüü, yaklak 2 yl önce ise 51 ve 61 no lu dilerin sallanarak dütüü ve daimi dilerinin sürmeye balad örenildi. Hastann anne ve babasnn verdii bilgiler sadece daimi dilenmede deil süt dilerinde de di eksiklii olduunu düündürmütür. Ancak ailenin ortanca çocuu olan 19 yandaki kz kardein klinik muayenesi sonucunda 16, 15, 14, 53, 13, 11, 21, 23, 63, 24, 25, 26, 36, 35, 34, 73, 33, 43, 83, 44, 45 ve 46 no lu dilerin azda bulunduu tespit edildi (Resim 4). Alnan panaromik radyograflarda hastann sürmemi herhangi bir dii bulunmad ve 3. molar diler hariç 10 adet daimi di eksiklii bulunduu tespit edildi (Resim 5). Hastann babas herhangi bir di çekimi yaptrlmadn ve çocukluunda sallanan süt dilerinin kendiliinden döküldüünü bildirdi. Resim 3. 10 yandaki hastann panaromik radyografisi Resim 1. 10 yandaki erkek hastann görünümü Resim 4. 19 yandaki kz kardein az içi görüntüsü Resim 2. 10 yandaki hastann az içi görüntüsü OLGU 2 Olgu 1 de sunulan hastann tüm aile fertleri kontrole çarldnda anne, baba ve en büyük kz çocukta herhangi bir di eksiklii olmad görüldü. Aileden alnan bilgiler bir üst kuaktaki bireylerin protez kulland yönünde olunca onlarn incelenmesine gerek duyulmad. Anneyle yaplan görümede her iki kardein de normal doum olduu, hamilelikleri srasnda herhangi bir hastalk geçirmedii veya ilaç kullanmad, radyoterapi görmedii örenildi. Aileyle yaplan görümeler sonunda hastalar Tp Fakültesine yönlendirilerek di eksiklii ile birlikte seyreden hastalklar yönünden kontrolleri yapld ve 109
herhangi bir sendrom veya hastalk tans konulamad. Ektodermal displazi yönünden yaplan incelemede hastalarn saç, deri ve trnaklarnda herhangi bir anomali olmad tespit edildi. Uyarlm ve uyarlmam tükrük ak hzlar normal snrlar içerisinde bulundu. Tüm bu deerlendirmeler sonunda hastalarn herhangi bir sendrom olmakszn izole oligodonti olgular olduklar sonucuna varld. bulunmad yönündeydi. Ancak özellikle 2 kuak önceki bireylerin protez kullanyor olmas ve geçmite kaç di çektirdiklerinin bilinmemesi doru bir tan konulamayacan göstermektedir. Resim 6. 10 yandaki hastann tedavi sonras az içi görüntüsü Resim 5. 19 yandaki kz kardein panaromik radyografisi 10 yandaki hastann tedavisinde ileri derecede kök rezorbsiyonu ve periapikal patoloji gösteren 74 ve 85 no lu dileri çekildi. 65 no lu diteki çürük temizlenerek kompomerle restore edildi. 6 ya dilerine fissür örtücü uyguland ve topikal flor uygulamas yapld. Hastann tüm daimi dileri henüz sürmemi olduundan ve ya daimi restorasyonlarn yaplmas için küçük olduundan hem yer tutucu amaçl hem de fonksiyon, fonasyon ve estetiin iadesi için dili hareketli çocuk protezi yapld (Resim 6). Hasta 3 aylk kontrollerle takip altna alnd. Hastann ablasna alt ön bölgedeki disizliin tedavi seçenekleri anlatldnda hasta implant uygulamasn tercih etti ancak maddi durumlar yeterli olmad için tedavi ileri bir tarihe ertelendi. TARTIMA Di eksikliinin etyolojisinde rol oynayan pek çok faktör ileri sürülmütür. Oligodontinin etyolojisi genellikle kaltmsaldr. 3,13 Sunulan olgularda 3. molar diler haricinde, kardelerin birinde 14, dierinde 10 adet daimi di eksiklii tespit edilmi ancak çocuklarn anne, baba ve ablalarnda herhangi bir anomali tespit edilmemitir. Çocuklarn ailesinden alnan bilgiler ailenin dier fertlerinde belirgin di eksikliinin Çevresel faktörlerin de muhtemel nedenlerden olabilecei, genetik mutasyon, hamilelikte kzamk geçirilmesi ve/veya baz ilaçlarn kullanm gibi deiik faktörlerin de oligodonti geliimi üzerinde etkili olabilecei bilinmektedir. 15,16 Ancak anneden alnan bilgiler bu tip durumlarn olmad yönündeydi. Çocuklarda oligodonti bulgusu veren sendromlar yönünden yaplan incelemede herhangi bir tehis konulamamtr. Hem süt hem de daimi dilenmede pek çok di eksiklii ile karakterize olan ve erkeklerde daha sk olarak izlenen ektodermal displazi açsndan yaplan deerlendirme de hastalarn tükrük aknn normal snrlarda olduu, saç, trnak ve derisinde herhangi bir anomali bulunmad tespit edildi. Oligodonti hastalarnn tedavisi genellikle eksik olan di saysna ve çocuun yana bal olarak farkllk gösterebilmektedir. Oligodontinin iddetine bal olarak bu tip hastalarda ortodontik tedaviler de gerekebilmektedir. Di eksikliinin tedavisinde total veya parsiyel hareketli protezler, overdenture protezler, sabit parsiyel protezler, implant uygulamalar gibi farkl seçenekler mevcuttur. 2,13,17 Di eksikliinin tedavisi estetii düzeltmek, normal çineme ve beslenmeyi salamak, konumay düzeltmek ve tüm bunlara bal olarak da çocuun emosyonel geliimine katkda bulunmak açsndan çok önemlidir. Özellikle okul çandaki çocuklarda di eksiklii hem konuma güçlüü yaratmas hem de arkadalarndan farkl görünmeye bal olarak çocukta psikolojik sorunlara 110
neden olmaktadr. Çocuun yana uygun olarak yaplacak tedaviler çocuun psikolojisi ve emosyonel geliimi açsndan pozitif etki yaratacaktr. 3,4,13 Di eksiklii ömür boyu tedavi gerektirecek bir anomali olduundan yaplacak olan tedavi plannn uzun ömürlü olmasna dikkat edilmelidir. Dental implantlar kalc çözüm yöntemleri olmasna ramen çocuk hastalarda kullanm ile ilgili çelikili görüler mevcuttur. Fizyolojik bir bak açsndan bakldnda dental implantlarn gelimekte olan çocuklarda kemiin korunmas ve hatta alveoler kemik geliiminin stimule edilmesi bakmndan yararl etkilere sahip olduu ileri sürülmütür. 18,19 Ayrca çocuklarda lokal kan desteinin çok iyi olmas, sorunsuz kemik iyilemesi salanmas ve immunobiyolojik cevabn olumlu olmas gibi implant yerletirilmesini destekleyici etkenler mevcuttur. 20 Ancak çocuklarda implant uygulamalarnda karlalan en büyük komplikasyon implantlarn komu di ve alveol kemiindeki vertikal büyümeye ayak uyduramamasdr. 18,20,21 Osteoentegre implantlar ankiloze di gibi davranrlar ve sekonder alveoler kemik geliimine ayak uyduramazlar. 20,22 Bu nedenle maksiller posterior bölgeye yerletirilen implantlarn çene geliimi ile birlikte kemikte çok fazla gömülü kalma ve nazal tabann yeniden ekillenmesi srasnda apikal ksmnn ekspoze olma ihtimali mevcuttur. 18 Geliim srasnda maksilla palatal orta hat boyunca geniler ve üst santral kesici diler kemik içerisinde pozisyon deitirirler. Bu esnada dilerin orta hat boyunca birbirinden ayrlmas periodontal lifler sayesinde engellenir. Cmplantlarda bu kompanse edici sistem bulunmadndan maksiler ön bölgeye yerletirildiklerinde orta hattn tersi yönünde tanarak estetik ve fonksiyonel problemlere neden olabilirler. 18 Mandibulada anterior ve posterior implant uygulamalar çenenin geliim yönüne ve rotasyon miktarna bal olarak farkl sonuçlar dourabilir. Ön bölgeye yerletirilen implantlar çenenin rotasyonunu kompanse edecek ekilde açsal deiiklik gösteremezler. Bu durum komu dilere göre estetik olmayan eimlerde implant pozisyonlanmalar ile sonuçlanabilir. Arka bölgelerde implantn çene içerisine gömülmesi çene geliimi esnasnda meydana gelen infradental rezorbsiyona bal olarak implantn ekspoze olmasyla sonuçlanabilir. 18 Tüm bu nedenlerden dolay di sürmesi ve alveoler geliim çocuklarda implant uygulamalarna olumsuz etki eden faktörler olarak karmza çkmaktadr. Bu nedenle implant uygulamalarnn çocuun 16 ile 18 yana gelmesinden sonra yaplmasnn daha uygun olaca görüü hakimdir. 1,18,22,23 Bu durum özellikle geliimi daha uzun süren erkek çocuklarda önemlidir. Sunulan olguda hasta 10 yanda olduundan kalc bir restorasyon yaplabilecek yaa kadar geçici hareketli protez uygulamas uygun görülmütür. Oligodonti hastalarnda tehis ve tedavi erken dönemde yaplmal ve uzun dönem takip edilerek çocuun çene yüz geliimi kontrol altnda tutulmaldr. Hastamz düzenli olarak kontrol edilmekte, daimi dilerin sürmesi ve çene geliimine bal olarak hareketli protez belirli aralklarla yenilenmektedir. KAYNAKLAR 1. Stimson JM, Sivers JE, Hlava GL. Features of oligodontia in three generations. J Clin Ped Dent 1997; 21: 269-76. 2. Cameron AC, Widmer RP. Handbook of Pediatric Dentistry, 2nd ed, St. Louis: Mosby; 2003. 3. Schalk van der Weide Y, Beemer FA, Faber JAJ, Bomsan F. Symptomatology of patients with oligodontia. J Oral Rehabil 1994; 21: 247-61. 4. Dhanrajani PJ. Hypodontia: Etiology, clinical features and management. Quintessence Int 2002; 33: 294-302. 5. Muller TP, Hill IN, Peterson AC, Blayney JR. A survey of congenitally missing permanent teeth. J Am Dent Assoc 1970; 81: 101-7. 6. Meza RS. Radiographic assessment of congenitally missing teeth in orthodontic patients. Int J Paediatr Dent 2003; 13: 112-6. 7. Wong ATY, Mcgranth C, McMilliam AS. Oral health of southern Chinese children and adolescents with severe hypodontia. Int J Paediatr Dent 2005; 15: 256-63. 8. 6en Tunç E, Koyutürk AE. Karadeniz bölgesi çocuklarnda konjenital daimi di eksiklii prevelans. Atatürk Üni Di Fak Derg 2006; 16: 37-40. 9. Uzam M, Tamer TU, Kansu Ö, Alpar R. Evaluation of dental anomalies in 6-13 year-old Turkish children: A panoromic survey. J Marmara Univ Dent Fac 2001; 4: 254-9. 10. Rolling S. Hypodontia of permanent teeth in Danish schoolchildren. Scand J Dent Res 1980; 88: 365-9. 11. Rolling S, Poulsen S. Oligodontia in Danish schoolchildren. Acta Odontol Scand 2001; 59: 111-2. 111
12. Polder BJ, Van t Hof MA, Van Der Linden FPGM, Kuijpers- Jagtman AM. A meta analysis of the prevalence of dental agenesis of permanent teeth. Commnity Dent Oral Epidemiol 2004; 32: 217-26. 13. McDonald RE, Avery DR. Dentistry for the children and adolescent, 7th ed, Mosby Inc; 2000. 14. Larmour CJ, Mossey PA, Thind BS, Forgie AH, Stirrups DR. Hypodontia a retrospective review of prevalence and etiology. Part I. Quintessence Int 2005; 36: 263-70. 15. Tsai PF, Chiou HR, Tseng CC. Oligodontia: A case report. Quintessence Int 1998; 29: 191-3. 16. Caldo-Teixeria AS, Puppin-Rontani RM. Management of severe partial hypodontia: Case report. J Clin Pediatr Dent 2003; 27: 133-6. 17. Mussa R, Esposito SJ, Cowper TR. The use of colored elastomeric as a motivational instrument for patients with anodontia: Report of case. J Dent Child 1999; March-April: 98-102. 18. Cronin RJ, Ooesterle LJ. Implant use in growing patients. Dent Clin North Am 1998; 42: 1-35. 19. Escobar V, Epker BN. Alveolar bone growth in response to endosteal implants in two patients with ectodermal dysplasia. Int J Oral Maxillofac Surg 1998; 27: 445-7. 20. Lederman PD, Hassel TM, Hefti AF. Osseointegrated dental implants as alternative therapy to bridge construction or orthodontics in young patients: Seven years of clinical experience. Pediatr Dent 1993; 15: 327-32. 21. Brugnolo E, Mazzocco C, Cordioli G, Majzoub Z. Clinical and radiographic findings following placement of single-tooth implants in young patients: Case reports. Int J Periodont Rest Dent 1996; 16: 421-33. 22. Mackie IC, Quayle AA. Implants in children: A case report. Endod Dent Traumatol 1993; 9: 124-6. 23. Dietschi D, Schatz JP. Current restorative modalities for young patients with missing anterior teeth. Pediatr Dent 1997; 28: 231-40. Yazma Adresi: Yard. Doç. Dr. Il 6AROTLU SÖNMEZ Krkkale Üniversitesi Di Hekimlii Fakültesi Pedodonti Anabilim Dal 71100 KIRIKKALE Tel: 0 318 2243618 Faks: 0 318 2240685 E-posta: isilsaroglu@yahoo.com 112