YARIM ÇALIŞMA ÖDENEĞİ UYGULAMASI ZAFER ŞENTÜRK İMD
TANIMLAR Yarım çalışma: 4857 sayılı Kanunun 74 üncü maddesinin ikinci fıkrası uyarınca haftalık çalışma süresinin yarısı kadar verilen ücretsiz izin uygulamasıdır. Yarım çalışma ödeneği: Yarım çalışma süresince 4447 sayılı Kanunun ek 5 inci maddesinde belirtilen şartlara haiz işçiye yapılacak ödemedir. Ödeme dönemi: Analık hâli izninin bittiği tarihi izleyen gün ile hak kazanılan yarım çalışma süresinin bittiği tarih arasındaki dönemdir. Yarım çalışma süresi: 4857 sayılı Kanunun 74 üncü maddesinin ikinci fıkrası ile belirlenen gün sayısıdır. 2
HAK KAZANMA ŞARTLARI İşçinin yarım çalışma ödeneğine hak kazanabilmesi için; Yarım çalışma yapıyor olması, Hak sahipliğine konu olan çocuğun hayatta olması, 4857 sayılı Kanunun 63 üncü maddesinde belirtilen haftalık çalışma süresinin yarısı kadar fiilen çalışmış olması, İşçinin adına doğum veya evlat edinme tarihinden önceki son üç yılda en az 600 gün işsizlik sigortası primi bildirilmiş olması, Doğum ve evlat edinme sonrası analık hâli izninin bittiği tarihten itibaren 30 gün içinde İŞKUR a doğum ve evlat edinme sonrası yarım çalışma belgesi ile başvuruda bulunması, 3
GEÇ BAŞVURU VE MÜCBİR Mücbir sebep olmaksızın, başvuruda gecikilen süre doğum ve evlat edinme sonrası yarım çalışma ödeneği almaya hak kazanılan toplam süreden düşülerek ödeme yapılır. İşçi, mücbir sebepleri belgelendirmek zorundadır. Mücbir sebebin başladığı tarih başvuru süresini durdurur. Mücbir sebebin başladığı tarihten bittiği tarihe kadar geçen süre toplam hak sahipliği süresinden düşülmez. Mücbir sebep yasal başvuru süresi içinde başlar. Yasal başvuru süresinin son gününden önce ortadan kalkan gerekçeler mücbir sebep olarak değerlendirilmez. 4
YÇÖ GÜN SAYISI (1) Yarım çalışma ödeneği olarak işçiye ödenebilecek en fazla süreler, Birinci doğum için 60 gün ücretsiz izin, 30 gün yarım çalışma ödeneği, İkinci doğum için 120 gün ücretsiz izin, 60 gün yarım çalışma ödeneği, Sonraki doğum için 180 gün ücretsiz izin, 90 gün yarım çalışma ödeneği, Çoğul doğumda bu sürelere 30 ar gün eklenir (yarım çalışma ödeneği 15 gün), Çocuğun engelli doğması hâlinde üç yüz altmış gün ücretsiz izin, 180 gün yarım çalışma ödeneği, olarak uygulanır. 5
Yarım Çalışma Ödenek miktarı Ödeneğin günlük miktarı, günlük asgari ücretin brüt tutarı kadardır. Yarım çalışma ödeneği, çalışılan aya ait aylık prim ve hizmet belgesinin ilişkin olduğu aydan sonraki ikinci ay içinde Fondan aylık olarak ödenir. Ödemelerinin süresi içinde yapılması esastır. Bu ödemeler damga vergisi hariç herhangi bir vergi ve kesintiye tabi tutulmaz. Bir ay da en fazla 15 gün yarım çalışma ödeneği ödenir. 6
EKSİK GÜN KODU İşverenler yarım çalışma uygulamasından yararlanan işçiler için SGK ya eksik gün kodu olarak 23 ve/veya 24 bildirmeleri gerekir. SGK ya bildirilen eksik gün kodu; 23 (Yarım Çalışma Ödeneği) 24 (Yarım Çalışma ödeneği + Diğer) 7
YÇÖ ÖDEMESİ YAPILMAYACAK HALLER Geçici işgöremezlik ödeneği almaya hak kazananlara, bu durumlarının devamı süresince yarım çalışma ödeneği ödenmez. Yarım çalışma ödeneği, çocuğun hayatını kaybetmesi veya evlatlık halinin ortadan kalkması durumunda, olayın gerçekleştiği tarih itibariyle durdurulur, sonraki günler için ödeme yapılmaz. Yarım çalışma uygulanan dönemde haftalık çalışma süresinin yarısı kadar ücretsiz izin verilen işçinin/personelin, bu süre zarfında başka bir işte çalışması halinde, çalıştığı süre için yarım çalışma ödeneği ödenmez. Yarım çalışma ödeneği alırken, çalıştığı işyerinden ayrılan işçinin yarım çalışma ödeneği işten ayrıldığı tarih itibariyle durdurulur. Yeni bir işe girmesi ve İŞKUR a başvurması halinde, ödeme döneminin bittiği tarihi geçememek üzere kalan hak sahipliğinden yararlanabilir. 8