2011-3 Hannes Lütz Ürün Müdürü CentraLine c/o Honeywell GmbH Bina Yönetimi ve Kontrol Teknolojilerinin LEED Tarafından Örnek Gösterilen Yeşil Bina
Binalar kullanım ömürleri süresince sürdürülebilir inşaat teknikleri ve enerji tasarruflu yenilemeler sayesinde büyük ölçüde azaltılması mümkün olan CO 2 emisyonlarına sahiptir. Yeşil Bina Sertifikasyonları, gayrimenkul sektöründe çevreciliğe oldukça önemli katkılarda bulunabilir. Günümüzde halen daha çevreci binalar için dünya genelinde bağlayıcı standartlar ve teknik şartnameler bulunmamaktadır; bu yüzden sertifikasyonlar farklı ilkelere uymaktadır. En çok tanınan sertifikasyonlar Birleşik Devletler LEED sertifikası, İngiliz BREEAM standardı ve nispeten yeni olan Alman Çevreci Bina konseyi (DGNM) kalite mührüdür. Sertifikasyon sırasında farklı faktörler göz önünde bulundurulmaktadır. Bina yönetimi ve kontrol teknolojilerinin bu sertifikasyonlar için neden önemli bir unsur olduğu aşağıda daha ayrıntılı olarak ele alınmıştır. Binalar CO 2 emisyonlarının ana kaynaklarından biri olduğundan, yeni bin yılın başında Avrupa iklim politikasının odak noktası haline gelmiştir. AB ve üye ülkelerin hükümetleri, gayrimenkul sektöründe daha geniş kapsamlı bir sürdürülebilirlik için önemli birer itici güç konumuna gelmiştir. AB ülkeleri tarafından imzalanan Kyoto Protokolüne göre, 2002 yılında yürürlüğe giren Avrupa Binalarda Enerji Performansı Direktifi (EPBD 2002), Avrupa genelinde ve ulusal düzeyde binaların enerji sarfiyatını azaltmak konusunda alınan önlemlerin çıkış noktası olmuştur.
Avrupa ve Ulusal Düzenlemeler Çerçevesi EPBD nin yürürlüğe girmesi Avrupa nın, Avrupa dışından enerji tedarikçilerine olan bağımlılığını ve sera gazı emisyonunu azaltma kararı ile yakından bağlantılıdır. Buna bağlı olarak bu Direktif, bütün Avrupa devletlerinin Avrupa Birliği nin iddialı tasarruf hedeflerini karşılamaya yönelik ulusal standartlar ve kanunlar düzenlemesini gerektirmektedir. AB Komisyonu tahminlerine göre direktifin ulusal mevzuata girmesi durumunda binaların toplam enerji sarfiyatı 2010 yılında 2003 yılına kıyasla %22 oranında azaltılabilir. Şu ana kadar ülkelerin yalnızca yarısı bu direktifi kendi mevzuatlarına dahil etmiştir. EPBD nin yürürlüğe konulduğu ülkelerde, ısıtma ve soğutma sistemlerinin verimliliğinde olduğu gibi ısı izolasyonunda da bazı zaruri düzenlemeler uygulanmaktadır. Örneğin, Almanya da EPBD nin gerekleri EnEV olarak bilinen Alman Enerji Tasarrufları Yasası nda da düzenlenmiştir. Bu düzenleme 2002 yılında kabul edilmiş olup, bu zamana kadar iki kez güncellenmiştir (2007 ve 2009 yıllarında). Tüm yeni konut projeleri ve inşa halindeki konut amaçlı olmayan binaların çoğu ile ilgili asgari gereklilikler ve zaruri özellikler EnEV in düzenlemelerine tabidir. Bir binanın enerji sarfiyatı hakkında bilgi veren enerji sertifikaları, yeni binalar ve geniş kapsamlı yenileme projeleri için bir önkoşul niteliğindedir. Yararlı bağlantı: Avrupa da gerçekleştirilen ulusal faaliyetlerin bir listesi şu web sitesinde bulunabilir: http://www.ideal-epbd.eu/ EPBD nin başlıca esasları: - Binaların toplam enerji yeterliliğini hesaplamaya yarayan standart yöntem. - Yeni binaların ve geniş kapsamlı yenileme çalışmalarına tabi tutulan mevcut binaların toplam enerji verimliliğine yönelik asgari gereklilikler. - Yeni ve mevcut binalar için enerji sertifikaları hazırlamak; sertifikalar beş yıldan eski olmamalıdır. - Binalardaki kalorifer kazanlarının ve havalandırma sistemlerinin düzenli denetimi ve kalorifer kazanları 15 yaşından büyük olan ısıtma sistemlerinin muayenesi.
Ulusal mevzuata ek olarak, Avrupa standartlarında (EN), Avrupa düzeyinde oluşturulmuş standartlar enerji tasarrufu teknolojilerinin nasıl başarılı bir şekilde yürürlüğe konulacağını göstermektedir. Birçok Avrupa ülkesinden uzmanlarla çalışan komiteler bu standartları tüm kullanıcılar için belirlemektedir. Ne tür bir bina otomasyon sisteminin kurulu olduğuna bağlı olarak tasarruf sonuçlarını hesaplamayı amaçlayan EN 15232 bir örnek olarak gösterilebilir. Şekil 1: Bank of America Tower (52 katlı), Manhattan da Platinum LEED sertifikasını alan ilk ticari gökdelendir. 103 FALCON kontrol sistemlerini ve 1435 SERVAL tek oda kontrol sistemlerini bina yönetim sistemine entegre eden TEC Systems bu sertifikanın alınmasında büyük bir paya sahipti.
Yeşil Bina Sertifikasyonu Şu sıralar herkes yeşil binalar hakkında konuşuyor. Sertifikasyonu olmayan lüks gayrimenkul kalmadı diyebiliriz. Gerekçeler arasında mülk sahiplerinin ısınma, su, elektrik gibi bina giderlerinin düşürülmesi yönünde artan talepleri ve ayrıca şirketlerin prestijlerini yükseltme arzusu bulunmaktadır. Deutsche Bank tarafından yürütülen bir araştırmaya göre LEED sertifikalı bir binanın sağladığı enerji tasarrufu %30 civarındayken, işletme masrafları klasik inşaat tarzındaki bir binanınkine göre %8-9 oranında daha düşüktür. Bunlar çevreci bina tasarımının arkasındaki sağlam söylemlerdir. Sertifikasyon sistemleri gayrimenkul piyasasına oldukça net sinyaller de göndermekte. LEED Sertifikasyonu ile yeni bir yaklaşıma yönelik standartlar düzenleyen Amerika Birleşik Devletleri bu alanda bir öncüdür. Uluslararası sertifikasyonlar, Almanya (DGNB) ve İngiltere de (BREEAM) bulunan organizasyonlar tarafından da sunuluyor. Şekil 2: Bu şema, hukuki düzenlerin ve sürdürülebilir sertifikasyon sistemlerinin nasıl birbirlerini gönüllü olarak tamamlamaya giriştiklerini gösteriyor.
Sertifikasyon Sistemleri: BREEAM, LEED ve DGNB Sertifikasyon sistemi, bir binanın çevreciliğini değerlendirmek için kullanılan bir araçtır. Bir bina çevreci tasarımın bütün kriterlerini karşıladığı zaman sertifika almaya hak kazanır. Ayrıca, sistemler yeşil binalar için standartları tanımlarken, şehir planlamacıları, yatırımcılar ve kullanıcılar için de somut yönergeleri tanımlar. Avrupa da halen tek örnek bir standart söz konusu değildir, bu nedenle mülk sahipleri ve emlak komisyoncuları çeşitli sertifikasyon sistemleri arasından seçim yapabilmektedir. BREEAM in açılımı Bina Araştırma Kuruluşu Çevresel Değerlendirmesi dir; BREEAM bir İngiliz sertifikasyon sistemidir. Özel BRE (Bina Araştırma Kuruluşu) BREEAM i desteklemektedir. Yararlı bağlantı: http://www.breeam.org/ LEED, Enerji ve Çevreye Duyarlı Tasarımda Liderlik anlamında olup, ABD kaynaklıdır. ABD Yeşil Bina Konseyi (USGBC) tarafından kullanıma sunulmuştur. LEED çoğunlukla uluslararası bir sertifika olarak kullanılmaktadır. Aşağıda daha detaylı olarak incelenecektir. Yararlı bağlantı: http://www.usgbc.org/ DGNB, Alman Çevreci Bina Konseyi sertifikası, LEED ve BREEAM faaliyetlerine karşılık niteliğindedir. 2009 yılında tanıtılmış olmakla beraber ekolojik, ekonomik ve sosyo-kültürel yönleri de ele aldığından dünyanın en geniş kapsamlı sertifikasyon sistemlerinden biri olarak görülmektedir. Yararlı bağlantı: http://www.dgnb.de/_de/zertifizierung/index.php Üç alandan denetleyiciler sürece dahil olur ve planlama ile uygulama aşamalarında binayı gözlem altında tutarlar. İlgili sertifikalar bir puan sistemine göre verilir.
LEED Sertifikasyon Sistemi Koşullar Kataloğu Yeşil bina sertifikaları, yalnızca binaların enerjiden tasarruf edilecek şekilde inşa edilmesi ve işletilmesini ele almaz. Daha çok, bir binanın kullanım ömrünün tamamı ile ilgilidir: Binada kullanılan malzemelerin kaynağı, üretimleri ve kullanıma ömrünün sonunda başvurulan bertaraf yöntemi; binanın kullanım ömrü süresince gerçekleşen toplam kaynak tüketimi ve tabi ki toplam enerji sarfiyatı. Dahası, LEED bünyesindeki ısıtma, havalandırma, ve klima sistemleri (HVAC) konusunda uzman ekipler, planlama sürecinde başkaları tarafından çözülmüş olması gereken ulaşım bağlantıları, yer kaplamaları veya sosyal çevre gibi başka konularla da ilgilenmek durumunda kalmaktadır. Sertifika ile ilgili gerekli bütün bilgiler en son çıkan Yeni inşaatlar ve geniş kapsamlı yenilemeler için LEED 2009 adlı LEED broşüründe özetlenmiştir. Koşullar kataloğu farklı puan skalalarına göre puanlanmış birçok alt başlığı (tanıtım yazıları) olan yedi ana başlık içermektedir. puana kadar Çevreci siteler 26 Su verimliliği 10 Enerji ve atmosfer 35 Malzeme ve kaynaklar 14 İç mekan çevre kalitesi 15 Tasarımda yenilikçilik 6 Bölgesel öncelik 4 Her alanda en az bir veya daha fazla ön koşul yerine getirilmiş olmalıdır. Temel bir sertifika 40-49 puan aralığındaki bir binaya verilmektedir. Şu puanlar ise diğer sertifikalar için gereklidir: Gümüş Sertifika için 50-59 puan, Altın Sertifika için 60-79 puan ve Platin Sertifika için 80 puan ve üstü.
Beklenildiği üzere, sistem seçimi, yenilenebilir enerjiler, bina otomasyonu, hava kalitesinin denetimi ve sarfiyat gibi alışılageldik enerji faktörleri LEED sertifikasyonu doğrultusunda değerlendirilir ve puanlama buna göre yapılır. Bunun sonucu olarak, kontrol teknolojisinin sertifikasyona etkili bir biçimde katkıda bulunabilecek, gelecek vadeden bir dizi alanı vardır. Şekil 3: YENİ İNŞAATLAR VE GENİŞ KAPSAMLI YENİLEMELER İÇİN LEED 2009 adlı LEED broşürünün içindekiler ve sertifikasyon sahibi olabilmek için yardımı olabilecek tüm konular Yararlı bağlantı: Yeni binalar ve geniş kapsamlı yenileme çalışması yapılmış mevcut binalarla ilgili gereklilik kontrol listesi http://www.usgbc. org/ adresindeki YENİ İNŞAATLAR VE GENİŞ KAPSAMLI YENİLEMELER İÇİN LEED 2009 adlı LEED broşüründe LEED/ Puanlama Sistemleri bölümünde bulunabilir.
Kontrol Teknolojisinin LEED Sertifikası için Önemi Kontrol teknolojisi konusunda ilgi çekici olan şey enerji ve atmosfer alanındaki sertifikasyondur, çünkü bir binanın enerji sarfiyatı hususunda gereken koşullar bu alanda düzenlenmiştir. Aşağıda HVAC uzmanlarının mümkün olan en yüksek puanı nasıl alabileceklerine dair iki örnek bulunmaktadır. Örnek 1: Ölçüm ve Onay için Gereklilikler Bu önkoşul enerji sarfiyatı ve tasarrufların doğrulanmasını konu almaktadır. Örneğin, ilk bir yıl içerisindekini. Bina otomasyonunun tüm sarfiyat istatistikleriyle birlikte şu kriterleri karşılaması gerekmektedir: Bir bina otomasyonu uzmanı kayda geçmiş bütün enerji akışları ile ilgili raporları sunabilir. Söz gelimi, ısı sayaçlarına göre (soğuk, elektrik enerjisi vb.). Bu veriler planlama sırasında hesaplanmış verilerle karşılaştırıldığında ortaya çıkabilecek sapmaları düzeltmek için yıllık veya aylık olarak düzenlenir ve görselleştirilir. Analiz temel alınarak yeni önlemler önerilebilir. Fiziksel verileri yazılımla ölçmek ve düzenlemek için uzmanlar CentraLine çözümlerine başvurabilir. Veri toplama süreci CentraLine DDC cihazlarına bağlı ısı sayaçlarıyla gerçekleştirilebilir. Sarfiyat, bina kontrol sistemleri ve enerji durumunun profesyonel bir değerlendirmesi kullanılarak net bir şekilde kayda geçebilir. Örnek 2: Dış Mekan Hava Sirkülasyonu İzleme ile İlgili Gereklilikler Hava kalitesinin izlenmesine ilişkin gereklilikleri karşılayabilmek için havalandırma performansı ve buna bağlı hava kalitesinin (CO 2 yoğunluğu) istatistiksel olarak kayda geçirilmiş olmaları gerekmektedir. CO 2 seviyesini sürekli olarak ölçmeye yarayan sensörler binanın her yerindeki hava miktarının düzgün olup olmadığını kontrol etmek için kullanılır. CentraLine bu amaç için şöyle bir çözüm getirmiştir: Gerekli hava kalitesi değerine bağlı olarak azami miktardaki havayı temin etmek için kullanılabilen, havalandırma sistemindeki bir kumanda düzeneği. Doğal havalandırma olduğu koşullarda ise hava kalitesi ve hava miktarı izlemesi bir alarma bağlanarak sağlanabilir. CentraLine ARENA gibi bilgisayar temelli bir merkez, hava kalitesinin ve sistem dinamiklerinin zaman içerisinde görselleştirilmesini kolaylaştırmaktadır.
Sertifikasyonun bu iki bölümü için şu dört teknik önkoşulun sağlanmış olması gerekmektedir: 1. Bina Enerji Sistemlerinin Kullanıma Giriş Esasları Kullanıma giriş sırasında, müteahhidin ilgili enerji fonksiyonlarına ait planlama yönergelerinin bağımsız bir uzman tarafından onaylanmış ve belgelenmiş olmasını sağlamak için gerekli kontroller yapılmış olmalıdır. 2. En Düşük Enerji Performansı Yeni binanın enerji sarfiyatının en az %10 oranında veya enerji tasarrufu amaçlı yenileme gibi bir durumda en az %5 oranında, LEED değerlendirme sisteminde tanımlandığı üzere standart sarfiyat düzeylerinin altında olduğunun, dökümante edilerek kanıtlanması gerekmektedir. 3. Temel Soğutma İdaresi Kloroflorokarbonlar yeni binalarda kullanılmamalıdır. Yenilemeler söz konusu olduğunda, çevre dostu bir soğutma gazına nasıl ve ne zaman geçiş yapılacağını gösteren bir planın sunulmuş olması gerekir. 4. En Düşük İç Mekan Hava Kalitesi Performansı Havalandırma sistemi en son gelişmiş teknolojiyi yansıtmalıdır. Örnek 1 de açıklanan kriterleri karşılamak üç puanla, örnek 2 dekiler içinse bir puanla değerlendirilir. Uygulanan ek bina otomasyon önlemleri ile ilave olarak 36 puan alınabilir. Sonuç 1996 dan bu yana yalnızca ABD de 6000 den fazla bina LEED sertifikasyonu almıştır (Nisan 2011 itibariyle). Bu büyük rakam konunun ne denli önemli olduğunu vurgulamaktadır. Mevzuat gereklilikleri nedeniyle sertifikasyon sayılarındaki artış önemli bir noktadır, ancak aynı zamanda her gün daha fazla yatırımcı ve mülk sahibi de çevreci binaların yararlarını keşfetmektedir. Bu sayede bina daha kolay kiralanır ve satılır; kiracılar ve işletmeciler de hizmet ve işletim maliyetlerinin önemli ölçüde düşmesinden kar sağlar. Özellikle LEED sertifikasyonu sahibi olmak daha çevreci ve daha verimli bir binaya sahip olmanın uluslarası tanınan bir işaretidir. Temel önkoşulların sağlandığını düşünürsek, bina otomasyonuyla ilgili LEED onayları bile tek başına standart bir LEED sertifikası için önemli miktarda puan sağlayacaktır. Yeşil Bina Sertifikasyonu alabilmek için CentraLine ın sunduğu teknik çözümler oldukça önemli bir yere sahiptir; ister LEED, ister BREEAM ya da DGNB olsun.
Kaynaklar: Standartlar ve Direktifler: - Binaların enerji performansıyla ilgili AB Direktifi 2002/91/EC - Alman Enerji Tasarrufu Yasası (EnEV) 2009 - Yeni inşaatlar ve geniş kapsamlı yenilemeler için LEED 2009 Kaynaklar: - Andrew J. Nelson, Olivier Rakau, Philipp Dörrenberg: Nachhaltige Gebäude. Von der Nische zum Standard (Yeşil Binalar. Azınlıktaki bir yaklaşım ana akım oluyor DB araştırması, 11.05.2010. Fotoğraf referansları: Şekil 1: Bank of America Şekil 2: CentraLine Şekil 3: LEED broşürü Yazar fotoğrafı: CentraLine Yazı işleri irtibat bilgileri: Ansel & Möllers GmbH Nina Henkel, Simone Setka König-Karl-Straße 10 70372 Stuttgart Tel: 07 11 / 9 25 45-0; Fax: -25 E-Mail: n.henkel@anselmoellers.de www.buildingexperts.info Binalardaki enerji verimliliği konusu hakkında daha fazla bilgi için www.buildingexperts. info adresini ziyaret edin. Bu site, CentraLine uzmanları tarafından yazılmış ve çevrimiçi okuyabileceğiniz veya indirebileceğiniz ayrıntılı teknik makaleleri içerir. CentraLine ve irtibat kişisi adresleri hakkında daha fazla ayrıntıyı www.centraline.com adresinden edinebilirsiniz. CentraLine Honeywell GmbH Böblinger Straße 17 D-71101 Schönaich