ÖZET: Artık LCC ler (TARİFELİ UCUZ HAVAYOLU ŞİRKETLERİ) charter uçuşlarının yerini almaktadırlar.lcc ler in yaygınlaşması insanların daha çok seyahat etmelerini sağlamakta (hem ucuz, hem de her an uçak bulunabilmesi nedeniyle) ve tatil alışkanlıklarını değiştirmektedir. Hafta sonları,cumadan çıkıp Pazar akşamı dönmek suretiyle City Break denilen bir tatil türü daha çıkmış olup giderek yaygınlaşmakta ve hacmi artırmaktadır. Diğer taraftan tatil paketi içinde en büyük pay uçak biletidir.ucuz uçak şirketlerinin uçuş yaptığı yerler bu bakımdan cazip olmakta ve her an uçak bulunuyor olması da tatilcilerin yönünü bu tür destinasyonlara çevirmelerine neden olmaktadır. Zaten artık tatil paketi parçalanmış ve tatilci önce ucuz uçak sonrada aynı web site dan, ucuz otel bularak kendi tatil paketini kendi yapmakta ve dolayısıyla tur operatörleri Pazar payı kaybetmektedirler. Bu gelişmeler Pazarda yapısal değişiklikler yaratmakta ve büyük tur operatörlerini birleşme ye itmektedirler. Thomas Cook,My Travel isimli diğer tur operatörünü,tui ise First Choise satın alarak maliyetlerini düşürmeye ve Pazar paylarını korumaya çalışmaktadırlar. Avrupada artık destinasyonlar ve ya airportlar LCC uçuşlarını çekmek için yarışa girmekte hatta avantajlar sağlamaktadırlar.örneğin İngiltere den İspanya da Tenerife günde 10 sefer düzenlenmekte ve ucuzluğu ve sık sefer olması Tenerifi tercih edilir kılmaktadır. Ayrıca kış sezonunu da ve dolayısıyla atıl kapasiteyi de kullanılır hale getirmesi ile ekonomik katma değeri çarpan etkisi ile artmaktadır. Sonuç olarak,dalamana bir LCC (örneğin Easy Jet ) gelmesini sağlamak sezonunu uzamasını, atıl yatak kapasitesinin kullanılmasını ve yolcu sayısının artmasını sağlayacaktır. LCC nin Dalamana uçuş yapmasını sağlamanın ise iki yolu vardır. 1) Maliyetlerinin ucuzlatılmasını sağlamak. LCC lerin maliyetlerinin içinde Airport harcamaları %30, Yakıt %27, Crewing (personel) masrafları %12 pay oluşturmaktadır. Görüleceği üzere havalimanı costlarının düşürülerek uçuşların cazip hale getirilmesi öncelikle yapılması gereken ilk tedbirdir. 2) İkinci olarak özellikle kış aylarında uçmasını sağlamak için sektörel kuruluşlarca oluşturulacak bir fon aracılığıyla bir süre desteklenmesine yani boş koltuk garantisi verilmesine ihtiyaç vardır.tutundurma masrafları denilebilecek bu tür desteklere zaten bir süre sonra gerek kalmayacaktır. % 70 ler düzeyinde Break even point e (başa baş) sahip olan bu tür uçak şirketleri başlangıçta,zaten sağladıkları %4050 dolulukları ile Break even point arasındaki boş koltukların otellerce paylaşılması halinde uçmak için yeterince korunmuş olacaklardır.burada sektör kuruluşları ve/veya özel ve tüzel kuruluşların sorumluluk almaları ve gereğini yapmaları yeterli olacaktır.uçuşa başlanabilmesi için asgari haftada 3 sefer konulması bu şirketlerin başlangıç noktasıdır.
DALAMAN HAVALIMANI ATM & ROUTE DEVELOPMENT GROUP(RDG) AIRPORT STRATEGY AND MARKETING(ASM) GRUBU TOPLANTISI 1. Sunumlar 29 Ekim Pazartesi günü Dalaman a intikal eden Route Development Group ve İngiliz Elçiliği yetkilileri ile ertesi gün konferans salonunda aşağıdaki katılımcıların iştirakiyle workshop başlamıştır; Muğla İl Valisi Lütfi YİĞENOĞLU Muğla İl Vali Yardımcısı Recep YÜKSEL Köyceğiz Kaymakamı İbrahim Halil ÇOMAKTEKİN İngiltere Büyükelçiliği Yatırım ve Ticaret Müsteşarı Steven SMITH İngiltere Büyükelçiliği Yatırım ve Ticaret Müdürü Taylan ATAKAN ATM Havalimanı Yapım ve İşletme AŞ Yön. Kur. Üyesi ve Genel Müdürü Hamdi GÜVENÇ Muğla İl turizm Müdürü Osman Murat SÜSLÜ GETOB Başkanı İlhan AÇIKGÖZ DHMİ Dalaman Baş Müdürü Ahmet KOÇAK Dalaman Havalimanı Emniyet Şube Müdürü Yaşar Turan ÇEBİ ASM Grubu Eric LAYDEN, Alison GAYWARD ve Gordon BEVAN ile katıldılar. Land of Lights bölge gazetesinden Çağla DÜZENLİ Bu workshop tan önce Pazartesi akşamı İngiliz elçiliği ve RDG yetkilileri, bölgede İngilizce çıkan Land of Lights isimli gazetenin editörleri ve bölgede yaşayan İngilizlerin toplumsal önderleriyle ön toplantı yapılarak workshopta değinilecek ana ilkeler belirlenmiştir. Workshop Hamdi Güvenç in katılımcılara hoş geldin konuşmasıyla açılmıştır. Aşağıda sırasıyla konuşmacılar ve sunumları yer almaktadır. Steven Smith (İngiltere Dış Ticaret Müsteşarı) Türkiye ve İngiltere arasında çok yakın bir işbirliği bulunmaktadır. İngiltere Türkiye nin Avrupa daki en iyi dostudur. Türkiye yi Avrupa Birliği ne entegre olmuş görmek istiyoruz. Şu anda ikili ticaretimiz 13 milyar civarındadır. Türkiye de 1.500 İngiliz firması (BP, Vodafone, Tesco v. b. ), İngiltere de ise 220 Türk firması faaliyet göstermektedir. 2006 istatistiklerine göre; İngiltere Türkiye de en çok yatırım yapan birinci ülke konumundadır. İngiltere de 80 Türk firması yatırım yapmış durumdadır (Koç, Arçelik, Beko v. b. ). Gelişmeler çerçevesinde İngiltere den Türkiye ye gelen turist sayısında artış vardır. 2006 da 1,4 milyon İngiliz turist gelmiştir. 2007 de 2 milyon turist gelmesi beklenmektedir. Akdeniz ve Ege kıyılarında 70.000 yerleşik İngiliz yaşamaktadır. Diğer taraftan; 500.000 Türk İngiltere de yerleşik durumdadır. Bu durumun sivil havacılık sektörüne olumlu etkileri açıktır. British Airways seferlerini arttırmıştır. British Mediterranean, London Gatwick Esenboğa uçuşlarına başlamıştır. EasyJet London Luton Sabiha Gökçen uçuşlarına ve Thomsonfly & Thomas Cook mevcut uçuşlara devam etmektedir. İngiltere olarak karşılıklı seferleri desteklemekteyiz. Bu durumların yaygınlaşması Open Skies (Açık Semalar tüm kısıtlamaların kaldırılması) politikasını destekleyecektir. 2
Eric Layden (RDG Başkan Yardımcısı) Sunumumuzda üç ana husustan bahsedeceğiz: 1 RDG nin dünya sivil havacılığındaki yeri (Eric Layden) 2 Route geliştirmenin önemi (Gordon Bevan & Ali Gayward) 3 Dalaman Havalimanı ATM Dış Hatlar Terminali ile birlikte yeni uçuş programlarının geliştirilmesi. ASM, Manchester merkezli bir şirkettir. Bizim grubumuz uluslararası stratejik route geliştirme üzerinde uzmanlaşmıştır. Amacımız; ekonomik olarak katkı sağlamak ve havalimanları ile birlikte çalışarak onlara katalizör görevi görmektir. Ulusal ve uluslararası kuruluşlarla işbirliği yaparak route gelişimine katkı yapmaya çalışıyoruz ASM, Route Development Group un yan kuruluşu olup, Manchester merkezli uluslararası bir şirkettir. Polonya, Malezya, Macaristan, Çin, Japonya ve Hindistan da ofislerimiz vardır. Ayrıca; Orta Doğu ve Afrika nın temsilciliğini yapmaktayız. RDG nin bazı yan kuruluşları : RDG Solutions:RDG nin danışmanlık şirketidir. Yıllık uluslararası Fuar etkinlikleri yapılmaktadır. Yazılı ve Görsel medya şirketleri bulunmaktadır.bunları Dalaman Havalimanı için de kullanmak arzusundayız. Gordon Bevan (RDG Baş Danışmanı) & Ali Gayward (RDG Müşteri Direktörü) Route gelişimi için yapmamız gerekenler : 1 Ürünümüzü çok iyi kavramak 2 Rakiplerimizin neler yaptıklarını kavramak 3 Bölgenin durumunu kavramak Bunlar rekabetçi ortamda olmalıdır. Herkes bizim rakibimizdir. Müşterilerimizi ve route gelişimimizi tabloda görmekteyiz. İlk olarak; anlamamız gereken şey Dalaman ın rakiplerine göre durumu rekabet pazarındaki pozisyonudur. İngiltere den Türkiye ye olan Charter Seferleri 1998 den beri charter uçuşlarında artış olmuştur. İngiltere den Türkiye ye olan uçuşlar rakiplerine göre iyi performans göstermiştir. Son yıllarda Portekiz de düşüş görülürken, dinamik bir pazar olan Bulgaristan dalgalanma göstermektedir. Türkiye nin başarılı performansında rakip ülkelerde charter seferlerinde görülen yapısal değişiklik rol oynamıştır. Türkiye ve Türkiye ye Uçuş Olan Havalimanları Türkiye ye yapılan charter uçuşları başta iki havalimanı olmak üzere 21 havalimanından gerçekleşmektedir. Bu durum Türkiye nin İngiltere pazarındaki penetrasyonunun iyi olduğunu ifade etmektedir. Bu havalimanları ile iyi ilişkilerde bulunmak pazarın geliştirilmesinde yarar sağlayacaktır. Dalaman Havalimanı nın Başarısı Dalaman Havalimanı, Türkiye ye yapılan charter seferleri için önemli bir destinasyon olmuştur. Charter uçuşlarında sadece uluslararası değil, ülke içi bölgesel rekabet te yaşanmaktadır. Ülke içine Bodrum ve Antalya Havalimanları rakip olarak yer alırken, uluslararası ölçekte bilinen rakiplerin yanı sıra Akdeniz çanağında Mısır, Tunus, Fas hatta Libya yeni rakipler olarak hızla gelişmektedirler. Türkiye, İngiltere den azalan 3
charter uçuşlarında payını arttırırken, rakip ülkeler Low Cost Carrier (LCC) lere kaymaktadırlar. Pazardaki Büyük Yapısal Değişiklikler: 1. LCC lerin artması 2. Tur operatörlerinin birleşmesi. Turizm acenteleri rakamlarına baktığımızda; charter uçuşları azalmamakla birlikte uçak gövdeleri küçülmektedir. Piyasada charter uçuşlardan tarifeli uçuşlara geçiş yaşanmaktadır. Buna örnek olarak Portekiz ve İspanyaMalaga bölgesi gösterilebilir. İngiltere den Türkiye ye Olan Tarifeli Uçuşlar Türkiye ye olan tarifeli uçuşlar artmaktadır. 9 yıl içinde uçuş trafiği yaklaşık olarak iki katına çıkmıştır. Tarifeli uçuşlar 4 İngiliz havalimanı etrafında odaklanmıştır. British Airways ve THY tarifeli uçuş pazarına hakimdir ancak EasyJet Londraİstanbul seferlerine başlamış olup pazarda önemli değişiklikler yaratabilecek durumdadır. Burada bizim için önemli olan konu Dalaman a tarifeli ucuz uçuşlar koydurabilmektir. İngilterePortekiz ve İngiltereMalaga Charter ve Tarifeli Uçuşları Gelişim Süreci Tarifeli uçuşlarda artış ve charter uçuşlarda düşüş gözlemlenmektedir. Malaga da bu daha belirgin şekildedir. Tur operatörleri pazardaki değişimlere ayak uydurmalıdır. Yıllık olarak Faro ve Malaga uçuşları azalmaktadır.her iki tarafta da tarifeli uçuşlarda gittikçe büyüyen bir Pazar vardır. Tarifeli uçuşların oluşu sezonsal etkileri düzeltir. Malaga nın durumuna bakılacak olursa bariz bir şekilde dalgalanmayı azaltmış ve pazarı büyütmüştür. Ocak ta turist sayısı 5 e katlanmıştır. Bunların birkısmı villa sahipleri olmakla birlikte diğer kısmı da uzun süreli yerleşik turistlerdir. Çözülmesi gereken sorun, boşluğu değerlendirmektir. Marina, Otel, Restoran v.b. gibi herşey mevcuttur fakat sıfır kapasite çalışmaktadır. Elimizdeki ürünü iyi kullanırsak uçuş programları geliştirilebilecektir. Dalaman ve Dalaman ın Geleceği Dalaman Havalimanı nın ve sosyal paydaşlarının karşılaştığı stratejik sorunlar şunlardır. Tur operatörleri birleşmekte Tur operatörleri LCC pazarından uzaklaşmakta, Tur operatörleri kazanç sağlayan pazarlara yönelmekte, LCC ler tamamen liberal pazarları tercih etmekte, Orta ölçek pazarındaki rekabet kızışmaktadır.. Akdeniz pazarı çok rekabetçi bir pazardır. Rakiplerimiz Fas, Tunus, Mısır v.b. dir. Mesafe ve Serbestlik Pazarınızı Belirler Turizm pazarı bir savaş alanıdır. Herşeye erişilmesi gerekmektedir. Uçakların teknolojisiyle alakalı olarak, LCC ler bunun dışına çıkamaz. Ali Gayward (RDG Müşteri Direktörü) LCC leri bölgeye çekmek için bölgenin ne sağlayacağını belirtmek gerekir.(olay sadece havalimanına bağlı değildir, sosyal paydaşlarla da ilgilidir. ) 4
Süreç: 1 Çalışma aşaması (Bölgedeki 2nci yaşam evlerini, villaları, marinaları v.b. gibi potansiyeli göstermek) 2 Kargo taşıyıcıları için uçak tipi, servis çeşidi v.b. belirlenmesi gerekir. 3 Bu arada; yolcu portföyünün nasıl geliştirilmesi ve neler sunulacağının gösterilmesi gerekir. 4 Rekabete bakılması gerekir..rekabet sadece iç rekabet değildir.(bodrum,antalya v.b.) Uluslar arası rekabet çok daha önemlidir. 5 Bundan sonra havalimanlarının mevcut durumuna bakılmalıdır.(pist durumu, alt yapısı v.b.).ama havalimanı kapasitesi Pazar kapasitesi kadar önemli değildir. 6 sson olarak da, kampanya unsurlarının neler olacağını belirlemek gerekir. ASM nin rolü başarılı bir kampanya yaratma ve bunu sürdürmektir. Bundan sonra Route stratejisine geçeceğiz.. Her havayoluna değişik route belirlenerek yolcu portföyü buna göre ayarlanacak. Böylece pazarlama stratejisi ve planı düzenlenecektir. Havalimanı iş planlamasına yardımcı olacağız. Bunlar uzun ve zaman alıcı faaliyetlerdir.fakat havayollarını ikna etmek önemlidir. Bundan sonraki hedef havayollarının belirlenerek pazarlık aşaması na başlamaktır. Hamdi Güvenç (ATM Dalaman Havalimanı Genel Müdürü) İngiltere de yılda 66 milyon kişi yurt dışına seyahat etmektedir.ortalama bir İngiliz tourist yılda 23 defa yurt dışına çıkmakta ve bu eğilim artmaktadır. Sezonu kış dönemine uzatıp, tesislerinin açık kalmasını sağlamalıyız. Sektördeki değişim çok önemlidir. Charter yerine tarifeli uçuşlar artmaktadır. Stelio Hajiioannou (EasyJet in kurucusu) LCC ile yeni bir iş modeli yarattı ve piyasada yapısal değişikliklere yol açtı. LCC ler düşük fiyat uyguluyorlar ve internet üzerinden faaliyet gösteriyorlar. 13,7 milyon İngiliz İspanyaya,11 milyon ise fransaya seyahat etmektedir. Sadece 1.3 milyon İngiliz Türkiye ye gelmektedir.. Güney Kıbrıs bile bizden daha iyi durumdadır. Rodos gibi küçük bir ada bile bizden öndedir. Çalışma şeklimizi değiştirmemiz gerekiyor. Charter ların düşüş gösterdiği ve tarifeli uçuşların arttığı konusunda hem fikiriz.bütün sektörün bunu iyi değerlendirmesi lazımdır.. Easyjet 35 milyon yolcu taşıyarak büyük başar göstermiştir.. Tatil paketinin yarısı havayolu biletine gitmektedir. LCC bölgeye çekebilmek için portföy hazırlamamız gerekiyor. Yapılması gerekenler : Bir route un LCC şirketine cazip olabilmesi için iki unsur bulunmaktadır. 1 Maliyetleri düşürmek(easy jetin maliyet yapısında costların %30 havalimanı masrafları,%29 Yakıt masrafları ve %12 Uçuş ekibi masraflarından oluşmaktadır.) Bu durumda Havalimanı masraflarını aşağıya çekmek için DHMİ taraf olarak gerekeni yapabilir. 2 Şirketin riskini azaltmak için kamu ve özel sektörün Boş koltukları desteklemesi.bunun başarılı örnekleri diğer ülkelerde yaşanmıştır. 5
Dalaman sezonu kısalmıştır.. Sezon Mayıs ve Ekim arasında sıkışmış durumdadır.herkes konuşmakta fakat bilinen ve tecrübe edilmiş hususlarda eyleme geçmemektedir. Otelciler, Sivil toplum örgütleri ve tur operatörleri olarak boş koltuk kapasiteleri garanti edilebilir. En büyük billboard Easyjet in web sitesidir.bölge olarak bu sitede yer alınmalıdır. LCC leri ikna etmemiz gerekiyor. Bunun yollarını oluşturmalıyız.. DHMI ile görüşmelere devam edeceğiz ve boş koltukları garanti etmemiz için Vali beyin başkanlığında kurumlarla ve otelcilerle temasa geçmemizde yarar vardır. Hedefimiz: Bölge ve turizmciler olarak şu anda dünyanın en büyük billboard u olan Easyjet in web sitesinde yer almaktır. Teşekkürler! Lütfi Yiğenoğlu (Muğla Valisi) Böyle önemli bir toplantıda neticeye yönelik somut adımlar atmalıyız.uzun zamandır ilgili sektör temsilcileriyle üzerinde çalıştığımız Muğla İli 2008 yılı turizm planını 15 gün içerisinde kamuoyuna ve taraflara sunacağım.türkiye ye gelen turistler Türkiye nin bir cennete ve büyük bir hazineye sahip olduğundan bahsetmektedir.15 gün sonra sunacağımız Turizm planımız Sektör için çok önemli unsurlar taşımaktadır.bölgede 131 koy vardır.önemli olan turistlerin sadece deniz kum değil çeşitlenmiş turizm yoluyla tarih ve doğayla da iç içe olmalarını sağlamaktır.özellikle kış dönemi üçüncü yaş grubu turistler için çok uygundur. Bu toplantıdan çıkan sonuçların 2008 turizm planda yer almasını sağlamak üzere tarafıma iletilmesini istiyorum.sizin hedefiniz bizim hedefimizdir. Burada olmaktan mutluyum. Toplantının sonunda daha çok aydınlanacağım. Çok teşekkürler! 2. İkinci Oturum Tartışma ve Forum Eric Layden (RDG Başkan Yardımcısı) Turizm yetkilileriyle çalışmaktayız. Bazı birimlerimiz : Danışmanlık (RDG Solutions) Routes Etkinlikleri Medya,Basın (yayınlar,tv,internet) ASM 1993 de kurulmuştur. Dünya daki ilk ve en büyük route gelişim şirketidir. Uzmanlık konumuz üzerinde odaklanmış bulunmaktayız. Hem hub hem de diğer havalimanlarına hizmet vermekteyiz.. RDG Solutions yeni bir şirkettir. Dünya Route Gelişim Forumu kayda değer önemli bir etkinliktir. Routes etkinliğinde delegeler turizm faaliyetleriyle desteklenen 3 gün boyunca birebir görüşme yapma fırsatına sahiptirler. Sadece havalimanı ve havayolları katılmaktadır. Bu etkinliği 2010 yılına kadar tahsis etmiş durumdayız. 2011 & 2012 yıllarına kadar Türkiye bizim için önem taşımaktadır. Bölgesel etkinliklerine de başladık. Bu Avrupa daki bölgesel etkinlikleri de kapsar. Avrupa daki etkinliğe 400 delege iştirak etmiştir. Türkiye yi Avrupa nın değişmez bir parçası olarak görmekteyiz. 6
Ali Gayward (RDG Müşteri Direktörü) Biz hem BAA(İngiliz Havalimanları İşletmecisi) gibi büyük havalimanları hem de Curacao (Hollanda Antilleri) gibi küçük havalimanlarıyla birlikte çalışmaktayız. Her çaptaki havalimanlarıyla çalışmaktayız. Başarılarımız : American Airlines ve British Airways ile çalışmaktayız LCC olarak ise Swiss Air ve Cargo Airlines ile çalışmaktayız Çalıştığımız kurumlara çok kolay adapte olabilmekteyiz. Gelecek sezon için kış planları tamamlanmak üzeredir. Yaz sezonu için ise 2008 başlarında başlayacaktır. Bir an önce görüşmelere başlamamız gerekir. En önemli şey stratejiyi geliştirip görüşmelere başlamaktır. ASM nin yaptıkları : Danışmanlık hizmeti Önemli olan bunları uygulamaya koymak Bu bir takım çalışmasıdır. Önemli olan eğitim kısmı.. Her havayoluna yaptığımız satış farklıdır. Pazar Araştırması: Uçakların kapasitesini arttırmamız ve uçak tipleri ve dolayısıyla koltuk sayısını arttırarak daha fazla yolcu çekmemiz gerekiyor. Stratejimizi kavramamız gerekiyor.. Dalaman bu stratejiyi nasıl gerçekleştirecek? Fiyat konusu da önemlidir. Varolan müşterilerimizin ne yaptıklarını anlamamız ve Dalaman ı farklı kılan şeyleri değerlendirmemiz gerekiyor. Rakiplerimizin ne yaptıklarını anlamamız gerekiyor.. Ayrıca; havalimanı kapasitesini değerlendirmemiz gerekiyor. Her havayolu kendi kampanyasını yürütmektedir. Onların istediği teklifleri yapmaktayız. Uçak Trafiği Tahminleri Uzun ve kısa süreli tahminler yapabilmekteyiz. Havayolları için rotalarında değişiklik yapmalarını önereceğiz. Sadece havayollarıyla çalışmamaktayız. Finans sektörüyle de çalışmaktayız. Her havayolunu farklı bir şekilde ele almamız gerekir. Havayoluna yapılan satış çok uzun bir süreçtir. Otelciler,turizm yetkilileri gibi her sektörden destek almamız gerekir. Dalaman ın ufku açıktır. Sizi doğru insanlarla tanıştırıp, ne sunmanız konusunda yardımcı olacağız. ASM nin Görevi Size ilerleyen süreçte yardımcı olabiliriz. Uluslararası danışmanınız olabiliriz. Sizin gelişmenize yardımcı olarak tur operatörlerine, havayollarına v. b tanıtacağız. Route Gelişim Stratejisine Giden Yol Eğitim verilebilir. Dalaman da ya da Manchester daki merkezimizde bu eğitimler verilebilir. Route Gelişiminin Esasları 7
Pazar araştırması nasıl yapılır? 1nci Gün : Değerlerinizi Havayollarına nasıl sunarız? 2nci Gün : Havayollarıyla ilgili gelişmeler nelerdir? Neyle ilgileniyorlar? Bu süreçte kararı kim veriyor? 3ncü Gün (Son Gün) : Havayollarına nasıl sunum yaparız? Havayollarına ne sunarız? Nasıl uygulamaya koyarız? Mali olarak nasıl gelişiriz? Bilgimizi nasıl koruma altına alırız? Bunlar bizde gizli tutulur. Bizim görevimiz bunu en iyi şekilde gerçekleştirmektir. Direkt olarak havayollarıyla temasa geçerek ve tam olarak ne istediğimizi belirterek onların daha fazlasını sormasını engelleyebiliriz. Müşterilerimizin bilgilerini diğer müşterilerimizle paylaşarak onlarla olan ilişkilerimizi tehlikeye atamayız. Bizim en büyük rakibimiz Mısır dır. Müşterilerimiz için en uygun olan stratejiyi belirleyip, geliştireceğiz. Bilgilerin gizliliği iki taraflıdır. İlişkilerimiz uzun sürelidir, bunu tehlikeye atamayız. Havalimanlarıyla olan ilişkilerimiz çok güçlüdür. İlhan Açıkgöz (GETOB Başkanı). Her türlü işbirliğine ve devletle çalışmaya hazırız. Benim teklifim bir heyetin oluşturulmasıdır ve bu acilen yapılmalıdır çünkü bunun tam zamanıdır. Bunun sebebi, bu sürecin çok zaman almasıdır. İlk başta bir başarıya imza atmamız gerekir. Gordon Bevan (RDG Baş Danışmanı) Dalaman Havalimanı Pazarına Bakış ve Bazı Karşılaştırmalar Portekiz in en büyük rakibi İspanya dır. KLM nin Martin Air ı satın almasıyla Martin Air Avrupa da kaybolacaktır. Bu değişeceği için, daha fazla yolcu çekmek için bir yol bulmamız gerekir. Yolcular Pazartesi günü gelip, Pazartesi günü ayrılmak istemiyorlar. Pazartesi günü gelip, Cuma günü ayrılmak istiyorlar.yani serbest olmak istiyorlar. Bizim işimiz tur operatörüne gidip Dalaman Havalimanı hakkında görüşme yapmaktır. Dalamana 21 İngiliz havalimanından uçak kalkması çok iyi bir penetrasyondur. Dalaman bu ilişkilerini kullanmalıdır.örneğin Doncaster Havalimanı sadece 2 seneliktir. Buradan uçuşlarının olması Dalaman Havalimanı için avantajdır. Türkiye ve Türkiye ye Uçuşları Olan Havalimanları Easyjet in görüşü, Türkiye de 5 noktaya uçmaktır. Sorun, şu an neye uğraşmanız gerektiğini bilmenizdir. Seneye MN ler nedeniyle başlıca tur operatörlerinin sayısı 4 den 2 ye düşecektir. Şu andaki düşüncemiz doğrudur. Hamdi Güvenç (ATM Dalaman Havalimanı Genel Müdürü) Turistlerin tatil anlayışları konusunda büyük değişim yaşanmaktadır. Cıty break veya weekend break tatilleri giderek artmaktadır. Dalaman pazarı için bu gelişme özellikle kullanılabilir. Bütün bir yıl için Plaj ve otelden daha fazlasını sunmalısınız.kış ve off seasonda uraya gelmeleri ve Dalaman a seyahat etmeleri için daha çok neden yaratmamız gerekiyor. 8
A Total Delivery Programme A Path to Creating a Higher Profile Within the Airline Industry, New Routes and Sustainable Traffic Growth Study Phase Delivery Phase Assessing the Market Understanding the Airline & Cargo Customers Marketing Strategy Marketing Plan Marketing Implementation Reviewing the Airport Capabilities Route Development Strategy Route, Airline & Traffic Targets Route Development Delivery Plan Route Development Implementation Client Personal Route Development Skills Assessment Evaluating the Competition Traffic Forecasting Airport Business Planning Training And Skills Development 9
Dalaman Havalimanı trafiği ve karşılaştırması Birleşik Krallık tan Türkiye ye gerçekleşen charter trafiği 3,000,000 UK Charter Performance to Turkey 2,500,000 2,000,000 1,500,000 1,000,000 500,000 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Turkey 1,593,071 1,401,951 1,319,206 1,409,443 1,459,259 1,463,647 1,859,706 2,529,280 2,340,043 Bulgaria 92,817 40,875 35,938 46,690 113,251 114,130 358,505 584,420 610,864 Cyprus 1,270,288 1,507,995 1,730,146 2,036,641 1,883,911 1,734,693 1,673,412 1,729,528 1,823,192 Portugal 1,862,533 1,973,807 1,960,207 1,964,174 1,949,181 1,912,584 1,755,422 1,419,429 1,240,575 Türkiye ye gelen turist sayısı 2000 yılına gçre 1.000.000 artış göstermiştir. Türkiye ye uçuş yapılan Birleşik Krallık Havalimanları 0.8% 1.5% 1.7% 4.0% 1.3% 0.3% 1.0% 0.1% 2.6% 1.5% 6.5% 2.8% 7.2% 6.4% 5.2% 24.9% 27.2% 0.3% 3.0% 0.4% 1.4% Turkey Charter Passenger Performance, 2006 LGW EDI STN LHR LTN MAN BRS NCL BHX CWL GLA LPL BFS BOH DSA EM A EXT HUY LBA MME NWI 10
Türkiye de gerçekleşen charter trafiğin yaklaşık yarısı İngiltere deki 2 havalimanından gelmektedir. Bunun yanı sıra, Birleşik Krallık taki 21 farklı havalimanından Türkiye ye uçuş yapılmaktadır. Bu Türkiye için çok önemli bir avantaj durumundadır. Yunanistan a uçuş yapılan Birleşik Krallık Havalimanları UK Charter Performance to Greece 6,000,000 5,000,000 4,000,000 3,000,000 2,000,000 1,000,000 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Yunanistan da gerçekleşen charter trafiğinde 2001 yılındaki yükseliş sonrası gerileme görülmektedir. Dalaman Airport Performance 2,500,000 2,000,000 DALAMAN BODRUM (MILAS) ANTALYA UK Charter Performance by Airport 1,500,000 1,000,000 500,000 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 11
Dalaman Havalimanı Birleşik Krallık tan gerçekleşen charter trafiği açısından Türkiye nin en önde gelen havalimanıdır. Bodrum Havalimanındaki artış da kayda değer büyüklüktedir. Dalaman Airport Performance 39,000,000 UK Total Charter Performance 38,000,000 37,000,000 36,000,000 35,000,000 34,000,000 33,000,000 32,000,000 31,000,000 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Birleşik Krallık taki toplam charter trafiği yukarı grafikte de görüldüğü gibi son yıllarda gerilemektedir. Bu azalma karşılığında, LCC trafiği artış göstermektedir. Gelecek Yıla Bakış Thomas Cook 2007 yaz Birleşik Krallık: rezervasyon 5%, kapasite 5%, fiyat +1%; Orta Avrupa: rezervasyon 6%, kapasite ayarlanıyor, fiyat +2%; İskandinavya: rezervasyon +2%, kapasite flat, fiyat +4%; Kuzey Amerika rezervasyon 32%, kapasite 32%, fiyat +11%; Thomas Cook 2007/8 kış Birleşik Krallık: rezervasyon+2%, kapasite 5%, fiyat 1%, 26% satılan; Orta Avrupa: çok erken fakat göstergeler pozitif; İskandinavya: rezervasyon +14%, kapasite +6%, fiyat +6%, 36% satılan; Kuzey Amerika: rezervasyon göstergeler iyi, fiyat +8%; TUI Travel 2007/8 kış YUI yaptığı açıklamalarda 2007/8 kış sezonu rezervasyonlarının çok güçlü olduğunu bildirmektedir. Birleşik Krallık: Satılan yerler 25% First Choice; 3% 12
İskandinavya: Satılan yerler 24%. Orta Avrupa: Satılan yerler 10%. TUI Travel 2008 yaz TUI Travel 2008 yaz trafiği için şu açıklamayı yapmıştır; Birleşik Krallık 26% sı First Choice tarafından 2% si Thomson satılmıştır. Erken yapılan bu rezervasyonlar 2008 in sector için iyi bir yıl olacağının işaretlerini vermektedir. Birleşik Krallık tan Türkiye ye yapılan tarifeli uçuş trafiği 1,200,000 Scheduled Passenger Traffic Evolution, UKTurkey 1,000,000 800,000 600,000 400,000 200,000 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Birleşik Krallık tan Türkiye ye gerçekleşen tarifeli uçuş sayısı artmaktadır. Tarifeli trafik son dokuz yılda yaklaşık 2 kat artmıştır. 800,000 UK Scheduled Traffic to Turkey, 2006 700,000 600,000 STANSTED M ANCHESTER HEATHROW GATWICK 500,000 400,000 300,000 200,000 100,000 Dalaman Istanbul 13
Birleşik Krallık ile Dalaman arasında gerçekleşen trafik, İstanbulManchester arasındaki trafikle yaklaşık aynıdır. Tarifeli uçuşlar ağırlıklı olarak British Airways ve THY tarafından belirlenmektedir. Dalaman ın geleceği böyle mi olacak? UKPortugal Charter and Scheduled Traffic Evolution 4,000,000 3,500,000 3,000,000 2,500,000 2,000,000 1,500,000 1,000,000 500,000 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Portekiz ile Birleşik Krallık arasında gerçekleşen charter ve tarifeli uçuş trafiği yıllar itibariyle yukarıda verilmiştir. Görüldüğü gibi, 2000 yılından sonra charter uçuşlar azalmış, buna karşılık tarifeli uçuşlar artmış ve son yıllarda bu artış ivmelenmiştir. Tarifeli uçuşlardaki bu artışın temel nedeni LCC lerin tarifeli uçması ve insanların da charter uçmak yerine ucuz olan bu havayolu şirketlerini tercih etmesidir. Malaga Scheduled and Charter Evolution 4,500,000 4,000,000 Malaga Charter Passengers Malaga Scheduled Passengers 3,500,000 3,000,000 2,500,000 2,000,000 1,500,000 1,000,000 500,000 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Malaga daki durum da Portekiz gibidir ve charter uçuşlar azalırken tarifeli uçuşlar LCC lerden dolayı artış göstermektedir. 14
Malaga Charter and Scheduled Seasonality 2006 500,000 450,000 400,000 350,000 300,000 250,000 200,000 150,000 100,000 50,000 January February March April May June July August September October November December 2006 yılında Malaga da gerçekleşen trafiğin aylara dağılımı yukarı grafikte gösterilmiştir. LCC lerden dolayı oluşan tarifeli uçuş yoğunluğu sonrası, örneğin Ocak ayındaki toplam trafik önceki yıllara göre 5 kat artmıştır. Türkiye de gerçekleşen trafiğin aylara dağılımı 140,000 Scheduled Seasonality, UKTurkey, 2006 120,000 100,000 80,000 60,000 40,000 20,000 January February March April May June July August September October November December 2006 yılında Birleşik KrallıkTürkiye arasında gerçekleşen tarifeli trafiğin aylara dağılımı yukarıdaki gibidir. 15
600,000 Charter Seasonality, UKTurkey, 2006 500,000 400,000 300,000 200,000 100,000 January February March April May June July August September October November December 2006 yılında Birleşik KrallıkTürkiye arasında gerçekleşen charter trafiğin aylara dağılımı yukarıdaki gibidir. Dalaman ve Gelecek Dalaman Havalimanı ve bu yolla gelecek yolculardan geçimini sağlayan sektörler birçok stratejik konu ile karşı karşıyadır Tur operator birleşmeleri Tur operatörleri, lowcost pazarından çekinmektedir. Tur operatörleri kazançlı pazarlara yönelmektedir. Low Cost havayolları liberalleşmiş pazarları tercih etmektedir. Liberalleşme ve kapsanan alan pazarınızı belirlemektedir. 16
Yukarı tablodan da görüleceği üzere, lowcost havayolu şirketleri Avrupa / Doğu Avrupa içinde seyahat etmekte, bunun dışında kalan alanlarda kar edememektedirler. Uçakların uçuş alanı içinde olma yur operatörleri ve lowcost havayolları için cazibe oluşturmaktadır. Morocco lowcost pazarda yerini almıştır. Tunus hala bir charter pazarı konumundadır. Mısır LowCost Pazar içinde yerini almak istemekle beraber, şu an bundan çok uzaktadır. Kıbrıs hala bir tur operatörleri pazarıdır. Turkiye??? Portekiz, İspanya ve İtalya nın tamamı tur operator marketi olmaktan çıkmış bulunmaktadır. Önde gelen LCC şirketlerinden olan EasyJet Havayollarına ait maliyet analizi aşağıdaki tabloda belirtilmiştir. Buna gore yolcu başı maliyetleri alt kırılımları aşağıdaki gibidir; Havalimanı maliyetleri 30% Yakıt 29% Seyrüsefer 9% Personel 12% Bakım 8% Reklam 3% Sigorta 1% Diğer 8% Airport and ground handling Largest cost category easyjet costs per passenger: easyjet Operating costs: Airport & 12.20 Ground Handling 12.19 Insurance 1% Advertising 3% Maintenance 8% other costs 8% Airports & Ground Handling 30% Other costs Crewing 12% Navigation 9% Fuel 29% 15 17
Geniş kapsama alanı olan elverişli havalimanları Tüketim türlerinin tamamı için cazip Zaman hassasiyeti olan iş amaçlı seyahat edenler Toplam seyahat maliyeti Ölçeklenebilirlik Sıklık oluşturma Sıklık ekonomisi Güçlendirilebilirlik Kapsama alanı derinliği Güvenli olmayan nakit sübvansiyonlar En düşük maliyetli operatörler Yolcu için kolay ürünler Kabin bagajı ağırlık sınırlaması olmaması Esnek rezervasyon Internet checkin (Doğrudan güvenlik control noktasına) 6 Mayıs a kadar network hazır hale geliyor Hızlı Boarding (ödemeli erken boarding) Internet rezervasyon işlevselliği Dinamik Paket (araç, sigorta) Alışveriş sepeti, düşük fiyatlı uçuş arayıcı OnLine değişiklik Opsiyonel spor malzemeleri ödemesi Yeni yardımcı ürün teklifleri Yeni yaratıcı kabin içi satış önerileri Lounge, araç park, kayak, ev 18