ASANSÖR AVAN PROJE VE ASANSÖR AVAN PROJE İLE İLGİLİ DİĞER PROJELERDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR Yapı Ruhsatı almak üzere hazırlanan mimari, yapı aplikasyon, statik, sıhhi tesisat, asansör, ısı yalıtım, kalorifer tesisat, yangın tesisat, sığınak havalandırma, elektrik tesisat projeleri ile zemin etüdü raporları birbirleri uyumlu olmalı ve yapı, bu projelere uygun olarak inşa edilmelidir. Projeler Müelliflerce hazırlanırken ve Yapı Denetim Personeli tarafından kontrol edilirken aşağıda belirtilen hususlara dikkat edilmelidir. 1. Yapı Ruhsatına Esas Projelerde Asansörle İlgili Dikkat Edilmesi Gereken Ortak Hususlar 1.1) T.C. Çerkezköy Belediyesi sınırları içerisinde müsaade edilen minimum ölçülere uyulması gerekmektedir. Bu husus, Asansör Avan Proje, Mimari Proje, Statik ve ilgili diğer projelerdeki çizimlerde gösterilmeli ve hesaplamalarda dikkate alınmalıdır. Kuyu Ölçüleri: 1700 mm x 1900 mm (genişlik x derinlik) Kabin Ölçüleri: 1100 mm x 1400 mm (genişlik x derinlik) Kapı Genişliği: 900 mm Kapasite: 630 Kg. (8 Kişilik) Not: Ölçüler, TS 8237 ISO 4190-1 den alınmıştır. Resim 1.) Minimum Asansör Kuyu Kabin Kapı Ölçüleri Not 1: Belirtilen ölçüler asansör kuyusu için şakül toleransları dahil temiz ölçüler olup, beton kalıp hatalarından (kalıp şişmesi vb.) kaynaklanan ölçü şaşması ihtimaline karşı genişlik ve derinlik ölçülerinde +50mm ila +100mm arası tolerans verilmesi tavsiye edilir. Örneğin; beton kalıp hatalarına karşı, kuyu ölçüleri 1750mm x 2000mm (genişlik x derinlik) olarak belirlenebilir. Not 2: Karşı ağırlığın resim-1 deki gibi yanda değil de arkada tertiplenmesi durumunda kuyu derinliğine 100mm ilave edilmesi gerekmektedir. Ölçülere ayrıca şakül toleranslarının da dahil edilmesi uygun olacaktır. Örneğin; karşı ağırlığın yanda tertiplendiği durumda, şakül toleransları dahil kuyu ölçüleri 1750mm x 2100mm (genişlik x derinlik) olarak belirlenebilir. 1.2) Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliğinin 45. maddesinde belirtilen Zemin kotundan itibaren kat adedi 4'den fazla olan yapılar ile bodrumda iskan edilen katlarla birlikte 5 ve daha fazla katlı yapılarda bodrumdan başlayan ve giriş dahil tüm katlara hizmet veren asansör yapılması zorunludur. Yapı sahibince istenirse daha az katlı yapılarda da asansör yapılır. hükmü gereği bodrum katı bulunan binalarda asansörün bodrum katına kadar indirilmesi zorunludur. Bu husus projelerde gösterilmeli hesaplamalarda dikkate alınmalıdır. 2. Mimari Projelerde Asansörle İlgili Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar 2.1) Mimari Projelerdeki kat planlarında asansöre ait çizim ve ölçülendirmeler (kabin ölçüleri min. 1100x1400mm, kuyu ölçüleri min. 1700x1900mm) yapılmalı, kabine ait ağırlık taşıma kapasitesi (min. 630 kg. 8 kişilik) bilgileri belirtilmelidir. Not: Asansörün hizmet vermediği çatı katı vb. katlarda asansör kabin kesiti gösterilmemelidir. ASANSÖR AVAN PROJE VE ASANSÖR AVAN PROJE İLE İLGİLİ DİĞER PROJELERDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR 1/31
2.2) Mimari projelerde asansör kuyu ve asansör makine dairesi ile ilgili kesit mutlaka gösterilmelidir. Gerekli olması durumunda mimari projelerde 2 den fazla kesit alınmalıdır. 2.3) Asansör makine dairesi ve asansör kuyusu ölçüleri (kuyu dibi derinliği, kuyu üst güvenlik boşluğu dahil) kat/durak sayısı vb. hususlara avan proje ile uyumlu olmalıdır. 2.4) Makine dairesine ulaşım için kullanılacak kapı, (varsa) kapak ve ulaşım yolları ile havalandırma menfezine ait ölçülerin belirlenmesinde madde 5.5.5 te belirtilen hususlara dikkat edilmelidir. 2.5) Asansör kuyuları tercihen, kişilerin girebileceği bir mekânın üstüne yerleştirilmemelidir. Ancak kabin, karşı ağırlık ve dengeleme ağırlığının altında (asansör kuyusu altında) girilebilecek bir mekan yapılmasının zorunlu olduğu durumlarda, kuyunun tabanı en az 5000 N/m² hareketli yüke göre inşa edilmeli ve (a) Karşı ağırlık tamponunun veya dengeleme ağırlığının hareket sahası altındaki beton kaide, sağlam zemine kadar indirilmeli veya (b) Karşı ağırlık veya dengeleme ağırlığında güvenlik tertibatı kullanılmalıdır. 3. Statik Projelerde Asansörle İlgili Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar 3.1) Kren, asansör, makine yükleri gibi özel yükler hesaplara dahil edilmelidir. 3.2) Asansör boşluğu temel içinde dikkate alınmalıdır. 3.3) Temel planlarında asansör kuyusu işlenmeli ve detayı çizilmelidir. 3.4) Asansör motor dairesi, kalıp ve donatı planları hazırlanmış olmalıdır. 3.5) Asansör kuvvet hesabında hesaplanan duvar dayanımları (bkz. madde 5.3) dikkate alınmalıdır. 3.6) Makine dairesi duvarlarının kuyu duvarlarına göre farklılık gösteren çıkmaları (bkz. resim 5.2) göz önünde bulundurulmalıdır. 3.7) Asansör kuyusunun altında kişilerin girebileceği bir mekân bulunması durumunda madde 2.5 te belirtilen şartlar sağlanmalıdır. 4. Elektrik Tesisat Projelerinde Asansörle İlgili Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar 4.1) Elektrik Tesisatı Projesinde gösterilen motor gücü ile Asansör Avan Projede hesaplanan motor gücü (bkz. 5.4) birbirleri ile uyumlu olmalıdır. 4.2) Asansörle ilgili motor, kuyu ve makine dairesi aydınlatması ve bunlarla ilgili anahtar ile kuyu dibi, makine dairesi, kabin üstünde bulunması gereken priz, kolon şemasında ve gerekli olanları yükleme cetvelinde gösterilerek hesaba dahil edilmelidir. 4.3) Asansör makine dairesinin gösterildiği kat planında, asansörle ilgili motor, aydınlatma, priz, anahtar vb. gösterilmelidir. Not: Asansör makine dairesine ait aydınlatma anahtarının girişe (kapıya, kapağa) yakın tesis edilmesi uygun olacaktır. 4.4) Asansörün en alt katının (yapıya göre bodrum ya da zemin kat olabilir) gösterildiği kat planında kuyu dibinde bulunması gereken aydınlatma, priz, anahtar vb. gösterilmelidir. Not: Kuyu dibinde bulunması gereken aydınlatma anahtarının girişe (kuyu dibinde başka giriş yoksa durak kapısı) yakın tesis edilmesi uygun olacaktır. ASANSÖR AVAN PROJE VE ASANSÖR AVAN PROJE İLE İLGİLİ DİĞER PROJELERDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR 2/31
4.5) Asansörün en alt katının gösterildiği kat planı hariç diğer kat planlarında da kuyu aydınlatması gösterilmelidir. 4.6) Asansör makine dairesine ulaşım için binanın merdiven sahanlığı dışında bir ulaşım yolu varsa (çatı arası vb.) bu alanların gösterildiği kat planlarında aydınlatma ve aydınlatma anahtarı gösterilmelidir. Not: Asansör makine dairesine ulaşım için kullanılan ulaşım yollarına ait aydınlatma anahtarının girişe yakın tesis edilmesi uygun olacaktır. 5. Asansör Avan Projelerde Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar Asansör Avan Projesinde; Kapak Sayfası, Trafik Hesabı, Kuvvet Hesabı, Motor Gücü Hesabı, Detay Çizimleri ve Proje Raporu bulunmalıdır. 5.1) Kapak Sayfası (Proje Antedi) 5.1.1) Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliğinin 45. maddesinde belirtilen Projelerin ilk paftasında, arsanın yeri, tapu kaydı, pafta, ada ve parsel numaraları, arsanın alanı, var ise mevcut yapılar, yapının taşıyıcı sisteminin niteliği, kat adedi, emsal hesabına konu alanı, yapı inşaat alanı ve toplam yapı inşaat alanı, kullanım amacı, yapı sahibi, yapı müteahhidi, proje müellifleri ve proje denetimi yapan denetçi mimar ve mühendisler ile bunlara ilişkin kuruluşlar hakkındaki bilgileri ihtiva eden bilgi tablosu bulunur. hükmü gereği projelerin kapak sayfasında (proje antedi) yukarıda belirtilen özellikler bulunmalıdır. 5.1.2) Asansör avan projelerinin kapak sayfasında ayrıca yukarıda belirtilenlere ek olarak; asansörün sınıfı, asansör adedi, kapasitesi, hızı, durak adedi, seyir mesafesi, motor gücü gibi bilgiler de bulunmalıdır. Not: Örnek kapak sayfası ek-1 de gösterilmiştir. 5.2) Asansör Trafik Hesabı Yapının kullanım şartları göz önünde bulundurularak, kullanılacak asansör tipi ve belirlenen asansör tipine göre gerekli asansör sayısının tespiti için ve aşağıdaki hesaplama yöntemleri ile yapılır. Asansör trafik hesabında, binada yaşayacak insan sayısına göre gerekli asansör sayısı tespit edildiğinden Mimari Proje ile ilişkilidir. 5.2.1) Asansörün Bir Seferi İçin Gerekli Seyir Zamanı (T R ) Asansörün bir seferi için gerekli seyir zamanı aşağıdaki formül ile hesaplanmalıdır. T R = 2. H. t v + (S + 1). t s + 2. (0,8. P). t p H : Ortalama en yüksek dönüş katı (Tablo- 3) t v : Katlar arası geçiş zamanı (s) S : Ortalama durak adedi (Tablo- 5) t s : Kabinin her duruştaki zaman kaybı (s) P : Kabin kişi adedi (Tablo- 7) t p : Kişi transfer zamanı (Tablo- 8) 5.2.1.a) Kabinin Her Duruştaki Zaman Kaybı (t s ) t s = t a + t k + t g - t v (s) t a : Kapı açılma zamanı (s) (Tablo - 4) ASANSÖR AVAN PROJE VE ASANSÖR AVAN PROJE İLE İLGİLİ DİĞER PROJELERDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR 3/31
t k : Kapı kapanma zamanı (s)(tablo- 4) t g : Tek katı geçme zamanı (s)(tablo- 6) Not: Proje Müellifi tarafından seçilen kapı tipinin (merkezden açılan, teleskopik, yarı otomatik) belirlenmesinde Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliğinin 45. maddesinde belirtilen Asansör önü sahanlık genişliği, asansör kapısı sürgülü ise en az 1,20m, asansör kapısı dışa açılan kapı ise en az 1,50m olmalıdır. hükmü göz önünde bulundurularak belirlenmelidir. 5.2.1.b) Katlar Arası Geçiş Zamanı (t v ) t v = h / V (s) V h : Kabin Hızı (m/s) : Katlar arası mesafe (m) (Asansör seyir mesafesi durak adedine bölünürse ortalama katlar arası mesafe bulunur.) 5.2.2) Gerekli Asansör Sayısının Hesabı (L) Gerekli asansör sayısı aşağıdaki formül ile hesaplanmalıdır. L = B. k / R (adet) k : Taşınacak insan yüzdesi (%)(Tablo - 9) 5.2.2.a) Binada Bulunan Toplam İnsan Sayısının Tespiti (B) B = b + (η. b) η : Kişi artış oranı b < 200 kişi η = % 30 b 200 kişi η = % 25 5.2.2.b) Binada Bulunan Sürekli İnsan Sayısı (b) b = Σ c c : Bir bağımsız bölümde sürekli bulunan insan sayısı (Tablo - 1) Not: İşhanı ve konut olarak kullanılan binalarda zemin hariç katlardaki sürekli bulunan insan sayısı hesaplanmalıdır. 5.2.2.c) 5 Dakikada Yapılan Seferde, Taşınan İnsan Sayısı (R) R = 5. 60. (0,8. P) / T R P : Kabin kişi adedi (Tablo- 7) 5.2.3) Müsaade Edilen En Fazla Bekleme Zamanı I eer = T R / n I eer n : Hesaplanan bekleme süresi (s) : Asansör adedi ASANSÖR AVAN PROJE VE ASANSÖR AVAN PROJE İLE İLGİLİ DİĞER PROJELERDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR 4/31
I eer I zul şartını sağlamalıdır. Aksi halde asansör sayısı bir yukarı artırılır. I zul : Bekleme zamanı (Tablo -10) Not 1: Örnek trafik hesabı ek-1 de gösterilmiştir. Not 2: Hesaplamalarda kullanılacak tablolar ek-2 de verilmiştir. 5.3) Asansör Kuvvet Hesabı Asansör kuvvet hesabında, kuyu üst ve alt betonu ile diğer kuyu duvarlarının taşıması gereken yük hesaplandığından Statik Proje ile ilişkilidir. Bu hesaplamaların Statik Projede de dikkate alınması gerekmektedir. 5.3.1) Kuyu Duvarlarının Dayanımı Asansörün güvenli çalışması için kuyu duvarları yeterli mekanik dayanıma sahip olmalıdır. Duvarların iç veya dış yüzeyinin herhangi bir noktasına dikey olarak uygulanacak 300N/5cm 2 yük karşısında; a) Kalıcı bir şekilde biçim değiştirmemeli, b) 15 mm den fazla esnememelidir. 5.3.2) Kuyu Alt Boşluğu Tabanı Dayanımı Kuyu tabanına gelen kuvvetler hesaplanırken aşağıda belirtilen hususlara dikkat edilmelidir. (a) Kuyu alt boşluğu tabanı, asılı kılavuz raylar hariç her kılavuz rayın altında kılavuz rayın kütlesinden kaynaklanan kuvveti ve güvenlik tertibatının çalışması anında meydana gelen kuvveti taşıyabilmelidir. (b) Kuyu alt boşluğu tabanı her bir kabin tamponunun altında, beyan yükü ile yüklü kabin kütlesinden kaynaklanan statik kuvvetin 4 katını taşıyabilmelidir. (c) Kuyu alt boşluğu tabanı her bir karşı ağırlık tamponunun veya dengeleme ağırlığının hareket sahası altında, karşı ağırlık veya dengeleme ağırlığının kütlesinden kaynaklanan statik kuvvetin 4 katını taşıyabilmelidir. P CW = (P + q. Q) (Karşı Ağırlık Kütlesi) Q : Beyan Yükü P : Kabin Kütlesi (Kabin+İç Kapı) q : Denge Katsayısı = 0,5 (%40-%50 alınmaktadır.) M SR : Halat Kütlesi k 1 : Darbe Katsayısı (ek-3 te bulunan çizelgeler kullanılmalıdır.) olmak üzere; 5.3.2.a) Oturtma Tip Ray Kullanılacak ise; P 1 = 4. g n. (P + Q) P 2 = 4. g n. (P + Q / 2) P 3 = 4. g n. q. P Kabin tamponunun altına gelen kuvvet için Karşı Ağırlık tamponunun altına gelen kuvvet için Dengeleme ağırlığı için ASANSÖR AVAN PROJE VE ASANSÖR AVAN PROJE İLE İLGİLİ DİĞER PROJELERDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR 5/31
P R = (k 1. g n. (P + Q)) / (n) P K = (k 1. g n. (P + Q / 2)) / (n) Kabin kılavuz raylarına gelen kuvvetler Karşı Ağırlık Raylarına gelen kuvvetler (Güvenlik tertibatı olması durumunda hesaba katılacaktır) 5.3.2.b) Asma Tip Ray Kullanılacak ise; P 1 = 4. g n. (P + Q) P 2 = 4. g n. (P + Q / 2) P 3 = 4. g n. q. P Kabin tamponunun altına gelen kuvvet için Karşı ağırlık tamponunun altına gelen kuvvet için Dengeleme Ağırlığı için 5.3.3) Kuyu Tavanının Dayanımı Kuyu üst boşluğu tavanı, kuyu içindeki (kabin, beyan yükü, karşı ağırlık kütlesi gibi) ve kuyu üstündeki (makine motor, makine altı sehpası, halat, 2 asansör montörü, raylar askı ise rayın kütlesi gibi) yükleri taşıyabilmelidir. 5.3.4) Halat Kütlesinin Hesabı 1/1 direk askıda kabin tarafındaki halat veya 1/2 Palangalı sistemde tek kola gelen halat kütlesi M SR = g SR. l SR. n SR (kg) g SR l SR n SR : Halatın 1 m sinin kütlesi (kg/m) (TS EN 12385-5 Asansör Halatları Standardı) : Halat uzunluğu (m) = (Durak sayısı x Kat Yüksekliği) : Halat sayısı (adet) 5.3.5) Kuyu Üstü Betonuna Etki Eden Kuvvetler (P s ) 5.3.5.a) Oturtma tip raylarda; P s = g n. (F Makina + F Sehpa + F Montör + P + Q + M SR + (P + Q / 2)) 5.3.5.b) Asma tip raylarda; P s = g n. (F Makina + F Sehpa + F Montör + P + Q + M SR + (P + Q / 2) + F Ray-Kabin + F Ray-Karşı Ağırlık ) Not: Örnek kuvvet hesabı ek-1 de gösterilmiştir. 5.4) Motor Gücü Hesabı (N) Asansör motor gücü hesabında, asansörde kullanılacak motor gücü tespit edildiğinden Elektrik Tesisat Proje ile ilişkilidir. Not 1: Redüktörlü veya redüktörsüz motor seçilirken imalatçı firmanın önerdiği ünite veya projeye göre hesap yapılmalıdır. N = (1 / η). (F. V / 102) ASANSÖR AVAN PROJE VE ASANSÖR AVAN PROJE İLE İLGİLİ DİĞER PROJELERDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR 6/31
F = F 1 - F 2 (Kabin tarafı yükler toplamı Karşı ağırlık tarafındaki yükler) (kg) V : Halat Hızı (m/s) η : Makine - Motor Verimi (%) N : Güç (kw) Not 2: Bu hesap yönteminde seçilen ve kullanılan değerler binaya monte edilecek asansörlerin asgari şartlarını tespit etmektedir. Asansör firması bu şartların altına inmeden daha iyi özelliklerde asansör yapmakta serbesttir. Not 3: Tablolarda verilecek olan değerler asansörün yaklaşık özelliklerini tespit etmekte olup asansör uygulama projesi sırasında bu değerlerin altında olmayan TS değerleri kullanılacaktır. Not 4: Örnek motor gücü hesabı ek-1 de gösterilmiştir. 5.5) Asansör Detay Çizimler Asansör detay çizimleri, asansör kuyu ve makine dairesi ölçülendirmesinde Mimari Proje ile ilişkilidir. 5.5.1) Asansör Kuyusu Yatay Kesitleri (Kuyu Kabin Durum Planı) (Ölçek: 1/20) Asansör kuyusu, kabin, karşı ağırlık, kapı, raylar ve ölçüleri, resim-2' deki gibi gösterilmelidir. Not: Proje Müellifi tarafından seçilen ve trafik hesabında kullanılan kapı tipinin (otomatik, yarı otomatik) belirlenmesinde Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliğinin 45. maddesinde belirtilen Asansör önü sahanlık genişliği, asansör kapısı sürgülü ise en az 1,20m, asansör kapısı dışa açılan kapı ise en az 1,50m olmalıdır. hükmü göz önünde bulundurulmalı ve kapı tipi detay çizimlerinde mutlaka gösterilmelidir. 5.5.2) Asansör Kuyu Tabanına ve Raylara Gelen Kuvvetler (Ölçek: 1/20) Asansör kuyu tabanına gelen ve madde 5.3.2 de hesaplanan P 1 ve P 2 kuvvetleri ile raylara gelen P K ve P R kuvvetleri, resim-3' teki gibi gösterilmelidir. 5.5.3) Asansör Kuyusu ve Makine Dairesi Yatay Düşey Kesitleri (Ölçek: 1/100) 5.5.3.a) Kabin, karşı ağırlık, ray ve tamponlar, kat kapıları, makina dairesi yerleşimi (motor, tahrik ve saptırma kasnakları), havalandırma pencereleri ve makine dairesi kapısı ve ölçüleri önden ve yandan görünüş olarak resim-4 teki gibi gösterilmelidir. Not 1: Makine dairesinin yüksekliğinin belirlenmesinde TS EN 81-1+A3 ün 6.3.3.1 maddesinde belirtilen Makina dairelerinin boyutları, cihazlarda ve özellikle elektrik aksamında kolay ve güvenlik içinde çalışılmasına imkân verecek yeterlilikte olmalıdır. Özellikle çalışma alanları üstünde en az 2 m serbest yükseklik olmalıdır. hükmü ve tavana monte edilecek aydınlatma ve kanca vb. ile beton kalıp hataları göz önünde bulundurularak minimum 2100-2200 mm alınmalıdır. (Serbest yükseklik, makine-motor ve bunların monte edildiği sehpanın yerleştirildiği zemin ile tavan döşemesi arasında ölçülür.) 5.5.3.b) Kuyu dibi derinliği, son kat yüksekliği (kuyu üst boşluğu), kat yükseklikleri, kuyu üst betonu ile makine dairesi tavanı arası mesafe, kuyu üst betonu yüksekliği, kapı ve kabin yüksekliği çizim üzerinde ölçülendirilmeli, kat isimleri (bodrum kat, zemin kat, 1.nci normal kat vb.) belirtilmelidir. ASANSÖR AVAN PROJE VE ASANSÖR AVAN PROJE İLE İLGİLİ DİĞER PROJELERDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR 7/31
Not: Kuyu dibi derinliği, son kat yüksekliği (kuyu üst boşluğu), durak kapılarının yüksekliği ve kabin yüksekliğinin tespitinde ek-3 te bulunan çizelgeler kullanılmalıdır. Örnek: 630 kg (8 kişilik), 1 m/s hıza sahip bir asansör için minimum ölçüler, ek-3 teki çizelge-2 den h 4 (kabin yüksekliği) = 2200mm h 3 (kabin ve durak kapısı yüksekliği) (K) = 2100mm d 3 (kuyu dibi derinliği) (KD) = 1400mm (1500mm alınması tavsiye edilir.) h 1 (kuyu üst boşluğu) (Q) = 3700mm (3800mm alınması tavsiye edilir.) bulunur. Not: Kuyu dibi derinliği (d 3 ) ve kuyu üst boşluğu (h 1 ) değerleri belirlenirken beton kalıp hataları göz önünde bulundurularak +100mm tolerans verilmesi tavsiye edilir. 5.5.4) Makine Dairesi Yatay Kesiti (Makine Dairesi Durum Planı) (Ölçek: 1/20) 5.5.4.a) Kapı, pencere yerleri ve ölçüleri, kapı açılma yönü, makina dairesi ölçüleri, PS kuvvetleri, resim 5.1 ve resim 5.2' deki gibi gösterilmelidir. Ayrıca motorun yerleştirileceği platform üstündeki halat delik ölçüleri ve yerleri gösterilmelidir. Not: Makine dairesi ölçülendirmesinde TS EN 81-1+A3 ün 6.3.3.1.a maddesinde belirtilen Kumanda panoları ve tablolarının önünde, aşağıdaki özellikleri taşıyan serbest bir yatay alan bulunmalıdır: a) Derinlik: mahfazaların dış yüzeyinden en az 0,70m olmalıdır.... b) Hareketli parçaların bakım ve kontrolü için gerekli olan yerlerde ve elle acil durum çalışmasının gerekli olduğu durumlarda en az 0,50m x 0,60m lik bir serbest yatay alan bulunmalıdır (Madde 12.5.1). hükmü ve kullanılması planlanan makine-motorsehpa ölçüleri* ile pano ölçüleri* göz önünde bulundurularak hesaplanmalıdır. Makine dairesi ölçüleri, standartta belirtilen kriterlere bağlı kalmak kaydıyla proje müellifinin tasarımına göre değişiklik gösterebilir. (*) Asansör makine-motor-sehpa ve pano ölçüleri; makine-motor-kaide için 1400mm x 600mm (derinlik x genişlik), pano için 200mmx600mm alınabilir. (Alınan değerler 9-10 kw gücündeki motor ve bu motora uygun panolar için firma kataloglarından alınmış yaklaşık değerlerdir.) 5.5.4.b) Elektrikli asansörler için makine dairesinin asansör kuyusunun üstünde düzenlenmektedir. Ancak günümüz teknolojisinde binanın tasarımını göz önüne bulundurularak makine dairesi kuyu dibinde de olabilmektedir. Hidrolik asansörler için ise makine dairesi tercihen binanın aşağı kısmında kuyunun yanına veya arkasına yerleştirilmelidir. Ayrıca makine dairesi yeterince havalandırılmalıdır. 5.5.5) Asansör Makine Dairesi ile İlgili Diğer Hususlar Makine dairesinin ölçülerinin belirlenmesi kadar önemli bir hususta makine dairesi kapı, (varsa) kapak ve ulaşım yolları ölçülerinin belirlenmesidir. Makine dairesine ulaşım için kullanılacak kapılara ait ölçülerin belirlenmesinde TS EN 81-1+A3 ün 6.3.4.1 maddesinde belirtilen Giriş kapıları en az 0,6 m genişlikte ve en az 1,8 m yükseklikte olmalıdır. Kapılar, makine dairesinin içine doğru açılmamalıdır. hükmü gereğince kapı yüksekliği çerçeve hariç minimum 180 cm, genişliği ise minimum 60 cm olarak belirlenmelidir. Not: Belirtilen ölçüler net ölçüler olduğu için kapı çerçeve/kasa payları da göz önünde bulundurularak genişlik ve yükseklik değerlerine +100mm tolerans verilmesi tavsiye edilir. Örneğin; genişlik 70 cm, ASANSÖR AVAN PROJE VE ASANSÖR AVAN PROJE İLE İLGİLİ DİĞER PROJELERDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR 8/31
yükseklik ise 190 cm olarak alınmalıdır. Makine dairesine ulaşım için kullanılacak kapaklara ait ölçülerin belirlenmesinde TS EN 81-1+A3 ün 6.3.4.2 maddesinde belirtilen Makine dairesine giriş amacıyla döşemede yapılan kapaklar, en az 0,8 m x 0,8 m lik bir serbest geçiş alanı sağlamalı ve kapak ağırlığını dengeleyen bir tertibata sahip olmalıdır. hükmü gereğince kapak genişlikleri çerçeve hariç minimum 80 cm x 80 cm olarak belirlenmelidir. Not: Belirtilen ölçüler net ölçüler olduğu için kapak çerçeve/kasa payları da göz önünde bulundurularak genişlik değerlerine +100mm tolerans verilmesi tavsiye edilir. Örneğin; genişlik değeri 90 cm x 90 cm olarak alınmalıdır. Makine dairesine ulaşım yollarına ait ölçülerin belirlenmesinde TS EN 81-1+A3 ün 6.3.3.2 maddesinde belirtilen Hareket için serbest yükseklik en az 1,80 m olmalıdır. Madde 6.3.3.1 de belirtilen serbest alanlara geçiş yolları en az 0,50 m genişliğinde olmalıdır. hükmü gereğince ulaşım yollarının yüksekliği minimum 180 cm, genişliği ise minimum 50 cm olarak belirlenmelidir. Not: Hareket için bu serbest yükseklik tavan kirişlerinin alt kenarı ile erişim alanının döşemesi arasında ölçülür. Makine daireleri uygun bir şekilde havalandırılmalıdır. Asansör kuyusu makine dairesi kanalıyla havalandırılacaksa asansör makine dairelerinde en az en az 0,1 m 2 olmak üzere kuyu alanının 0,025 katı kadar havalandırma menfezi bulunmalıdır. Ebatları 1700mmx1900mm olan bir asansör kuyusu için minimum 290mmx290mm ebatlarındaki havalandırma menfezi yapılması gerekmektedir. 5.6) Asansör Proje Raporu Asansör Avan Proje raporlarında minimum aşağıda belirtilen hususlar yer almalıdır. (a) 31.01.2007 tarihli ve 26420 sayılı Asansör Yönetmeliği (95/16/AT) ve 18.11.2008 tarihli ve 27058 sayılı Asansör Bakım ve İşletme Yönetmeliği nde belirtilen hususlar çerçevesinde asansöre CE işaretini iliştirebilecek, AT Uygunluk Beyanı düzenleyebilecek, TSE Hizmet Yeterlilik Belgesine sahip firmalarla montaj sözleşmesi yapılarak yine bu firmalar tarafından montaj yapılması sağlanmalıdır. (b) Asansörlerin projesine uygun olarak tesis edilmesi sağlanmalıdır. (c) Makine ve makara mekânlarına erişim şahıslar için güvenli olmalıdır. Bu erişim tercihen merdivenlerle sağlanmalıdır. Sabit merdiven konulmasının mümkün olmadığı durumlarda, standarttaki kuralları yerine getiren portatif dayama merdivenler kullanılabilir. (d) Makine veya makara mekânlarına erişim sağlayan herhangi bir kapıya/kapağa komşu geçiş yolları aşağıdaki şekilde olmalıdır: a) Sabit olarak tesis edilmiş aydınlatma armatürü/armatürleri ile yeterli şekilde aydınlatılabilmedir. b) Özel mekânlardan geçmeye gerek kalmadan, her zaman rahat ve güvenilir bir şekilde kullanılabilmelidir. c) Hareket için serbest yükseklik en az 180 cm, genişlik ise 50 cm olmalıdır. Hareket için bu serbest yükseklik tavan kirişlerinin alt kenarı ile erişim alanının döşemesi arasında ölçülmelidir. (e) Makine dairelerine giriş kapıları en az 60 cm genişlikte ve en az 180 cm yükseklikte olmalıdır. Kapılar, makine dairesinin içine doğru açılmamalıdır. (f) Makine dairesine giriş amacıyla döşemede yapılan kapaklar, en az 80 cm x 80 cm lik bir serbest geçiş ASANSÖR AVAN PROJE VE ASANSÖR AVAN PROJE İLE İLGİLİ DİĞER PROJELERDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR 9/31
alanı sağlamalı ve kapak ağırlığını dengeleyen bir tertibata sahip olmalıdır. Bütün döşeme kapakları, kapalı durumda kalıcı bir şekil bozukluğu olmadan, her 20 cm x 20 cm lik alanında her biri 1000 N (yaklaşık 102 kg) olarak hesap edilen iki kişinin yükünü (yaklaşık 204 kg.) taşıyabilmelidir. Döşeme kapakları, geri çekilebilir bir merdiven tertibatı ile bağlantılı olmadıkları sürece, aşağıya doğru açılmamalıdır. Menteşeler kullanıldığı takdirde bunlar, kolayca yuvalarından çıkarılamayacak cinsten olmalıdır. Döşeme kapağı açık durumda iken, insanların düşmesine karşı tedbirler alınmalıdır (örneğin, korkuluk). (g) Giriş kapıları ve döşeme kapakları metal vb. gibi yangına dayanıklı malzemeden yapılmalı, makine dairesi içinden anahtarsız açılabilecek anahtarlı kilitlerle donatılmalıdır. (h) Makine dairesindeki farklı seviyedeki döşemeler arasında 50 cm den fazla bir yükseklik farkı varsa, korkulukları olan merdiven veya basamaklar bulunmalıdır. (i) Makine dairesi döşemesinde kanallar veya 50 cm den daha derin ve 50 cm den daha dar girintiler varsa, bunların üstü kapatılmalıdır. (j) Makine daireleri uygun bir şekilde havalandırılmalıdır. Asansör kuyusu makine dairesi kanalıyla havalandırılacaksa bu hesaba katılmalıdır. Binanın diğer bölümlerinden gelen pis havanın, makine dairesine doğrudan girmesi önlenmelidir. Bu havalandırma motorlar, kumanda cihazları ve elektrik kablolarını yeterince iyi biçimde toz, zararlı duman ve nemden koruyacak şekilde yapılmalıdır. (k) Makine dairesinde, döşeme seviyesinde en az 200 lüks şiddetinde bir aydınlatma sağlayacak sabit elektrik tesisatı bulunmalıdır. (l) Makine platformu ve makine dairesi döşemesindeki delikler kullanım amacına uygun olarak en küçük boyutta olmalıdır. Malzemelerin düşme tehlikesini önlemek için, kuyu üzerindeki delikler ve kablo geçişlerinin çevresinde platform veya bitmiş döşemeden en az 5 cm yükseklikte engelleyici çıkıntılar yapılmalıdır. (m) İhtiyaca göre ağır asansör parçalarını taşımak için, makine dairesi tavanına veya taşıyıcı putrellere, bir veya birden fazla, uygun şekilde yerleştirilmiş, üzerlerine güvenli taşıma kapasiteleri yazılmış metal destekler veya taşıyıcı kancalar monte edilmelidir. (n) Asansör makine daireleri, asansörler dışında başka bir amaç için kullanılmamalıdır. Buralarda, asansörler için olanlar dışında kanal, kablo veya cihaz (elektrik-uydu anten kablosu, sıhhi tesisat borusu, havalandırma kanalı vb.) bulunmamalıdır. (o) Asansör kuyusunda, durak kapıları kapalı olsa dahi kabin tavanının ve kuyu dibi döşemesinin 1 m üstünde en az 50 lüks şiddetinde bir aydınlatma sağlayacak sabit bir aydınlatma tesisatı bulunmalıdır. Kuyu aydınlatması, kuyunun tavanı ve tabanından en çok 50 cm mesafede konulan birer adet lamba ve bunların arasına konulacak lamba(lar)dan meydana gelmelidir. (p) Kuyunun alt kısmında, tampon ve kılavuz ray kaideleri ile drenaj tertibatı dışında düzgün ve mümkün olduğu kadar yatay tabanı olan bir kuyu alt boşluğu bulunmalıdır. Kılavuz raylar, tamponlar, ara bölmeler vb. montajından sonra dahi kuyu alt boşluğuna su sızması engellenmiş olmalıdır. (r) Asansör kuyusu sadece asansöre ait olmalı, burada asansöre ait olmayan kablo, tertibatlar vb. (elektrikuydu anten kablosu, sıhhi tesisat borusu, havalandırma kanalı vb.) bulunmamalıdır. Bununla beraber kuyu içinde, buharlı ve yüksek basınçlı sıcak su ısıtma teçhizatı olmamak kaydıyla, asansör kuyusuna ait ısıtma ASANSÖR AVAN PROJE VE ASANSÖR AVAN PROJE İLE İLGİLİ DİĞER PROJELERDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR 10/31
teçhizatı bulunabilir. Ancak ısıtma cihazlarının kumanda ve ayar tertibatı kuyu dışında yerleştirilmiş olmalıdır. (s) Asansör kuyusu ve makine dairesi, yangına en az 60 dakika dayanıklı ve yanıcı olmayan malzemeden yapılmalıdır. (t) Asansör kuyusunda en az 0,1 m 2 olmak üzere kuyu alanının 0,025 katı kadar bir havalandırma ve dumandan arındırma bacası bulundurulur veya kuyular basınçlandırılır. (u) Asansör kapılarının yangına karşı en az 30 dakika dayanıklı ve duman sızdırmaz olması, yapı yüksekliği 51,50 m den yüksek binalarda yangına karşı en az 60 dakika dayanıklı ve duman sızdırmaz olması gerekir. (v) Asansör sistemleri, 31/01/2007 tarihli ve 26420 sayılı Resmî Gazete de yayımlanan Asansör Yönetmeliğine (95/16/AT) ve 18/11/2008 tarihli ve 27058 sayılı Resmî Gazete de yayımlanan Asansör Bakım ve İşletme Yönetmeliğine uygun olarak imal ve tesis edilmelidir. (y) Yukarıdaki yönetmeliklerde belirtilmeyen hususlarda 19/12/2007 tarihli ve 26735 sayılı Resmî Gazete de yayımlanan Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik ve 03/03/2009 tarihli ve 27158 sayılı Resmî Gazete de yayımlanan Makina Emniyeti Yönetmeliği (2006/42/AT) ve ilgili mevzuata hükümlerine uyulmalıdır. Önemli Not 1: Bir kuyu içine birden fazla asansör tertiplenmesi durumunda yukarıda belirtilen şartlar değişiklik gösterebilir. Önemli Not 2: Yukarıda bahsedilen konularla ilgili yasal mevzuatta bir değişiklik olması durumunda güncel olan yasal mevzuat hükümleri geçerlidir. ASANSÖR AVAN PROJE VE ASANSÖR AVAN PROJE İLE İLGİLİ DİĞER PROJELERDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR 11/31
T.C. Karşı Ağırlığın Arkada Olması Durumu Karşı Ağırlığın Yanda Olması Durumu Resim 2.) Kuyu Kabin Durum Planı (Asansör Kuyusu Yatay Kesitleri) Karşı Ağırlığın Arkada Olması Durumu Karşı Ağırlığın Yanda Olması Durumu Resim 3.) Asansör Kuyu Tabanına ve Raylara Gelen Kuvvetler ASANSÖR AVAN PROJE VE ASANSÖR AVAN PROJE İLE İLGİLİ DİĞER PROJELERDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR 12/31
Asansör Kuyusu Düşey Kesiti - Yandan Görünüş (Karşı Ağırlık Arkada) Asansör Kuyusu Düşey Kesiti - Önden Görünüş (Karşı Ağırlık Arkada) Resim 4.) Asansör Kuyu Düşey Kesitleri ASANSÖR AVAN PROJE VE ASANSÖR AVAN PROJE İLE İLGİLİ DİĞER PROJELERDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR 13/31
Resim 5.1) Örnek Makine Dairesi Yatay Kesiti ASANSÖR AVAN PROJE VE ASANSÖR AVAN PROJE İLE İLGİLİ DİĞER PROJELERDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR 14/31
Asansör Makine Dairesi Düşey Kesiti - Önden Görünüş Asansör Makine Dairesi Düşey Kesiti - Yandan Görünüş (Karşı Ağırlık Yanda) (Karşı Ağırlık Yanda) Resim 5.2) Örnek Makine Dairesi Yatay Kesitleri (Asansör Makineleri Hariç) (Asansör avan projelerinde makine, kabin, karşı ağırlık detayları gösterilmelidir.) ASANSÖR AVAN PROJE VE ASANSÖR AVAN PROJE İLE İLGİLİ DİĞER PROJELERDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR 15/31
EK - 1 ÖRNEK PROJE I ASANSÖR AVAN PROJE VE ASANSÖR AVAN PROJE İLE İLGİLİ DİĞER PROJELERDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR 16/31
EK - 1 ÖRNEK PROJE II ASANSÖR AVAN PROJE VE ASANSÖR AVAN PROJE İLE İLGİLİ DİĞER PROJELERDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR 17/31
EK - 1 ÖRNEK PROJE III ASANSÖR AVAN PROJE VE ASANSÖR AVAN PROJE İLE İLGİLİ DİĞER PROJELERDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR 18/31
EK - 1 ÖRNEK PROJE IV ASANSÖR AVAN PROJE VE ASANSÖR AVAN PROJE İLE İLGİLİ DİĞER PROJELERDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR 19/31
EK - 2 TABLOLAR - I ASANSÖR AVAN PROJE VE ASANSÖR AVAN PROJE İLE İLGİLİ DİĞER PROJELERDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR 20/31