FINDIK YETİŞTİRME TEKNİĞİ

FINDIK YETİŞTİRME TEKNİĞİ

Fındık YetiştirmeTekniği 1 - Toprak Hazırlığı ve Çeşit Seçimi - Dikim ve Terbiye Sistemleri - Budama - Gübreleme ve Bakım

TOPRAK HAZIRLIĞI VE ÇEŞİT SEÇİMİ

Toprak Hazırlığı ve Çeşit Seçimi 2 Arazi ve Toprak Hazırlığı Ekonomik ömrü oldukça uzun olan fındığın dikimden önce arazi ve toprak hazırlığının çok dikkatli bir şekilde yapılması gerekmektedir. Üzerinde tek yıllık bitkilerin yetiştirildiği arazilerde fındık bahçesi tesis edilebileceği gibi, çok yıllık bitkilerin yetiştirildiği araziler, eski ve yaşlanmış fındık bahçelerinin yenilenmesi şeklinde de fındık bahçesi tesisi yapılabilmektedir.

Toprak Hazırlığı ve Çeşit Seçimi 3 Çok yıllık bitkilerin yetiştirildiği arazilerde bitki kökleri ve parçaları temizlenir. Tek yıllık bitkilerin yetiştirildiği arazilerde ise fazla bir arazi temizliğine ihtiyaç bulunmamaktadır. Arazi üzerinde yapılan genel temizlikten sonra bu arazilerde topraksu muhafaza ve drenaj tedbirleri alınmalıdır. Bu tedbirlerin alınması meyilli arazilerde erozyonu önleme, düz taban arazilerde taban suyunun drene edilmesi şeklindedir.

Toprak Hazırlığı ve Çeşit Seçimi 4 Çeşit Seçimi Fındık bahçesi tesis ederken çeşit seçiminde üzerinde dikkatle durulması gereken noktalar ; 1-Seçilen çeşidin verimli ve kaliteli olmasına dikkat edilmelidir. 2-Pazarda tutulan ve yüksek fiyat bulan çeşitler olmalıdır. 3-Bahçe içerisinde çeşit standardizasyonunun sağlanmasına dikkat edilmelidir. 4-Ana çeşitlerin meyve tutumunun yüksek olması bakımından bahçe içerisinde tozlayıcı çeşitlere yer verilmelidir

Toprak Hazırlığı ve Çeşit Seçimi 5 Meyve tutumunun yüksek olması için, bahçe içerisinde 1/10 oranında tozlayıcı çeşitlere yer verilmelidir Ana Çeşitler Tozlayıcı Çeşitler TOMBUL PALAZ ÇAKILDAK İNCEKARA SİVRİ KALINKARA Palaz, Çakıldak, Kalınkara, Sivri, İncekara, Yabani Sivri, Yabani Tombul ve Yabani Palaz Yabani Sivri, Yabani Tombul Tombul, Yabani Sivri, Palaz ve İncekara Yabani Palaz Palaz, İncekara ve Tombul Çakıldak, Palaz ve Sivri

Toprak Hazırlığı ve Çeşit Seçimi 6 Fidan Seçimi ve Dikime Hazırlanması Fındık kök sürgünü oluşturan bir bitkidir. Belli kurallar dahilinde üretimi bu sürgünlerle yapılmaktadır. Amaca uygun olan kök sürgünlerinde şu özellikler aranmalıdır : 1-Ocakların güneş gören, pişkin, hastalıksız ve 1-2 yaşlı kök sürgünleri olmalıdır. 2-İyi teşekkül etmiş tomurcukları bulunan kök sürgünleri olmalıdır. 3-Kök teşekkülü iyi olan ve ocak içerisine yakın olmayan yerlerde gelişme gösteren kök sürgünleri olmalıdır.

Toprak Hazırlığı ve Çeşit Seçimi 7 Bu özelliklere sahip kök sürgünleri seçildikten sonra köklere zarar vermeden çepin ile çıkarılmalıdır. Alınan bu kök sürgünlerinden dikimden önce ''Dikim Budaması'' yapılmalıdır. Bunun için yaralı, bereli ve zedelenmiş olan kökler sağlam doku noktasından kesilmeli, uzun olan kökler kısaltılmalıdır. Fidanlar yaklaşık 35-40 cm. uzunluğunda ve bir göz üzerinden tırnak bırakılmadan, gözün ters istikametinden keskin bir makas ile kesilmelidir. Hazırlanan bu fidanlar bekletilmeden daha önce hazırlanan dikim çukurlarına dikilmelidir.

DİKİM ve TERBİYE SİSTEMLERİ

Dikim ve Terbiye Sistemleri 8 Dikim Zamanı Dikim için en uygun olan zaman sonbahar aylarıdır. Kışı sert geçen yörelerde ve dikime geç kalınması halinde İlkbaharda da dikim yapılabilir. Dikim ve Terbiye Sistemleri Fındık yetiştiriciliği genellikle OCAK dikim sistemine göre yapılmaktadır. Bu sistem fındık üretim bölgesinde uygulanan geleneksel dikim şeklidir. Diğer bir dikim şekli de ÇİT dikim sistemidir.

Dikim ve Terbiye Sistemleri 9 Çit dikim sisteminin ocak dikimi sistemine göre avantajları: 1-Çit dikim sisteminde ocak dikim sistemine göre bir kat daha fazla verim alınmaktadır. 2-Meyilli arazilerde bu dikim sistemi için 1.5-2 m. genişliğindeki terasların yapılması aynı arazide ocak dikim sistemi için 3.5-4 m. genişliğindeki terasların yapılmasına oranla daha kolay ve daha az masraflıdır. Bu nedenle meyilli arazilerde bu dikim sistemi ön plâna çıkmaktadır. 3-Çapalama, budama, gübreleme, mücadele ve hasat gibi işlemler daha kolaylıkla yapılabilmektedir.

Dikim ve Terbiye Sistemleri 10 A) Çit Dikim Sistemi Çit dikim sistemi gerek dikim ve gerekse şekil bakımından ocak dikim sisteminden farklıdır. Bu dikim sistemi daha çok meyilli ve toprak derinliği az olan arazilerde önem kazanmaktadır. Meyilli arazilerde arazinin meyil derecesine göre 1.5-2 m. teras üstü genişliği ve 3.5-5 m. teraslar arası mesafe olacak şekilde teraslama yapılır. Arazi hazırlığı bu şekilde yapıldıktan sonra 1.5-2 m. aralıkla, 50 cm. genişliğinde ve 30-40 cm. derinliğinde çukurlar açılır, ikinci sıradaki açılacak olan çukurlar birinci sırada açılmış olan iki çukurun orta aralığına gelecek şekilde ayarlanır.

Dikim ve Terbiye Sistemleri 11

Dikim ve Terbiye Sistemleri 12 Yapılan toprak tahlil neticesine göre önerilen çiftlik gübresi, fosforlu, potaslı gübre ve kireçleme uygulamaları yapıldıktan sonra fidan dikimine geçilir. Dikimde ana çeşitler arasında 1/10 nispetinde ve araziye dengeli dağılacak şekilde tozlayıcı çeşitlere yer verilir. Açılan her çukurun ortasına gelecek şekilde bir fidan dikilir. Dikimi takip eden ilk gelişme yılında fidanlara müdahale yapılmaz. Ancak dikkatli bir şekilde ot temizliği ve özellikle genç sürgünlere zarar veren haşerelere karşı mücadele yapılmalıdır.

Dikim ve Terbiye Sistemleri 13 Fidan başına yarısı Mart ayı başında, diğer yarısı da Mayıs ayı sonu Haziran ayı başlarında olmak üzere % 26'lık Kalsiyum Amonyum Nitrat (CAN) gübresinden 40 gr. verilmelidir. Çit dikim sisteminde ilk 5 yılda uygulanan şekil budaması

Dikim ve Terbiye Sistemleri 14 B) Ocak Dikim Sistemi Daha ziyade düz arazilere uygun olan bu dikim şekli meyilli arazilerde arazi meyil durumuna göre teraslama yapıldıktan sonra uygulanmalıdır. Ocak dikim sisteminde dikim çukurları dikimden en az bir ay önce 120 cm. çap ve 60 cm. derinlikte açılmalıdır. Ocak çukurlarının açılmasında dikkat edilecek en önemli husus ocaklara verilecek aralık ve mesafedir. Ocaklara verilecek aralık ve mesafe ayarlamasında ilerde ocaklar Maksimum taç gelişmesini sağladıktan sonra birbirlerine gölge yapmaması ve birbirleri içerisine girmemesine dikkat edilmelidir.

Dikim ve Terbiye Sistemleri 15 Bu nedenle toprak yapısı da dikkate alınarak ocak çukurları merkezleri arasında kuvvetli topraklarda 5-6 m., zayıf topraklarda 4.5-5 m. aralık ve mesafe verilmelidir. Toprak analiz neticesine göre önerilen ölçüde çiftlik gübresi, fosforlu, potaslı gübre ve kireçleme uygulamaları yapıldıktan sonra fidan dikimine geçilir. Hazırlanan dikim çukurlarına çukur kenarından 10 cm. içerden, 45-50 cm. aralıklarla ve karşılıklı fidanlar arasında 1/10 nispetinde ve araziye dengeli dağıtılacak şekilde tozlayıcı çeşitlere yer verilmelidir.

BUDAMA

Budama 16 Budama Dikimde fidanlara şekil kazandırılması ile başlayan budama, fındıkta ekonomik verimlilik çağının sonuna kadar yıllık sürgün gelişiminin sağlanması, verimin artırılması ve ekonomik ömrün uzatılmasında olumlu sonuçlar sağlayan en önemli kültürel uygulamalardan bir tanesidir.

Budama 17 Budama ile; 1-Dikimde fidanlara şekil kazandırılmış ve bu şeklin muhafazası sağlanmış olur. 2-Her yıl çok sayıda uzun sürgünler oluşturularak bol ve kaliteli ürün alınması sağlanır. 3-Aşırı büyüme gösteren dalların birbirine girmesi önlenerek bakım, tarımsal savaş ve hasat işlemlerinin daha kolay yapılması sağlanır. 4-Hastalıklı, yaşlı, kuru ve ocak içlerine yönelen dal ve dalcıkların çıkarılması ile ocakların yayvan bir taç kazanması sağlanmış olur.

Budama 18 5-Gerektiğinde fazla ocakların çıkartılması ve ocaktaki ana dal sayısının 6-8'e indirilmesi ile güneşlenme, havalanma ve bitki besin maddelerinden en iyi bir şekilde istifade etmesi sağlanmış olur. 6-Kök sürgün verme eğilimi fazla olan fındıkta her yıl kök sürgün temizliği yapılmak suretiyle bunların besin maddelerini sömürmeleri önlenmiş olur. Budama Zamanı Genel olarak fındıkta budama zamanı Sonbahar aylarıdır. Fındıkta budamaya vejetasyonun durduğu ve büyük oranda yaprakların döküldüğü dönem dikkate alınarak başlanmalıdır.

Budama 19 Kök Sürgün Temizliği Fındığın kök sürgünü verme temayülü çok fazladır. Ana dalların kökleri üzerinde her yıl bol miktarda gelişme gösterirler. Gelişen bu kök sürgünleri ocağın besin maddesine ortak olmakta, dalların sıklaşmasına sebep olmakta, havalanma ve güneşlenmeyi engellemektedir. Bu nedenlerle üretim süresi boyunca dikilen ana dal sayısı sabit tutularak gelişen kök sürgünleri Sonbaharda ve Mayıs sonu Haziran ayı başında olmak üzere yılda en az iki kez çepin ile temizlenmelidir. Ancak üretim süresi boyunca kurumuş, kırılmış, hastalıklı ve yaşlanmış dalların çıkarılması durumunda boşalan dal istikametinde büyüyen kök sürgünlerinden bir tanesi bırakılır ve geliştirilir. Böylece ocak içerisinde boşalan dalların yeri doldurulmuş olur.

GÜBRELEME ve BAKIM

Gübreleme ve Bakım 20 GÜBRELEME Fındık kökleri ile her yıl topraktan devamlı besin maddesi almaktadır. Zamanla toprakta besin maddelerinin tükenmesi ile gelişim bozuklukları ve üründe azalmalar meydana gelir. Toprakta noksan olan besin maddelerinin tekrar toprağa verilmesi işlemine gübreleme, bu amaçla kullanılan materyale de gübre denilmektedir. Gübrelemeden beklenilen faydanın sağlanması, toprakta hangi besin maddesinin noksan olduğunun ve noksanlık derecesinin belirlenmesi ile mümkündür. Gerek yeni dikim yapılacak, gerekse de verim çağında olan bahçelerde fındığın normal bir gelişme gösterebilmesi için ihtiyacı olan besin maddelerinin belirlenmesinde mutlaka toprak ve yaprak analizlerinin yapılması gerekmektedir.

Gübreleme ve Bakım 21 Analiz yapılmadan gübre verildiğinde oluşan sakıncalar; 1-Gereğinden fazla gübre kullanılabilir. Bu durumda hem ekonomik yönden çiftçi zarara uğrar, hem de fazla miktarda verilen gübreden dolayı fındıkta gelişim bozuklukları olur. Ayrıca fazla verilen besin maddesi diğer elementlerin bitki tarafından alımını da engelleyeceğinden gübrelemeden beklenilen fayda sağlanamaz. 2-Fındığın ihtiyacı olan miktardan daha az gübre kullanılabilir. Bu durumda istenilen ürün alınamaz. 3-Toprak yapısına göre yanlış cinste gübre kullanıldığında toprağın fiziksel yapısında bozulmalar meydana gelir. Örneğin; asit karakterli bir toprağa asit karakterli gübre verildiğinde toprak daha da asitleşir.

Gübreleme ve Bakım 22 Verim Çağında Fındık Bahçelerinin Gübrelemesi Fındığın normal gelişebilmesi ve bol ürün verebilmesi topraktan aldığı besin maddeleri ile mümkün olmaktadır. Bu besin maddelerinden en önemlileri ise azot, fosfor, potasyum ve kalsiyumdur. Diğer besin maddeleri de fındık için çok önemli olmasına rağmen bunlar önceki besin maddeleri kadar önemli değildir.

Gübreleme ve Bakım 23 Azotlu Gübre Uygulama Laboratuvarda yapılan yaprak ve toprak analizleri ile verilecek azotlu gübrenin miktar ve çeşidi tespit edilmelidir. Genellikle Karadeniz bölgesi topraklarının büyük bir çoğunluğu asit karakterde olduğu dikkate alınırsa Kalsiyum Amonyum Nitrat gübresi fındıkta güvenle kullanılabilir. Toprak, iklim özellikleri ve fındığın normal gelişebilmesi için azota en fazla ihtiyaç duyulan devreler dikkate alınarak azotlu gübrenin genellikle yılda iki defa verilmesi uygundur.

Gübreleme ve Bakım 24 Birinci uygulamada o yılın iklim özelliklerine göre fındıklar uyanmadan önceki dönemde yani Şubat ayı sonları ile Mart ayı başlarında tavsiye edilen azotu gübrenin yarısı verilmelidir. Tavsiye edilen gübrenin diğer yarısı, ikinci uygulama olarak çiçek gözlerinin teşekkülü devresinde yani Mayıs ayı sonları Haziran ayı başlarında uygulanmalıdır. Azotlu gübre ocak dallarının iz düşümlerindeki 30-40 cm. genişlikte halka şeklindeki banda muntazam olarak serpilir ve çapa ile 5-10 cm. toprak derinliğine karıştırılır.

Gübreleme ve Bakım 25 Fosforlu Gübre Uygulama Fosforlu gübreler genellikle toprakta uzun süre etkisini gösterebildiği için 3 yılda bir defa Kasım-Şubat ayları arasındaki dönemde yaprak ve toprak analiz sonuçlarına göre tavsiye edilen miktarlarda kullanılır. Fosforlu gübreler ocakların dal iz düşümlerinde ocağın büyüklüğüne göre açılacak olan 16-32 adet ve 15-20 cm. derinlikteki çukurlara eşit oranda dağıtılarak üzeri toprakla kapatılmak suretiyle uygulanır. Bu şekildeki uygulama ile gübrenin toprakla temas yüzeyi azaltılır, elverişsiz hale geçmesi önlenir ve bitki tarafından alınması da kolaylaştırılmış olur.

Gübreleme ve Bakım 26 Potasyumlu Gübre Uygulama Karadeniz bölgesi fındık toprakları genellikle potasyum bakımından yeterlidir. Potasyum bakımından yeterli bulunan topraklara gübreleme yapıldığı takdirde bu gübrelemenin hiçbir şekilde faydası olmayacağı gibi asit karakterli toprakların daha da asitleşmesine yardım edilmiş olunur. Ancak analiz sonuçlarına göre ihtiyaç duyulan bahçelere uygulama yapılmalıdır. Potasyum da fosfor gibi toprakta tutulan bir besin maddesidir. Toprakta tutulmasına, toprağın asitliği, organik madde miktarı gibi faktörler etki yapmaktadır. Bu nedenle potasyumlu gübreler Kasım-Şubat ayları arasındaki dönemde fosfor uygulama yönteminde anlatıldığı gibi uygulanmalıdır. Yine potaslı gübre de üç yılda bir uygulanmalıdır.

Gübreleme ve Bakım 27 Verim Çağındaki Fındık Bahçelerinde Kireçleme Fındık bitkisi normal gelişmesini Ph'sı 5-7 arasında olan topraklarda sağlayabilmekte ve bol ürün verebilmektedir. Fındık bahçelerinin toprak analizleri sonucuna göre kirece ihtiyacı olup olmadığı ve ne kadar kireç verilmesi gerektiği tespit edilir. Fındık için genelde Kasım-Aralık ayları kireçleme için uygundur. Kireçleme işlemi 4-5 yılda bir toprak analizi yaptırılarak ihtiyaç olduğu takdirde tekrarlanmalıdır.

Gübreleme ve Bakım 28 Kireçleme fındık bahçelerinde iki yöntemle uygulanır. Tavsiye edilen kireç miktarı bahçenin tamamına muntazam ve eşit olarak serpilerek köklere zarar vermeyecek şekilde mümkün olduğu kadar derin çapalanır. Yada ocakların dal iz düşümlerindeki 50-60 cm. genişliğinde halka şeklindeki banda muntazam olarak dağıtılarak, mümkün olduğu kadar toprak derinliğine çapalanır. Bu takdirde verilecek kireç miktarı birinci yönteme göre daha az olmaktadır.

Gübreleme ve Bakım 29 Verim Çağı Fındık Bahçelerinde Çiftlik Gübresi Uygulanması Toprağa verilecek çiftlik gübresi ve benzeri organik gübreler toprağın verimliliğinin artmasına, toprakta besin maddelerinin tutulmasına, su tutma kapasitesinin ve katyon değişim kapasitesinin yükselmesine, toprağın havalanma ve işlenmesine, toprağın erken tava gelmesine ve agregat teşekkülüne olumlu etkiler yapmaktadır.. 1 ton ahır gübresinde ortalama 5.5 kg. Azot, 2.5 kg. Fosfor, 5.5-6 kg. Potasyum ve diğer önemli besin maddeleri bulunmaktadır.

Gübreleme ve Bakım 30 Fındık bahçelerine bu gübreler sonbahar veya ilkbahar başında ocağın dal iz düşümüne halka şeklindeki 50-60 cm genişlikteki banda 30-40 kg. kadar eşit olarak dağıtılır ve hemen toprağa çapalanır. Gübre çapalanmadan ocak altlarında bırakıldığı takdirde değerinden büyük ölçüde kaydeder.

GÜBRELER UYGULAMA ZAMANI UYGULAMA YÖNTEMİ Tavsiye edilen miktarın yarısı MART Dal uçları altındaki 30-40cm. AZOT 'da kalanı ise MAYIS ayı sonunda genişliğindeki banda serpilip 5-10 cm. Gübreleme ve verilmeli Bakım toprak derinliğine karıştırılır. 1 FOSFOR 3 yılda bir defa KASIM-ŞUBAT ayları Dal uçları altında 16-32 adet 15-25 arasındaki dönemde verilir. cm. derinliğindeki çukurlara eşit olarak konularak üzeri toprakla kapatılır. POTASYUM 2-3 yılda bir defa KASIM-ŞUBAT ayları arasındaki dönemde verilir. Dal uçları altında 16-32 adet 15-25 cm. derinliğindeki çukurlara eşit olarak konularak üzeri toprakla kapatılır. Fosforlu gübre ile birlikte verilebilir. KİREÇ 3-5 yılda bir defa KASIM-ARALIK ayları arasındaki dönemde verilir. Dal uçları altındaki 40-50 cm. lik bant şeklindeki halkaya muntazam serpilip 5-10cm. toprak derinliğine çapalanır. AHIR GÜBRESİ MİKRO ELEMENTLER 3-4 yılda bir defa KASIM-MART ayları arasındaki dönemde verilir. M.g, Fe, B.v.b Yapraktan : MAYIS- TEMMUZ ayları arasında 15-20 gün ara ile 2-3 defa verilir. TOPRAKTAN: Yapraklanmadan önce bir defa verilir Ocak dal altlarındaki 50cm.lik banda saçılıp 5-10cm toprağa karıştırılır. Düşük konsantrasyonlardaki solüsyonların(%0,1-1) yapraklarda kuru yer kalmayıncaya kadar püskürtülmesi ile yapılır. Dal uçları altındaki 30cm. genişlik 10cm. derinlikte band halindeki halkaya muntazam olarak dağıtılarak toprakla kapatılır.