Turkish Guide to Prostate Cancer Hakkında bilmeniz gereken herşey PROSTAT KANSERİ Birlikte çalışarak sağlıgımızı daha iyi yapalım. Cch Cross Cultural 1 Health crossculturalhealth.org
2
PROSTAT KANSERİ HAKKINDA NE BİLİYORUZ? 1. Günümüzde erkeklerde görülen en yaygın kanser çeşidi prostat kanseridir. Her beş erkekten birisi hayatı boyunca prostat kanserine yakalanmaktadır. 2. Her yıl prostat kanserinden 41000 üzerinde erkek yaşamını kaybediyor. Prostat kanserinin daha iyi teşhis yöntemleri ve onun tedavisi, prostat kanserli erkeklerin daha uzun yaşaması için yardım ediyor 3. Eğer prostat kanseri erken teşhis edilirse tedavi genellikle daha başarılıdır. 3
Prostat bezi nedir? Prostat bezi bir seks organ bezidir ve spermleri taşıyan sıvıyı üretir. Prostat bezi nerededir? Prostat bezi bağırsakların önündedir ve idrar yolunun (sidik kesesinden idrar taşıyan tüp) etrafını sarar. (Resim #1) Sidik kesesi (mesane) Prostat Penis (erkeklik organı) Rektum Anüs Uretra (idrar yolu) Testis (erbezi) Resim #1 4
KİM RİSK ALTINDADIR? BÜTÜN ERKEKLER PROSTAT KANSERİ OLMAYA RİSKLİDİR Sen büyük riske sahipsin eğer: Afrikalı Amerika kökenliysen 65 yaş üzerindeysen çok yağlı yiyecekler yersen Uzun süre kaynak işinde ve (elektro plating) işinde çalıştıysan ve eğer uzun süre kadmiyum metaline maruz kaldıysan Ailede geçmişte prostat kanseri olan varsa Prostat kanseri olan erkeklerin çoğu risk faktörlerini bilmez. Hatırlamalısınki eğer sen erkeksen prostat kanseri oluşması açısından sen büyük risk altındasın. 5
PROSTAT KANSERİN BELİRTİLERİ (İŞARETLERİ) NELERDİR? Prostat kanseri genellikle uyarı vermez. Fakat eğer sen aşağıdaki problemlerden birine sahipsen en kısa zamanda kliniğine veya doktoruna görünmelisin: Yavaş veya kesintili idrar akışına sahipsen İdrar akışının başlatılmasında veya durdurulmasında zorluk çekiyorsan Çok sık idrar yapma ihtiyacı duyuyorsan hatta geceleri daha sık oluyorsa İdrarında kan olursa İdrar yaparken acı veya yanma hissediyorsan Eğer sırtının alt kısımlarında, pelvis bölgesinde veya uyluk bölgesinde ağrı varsa UNUTMA: Eğer bu semptomlara sahipsen, doktorunla veya kliniğinle hemen konuş. 6
PROSTAT KANSERİ NASIL TEŞHIS EDİLİR? Doktorun senin rektumunu parmakları ile muayane ederek prostat kanserini teşhis edebilir. Bu muayeneye rektal muayene denir. Ayrıca doktorun kan alarak prostat kanseri belirtileri için kontrol edebilir. Buna PSA (Prostat-spesifik-antijen) kan testi denir. PROSTAT KANSERİ İÇİN DOKTORUMA NEZAMAN MUAYENE OLMALIYIM? 50 yaş veya üzerindeki her erkek doktoruna veya kliniğine gitmelidir. Yıllık rektal muayenesi ve PSA kan testi için görüşmelidir. Risk faktörlerine sahip genç erkekler doktorları ile prostat kanseri hakkında görüşmelidir. 7
EĞER DOKTORUNUZ PROSTAT KANSERİ TEŞHİS KOYARSA NE OLUR Eğer doktor muayene sırasında veya kan testi sonucunda kansere ait bazı bulgular elde ederse daha fazla bilgi için değişik testler yaptırmanızı isteyebilir. Bu testlerden bazıları: rontgen, ultrason, ve değişik kan testleridir. Doktorunuz mikroskop altında incelemek için küçük bir parça prostat bezi örneği almak isteyebilir. Buna biyopsi denir. UNUTMAYIN: Eğer doktorunuz daha fazla test yapmaya karar verir ve bunu sizden isterse mutlaka onu görünüz. Sizde prostat kanseri olmayabilir. Fakat bundan emin olmalısınız. 8
EĞER TEST SONUCLARI PROSTAT KANSERİ OLDUĞUMU GÖSTERİRSE? Eğer test sonuçları prostat kanseri olduğumu gösterirse, doktorunuz iyileşmeniz için gerekli en iyi tedavi yolları hakkında sizi bilgilendirecektir. Prostat kanserinin tedavisi için belki ameliyat gerekebilir, veya kanserle savaş için farklı ilaçlar (kemoterapi) kullanmanız gerekebilir. Sizin için en iyi tedavi şekline siz ve doktorunuz karar verebilir. UNUTMAYIN: Prostat kanseri en başarılı şekilde erken teşhis edildiğinde tedavi edilir. Prostat kanseri erken dönemlerde hiç belirti göstermeyebilir. Prostat kanseri düzenli olarak yapılan prostat muayenesi ile erken dönemlerde teşhis edilebilir. Sen ve senin sağlığın önemlidir. Düzenli olarak prostat muayenesi yaptir çünkü sen ailen, arkadaşların ve toplum için önemlisin. 9
SÖZLÜK Biyopsi: Kanser hücrelerinin bulunup bulunmadığını anlamak için mikroskop altında incelemek üzere ameliyat ile dokudan küçük bir parçanın alınması işlemidir. Biyopsi kanser teşhisinde en önemli yöntemdir. Sidik torbası (Bladder): İnsan ve hayvan bedeninin içinde deriden yapılmıs bir kesedir. Vücudun artık sıvıları idrar yoluna (uretra) gönderilmeden önce burada toplanır. Uretra (idrar yolu) tüp şeklindedir ve sidik torbasından gelen idrarı taşır. (Resin #2). Cadmiyum (Cadmium): Mavimsi beyaz bir metaldir. Bu madde özellikle metal objelelerin yüzeylerini örterek koruyucu amaçla kullanılır Kemoterapi (Chemotherapy): İlaçlarla kanser gibi hastalıkların tedavisidir. Bez (Gland): Vücudun bir organıdır ve sıvı üretir. Bu sıvı vücudun dışına veya kan dolaşımına salgılanabilir. Prostat (Prostate): Erkeklerde sidik kesesinin altına (tabanına) yerleşmiş bir bezdir (Resim #2). Sperma (sperm): Erkek seks organları tarafından üretilen bir hücredir. Genellikle sıvı içinde yüzer (sıvı ile birlikte semen adı verilir) ve yeni bir hayat (canlı) oluşturmak için dişi yumurtası ile birleşebilir. 10
Rektal Muayene (Rectal Examination): Doktor tarafindan rektum yolu ile prostatın hissedilmesini sağlayan bir muayenedir (Resim #2). Ayrıca dijital (anlami Parmak ) Rektal Muayene adıda verilir. Risk Faktörü (Risk Factor): Kanser gibi hastalıklarda kişilerin hastalığa yakalanma şansını artıran herşey. Örneğin akciğer hastalıklarına yakalanmada en büyük risk faktörü sigara içmektir. 65 yaşın üzerinde olmak prostat kanseri için bir risk faktörüdür. Ultrason (Ultrasound): Vücudun derinliklerindeki bir tümörün yerini belirlemek amacı ile yüksek frekanslı ses dalgalarının kullanılmasıdır. Ayrıca ultrasonografi olarakta isimlendirilir. Sidik kesesi (mesane) Prostat Penis (erkeklik organı) Rektum Anüs Uretra (idrar yolu) Testis (erbezi) Resim #2 11
Original Text by: Niccu Tafarrodi, Ph.D. Donald Whipple Fox Original Text Edited by: Cesar Ercole, M.D. Assistant Professor University of Minnesota David V. Taylor, Ph.D. Dean of the General College University of Minnesota Translated & Modified by: Turgay Ergul, DVM, MS Turgay is a native of Ankara, Turkey and a doctoral student at the University of Minnesota in the Department of Food and Nutrition. His area of research is poultry, meat quality, and lipid chemistry. Illustrations by: Nickdokht Torkzadeh Nickdokht is a native of Tehran, Iran. She is a Graphic Designer at the University of Minnesota where she earned her MA from the School of Architecture. Her field of work is design, layout and graphics for print and interactive media. This booklet was created in partnership with the American Cancer Society. Cch Cross Cultural 12 Health crossculturalhealth.org Guide to Prostate Cancer STAY HEALTHY 2013 C.C.H. Turkish_p06-01