Prostat organı nedir Prostat kestane boyut ve şekillerinde bir salgı bezidir. Mesanenin altında, rektumun (makat) önünde yer alır. Prostatın tam merkezinden üretra denilen mesaneden idrarı boşaltmaya yarayan kanal yer alır. Ayni zamanda organizmanın ikincil seks organıdır. En önemli vazifesi meninin %95' ini teşkil ederek meniyi sulandırmaktır. Böylece sıvının miktarını çoğaltarak döllenmeyi kolaylaştırır. Ejekülasyon (cinsel boşalma) sırasında prostatı çevreleyen kaslar seminal sıvıyı üretraya doldurur. Seminal sıvı üretra boyunca penis ucuna kadar gelerek buradan dışarıya akar.prostat büyürse içinden geçen üretrayı sıkıştırarak idrar akışını zorlaştırabilir hatta tamamen durdurabilir. Bu nedenle prostat kanserinin ve prostat büyümenin belirtilerinden birisi idrar yapmakta güçlüktür. Prostat ergenlik yaşına kadar aktif değildir. Ergenlikte aktivite göstermeye baslar. Ortalama 25 yaşına kadar fonksiyonları artar ve daha sonra faaliyetinde yavaş yavaş azalma görülür ve büyümeye başlayabilir.
Prostat kanseri Prostat kanseri erkeklerde en sık bulunan kanser türüdür. Prostat kanseri akciğer kanserinden sonra erkeklerde kanser ölüm nedenlerinin başlıca ikincisidir. Yaşamı boyunca dört erkekden biri prostat kanseri olacakken, sadece otuz dört erkekden biri bu hastalıktan ölecektir. Prostat kanseri nin ölüm hızı azalıyor. Ve hastalık daha erken tanı alıyor. Prostat kanseri prostat dokusunda kanser (malign) hücrelerinin oluştuğu bir hastalıktır. Prostat erkek üreme sisteminde mesane (idrar toplayan ve boşaltan organ) nin hemen altında ve rektum(kalın barsağın alt kısmı) un önünde yerleşmiş bir bezdir. Yaklaşık bir ceviz büyüklüğündedir ve üretra(mesane den idrarı boşaltan tüp) nın bir parçasını sarar. Prostat bezi meni nin bir kısmını oluşturan sıvıyı üretir. Prostat kanseri esas olarak yaşlı erkeklerde bulunur. Erkekler yaşlandıkça prostat daha da büyüyebilir ve üretra yada mesaneyi engelleyebilir. Buda idrar yapma güçlüğüne yada seksüel fonksiyon bozukluğuna neden olabilir. İyi huylu prostat büyümesi (BPH) denilen durum kanser olmamasına rağmen BPH yi düzeltmek için ameliyat gerekebilir. BPH yada prostat daki diğer problemlerinin belirtileri prostat kanseri belirtilerine benzeyebilir. Prostat Kanseri Belirtileri Aşağıdaki ve diğer belirtilere prostat kanseri sebep olmuş olabilir. Diğer durumlar da aynı belirtilere sebep olabilirler. Aşağıda problemlerin herhangi birinin varlığında doktora başvurulmalıdır. Azalmış yada kesik kesik idrar akımı Sık sık idrar yapma (özellikle geceleri) Zorlanarak idrar yapma idrar yapma sırasında yanma veya ağrı İdrar yada meni de kan gelmesi Geçmeyen sırt,kalça yada pelvis (alt kalca kısmı) ağrısı Ağrılı ejekülasyon (cinsel boşalma) Prostat kanseri için düzenli bir taramaya gitmelisiniz. 50 yaş ve üzerindeki erkekler yılda bir parmakla rektal muayeneye gitmeli ve prostat a özgül antijen (PSA) için kan testi yaptırmalıdı. Ailesinde prostat kanseri öyküsü olan yüksek risk grubundaki erkekler 40 yaşından itibaren taramaya başlamalıdırlar.
Aşağıdaki belirtilerden herhangi biri varsa doğrudan en yakın hastanenin acil servisine gidiniz: Idrar yolu enfeksiyonu- idrar yaparken yanma ve ağrı, tuvalete yetişememe, sıklıkla ateşle birlikte idrar yapma Mesane tıkanması- Yeterli sıvı alınmasına rağmen çok az yada hiç idrar yapamama; zorlamaya rağmen çok az idrar yapmak Akut böbrek yetmezliği- Yeterli sıvı alınmasına rağmen biraz rahatsızlıkla birlikte az yada hiç idrar yapamama Özellikle sırt, kalça yada uyluk ta derin kemik ağrısı yada kemik kırığı- İleri prostat kanserinin kemiklere yayıldığının muhtemel bir bulgusu olabilir Bacaklarda güçsüzlük ve yürümede zorluk, işeme ve barsak hareketlerinde artan zorluk, mesane ve barsak kontrolünde zorluk ve kasıklarda ve ayaklarda azalmış hislenme, uyuşukluk ve karıncalanma akut omurilik basısına işaret eden başlıca belirtilerdir. Sıklıkla bunlardan önce genellikle tek taraflı kalça ağrısı yada birkaç gün yada haftalık sırt ağrısının olması. Aşağıdaki test ve tahlil yöntemler kullanılabilir: Parmakla rektal muayene(rektal tuşe-dre): Rektum muayenesi yani doktor eldivenli parmağını rektuma sokar ve rektum duvarı üzerinden prostattaki yumru ve anormal alanları hisseder. Prostata özgül antijen (PSA) testi: Kandaki PSA düzeyinin ölçüldüğü bir testtir. PSA prostat kanseri olan erkeklerin kanlarında yüksek miktarda bulunabilen prostat bezi tarafından üretilen bir maddedir. Prostat enfeksiyonu yada iltihabı veya BPH(büyümüş, kanser olmayan prostat bezi) si olan erkeklerde de PSA düzeyleri yüksek olabilir. Transrektal ultrason (TRUS): Bu yöntemde yaklaşık bir parmak büyüklüğünde olan parça prostat bezini kontrol etmek için rektuma sokulur. Bu parça iç organ ve dokulara ultrasonla bir vucut dokusu resmi oluşturur. Transrektal ultrason biyopsi yöntemi. 1. Transrektal biyopsi: Rektumdan prostat a ince bir iğne sokularak prostat dan doku çıkarılması ve daha sonra mikroskop altında bir patoloğun bakabileceği şekilde hücre ve dokuların çıkarılması işlemi. 2. Transperineal biyopsi: Skrotum ve rektum arasındaki deriden prostat a ince bir iğne sokularak prostat dan doku çıkarılması.
Elastografi Ultrasonu: Ultrasonun doku (prostat bezini) üzerine uyguladığı mekanik basıncın doku boyutunda meydana getirdiği minik değişikliklerin ölçülmesi doku karakteristiği hakkında bilgi vererek yeni bir görüntüleme şeklinin ortaya çıkmasını sağlanmıştır. Malign tümöral (kötü huylu) oluşumlarda kompresyondan önce ve sonra değişiklik göstermezken, normal dokularda ve muhtemel benign (iyi huylu) yapılarda mesafe küçülür. Böylece tümörün yapısı hakkında bilgi sahibi olunabilir. Bu mesafe değişikliklerinin, yani dukuklardaki yumşaklık ve sertlik payı görüntülenmesine "elastografi" denir. Bu son gelişmiş ultrason cihazi bizde kullanılmaktadır. Kaynak: Cilt 8, Sayı 4, Sayfa(lar) 582-586, Türk Tanısal ve Girişimsel Radyoloji Dergisi (Official Journal af the Turkish Society of Radiology) Prostat kanseri nin evreleri Evre I(yada A): Kanser parmakla rektum muayenesinde hissedilemeyebilir ve prostatın dışına yayıldığını gösteren bir kanıt yoktur. Bu kanserler sıklıkla büyümüş prostat için yapılan cerrahi sırasında tesadüfen bulunurlar. Evre II(yada B): Tümör evre birden daha büyüktür ve parmakla rektum muayenesinde hissedilebilir. Prostatın dışına yayıldığını gösteren bir kanıt yoktur. Bu tümörler genellikle PSA düzeyi yüksek erkeklere biyopsi yapıldığında bulunurlar Evre III(yada C): Kanser prostat a komşu organları tutmuştur. Evre IV(yada D): Kanser lenf bezlerine yada diğer organlara yayılmıştır. Dört tip standart tedavi kullanılır: İhtiyatlı (bekleme) İhtiyatlı (bekleme); hastanın durumunu belirtileri ortaya çıkana yada değişene kadar hiçbir tedavi vermeden yakın bir şekilde izlemektir. Bu tedavi sıklıkla başka tıbbi problemleri olan yaşlı erkekler ve hastalığın erken döneminde kullanılır. 2 ameliyat yöntemi 75 yaşından daha genç sağlığı iyi olan hastalara prostat kanseri tedavisi olarak sıklıkla ameliyat önerilir. Aşağıdaki ameliyat yöntemleri uygulanır: a) Normal cerrahi yani açık ameliyat b) Da vinci (Robot asıstanlı) yani => kapalı ameliyat son teknoloji sistemi bizde mevcuddur!
Burada Pelvik lenfadenektomi: Pelvisteki (alt kalca bölümünde) lenf bezleri çıkarılması ve patolog dokuyu mikroskop altında kanser hücrelerini aramak için incelenir. Eğer lenf nodları kanser içeriyorsa, prostat çıkarılmaz ve başka tedavi uygulanır. Radikal prostatektomi: Prostat, çevresindeki doku ve yakın lenf düyümlerinin (nodlarının) çıkarılmasıdır ve iki yöntemle (kapalı ve acık ) olabilir Radikal prostatektomi nin 2 tipi vardır: Retropubik prostatektomi: Karın duvarına yapılan bir kesi aracılığıyla prostat ın çıkarıldığı bir cerrahi yöntemidir. Aynı zamanda yakın lenf nodlarının çıkarılması yapılabilir ve biri açık ve digeride kapalı yapılır ( robot asistanlı) Perineal prostatektomi: Perineum( scrotum ve anüs arasındaki bölge) a yapılan bir kesi aracılığıyla prostat ın çıkarılması. Prostat ın transüretral çıkarılması(turp): Prostatın kabıgı kalır (ici alınır) Üretra boyunca yerleştirilmiş sistoskop(ince,ışıklı bir tüp) kullanarak prostat dan doku çıkarılan bir kapal cerrahi yöntemidir. Bu yöntem bazen önceden verilmiş diğer kanser tedavilerinin uygulandığı tümörün sebep olduğu belirtileri gidermek için yapılır. Ayrıca prostat ın transüretral çıkarılması hastalık yada yaşından dolayı radikal prostatektomi olamayan erkeklerde de yapılabilir. Cerrahi ile tedavi edilmiş erkeklerde iktidarsızlık ve mesaneden idrar yada rektumdan gayta kaçağı olabilir. Bazı vakalarda doktorlar sinir koruyucu (Nervschonung) cerrahi olarak bilinen bir teknik kullanabilirler. Bu tip cerrahi ereksiyonu kontrol eden
sinirleri koruyabilir. Ama büyük tümörler yada sinirlere çok yakın tümörler bu cerrahiye uygun olmayabilir. 3. Radyasyon tedavisi (radyoterapi) Dış radyasyon tedavisi kansere doğru radyasyon gönderen vucut dışı bir makine kullanır. İç radyasyon tedavisi doğrudan kanser içine yada yakınına yerleştirilen radyo-aktif madde ile işaretlenmiş iğneler, tohumlar,teller ve kataterler kullanır. Verilen radyasyon tedavisinin verilme yolu tedavi edilen kanserin tipi ve evresine bağlıdır. Radyasyon tedavisi ile tedavi edilen erkeklerde iktidarsızlık ve idrar yollarında problemler olabilir. 4. Hormon tedavisi Hormon tedavisi hormonları çıkaran yada etkilerini engelleyen ve kanser hücrelerinin büyümelerini durduran bir kanser tedavisidir. Prostat kanseri tedavisinde kullanılan hormonlar. Lüteinleştirici hormonlar; Örnekler Löprolid, goserelin ve buserelin adlı Antiandrojenler androjenlerin(erkek seks karekterlerinin oluşmasını tetikleyen hormonlar) etkisini engelleyebilirler. Flutamid ve bikalutamid iki örnektir. Ketakonazol ve aminoglutemid gibi ilaçlar böbreküstü bezinin androjen yapımını engelleyebilirler. Östrojenler(kadın seks karekterlerinin oluşmasını tetikleyen hormonlar) testislerin testosteron üretmesini engelleyebilir. Bununla birlikte günümüzde prostat kanseri tedavisinde östrojenler ciddi yan etkileri riskinden dolayı çok nadir olarak kullanılmaktadır. Hormon tedavisi ile tedavi edilen erkeklerde sıcak basması, azalmış cinsel fonksiyon, seks isteğinin azalması(libidonun azalması) ve zayıflamış kemikler görülebilir. Orşiektomi hormon üretimini azaltmak için erkek hormonlarının ana kaynağı olan testislerden (yumartalarda) ikisinin birlikte (iç dokular) çıkarıldığı bir cerrahi yöntemidir. Yeni tedavi yöntemleri kilinik denemelerde test edilmektedir. Bu tedaviler aşağıdakileri içermektedir: Kryo-cerrahi Kryo-cerrahi prostat kanseri hücrelerini donduran ve parçalayan bir enstrüman kullanan bir tedavidir. Bu tip tedavi kryo-tedavi olarak da adlandırılır. Kemoterapi(İlaç tedavisi) İlaç tedavisi hücreleri öldürerek yada bölünmelerini durdurarak kanser hücrelerinin gelişimini durduran ilaçları kullanan bir kanser tedavisidir. İlaç tedavisi ağızdan alındığında yada kas yada ven içine enjekte edildiğinde, ilaçlar kanakımına girerler ve vucudun her yanındaki kanser hücrelerine ulaşabilirler.(sistemik ilaç tedavisi) Yüksek yoğunluklu(şiddetli) odaklanmış ultrason
Yüksek yoğunluklu(şiddetli) odaklanmış ultrason kanser hücrelerini ortadan kaldırmak için ultrason(yüksek enerjili ses dalgaları) u kullanan bir tedavidir. Prostat kanserini tedavi etmek için ses dalgalarını üreten bir endorektal araç(prob) kullanılır. Bu özet bölümünü klinik denemelerde çalışılan özel tedavilere değinmektedir ama çalışılmakta olan bütün tedavileri açıklayamayabilir. Prostat kanseri tedavi sonrası.neler yapılmalıdır? Kanserin geri gelip gelmediğini yada daha da yayılıp yayılmadığını görüp kontrol etmek için sizi daha dikkatlice izlemek gerektiricektir. Düzenli doktor muayeneleri, PSA kan testleri ve parmakla rektal muayeneleri Doktorların inceleyip tedavi edebilecekleri her yeni belirti yada yan etkiyi bildirdiğinizden emin olun. Prostat kanseri tedavinizden uzun yıllar sonra geri gelebilir, ama önemli olan doktor randevularının sürdürülmesidir. Hastanedeki tedaviden sonra sizi tekrar günlük hayatınıza geri dönüşünüzü kolaylaştırmak için kur daki rehabilitasyona veya ambulant (günlük) rehabilitasyona katılabilirsiniz. Bu bilgilendirmenin dışında aklınıza gelen soruları rahatlıkla sizi tedavi eden doktor arkadaşlarımıza ve doktor Tetik`e danışabilirsiniz. Başhekim Özel Doç. Dr. Stamm Uroloji bölümü, Heilig Geist Hastanesi