.13.13.1.1.1.1.1.1.1.1.1.1.1.13.13.1.1.1.1.1.1.1.1.1.1.1.13.13.1.1.1.1.1.1.1.1.1.1.1.13.13.1.1.1.1.1.1.1.1.1.1.1 ÖZET Ekim ayında tüketici fiyatları yüzde 1, oranında artmış ve yıllık tüketici enflasyonu yüzde 7, e gerilemiştir. Bu gelişmede gıda yıllık enflasyonundaki yavaşlama ile enerji fiyatlarındaki baz etkisi belirleyici olmuştur. Buna karşılık, Türk lirasındaki birikimli değer kaybına bağlı olarak temel mal grubu enflasyonundaki yükseliş sürmüş, hizmet enflasyonu ise yüksek seyrini korumuştur. Bu doğrultuda çekirdek enflasyon göstergelerinin yıllık enflasyonunda ve ana eğiliminde temel mal grubu kaynaklı olarak artış gözlenmiştir....değerlendirmeler... Ekim ayında tüketici fiyatları yüzde 1, oranında yükselmiş ve yıllık enflasyon,37 puan azalarak yüzde 7, olmuştur. Bu dönemde ÖKTG-H ve ÖKTG-I endekslerinin yıllık değişim oranları sırası ile, ve, puan artarak yüzde,7 ve, ye yükselmiştir. Alt grupların yıllık tüketici enflasyonuna katkıları incelendiğinde, Ekim ayında temel mal grubunun katkısının, puan arttığı, enerji ve gıda gruplarının katkısının ise sırasıyla, ve,1 puan azaldığı gözlenmiştir. Diğer alt grup katkılarında ise kayda değer bir değişiklik olmamıştır. 11 11 7 7 TÜFE İşlenmemiş Gıda, Al. İç. ve Tütün Dışı TÜFE TÜFE H I Mevsimsellikten arındırılmış verilerle üç aylık ortalamalara göre incelendiğinde, çekirdek enflasyon göstergelerinin ana eğiliminde Ekim ayında bozulma gözlenmiştir. Döviz kuru gelişmelerinin gecikmeli yansımalarının yanı sıra bu dönemde giyim fiyatlarında kaydedilen yüksek artışla birlikte belirgin olarak yükselen temel mal grubu eğilimi bu gelişmede belirleyici olmuştur. Hizmet grubunun ana eğilimi ise bu dönemde yatay seyrederek yüksek seviyesini korumuştur. 1 (Mevsimsellikten Arındırılmış,Yıllıklandırılmış 3 Aylık Ortalama % Değişim) (Mevsimsellikten Arındırılmış,Yıllıklandırılmış 3 Aylık Ortalama % Değişim) 1 1 1 1 İşlenmemiş Gıda, Al. İç. ve Tütün Dışı TÜFE H I Hizmet Temel Mal Ekim ayında hizmet fiyatları yüzde,71 oranında artmış, grup yıllık enflasyonu,11 puan artarak yüzde, e yükselmiştir. Bu dönemde yıllık enflasyon, lokanta-oteller grubunda I
.13.13.1.1.1.1.1.1.1.1.1.1.1.13.13.1.1.1.1.1.1.1.1.1.1.1.13.13.1.1.1.1.1.1.1.1.1.1.1.13.13.1.1.1.1.1.1.1.1.1.1.1 gerilerken kira grubunda yatay bir seyir izlemiş, diğer alt gruplarda ise yükselmiştir. Lokanta otel grubu aylık enflasyonundaki yavaşlama konaklama hizmetlerinden kaynaklanırken yemek hizmetlerinde yüksek fiyat artışları sürmüştür. Bu dönemde ulaştırma hizmetleri fiyatları, okul servis ücretlerindeki yükselişe bağlı olarak yüzde 1,3 oranında artmıştır. Diğer hizmetler grubunda ise Türk lirasındaki değer kaybına bağlı olarak bakım-onarım hizmetleri fiyatlarında artışlar hızlanmıştır. Temel Mal Hizmet 1 1 Diğer Hizmetler Haberleşme Hizmetleri Ulaştırma Hizmetleri Kira Lokanta ve Oteller 3 3 Temel mal grubu yıllık enflasyonu Ekim ayında 1, puanlık artışla yüzde,1 a yükselmiştir. Bu dönemde yıllık enflasyon tüm alt gruplarda artış kaydetmiştir. Türk lirasındaki değer kaybının birikimli etkilerine bağlı olarak dayanıklı mal grubu fiyatları aylık bazda yüzde 1,7 oranında yükselmiştir. Dayanıklı mal grubunda beyaz eşya, otomobil ve mobilya fiyatlarında belirgin artışlar gözlenmiştir. Döviz kuru etkilerinin daha gecikmeli izlendiği giyim ve dayanıklı dışı temel mallar grubunda da fiyatlar aylık bazda artış kaydetmiş ve grup yıllık enflasyonu yüzde, a yükselmiştir. Giyim grubunda ise endeks tarihinin en yüksek oranlı Ekim ayı artışı gerçekleşmiş ve yıllık enflasyon yüzde,73 olmuştur. Bu gelişmede gümrük vergisi ayarlamalarının da etkili olduğu düşünülmektedir. Sonuç olarak Ekim ayı, bir önceki ayda olduğu gibi, Türk lirasındaki değer kayıplarının temel mal fiyatlarında belirgin olarak hissedildiği bir dönem olmuştur. 1 1 1 Giyim ve Dayanıklı Hariç Temel Mallar Giyim Dayanıklı Mal (Altın Hariç) 1 1 1 - - Gıda Enerji Enerji fiyatları Ekim ayında yüzde,77 oranında artmıştır. Bu gelişmede, şebeke suyu fiyatları ile sırasıyla yüzde 3,7 ve, artış kaydeden tüp gaz ve LPG fiyatları belirleyici olmuştur. Yıllık enerji enflasyonu geçen yılın aynı ayındaki elektrik ve doğalgaz fiyat ayarlamalarının oluşturduğu baz etkisiyle yaklaşık 1, puan gerileyerek yüzde, seviyesine düşmüştür. Ekim ayında gıda ve alkolsüz içecekler grubunda yıllık enflasyon yaklaşık puanlık düşüşle yüzde, a gerilemiştir. Mevsimsel etkilerden arındırılmış işlenmemiş gıda fiyatlarında sebze ürünlerine bağlı olarak kaydedilen azalış bu gelişmede temel belirleyici olmuştur. Böylelikle işlenmemiş gıda grubu yıllık enflasyonu bu dönemde 3,3 puan azalışla yüzde, a gerilemiştir. Diğer taraftan, bu grupta kırmızı et fiyatlarının Eylül ayındaki yataya yakın seyrin ardından Ekim ayında tekrar (yüzde 1,3 oranında) artış kaydetmesi dikkat çekmiştir. İşlenmiş gıda grubu yıllık enflasyonunda ise son bir yıllık dönemde kaydedilen yavaşlama eğilimi II
.13.13.1.1.1.1.1.1.1.1.1.1.1.13.13.1.1.1.1.1.1.1.1.1.1.1 sürmüştür. Bu dönemde katı-sıvı yağ grubu dışındaki tüm alt gruplarda enflasyon yıllık bazda gerilemiştir. Bu dönemde, gıda ve yemek hizmetleri grubunun yıllık enflasyonu yüzde,3 e gerilerken gıda ve yemek hizmetleri hariç tüketici enflasyonu,1 puan artışla yüzde, e yükselmiştir. 1 İşlenmemiş Gıda İşlenmiş Gıda 1 1 Gıda ve Yemek Hizmetleri Gıda ve Yemek Hizmetleri Hariç TÜFE Aylık Yüzde Değişim Yıllık Yüzde Değişim Ekim 1 Ekim 1 Ekim 1 Ekim 1 TÜFE 1, 1, 7,, 1. Mallar 1,, 7,13, Enerji,77,,,3 Gıda ve Alkolsüz İçecekler,7,,, İşlenmemiş Gıda,,, 11, Taze Meyve-Sebze 3,,,17 3,3 Diğer İşlenmemiş Gıda -,3,7, 1, İşlenmiş Gıda, 1,, 13, Ekmek ve Tahıllar,3 1,13,73 1, Diğer İşlenmiş Gıda, 1,1,,17 Enerji ve Gıda Dışı Mallar 3,,3,, Temel Mallar 3,1,7,1, Dayanıklı Mallar 1,,3,33, Dayanıklı Mallar (Altın Hariç) 1,7 -,3 11,,3 Alkollü İçecekler ve Tütün -,1,,7,1 Altın,1 1,1 1,7,7. Hizmetler,71,1,,17 Kira,71,7 7, 7, Lokanta ve Oteller,7, 13,77 1,3 Ulaştırma Hizmetleri 1,3, 3,,7 Haberleşme Hizmetleri,37,1,,1 Diğer Hizmetler (*),,3,7,7 3. Temel Göstergeler İşlenmemiş Gıda, Al. İç. ve Tütün Dışı TÜFE 1,73 1, 7,, ÖKTG-H 1,3 1,,7,3 ÖKTG-I, 1,7,, Kaynak: TÜİK, TCMB. (*) Diğer hizmetler: Kira, lokanta ve oteller, ulaştırma ile haberleşme hizmetleri dışında kalan hizmet endeksi. III
/13 /13 /1 /1 /1 /1 /1 /1 /1 /1 /1 /1 /1 /13 /13 /1 /1 /1 /1 /1 /1 /1 /1 /1 /1 /1 /13 /13 /1 /1 /1 /1 /1 /1 /1 /1 /1 /1 /1 /13 /13 /1 /1 /1 /1 /1 /1 /1 /1 /1 /1 /1 Yİ-ÜFE Yurt içi üretici fiyatları Ekim ayında yüzde, oranında azalmış, yıllık enflasyon 1,1 puan azalarak yüzde,7 e gerilemiştir. Bu dönemde döviz kuru gelişmelerine bağlı olarak imalat sanayi fiyatlarında kısmi bir iyileşme gözlenmiştir. Yıllık enflasyon imalat sanayi fiyatlarında yüzde, ya, petrol ve ana metal hariç imalat sanayisinde ise yüzde,71 e düşmüştür. 1 1 Yİ-ÜFE İmalat 1 Ana Metal ve Petrol Hariç İmalat Mevsimsellikten Arındırılmış, Yıllıklandırılmış 3 Aylık Ortalama % Değişim (sağ eksen) Yıllık % Değişim 3 1 Ana sanayi gruplarına göre incelendiğinde, Ekim ayında dayanıklı tüketim malları dışındaki alt gruplarda fiyatların ılımlı bir seyir izlediği gözlenmiştir. Dayanıklı tüketim malları fiyatlarındaki yüzde 1,7 oranındaki aylık artışı mobilya kalemi sürüklerken bu gelişmenin yansımaları tüketici fiyatlarında da izlenmiştir. Bu dönemde ara malı imalatı fiyatları aylık bazda yüzde,1 oranında gerilerken demir ve çelik imalatı ile ilgili kalemler bu gelişmede temel belirleyici olmuştur. Sonuç olarak, Ekim ayında tüketici enflasyonu üzerindeki maliyet yönlü baskılar, dayanıklı tüketim malları dışındaki gruplarda zayıflamıştır. 1 1 1 Ara Malı Sermaye Malı 1 1 1 Dayanıksız Tüketim Malları Dayanıklı Tüketim Malları IV
TABLOLAR Ekim Ayı TÜFE ve Alt Kalemler (Yüzde Değişim) Ağırlık 1 1 Aylık Yıllık Aylık Yıllık TÜFE 1, 7, 1,, Gıda ve Alkolsüz İçecekler,,7,,, Alkollü İçecekler ve Tütün, -,1,7,,1 Giyim ve Ayakkabı 7,3 11,3,7,,3 Konut 1,7,1,, 7, Ev Eşyası 7,7 1,3,7, 7,77 Sağlık,7,1 7,11,7,1 Ulaştırma 1,3 1,, -,1, Haberleşme,3, 3,1 -, 1,3 Eğlence ve Kültür 3,,7,,3, Eğitim,3 1,3,3,, Lokanta ve Oteller,,7 13,77, 1,3 Çeşitli Mal ve Hizmetler, 1, 11,7,7,1 Kaynak: TÜİK. Ekim Ayı Yİ-ÜFE ve Alt Kalemler (Yüzde Değişim) Ağırlık 1 1 Aylık Yıllık Aylık Yıllık Yİ-ÜFE -,,7,, Madencilik 3, 1,3-1,,3, İmalat,1 -,37,,3, Petrol Ürünleri Hariç İmalat 3, -,7 7,73, 11,3 Petrol ve Ana Metal Ürünleri Hariç İmalat 7,,,71, 11, Elektrik, gaz üretimi ve dağıtımı,3,3 -,71, 1, Su Temini 1,,7 1,, 11,3 Ana Sanayi Kollarına göre Yİ-ÜFE Ara Malı -,1,3,7, Dayanıklı Tüketim Malları 1,7 13,7 1, 7, Dayanıksız Tüketim Malları -,3 7,,11 1, Sermaye Malı,1,1,7, Enerji, -,, 1, Kaynak: TÜİK. Bu rapor, fiyat istatistiklerinin Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yayımlanmasını izleyen iş günü içinde yayımlanmakta ve TCMB nin bir önceki ayın enflasyon rakamlarına ilişkin ilk görüşlerini ifade etmekte olup, resmi fiyat istatistiklerinin açıklanması ile Para Politikası Kurulu toplantısı arasında geçen süre zarfında aylık enflasyon gelişmelerinin kamuoyu tarafından daha sağlıklı biçimde yorumlanmasına katkıda bulunmayı amaçlamaktadır. V