Buzağılarda Protein Beslemesi ve Buzağı Mamasının Önemi Sayı:2013/Rm-37 Sayfa:205-210
KONU İLGİ Buzağılarda Protein Beslemesi ve Buzağı Mamasının Önemi Besleme TERCÜME VE DERLEME Ürün Müdürü Esra ÇINAR KAYNAKÇA By Sylvia Kehoe University of Wisconsin, USA Feedtech Volume 13 Nutrient Requirements of the Young Calf-NRC & Hayvan Besleme ve Besleme Hastalıkları YAYININ KAPSAMI Ürün tanıtımıdır Tercümedir Kişisel veya kurumsal değerlendirmedir Derlemedir
ÖZET Doğumdan sonra gelişmemiş olan rumenin gelişimi hayvanın tükettiği kuru madde miktarına bağlıdır. Kısa zamanda yüksek kaliteli süt/süt ikame yemleri, konsantre ve kaba yem destekleriyle ön midelerin gelişimini hızlandırmak gerekir. Ekonomik olması halinde süt ikame yemi (buzağı maması) ile besleme, sütle beslemeye göre daha hijyenik ve kontrollü bir yöntemdir. Doğal olarak yüksek kaliteli süt ikame yemleri sadece süt inekleri için değil besi sığırlarının iyi gelişmesi içinde oldukça yararlı kaynaklardır. SONUÇ Buzağıların ilerleyen yaş dönemlerine göre artan miktarlarda tükettikleri kaba yemlerden ve başlangıç yeminden gelecek olan protein ve enerji değerleri hesaba katıldığında ve buzağı besleme programına uyulduğunda buzağıların gereksinimleri buzağı mamaları ile fazlasıyla karşılanmış olur.
«Erken dönemde görülen buzağı hastalıklarının önlenmesi çiftliğimizin geleceğine büyük oranda ekonomik kazanç sağlar.» Erken Dönem Buzağı Besleme Buzağılarımızı iki yöntemle besleriz: Erken dönemlerinde gastrointestinal yolla, ilerleyen dönemlerde ise diğer erişkinler gibi normal besleme sistemine geçerek. Yapılan birçok araştırma genç hayvanlar hastalandığında gastrointestinal sistemin iyileşmediğini veya çok zor iyileştiğini göstermektedir. Eğer genç yaştaki buzağı döneminde hayvanların hastalanmalarını önleyebilirsek, büyük oranlarda ekonomik kazanç sağlarız. Doğumdan sonraki ilk birkaç saat içerisinde buzağıların %5-10 oranında vücut ağırlığı kayıpları (su kaybı) olasıdır. Bu nedenledir ki sabah çok sağlıklı görünen bir buzağıyı öğleden sonra kaybetmek mümkündür. Buzağı bakıcıları bu durumu en iyi gözlemleyebilen kişiler olarak, buzağıların hasta olup olmadığının tespiti konusunda çok iyi fikir sahibidirler. Besleme sırasındaki ve besleme sonrasındaki buzağı davranışları bu tespitin yapılmasına daha fazla katkı sağlar. Doğumda buzağı sindirim sistemi henüz gelişmesini tamamlamamıştır. Birçok kaynak (Penn State Extension vs.) yeni doğan buzağıların beslenme şeklinden yola çıkarak, buzağıları doğumdan iki haftalık yaşa kadar monogastrik veya basit mideli hayvanlar olarak adlandırır. Bu dönemde süt veya buzağı maması gibi süt ürünlerinin değerlendirilip buzağıya besin sağlanmasından, mide bölmeleri içerisinde aktif olarak çalışan ve sadece sindirim faaliyetini yürüten abomasum sorumludur. Buzağılar hızlı fermente olabilir karbonhidrat içeriği yüksek pelet yem ve kaba yemle beslenmeye başladıklarında Rumen önemli rol almaya başlar. Bu sayede mide bölmeleri genişlemeye ve buzağılar ruminant hayvanlara benzer özellikler göstermeye başlarlar. Sütten kesim öncesindeki hayvanlar için besinsel ihtiyaçların oluşturulmasında buzağılar ve erişkin ruminantlar arasında inanılmaz büyük farklılıklar vardır.
«Pennsylvania State Üniversitesi Hayvan Besleme Ana Bilim Dalı profesörlerinden Dr. Jud Heinrichs e göre buzağı sağlığındaki en önemli parametrelerden birisi kolostrum yönetiminin tam anlamıyla yapılmasıdır.» Kolostrum Yönetimi Birçok önemli araştırma göstermiştir ki, buzağılara verilen kolostrum miktarı ve kolostrum kalitesi morbidite (sakatlık vs.), mortalite (ölüm oranı),buzağı gelişimi, buzağılama yaşı ve sürüden ayırmaya kadar birçok faktör üzerinde önemli etkiye sahiptir. Bundan dolayıdır ki kolostrum yönetimi tam anlamıyla uygulanmadığında ciddi oranda görülen morbidite ve mortalite kayıplarından dolayı çiftçiler çok büyük maddi kayıplara uğramaktadırlar. Kolostrum kalitesini gösteren iki ana faktör bulunmaktadır: immunoglobulin konsantrasyonu (IgG) ve bakteri varlığı veya yokluğu. IgG, iyi kaliteli bir kolostrumda en az 50 g/litre olmak durumundadır. Çiftlik pratikleri IgG miktarı hakkında rahatlıkla bilgi verebildiği gibi IgG ölçümü çiftliklerde basit yöntemlerle de yapılabilir. Bunun yanında düzenli kontrol düşük bakteriyel yüklü, yüksek kaliteli ve temiz kolostrum elde edilmesini sağlar. Kolostrumdaki immunoglobulin seviyesini artırmak annenin genetiği, buzağılama yaşı ve zamanı, fizyolojik kondisyonu gibi temel faktörlere bağlı olduğu için pek mümkün değildir. Kolostrum ölçer denilen ölçüm cihazı ile 24-48 saat kan proteini ölçülerek pasif antikor transferi doğrulanır. Beslenmeyi sağlayan süt, solunum, sindirim ve diğer birçok vücudun ihtiyaçları olan aktivitelerin devamlılığını sağlar. İki haftalık periyotta, pasif transfer barajından geçen antikorların sayısı azaldığında buzağı immun sistemi iyileşme gösterir.
«Banka hesaplarımız kadar, çiftliğimizin geleceğinin bankası olan buzağılarımızın beslenmesini de düzenli takip etmemiz gerekir.» Buzağıların İhtiyaç Duydukları Enerji ve Protein Değerleri Tablo 1 de sadece süt ve buzağı maması ile beslenen, Tablo 2 de ise süt/buzağı maması+başlangıç yemi ile beslenen buzağıların canlı ağırlıklarına ve günlük canlı ağırlık kazançlarına bağlı olarak gerekli olan enerji ve protein ihtiyaçları bulunmaktadır. Tablo 1 Canlı Ağırlık Kazanç K.M Alımı ME Ham Protein Vitamin A kg g kg Mcal g IU 25 0 0,24 1,12 20 2,750 200 0,32 1,5 70 2,750 400 0,42 2 121 2,750 30 0 0,27 1,28 23 3,300 200 0,36 1,69 73 3,300 400 0,47 2,22 124 3,300 40 0 0,34 1,59 28 4,400 200 0,43 2,04 79 4,400 400 0,55 2,63 129 4,400 600 0,69 3,28 180 4,400 45 0 0,37 1,74 30 4,950 200 0,46 2,21 31 4,950 400 0,59 2,82 132 4,950 600 0,74 3,5 183 4,950 50 0 0,4 1,88 33 5,500 200 0,45 2,37 84 5,500 400 0,63 3 135 5,500 600 0,78 3,7 185 5,500 Tablo 2 Canlı Ağırlık Kazanç K.M Alımı ME Ham Protein Vitamin A kg g kg Mcal g IU 30 0 0,32 1,34 26 3,3 200 0,42 1,77 84 3,3 400 0,56 2,33 141 3,3 35 0 0,36 1,5 29 3,85 200 0,47 1,96 87 3,85 400 0,61 2,55 145 3,85 40 0 0,4 1,66 33 4,4 200 0,51 2,14 90 4,4 400 0,66 2,76 148 4,4 600 0,83 3,44 205 4,4 45 0 0,44 1,81 36 4,95 200 0,56 2,31 93 4,95 400 0,71 2,96 151 4,95 600 0,88 3,67 209 4,95 50 0 0,47 1,96 38 5,5 200 0,6 2,48 96 5,5 400 0,76 3,15 154 5,5 600 0,94 3,89 212 5,5 800 1,13 4,69 270 5,5 55 0 0,51 2,11 41 6,05 200 0,63 2,64 99 6,05 400 0,8 3,33 157 6,05 600 0,99 4,1 215 6,05 800 1,18 4,93 273 6,05 60 0 0,54 2,25 44 6,6 200 0,67 2,8 102 6,6 400 0,84 3,51 159 6,6 600 1,04 4,31 217 6,6 800 1,24 5,16 275 6,6
Buzağı Mamaları, Buzağıların Gereksinimlerini Karşılayabilir mi? «Kaliteli buzağı mamaları, besleme programına uyulduğu takdirde buzağıların ihtiyaç duyduğu protein, enerji ihtiyaçlarını fazlasıyla karşılar.» Önceki sayfada yer alan tablolarda (Tablo 1 ve Tablo 2 de ) verilen ihtiyaçlara göre ortalama olarak hayvan başına litre suya 150 g olarak önerilen orta kalitede buzağı mamalarının ihtiyacı karşılama düzeyleri aşağıda detaylı olarak hesaplanmıştır. Örneğin orta kalitedeki (%19-20 protein, %17-18 yağ-3500 kcal/kg enerji ) bir buzağı mamasından 5 litre alan bir buzağının 750 g (150x5 lt su) buzağı maması tükettiği düşünüldüğünde; Alınan buzağı maması kuru madde olarak: 750 g x %95 K.M. = 712,5 g K.M.dir. Enerji olarak: 3500 kcal/kg X 0,75=2625 kcal/kg enerji sağlamaktadır. Yine ortalama %20 protein içeren bir mamadan; 0,2*0,75=150 g protein gelmektedir ki bu miktar ortalama 45 kg canlı ağırlıkta ortalama günde 400 g canlı ağırlık artışı gösteren bir buzağının ihtiyaçlarını karşılamaktadır. Buzağıların ilerleyen yaş dönemlerine göre artan miktarlarda tükettikleri kaba yemlerden ve başlangıç yeminden gelecek olan protein - enerji değerleri hesaba katıldığında ve buzağıların gereksinimleri için besleme programlarına uyulduğu takdirde buzağı mamaları ile ihtiyaçları fazlasıyla karşılanabilir.
Buzağı Mamasının Sütle Beslemeye Göre Avantajları «Buzağı mamalarının sütle beslemeye göre sayısız üstünlükleri vardır.» Buzağılar sürekli aynı kalitede ürünle beslenirler. Çoğu zaman daha ekonomiktir. Hijyeniktir ve zararlı bakterilerden arındırılmıştır. Memede gübre bulaşığı, ortam ve besleme şartları gibi enfeksiyöz olmayan nedenler ile süt ile yavruya geçebilecek enfeksiyöz ajanlar, rotavirus veya coronavirus, E.coli, clostridium suşları gibi bakteri riskleri elimine edilerek septisemi vakalarının büyük ölçüde azaltılmasına yardımcı olur. Enfeksiyonlara karşı koruyucular ve hücrelerin oksidasyonunu önleyerek koruyucu vitamin olarak görev yapan vitaminler içerir.(vit. E gibi) Birçok vitamin, mineral, amino asit ve antioksidanı aynı anda içerir. Kolay çözünebilir ve sindirilebilir ham materyaller içerir. Bileşimindeki süt ürünleri, sindirimi destekleyici ve gastrointestinal florayı optimum düzeyde çalışır seviyeye getirecek asitlendiriciler içerir. Birtakım uyarıcılar içerdiğinden kaba yem tüketimini ve gelişmeyi hızlı bir şekilde teşvik eder. Kararlı kompozisyonu hayvanlarda sorunsuz bir başlangıcı ve sağlıklı yavruları garantiler. İçerdiği yüksek orandaki laktozun bağırsakları yumuşatma etkisiyle beraber alınan kalsiyum ve fosfor emilimini arttırma özelliği vardır. Ayrıca antioksidan içeren mamalar, bitkisel yağlardan gelen doymamış yağ asitleri yoğunluğunun neden olabileceği sindirim ve solunum sistemi enfeksiyonlarını elimine eder.
«Bilinçli bir buzağı besleme programı ile çiftliğimizin geleceğine büyük ekonomik katkılar sağlamamız mümkündür.» Buzağı Besleme Programı İyi kaliteli buzağı mamaları sindirilebilirliği yüksek protein kaynakları içeren, sindirime yardımcı prebiyotik ve asitlendirici içeren mamalardır. İyi kalitede buzağı mamalarının kullanımına kolostrumla beslemeden hemen sonra başlanabilir. Ancak sindirilebilirliği düşük bitkisel ve hayvansal proteinleri içeren, sindirime yardımcı prebiyotik ve asitlendirici içermeyen buzağı mamalarının 10. günden itibaren kullanımı önerilir. Buzağıların ilk haftadan itibaren yüksek bir proteaz aktivesi bulunmasına rağmen, pepsin-klor asit fonksiyonları düşük olduğundan, bu tür düşük kaliteli mamaları iyi değerlendirilemezler. Bundan ötürü, bu tür buzağı mamaları kullanılacaksa 10. güne kadar anne sütü ile beslemeye devam edilerek, 10. günden itibaren kullanılmaları uygun olur. Buzağı besleme ve yönetimi için tüm bu sayılan faktörlere dikkat edildiğinde sözü geçen faydalar dışında daha birçok görülebilir fayda yem alımının artışı, canlı ağırlık kazancı artışı, daha sağlıklı buzağılar ve günün sonunda cebinizde daha çok para ile daha fazla kazanç sağlayabilirsiniz. Çünkü buzağılar çiftliğinizin geleceğidir.