Klinik Mikrobiyoloji Uzmanlık Eğitimi Beklentiler - Öneriler Eğitici Gözüyle (Üniversiteden Bakış) Selda Erensoy Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Mikrobiyoloji Anabilim Dalı
Tıp alanında uzmanlık eğitimi AMAÇ Toplumun sağlıkla ilgili gereksinmelerine yanıt verebilecek ve toplum sağlığının geliştirilmesine katkı sağlayacak yetkin uzmanlar yetiştirmek Sağlık hizmetinde kaliteyi artırmak
Tıbbi Mikrobiyoloji de uzmanlık eğitimi AMAÇ Çağdaş eğitim ve bilim kriterlerine uygun olarak; Enfeksiyon hastalıklarının doğru ve zamanında tanısı, etkin antimikrobiyal tedavilerin planlanması ve hastalık patogenezlerinin anlaşılması için Mikroorganizmaların temel yapıları, donanımları ve davranışlarını teorik ve pratik olarak bilen, Bilgi ve becerisini eğitim, araştırma ve rutin hasta hizmetleri doğrultusunda uygulayan, Organize eden, Ülke kaynaklarını etkin ve verimli kullanarak sağlık sorunlarına çözüm üretebilen Uzmanlar yetiştirmektir.
Klinik (Tıbbi) Mikrobiyoloji uzmanı 1. İyi laboratuvar uygulayıcısı 2. Bilim insanı 3. Lider ve yönetici 4. Ekip Üyesi 5. İletişimci 6. Sağlık savunucusu Tanı koyucu Konsültasyon Eğitici Araştırmacı
Tıpta ve Diş Hekimliğinde Uzmanlık Eğitimi Yönetmelikleri Tıpta Uzmanlık Kurulu (TUK) düzenlemeleri Meslek uzmanlık dernekleri tarafından hazırlanan düzenlemeler Klinik (Tıbbi) Mikrobiyoloji Uzmanlık Eğitimi Asistan Karnesi Amaç ve hedefler Çekirdek eğitim programı
Klinik Mikrobiyoloji Uzmanlık Eğitimi: Beklentiler Öneriler Eğitici gözüyle - Üniversiteden Bakış 1. Tıp Fakültelerinde uzmanlık eğitimi veren Tıbbi Mikrobiyoloji anabilim dallarının uzmanlık eğitimi ile ilgili koşullarına ait veri toplamak üzere bir anabilim dalı anketi 2. Öğretim üyelerinin konu ile ilgili görüş ve algılarını belirlemek üzere bir eğitici (öğretim üyesi) anketi
Anabilim Dalı Anketi 28 Anabilim Dalı 28 27 26 25 24 23 22 21 20 19 18 17 16 15 14 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 profesor doçent yrd. doç uzman 0 2 4 6 8 10 12 14 16 18
121 101 81 61 41 21 10,7 10,7 89,3 89,3 hayir evet 1 2.Anabilim dalınızda asistan eğitiminden sorumlu öğretim üyesi bulunuyor mu? 3.Her asistana bir eğitim danışmanı atanıyor mu? Anabilim dallarında uzmanlık öğrencisi sayısı 17,9 28,6 1-2 3-5 6-9 10 ve üzeri 25 28,6
Türk Mikrobiyoloji Cemiyeti nin Uzmanlık Eğitimi Programı anabilim dalınızda uygulanabiliyor mu? hayır; 7,1 kısmen; 28,6 evet; 64,3
100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Bakteriyoloji 31,8 33,3 27,3 54,5 57,1 İç Rotasyon süreleri n.22 n.21 n.22 n.24 n.23 n.18 59,1 16,7 17,4 11,1 66,7 60,9 12 ay 3 ay 3 ay 3 ay 3 ay 3 ay 13,6 9,5 13,6 16,7 21,7 Viroloji Mikoloji Parazitoloji Moleküler Mikrobiyoloji Immünoloji * Klinik (Tıbbi) Mikrobiyoloji Uzmanlık Eğitimi Asistan Karnesinde tanımlanan sürelere göre Diğer: Lab. İşleyişi, sterilizasyon, enf. kontrolü, poliklinik, genel mikrobiyoloji, biyogüvenlik, seçmeli, tez yazımı, merkez lab., ihtiyaca göre, Sistemlere göre düzenleme. 50 38,9 tanımlananda n uzun tanımlanan sürede tanımlananda n az
100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 0 75 9,1 Dış rotasyon süreleri n.14 n.11 n.15 n.12 n.10 0 0 0 3 ay 1 ay 6 ay 1 ay 1 ay 60 100 100 90,9 40 25 0 0 0 tanımlananda n uzun tanımlanan sürede tanımlananda n az Nukleer Tip * TUK kararları doğrultusunda tanımlananlara göre Diğer: Kan Merkezi, Sterilizasyon m., Enfeksiyon Kontrol Komitesi, Kurum dışı, İmmünoloji, Dermatoloji (Mikoloji)
Uzmanlık öğrencilerinin katıldığı çalışmalar 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 17,9 0 25 0 25 0 82,1 75 75 11,1 17,9 88,9 82,1 hayır kısmen evet Nöbet Hastane Enf. Kontrol Komitesi Rutin test yorumlama-raporlama
Uzmanlık öğrencilerinin sınanması ve değerlendirilmesi 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 15 12,5 85 87,5 22,7 77,3 46,2 53,8 23,1 76,9 hayır evet asistan karnesi
Uzmanlık tezinin hangi yılda belirlendiği 3. yıl; 27,6% 2. yıl; 58,6% 4. yıl; 3,4% 1. yıl; 10,3% Uzmanlık tezi için kurumdan maddi destek sağlanıp sağlanmadığı hayır; 19,2 evet; 73,1 kısmen; 7,7
Eğitici anketi Anketi cevaplayan öğretim üyesi: 82 Uzmanlık eğitimi programında eğitici olarak görev alma süreleri: (6 ay 30 yıl) ortalama:12,4 yıl ortanca:11 yıl 120 100 4,9 29,6 80 60 40 70,4 95,1 hayır evet 20 0 Eğitim sorumlusu olarak görev aldınız mı? Uzmanlık tezi danışmanlığı yaptınız mı?
100,0% 80,0% 60,0% 40,0% 20,0% 0,0% Bir öğretim üyesi başına kaç asistan düşmelidir? 90,2% 9,8% 2 ya da daha az asistan 2'den fazla asistan * Uzmanlık alanının ihtiyacına göre belirlenmeli 1 en az 5 en fazla - 5 Anabilim dalınızdaki asistan sayısı uygundur azdır 66% fazladir 1% uygundur 33% Uzmanlık eğitiminde asistanlara yeterli zaman ayırabiliyorsunuz katilmiyorum 19% katiliyorum 56% kesinlikle katilmiyorum 4% kesinlikle katiliyorum 21%
100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% yetkinlikler 6,1 8,6 7,5 6,1 1,2 2,5 13,4 19,8 63,4 11 TMC ÇEP ve iç rotasyonlar 64,2 TUK dış rotasyonlar 27,5 53,8 6,2 8,8 7. T. Mikrobiyoloji uzmanından beklenen yetkinlikler belirlenmiştir 8. Klinik (Tıbbi) Mikrobiyoloji Asistan Karnesindeki Çekirdek Eğitim Programı ve iç rotasyonlar 15.TUK tarafından belirlenen; T.Mikrobiyoloji dış rotasyonları uygundur fikrim yok/bilgim yok kesinlikle katilmiyorum katilmiyorum katiliyorum kesinlikle katiliyorum uygundur
100% 90% Asistanlar isteklidir yetkinlik 0 2,4 23,5 20,7 80% 70% 60% 50% 40% 55,6 kesinlikle katilmiyorum katilmiyorum katiliyorum 62,2 30% kesinlikle katiliyorum 20% 10% 0% 21 9.uzmanlık öğrencileri T. Mikrobiyoloji uzmanlık eğitimi konusunda isteklidir 14,6 16.Asistanlar T. Mikrobiyoloji lab. uygulamaları - yönetiminde yeterli düzeye gelmektedirler
Asistanların Klinik Mikrobiyoloji uzmanlık eğitimine karşı isteksizlik nedenleri (%23,5) Uzmanlık alanına ait belirsizlik - kaos Gelecek endişeleri Ekonomik ve hak kayıpları İstemeden gelinmiş olması (3) Araştırma okuma alışkanlığının olmaması (3) Yetersizlik alanları (%23) Laboratuvar yönetimi Kan bankacılığı Kalite kontrol Test değerlendirmeleri Satın alma işlemleri Mevzuat Konsültasyon
100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Anabilim dalı laboratuvar altyapısı Eğitim için 2,4 3,7 6,1 0 kesinlikle katilmiyorum 41,5 48,8 katilmiyorum katiliyorum kesinlikle katiliyorum 52,4 45,1 Tez çalışmaları için 10. Anabilim dalınızdaki laboratuvar alt yapı 11.Anabilim dalınızdaki laboratuvar alt yapı olanakları uzmanlık eğitimi verilmesi için yeterlidir olanakları asistanların tez çalışmaları için yeterlidir.
100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% fikrim yok/bilgim yok 0 kesinlikle katilmiyorum 0 0 katilmiyorum sınavlar geri bildirim Asistan karnesi 46,9 katiliyorum 36,6 41,5 kesinlikle katiliyorum 53,1 63,4 58,5 12. belirli aralarla sınavlar 13. düzenli olarak yapılandırılmış 14.Asistan karnesi uygulanmalıdır. yapılmalıdır (standart) geri bildirim verilmelidir
GÜÇLÜ Eğitim kadroları Akademik eğitim ortamı Bilimsel ortam TIP öğrenci dersleri ve pratiklere aktif katılma Yan dallar - bilim dalları Laboratuvar alt yapısı Bilimsel proje ve kongre desteği Uluslararası çalışma olanakları Klinikler laboratuvarların entegre çalışması FIRSATLAR Bilim, teknoloji ve bilişim alanındaki gelişmeler Uzmanlık derneklerinin kurulmuş olması Yeterlilik sınavlarının başlamış olması Uluslararası çalışma olanakları Giderek artan sağlıkta kalite talepleri Meslek derneklerinin uzmanlık alanı için olumlu çaba ve çalışmaları Meslek eğitim toplantıları Meslektaşlar arası iletişim ve paylaşımın artması Yan dallar ZAYIF Toplumun ve dış piyasanın gerçeklerine uzaklık Anabilim dalından bağımsız merkez lab.lar Fakülteler arası farklılık Asistan kadro sıkıntısı Öğretim üyelerinin iş yükleri ve çeşitli görevleri Otomasyon Tek yönlü deneyim Doktora ile uzmanlık eğitiminin karıştırılması uzmanlık eğitimine daha az önem verilmesi Laboratuvar ve birimlerin sahiplenilmesi, paylaşıma açık olunmaması TEHDİTLER Enfeksiyon Hastalıkları na Klinik Mikrobiyoloji uzmanlığı yetkisi Özlük haklarının yetersizliği Ekonomik kaygı, iş kaygısı, kadro kaygısı Performans sistemi Sürekli değişen mevzuat Tıbbi laboratuvar yönetmeliği Periferde uzmanlık alanı dışında görevlerin verilmesi Sağlıkta ticarileşme Özel laboratuvar sektöründeki konsolidasyon ve büyük ölçek hizmet eğilimi; mevzuatlara yansımaları Sağlık Bakanlığı nın Üniversite hastanelerini devralma çalışmaları Yönetimlerin temel bilimlere yaklaşımı Yönetimlerin laboratuvarlara sadece işletmeci olarak yaklaşımları
GÜÇLÜ Eğitim kadroları (35) Akademik eğitim ortamı (25) Bilimsel ortam (25) TIP öğrenci dersleri ve pratiklere aktif katılma (18) Laboratuvar alt yapısı (15) Bilimsel proje ve kongre desteği (7) Yan dallar - bilim dalları (4) Uluslararası çalışma olanakları (3) Klinikler laboratuvarların entegre çalışması (2)
ZAYIF Anabilim dalından bağımsız merkez lab.lar (15) Öğretim üyelerinin iş yükleri ve çeşitli görevleri nedeniyle yeterli zaman ayıramamaları (11) Üniversitelerde maddi gelirin düşük olması (9) Toplumun ve dış piyasanın gerçeklerine uzaklık (7) Klinisyenlerle temel bilimciler arasındaki gelir farklılıkları (4) Doktora ile uzmanlık eğitiminin karıştırılması (4) Uzmanlık eğitimine daha az önem veren öğretim üyeleri (4) Laboratuvar ve birimlerin sahiplenilmesi, paylaşıma açık olunmaması (4) Otomasyon (3) Tek yönlü deneyim (uzmanlaşma) (3) Fakülteler arası farklılık (2) Asistan kadro sıkıntısı (2)
FIRSATLAR Bilim, teknoloji ve bilişim alanındaki gelişmeler (15) Meslek derneklerinin uzmanlık alanı için olumlu çaba ve çalışmaları (12) Uluslararası çalışma olanakları (9) Uzmanlık derneklerinin kurulmuş olması (9) Meslektaşlar arası iletişim ve paylaşımın artması (8) Yeterlilik sınavlarının başlamış olması (3) Meslek eğitim toplantıları (3) Yan dallar (3) Mesai koşulları (3) Giderek artan sağlıkta kalite talepleri (2) Genç uzmanlık öğrencilerinin hevesleri (1) Siyasi iktidar (1)
TEHDİTLER Enfeksiyon Hastalıkları uzmanlığına Klinik Mikrobiyoloji uzmanlığı yetkisi verilmesi (23) Özlük haklarının yetersizliği (20) Sağlık Bakanlığı nın T. Mikrobiyoloji uzmanlarına - lab. lara yaklaşımı (14) Ekonomik kaygı, iş kaygısı, kadro kaygısı (13) Tıbbi laboratuvar yönetmeliği (13) Performans sistemi (10) Sürekli değişen mevzuat (9) Yönetimlerin laboratuvarlara sadece işletmeci olarak yaklaşımları (6) Yönetimlerin temel bilimlere yaklaşımı (5) Periferde uzmanlık alanı dışında görevlerin verilmesi (4) Sağlıkta ticarileşme (3) Sağlık Bakanlığı nın Üniversite hastanelerini devralma çalışmaları (3) Özel laboratuvar sektöründeki konsolidasyon ve büyük ölçek hizmet eğilimi; mevzuatlara yansımaları (1)
EK GÖRÜŞLER Tıbbi Mikrobiyoloji uzmanlığının geleceğinin belirsizliği eğiticilerde motivasyon kaybına yol açmaktadır. Yeni mevzuatla T. Mikrobiyoloji uzmanlığı değersizleştirilmektedir. Uzmanlık eğitimi verenlerden beklentiler belirlenmelidir. Doktora eğitimi ile uzmanlık eğitimi netleşmelidir. Teknik personelin sorumluluğunda olan testler ve yöntemlerin eğitimi de öğretim üyelerinin sorumluluğunda verilmelidir. Uzmanlık eğitimi ile ilgili alınan ortak kararlar tüm eğitim birimlerine duyurulmalıdır. Üniversite dışı kurumlara rotasyona gidilmelidir. Asistanların kongre katılımlarına destek sağlayıcı düzenlemeler yapılmalıdır.
Uzmanlık Eğitiminde Eğiticilerden Her şeye rağmen; beklentiler Klinik Mikrobiyoloji uzmanından beklenen yetkinliklere sahip rol model olma Güçlü ve zayıf yönlerin farkında olma Fırsatları kullanarak tehditlerle baş etme yollarını arama Önerilerde ve girişimlerde bulunma
Klinik Mikrobiyoloji Uzmanlık Eğitiminin Yapılandırılması Toplumun ve çağın gereksinimlerine ve gerçeklerine uygun olarak; Tüm paydaşların katılımıyla Klinik Mikrobiyoloji uzmanlık eğitimi Bilgi beceri tutum hedefleri belirlenmeli, Eğitim standartları tanımlanmalı Standartları karşılama durumu bağımsız olarak denetlenmelidir.