KONİK BOBİNLİ ROTOR İPLİK MAKİNASINDA KUŞAK OLUŞUMUNUN İNCELENMESİ



Benzer belgeler
BĐSĐKLET FREN SĐSTEMĐNDE KABLO BAĞLANTI AÇISININ MEKANĐK VERĐME ETKĐSĐNĐN ĐNCELENMESĐ

Deprem Yönetmeliklerindeki Burulma Düzensizliği Koşulları

DEĞERLENDİRME NOTU: Mehmet Buğra AHLATCI Mevlana Kalkınma Ajansı, Araştırma Etüt ve Planlama Birimi Uzmanı, Sosyolog

YÜKSEKÖĞRETİM KURUMLARI ENGELLİLER DANIŞMA VE KOORDİNASYON YÖNETMELİĞİ (1) BİRİNCİ BÖLÜM. Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

:30 Adı-Soyadı:... No:... NOT:...

BİR SAYININ ÖZÜ VE DÖRT İŞLEM

KAPLAMA TEKNİKLERİ DERS NOTLARI

KAVRAMLAR. Büyüme ve Gelişme. Büyüme. Büyüme ile Gelişme birbirlerinden farklı kavramlardır.

SPROGVURDERING OG SPROGSCREENING AF 3-ÅRIGE BØRN

ASENKRON (İNDÜKSİYON)

İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ BİLGİSAYAR SİSTEMLERİ LABORATUARI YÜZEY DOLDURMA TEKNİKLERİ

Nakit Sermaye Artırımı Uygulaması (Kurumlar Vergisi Genel Tebliği (Seri No:1) nde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Seri No:9))

SÜREÇ YÖNETİMİ VE SÜREÇ İYİLEŞTİRME H.Ömer Gülseren > ogulseren@gmail.com

Veri Toplama Yöntemleri. Prof.Dr.Besti Üstün

5. ÜNİTE KUMANDA DEVRE ŞEMALARI ÇİZİMİ

SORU 6: Su yapılarının tasarımında katı madde hareketinin (aşınma, oyulma, yığılma vb. olayları) incelenmesi neden önemlidir, açıklayınız (4 puan).

Mak-204. Üretim Yöntemleri II. Vida ve Genel Özellikleri Kılavuz Çekme Pafta Çekme Rayba Çekme

BİLGİSAYAR PROGRAMLARI YARDIMIYLA ŞEV DURAYLILIK ANALİZLERİ * Software Aided Slope Stability Analysis*

ÖZEL İLETİŞİM VERGİSİ GENEL TEBLİĞİ (SERİ NO: 14) BİRİNCİ BÖLÜM

DENEY 2. Şekil 1. Çalışma bölümünün şematik olarak görünümü

BİREYSEL SES EĞİTİMİ ALAN ÖĞRENCİLERİN GELENEKSEL MÜZİKLERİMİZİN DERSTEKİ KULLANIMINA İLİŞKİN GÖRÜŞ VE BEKLENTİLERİ

AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ

Ek 1. Fen Maddelerini Anlama Testi (FEMAT) Sevgili öğrenciler,

ZEMİN MUKAVEMETİ: LABORATUVAR DENEY YÖNTEMLERİ

Başbakanlık (Hazine Müsteşarlığı) tan:

SİİRT ÜNİVERSİTESİ UZAKTAN EĞİTİM UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM. Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar. Amaç

Resmi Gazete Tarihi: Resmi Gazete Sayısı: 25884

JET MOTORLARININ YARI-DĐNAMĐK BENZETĐŞĐMĐ ve UÇUŞ ŞARTLARINA UYGULANMASI

Konu : Nakit Sermaye Artırımlarında Vergi Avantajı (2)

En İyi Uygulamalar ve Kullanım Kılavuzu

4. Numaralandırdığımız her boru parçasının üzerine taşıdıkları ısı yükleri yazılır.

ÖĞRENME FAALİYETİ 1 ÖĞRENME FAALİYETİ 1 1. KARE VİDA AÇMA

ELEKTRĐKLĐ OCAK TR. Kurulum Kullanım Bakım

BİLGİSAYAR DESTEKLİ BİR DİL PROGRAMI -Türkçe Konuşma - Tanıma Sistemi-

Makine Elemanları I Prof. Dr. İrfan KAYMAZ. Temel bilgiler-flipped Classroom Bağlama Elemanları

ZAĞNOS VADİSİ KENTSEL DÖNÜŞÜM PROJESİ

: 3218 Sayılı Serbest Bölgeler Kanunu Genel Tebliği (Seri No: 1) nde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Seri No: 3) yayımlandı.

2. KUVVETLERİN VEKTÖREL TOPLANMASI. Hazırlayan Arş. Grv. A. E. IRMAK

ARAŞTIRMA RAPORU. Rapor No: XX.XX.XX. : Prof. Dr. Rıza Gürbüz Tel: e-posta: gurbuz@metu.edu.tr

TEKNİK RESİM. Ders Notları: Mehmet Çevik Dokuz Eylül Üniversitesi. Görünüşler - 1

II. Bölüm HİDROLİK SİSTEMLERİN TANITIMI

Özelge: 4632 sayılı Kanunun Geçici 1. maddesi kapsamında vakıf/sandıklardan bireysel emeklilik sistemine yapılan aktarımlarda vergilendirme hk.

BÖLÜM 7 BİLGİSAYAR UYGULAMALARI - 1

T.C. NUH NACİ YAZGAN ÜNİVERSİTESİ YAZILIM KULÜBÜ TÜZÜĞÜ. BİRİNCİ BÖLÜM Kuruluş Gerekçesi, Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

İSTANBUL ( ). İDARE MAHKEMESİ BAŞKANLIĞI NA GÖNDERİLMEK ÜZERE ANKARA İDARE MAHKEMESİ BAŞKANLIĞI NA. : TMMOB Şehir Plancıları Odası (İstanbul Şubesi)

Mühendislikte Deneysel Metodlar I Dersi Deney Föyü

2008 YILI MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇESİ ÖN DEĞERLENDİRME NOTU

ÖZEL İLETİŞİM VERGİSİ GENEL TEBLİĞİ (SERİ NO: 14) BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam ve Dayanak

MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI PERSONEL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ NE

KOMPANZASYON ve HARMONİK FİLTRE SİSTEMLERİ

İnşaat Firmalarının Maliyet ve Süre Belirleme Yöntemleri Üzerine Bir Alan Çalışması

Sosyal Riski azaltma Projesi Kapsamında Şartlı Nakit Transferi Uygulaması Genelgesi 2004 / 64

HÂKİMLER VE SAVCILAR YÜKSEK KURULU

Döküm. Prof. Dr. Akgün ALSARAN

VERGİ SİRKÜLERİ NO: 2012/82

Araştırma Notu 15/177

Ç.Ü. GÜZEL SANATLAR FAKÜLTESİ İÇ MİMARLIK BÖLÜMÜ GÜZ YARIYILI İÇM PROJE 5 & DİPLOMA PROJESİ

MAK 4026 SES ve GÜRÜLTÜ KONTROLÜ. 6. Hafta Oda Akustiği

Milli Gelir Büyümesinin Perde Arkası

İSTANBUL KEMERBURGAZ ÜNİVERSİTESİ. ÇİFT ANADAL ve YANDAL PROGRAMI YÖNERGESİ

1 Semboller. 3 Kurallara Uygun Kullanım. 4 Önceden Görülebilen Hatalı Kullanım Şekli. 2 Emniyet ve Tehlikeler. 1.1 İkaz Bilgileri. 1.

1.Temel Kavramlar 2. ÆÍlemler

DEVLET KATKI SİSTEMİ Devlet katkısı nedir? Devlet katkısı başlangıç tarihi nedir? Devlet katkısından kimler faydalanabilir?

INSURAL* ATL ALUMİNYUM VE ÇİNKO İÇİN YALITKAN POTA ASTARLARI. Kolay astarlama. Yüksek enerji tasarrufu. Yüksek mekanik mukavemet

T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI ANTALYA SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK YATIRIMLARI

İÇİNDEKİLER. 1 Projenin Amacı Giriş Yöntem Sonuçlar ve Tartışma Kaynakça... 7

KİM OLDUĞUMUZ. Bireyin kendi doğasını sorgulaması, inançlar ve değerler, kişisel, fiziksel, zihinsel, sosyal ve ruhsal sağlık, aileleri,

01 OCAK 2015 ELEKTRİK AKIMI VE LAMBA PARLAKLIĞI SALİH MERT İLİ DENİZLİ ANADOLU LİSESİ 10/A 436

AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ LİSANSÜSTÜ UZAKTAN EĞİTİM YÖNERGESİ

Taş, Yaman ve Kayran. Altan KAYRAN. ÖZET

USB KVM Switch. Ses özellikli ve 2 portlu USB KVM switch. Ses özellikli ve 4 portlu USB KVM switch

YÖNETMELİK ANKARA ÜNİVERSİTESİ YABANCI DİL EĞİTİM VE ÖĞRETİM YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM. Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

GAZİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK-MİMARLIK FAKÜLTESİ KİMYA MÜHENDİSLİGİ BÖLÜMÜ KM 482 KİMYA MÜHENDİSLİĞİ LABORATUVARI III. DENEY 1b.

T.C. TURGUT ÖZAL ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

Fizik I (Fizik ve Ölçme) - Ders sorumlusu: Yrd.Doç.Dr.Hilmi Ku çu

Binalarda Enerji Verimliliği ve AB Ülkelerinde Yapılan Yeni Çalışmalar

ANKARA EMEKLİLİK A.Ş GELİR AMAÇLI ULUSLARARASI BORÇLANMA ARAÇLARI EMEKLİLİK YATIRIM FONU ÜÇÜNCÜ 3 AYLIK RAPOR

YÜKSEKÖĞRETİM KANUNU

İSTEK ÖZEL KAŞGARLI MAHMUT LİSESİ

ORMAN GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Yılı Kurumsal Mali Durum ve Beklentiler Raporu

Yakıt Özelliklerinin Doğrulanması. Teknik Rapor. No.: 942/

Ölçme Bilgisi Ders Notları

Braille Star 40 Başvuru Kitapçığı Sürüm 4.0 Lütfen bu başvuru kitapçığıyla birlikte paketinizde bulunan kullanıcı kılavuzunu da gözden geçirin.

BİLGİ BELGE MERKEZİ VE YAYIN HİZMETLERİ

SOSYAL POLİTİKALAR VE ÇALIŞMA HAYATI

olup uygu kaması A formuna sahiptir. Müsaade edilen yüzey basıncı p em kasnak malzemesi GG ve mil malzemesi St 50 dir.

BULUŞ BİLDİRİM FORMU / APARAT

ÇANAKKALE ONSEKİZ MART ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK MİMARLIK FAKÜLTESİ JEOFİZİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ STAJ İLKELERİ

1. YAPISAL KIRILMA TESTLERİ

İplik hazırlık SB-D 11 cer makinası. SB-D 11 Cer makinası. Mükemmel fiyat/performans oranına sahip tek kafalı kompakt cer makinası

2.000 SOSYOLOG İLE YAPILAN ANKET SONUÇLARINA DAİR DEĞERLENDİRMEMİZ. Anayasa nın 49. Maddesi :

YÖNETMELİK. Kamu İhale Kurumundan:

BULUġ BĠLDĠRĠM FORMU/ GIDA

Analiz aşaması sıralayıcı olurusa proje yapımında daha kolay ilerlemek mümkün olacaktır.

ŞEV DURAYLILIĞI

Yersel Lazer Tarayıcılar ile 3 Boyutlu Modelleme

İSTANBUL KEMERBURGAZ ÜNİVERSİTESİ BURS YÖNERGESİ. BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

SİRKÜLER NO: POZ-2013 / 36 İST, E-fatura hakkında 424 Sıra No lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği yayımlandı.

YERİNDE BALANS ALMA İŞLEMİ: EKONOMİK ve TEKNİK YÖNDEN BİR İNCELEME. Dr. İbrahim H. Çağlayan VibraTek Ltd Şti

SEYAHAT PERFORMANSI MENZİL

Transkript:

PAMUKKALE ÜNİ VERSİ TESİ MÜHENİ SLİ K FAKÜLTESİ PAMUKKALE UNIVERSITY ENGINEERING COLLEGE MÜHENİ SLİ K Bİ L İ MLERİ ERGİ S İ JOURNAL OF ENGINEERING SCIENCES YIL CİLT SAYI SAYFA : 00 : 7 : 3 : 373-379 KONİK BOBİNLİ ROTOR İPLİK MAKİNASINA KUŞAK OLUŞUMUNUN İNCELENMESİ Reul FETTAHOV*, Güngör URUR*, Şeref ÇITAK**, Sema PALAMUTCU*** *Pamukkale Üniveritei, Mühendiklik Fakültei, Tektil Mühendiliği Bölümü, Çamlık/enizli **Aalıoğlu Tektil, Organize Sanayii Bölgei, Ankara Yolu Üzeri, Organize/enizli ***Ege Üniveritei, Mühendilik Fakültei, Tektil Mühendiliği Bölümü, Bnova/İzmir ÖZET Bu çalışmada konik oinlerin arımı ıraında iplik dolaklarının (arımlarının) üt üte gelecek şekilde arılmaı ile oluşan ve kuşak olarak tanımlanan oin arım hataı matematikel olarak incelenmiştir. İplik kılavuzunun ir gidiş-gelişinde (doule travere) oin tur ayıı (n) iki yöntem ile heaplanmıştır. Birincii iplik kılavuzunun ir gidiş-geliş üreinde oine arılan toplam iplik miktarı ile oinin üzerine arılan tek ir arımın uzunluğunun heaplamaı yöntemiyle, ikincii ie konik oin ilindirik tamur hareket iletim anıyla heaplanmıştır. Bu iki farklı yöntem ile ulunan fmüllerin iririne oldukça yakın değerler verdiği görülmüş ve Schalfht Autoco rot iplik makinaında olaı kuşak oluşum çaplarının elirlenmeinde kullanılmıştır. Anahtar Kelime : Open-end iplik makinaı, Boinleme, Konik iplik oini, Kuşak, Çapraz arım ANALYSIS OF RIBBONING ON CONICAL YARN PACKAGE WOUN BY OPEN- EN SPINNING MACHINES In thi paper, Rioning, one of the common fault in yarn package, i mathematically analyed. If yarn i repeatly laid on top of along the ame path a the previouly wound yarn, thi duplication of yarn path on the package create a defect known a rioning. The numer of turn of package (n) per doule travere of yarn guide i calculated in two different way One i calculated the length of a coil on the package and total length of yarn in a doule travere; the other i conidered tranmiion rate etween drum and conical yarn package The reult of two different approach i imilar and the proale diameter of conical yarn package which rioning i occurred i calculated and ued on Schalafht-Autoce OE pinning machine. Key Wd : OE pinning machine, Winding, Conical yarn package, Rioning, Crowinding. GİRİŞ Sürtünme tahriki ile gerçekleştirilen oin arımlarında, ipliğin kuşak oluşturacak şekilde üt üte arılmaı en önemli unlardan iridir. Boin arımı ıraında elli çaplarda taya çıkan kuşak olarak tanımlanan arım hataları oinin onraki kullanım yerlerinde çeşitli unlara yol açmaktadır. Bu unlar kıaca şöyle ıralanailir (Burchardt, 999). Boyama veya fikaj ıraında, oyarmaddenin veya uharın oin içine homojen ir şekilde girişinin engellenmei, İpliğin oinden ağılmaı ıraında gerginlik farklılıkları ve kopuşlara yol açarak verim düşüklüğüne eep olmaı, Örme yüzeylerde gerilim düzgünüzlüğünün yol açacağı hatalara neden olmaı. Kuşak oluşumunun incelenmei ve engellenmei amacıyla çeşitli çalışmalar yapılmıştır. Burchardt (999) a göre kuşak oluşumu, oin çapının tahrik ilindiri çapının katları değerinde olduğu arımlarda görülmektedir. euen (993) ie kuşak oluşumunun, oin tahrik ilindiri ile iplik kılavuzu hızı araındaki anın tam ayılara denk geldiği oin arımlarında görüldüğünü ifade etmektedir. Kuşak oluşumunun görüldüğü durumları açıklayan ir diğer yaklaşım da Fettahov ve Paşayeva, (983) tarafından ifade edilen ve u çalışmada temel olarak alınacak olan yaklaşımdır. Buna göre, oinin ir kenarından arılmaya aşlanan iplik tekrar aynı kenara gelene kadar oinin etrafında yaptığı dönme 373

Konik Boinli Rot İplik Makinaında Kuşak Oluşumunun İncelenmei, R. Fettahov, G. urur, Ş. Çıtak, S. Palamutcu ayıı tam ayı ie iplik ir önceki ipliğin üzerine arılmakta ve kuşak oluşumu ile karşılaşılmaktadır. Kuşak oluşumunun engellenmei için çeşitli yöntemler geliştirilmiştir. Kuşak oluşumunun taya çıkaileceği çaplar önceden elirlenerek u oin çaplarında arım hızının değiştirilmei, arım ayıının değiştirilmei ve kademeli arım ayıı değişimi, icopac, gii yöntemlerle kuşak oluşumunun engellenmeine çalışılmaktadır (Şenol, 99). Bu yazıda Fettahov tarafından ilindirik oinlerde kuşak oluşumunun incelenmei ile ilgili olarak yapılmış olan çalışma konik oinlerde yapılarak, kuşak oluşum çapları matematikel olarak incelenecektir Fettahov ve Paşayeva, (983). n - iplik kılavuzunun ir ileri-geri hareketi üreinde oinin gerçekleştirdiği dönüşlerin ayıı, n - n dönüş ayıının tam kımıdır. () nolu fmüldeki ϕ üyüklüğünün değeri ıfıra eşit olduğunda yani, n ile n ayıları aynı olduğunda iplik kılavuzunun arımı tekrar noktaından aşlamakta ve öylece kuşak oluşumu gerçekleşmektedir. Kuşak oluşumu oinlerin herhangi ir çapında taya çıkailmektedir. Şekil de konik oinlerde görülen kuşak oluşumları göterilmektedir. Burada irinci ve ikinci arımlarda oinler üzerinde arım kuşakları mevcut olup, üçüncü oinde kuşak oluşumu engellenmiş ir arım görülmektedir.. KONİK BOBİNLERE SARIM Konik oinler çapraz arım olarak ilinen arım yöntemi ile arılmaktadır. Çapraz arım işleminde oin arımının nmal kalitede olmaı için iplik dolaklarının (arımlarının) oin etrafına elli ir aralıkla arılmaı gerekmektedir (Şekil ). olaklar araındaki l aralığının üyüklüğü iplik dolağının oin üzerindeki yer değiştirme açıı ile tanımlanmaktadır. İpliğin yer değiştirme açıı, oinin ir kenarından arılmaya aşlanan ipliğin numaralı aşlangıç noktaı ile ipliğin aynı kenara ikinci efer geldiğindeki numaralı aşlangıç noktaı kullanılarak elirlenir. ve numaralı noktalar ilindirin merkezi ile irleştirilerek, iki çizgi araında elde edilen ϕ açıı yer değiştirme açıı olarak ulunur. Bu açının üyüklüğü () nolu denklem ile ifade edileilir (Gdeyev and Volkov, 984). l ϕ Şekil. Konik oin üzerinde iplik arımı ϕ = π (n n ) () Burada ; ϕ - ipliğin yer değiştirme açıı, Kuşak ozmaız % 6 kuşak ozmalı Schlafht Propack arım arım kuşak ozma itemli arım Şekil. Konik oinlerde kuşak oluşumu (Autoconer makinei) 3. İPLİK KILAVUZUNUN BİR GİİŞ- GELİŞİNE (n) BOBİN TUR SAYISININ BULUNMASI () numaralı fmülde yer alan n, iplik kılavuzunun ir gidiş-geliş zamanında oinin dönüş ayıını, ulailmek için; u ürede oine arılan toplam iplik miktarı ile oin üzerine arılan tek ir arımın uzunluğunun ilinmei gerekmektedir. Bunu matematikel olarak () numaralı fmül ile şöyle ifade edeiliriz. n = L / l d () n - iplik kılavuzunun ir gidiş-gelişinde oinin tamamladığı tur ayıı, L - İplik kılavuzunun ir ileri-geri hareketinde oine arılan ipliğin toplam uzunluğu l d - oine arılan ir tam dolağın (arımın) uzunluğu L uzunluğu arım hızı ve zamanı üyüklükleri şu şekilde heaplanailir, ç L = t.v = t. v + v i Mühendilik Bilimleri ergii 00 7 (3) 373-379 374 Journal of Engineering Science 00 7 (3) 373-379

Konik Boinli Rot İplik Makinaında Kuşak Oluşumunun İncelenmei, R. Fettahov, G. urur, Ş. Çıtak, S. Palamutcu ( π..n. η) (.H. n ) L = t. + (3) v - iplik arım hızı, m/dak t - iplik kılavuzunun oin oyunca ir gidiş geliş ürei, t = (4) n e e 4. BİR İPLİK OLAĞININ UZUNLUĞUNUN BELİRLENMESİ Konik oin arılımında ir iplik dolağının uzunluğu oinin geometrik olarak açılımı yapılarak heaplanailir (Şekil 3). π (n e = iplik kılavuzunun tahrik ekantriğinin ir dakikadaki dönüş ayıı) v ç - Boin üzerinde ipliğin arılma noktaının çevreel hızı, m/dak v i - İplik kılavuzunun hareket hızı, m/dak H α h h hn - Boin tahrik ilindirinin çapı, m n - Boin tahrik ilindirinin devir ayıı, /dak π π η - Boin ile ilinir araında kaymayı göteren katayı olup deneyel olarak ulunur. H - iplik kılavuzunun hareket yolunun uzunluğu, m OE iplik makinalarının kinematik şemaı üzerinden oin tahrik ilindiri ve iplik kılavuzunun ekantrik ile olan ilişkii aşağıdaki gii ifade edileilir. z n e = ( ).n = i. n (5) z z ve z - Sarım ilindiri ve ekantriğin dişli çarklarının diş ayıları i - Hareket çevrim anı (3) nolu denklemde (4) ve (5) ifadeleri yerine yazılarak matematikel değişiklikler yapıldığında aşağıdaki denkleme ulaşılır. ((/ i). π.. η) (. H) L =. + (6) Hareketin çevrim anı i nin üyüklüğü farklı makina modelleri için değişik üyüklüklerde olur. Örneğin B 00 RS modeli ir makina için i üyüklüğü 0.356 iken, Schlafht Autoco için u üyüklük iplik arım hızının 30 m/dak değerinde i = 0.934 olarak heaplanmaktadır (Anon., 000). Şekil 3. Konik oinin açılımı Şekil 3 de görüldüğü gii konik oinlerde iplik dolaklarının uzunluğu oinin H yükekliği oyunca iririnden farklıdır. Boinin üyük çapı tarafında ulunan nolu dolağın uzunluğu küçük çap tarafında yer alan nolu dolağın uzunluğundan daha fazladır. Boin üzerindeki çap farklılıkları, oinin herhangi ir yerine arılmış olan dolağın uzunluğunun kuramal olarak heaplanmaında karmaşık işlemler gerektirmektedir. Burada karmaşık işlemlerden kaçınmak için ir kaul yapılarak talama dolak uzunluğu l üyüklüğü ile çalışılmıştır. Ortalama dolak uzunluğu aynı katmanda arılı olan dolakların toplam uzunluğunu, K, dolak ayıına ölerek ulunur. l = (l + l + l 3 + +l K ) / K Bir dolağın atalama uzunluğunu ulmak için izleneilecek ir diğer fmül oinin talama çapı kullanılarak yazılır. l = π. / co α (7) Burada; = Boinin küçük ve üyük çaplarının aritmetik talamaıdır. Mühendilik Bilimleri ergii 00 7 (3) 373-379 375 Journal of Engineering Science 00 7 (3) 373-379

Konik Boinli Rot İplik Makinaında Kuşak Oluşumunun İncelenmei, R. Fettahov, G. urur, Ş. Çıtak, S. Palamutcu [ = ( + ) / ] α = ipliğin oine arım açıı olup şöyle heaplanır, vi.h.n e tgα = = (8) vç π..n. η (8) nolu fmülde (5) nolu fmül yerine yazıldığında aşağıdaki ifade elde edilir..h.i tgα = π.. η Buradan,.H.i α = arctg π.. η (9) (0) α nın u değeri (7) nolu fmülde yerine yazıldığında l uzunluğu şu fmül ile heaplanailir. π. l = ().H.i co arctg π.. η (7) ve () nolu denklemler () nolu denklemde yerine yazılarak iplik kılavuzunun ir gidiş gelişi üreinde oinin devir ayıı kuramal olarak heaplanmış olur. n = ((/ i). π.. η) + (H).(. π.h.i ). co arctg π.. η () Bu fmülde yer alan üyüklüklerin tamamının hariç tutularak ir C aiti ile ifade edildiği kaul edilecek olura, C = ((/ i). π.. η) + (H).H.i.(.). co arctg π π.. η (3) C üyüklüğü () nolu fmül de kullanılarak iplik kılavuzunun ir gidiş gelişi üreinde oin dönüş ayıı ile talama oin çapı araında ir ilişki elde edilir. n = C / (4) (4) nolu fmülde heaplanan n değeri () nolu fmülde yerine yazılarak ipliğin oin üzerindeki ϕ yerdeğiştirme açıı heaplanailir. C = π n (5) ϕ u denklemde ϕ nin ıfıra eşit olduğu durumda, ( C / ) n = 0 (6) = C / n (7) konik oinin kuşak oluşumu görüleilecek talama çapları C ve n e ağlı olarak öylece elirlenmiş olur. 5. SCHLAFHORST AUTOCORO İPLİK MAKİNASINA KUŞAK OLUŞUM ÇAPLARININ HESAPLANMASI Elde edilen fmüller Schlafht Autoco rot iplik makinaı verileri kullanılarak heaplanacak olura olaı kuşak oluşum çapları şöyle ulunur. i = 0.934 ; = 6 cm ; η = 0.98 ; H = 4.5 cm aitleri (3) nolu denklemde yerine yazıldığında C heaplanmış olur. C = 30.4 (7) nolu denklemde C nin değeri yerine yazıldığında ; = 30.40 / n (8) kuşak oluşumu ile karşılaşılailecek talama oin çaplarının heaplanaileceği denklem elde edilmiş olur. n in ; 3; 4; 5 ve 6 değerleri için oinde kuşak oluşumu ihtimali olan talama çaplar ıraıyla şöyle ulunur. n, n dönüş ayıının tam kımı 3 4 5 6 Boinde olaı kuşak oluşum çapı, cm 5.0 0.3 7.60 6.08 5.0 Mühendilik Bilimleri ergii 00 7 (3) 373-379 376 Journal of Engineering Science 00 7 (3) 373-379

Konik Boinli Rot İplik Makinaında Kuşak Oluşumunun İncelenmei, R. Fettahov, G. urur, Ş. Çıtak, S. Palamutcu C nin değeri (5) nolu fmülde yerine yazıldığında; 30.40 = π n (9) ϕ İplik dolağının oin üzerindeki yer değiştirme açıı, ϕ, oinin talama çapına ağlı olarak heaplanailir. (9) nolu fmül kullanılarak Schalafht Autoco rot iplik makinaı için oinin talama çapı ile yer değiştirme açıı ϕ nin değişimi Şekil 4 te grafik olarak verilmiştir. Boinin iplik kılavuzunun ir gidiş geliş üreinde gerçekleştirdiği dönme ayıı konik oin ilindirik tamur hareket iletimi koşulu yardımıyla elirleneilir. Bilindiği gii ilindirik tamurdan konik oine ürtünme ile hareket iletiminde oin ile tamur araında aşağıdaki kinematik eşitlik geçerlidir. n. t = n. (0) n ve n - oinin ve arım tamurunun devir ayıları, d/dak t - konik oinin tema çapı - Sarım ilindiri (tamur) çapı ϕ [rad] 6 5 4 3 Bu fmülde ilindirin n devir ayıını, (5) nolu fmülü kullanarak, (0) nolu fmülde yerine yazarak ; n. t = n e. / i ve uradan, n = n e. / ( i. t ) () 0 5 0 5 0 5 30 [cm] Sekil 4. Ortalama oin çapına ağlı olarak iplik dolağının yer değiştirme açıı Grafikte görüldüğü gii, kuşak oluşumu oin çapının küçük değerlerinde ık ık gerçekleşmekte, oin talama çapı 5, 0 cm geçtikten onra oinde kuşak oluşumu olayı eklenmemektedir. ϕ - grafiğinden de görüldüğü gii, eklenen eş kuşak oluşum çaplarından dört tanei 5 cm ile 0. cm oin talama çapları araına düşmektedir. Yalnız ir kuşak oluşumu ie 5, 0 cm oin talama çapına denk gelmektedir. Burada küçük oin çaplarında kuşak oluşumu olayı ile karşılaşmanın üyük çaplara göre daha fazla olaı olduğu görülmektedir. Kuşak oluşumunu azaltmak için ir önlem olarak oinlemede kullanılan oin patronlarının çaplarının üyütülerek kuşak oluşma ölgeinin daraltılmaı önerileilir. Örneğin, 4.9 cm talama çapında olan mevcut konik patronların talama çaplarının -.5 cm arttırılmaı, yani 6-6.5 cm talama çapında patronların kullanılmaı ile küçük çaplarda karşımıza çıkan ir kaç kuşak oluşum aralığı kendiliğinden tadan kalkmış olur. Ancak üyük çaplı patronlarla çalışılmaının da yeni aşka dezavantajlar getireceği ilinmelidir. () nolu fmül kullanılarak oinin ir dakikadaki devir ayıı heaplanailir. İplik kılavuzunun ir gidiş gelişi üreinde oinin dönme ayıını heaplamak için ekantriğin devir ayıı n e nin e eşit kaul edilmei gerekmektedir. Yani () nolu denklemde yer alan n dönüş ayıını heaplamak için n ifadei ile şu fmül çıkarılmış olur ; n = / ( i. t ) () 6. BOBİN TEMAS ÇAPININ HESAPLANMASI Boinin tema çapı, oin çevreel hızı ile oin tahrik ilindiri çevreel hızının aynı olduğu noktadaki oin çapıdır. Yani oinin u çapında oin ile ilindir araındaki kayma miktarı ıfırdır. Tema çapının teik olarak elirlenmei için çeşitli fmüller mevcuttur. Ancak deneyel incelemelerden elde edilen ilgilere göre teik olarak heaplanan tema çapı ile deneyel olarak ulunan gerçek tema çapı araında azı apmalara ratlanmaktadır. Bu apmalar nedeniyle tema çapının elirlenmei için urada oin talama çapı ile ilişkili deneyel ir çalışma enimenmektedir. Boinin tema çapı ile talama çapı araında t =.09 şeklinde ir antı olduğu elirlenmiştir. Ancak u an kendi özel şartları olan random oinleme için doğru kaul edilmiştir. Konik oinli Mühendilik Bilimleri ergii 00 7 (3) 373-379 377 Journal of Engineering Science 00 7 (3) 373-379

Konik Boinli Rot İplik Makinaında Kuşak Oluşumunun İncelenmei, R. Fettahov, G. urur, Ş. Çıtak, S. Palamutcu arım yapılan makinalar için farklı ir inceleme yapılmaı gereklidir (Gdeyev ve Volkov, 984). Burada konik oinlerde oin tema çapının elirlenmei için Schlafht Autoco rot iplik makinaında arımı yapılmakta olan konik oinler üzerinde ir çalışma yapılmıştır. Bu makinada arım tahrik ilindiri ile oin araında ulunan kaymanın daha az eviyelere indirilmei için özel kontrükiyonlu arım ilindirleri kullanılmaktadır (Şekil 5). H e β Burada, e =.tg β olduğu Şekil 5 de görülmekte olup, tema çapı şu fmül ile heaplanailir. t = +.tg β (3) β = oinin koniklik açıı, = h t h (Şekil 5) nin değeri (3) nolu denklemde yerine yazıldığında ; ho ht t 3 4 Şekil 5. Konik oinin tema çapının heaplanmaı için gerekli şema Burada iki adet kenar ilindirleri ( ve ) ve ir adet ta ilindir (3) ulunmaktadır. Ortada yer alan 3 nolu ilindir parçaı üzerinde, çapı ilindir gövde çapından mm fazla, mm genişliğinde ilindirik çıkıntı (4) ulunmaktadır. Boine hareket tahriki ta ilindir üzerindeki u çıkıntılar yardımıyla verilmekte, öylece oinin ilindir üzerinde kaymaız olarak dönmei ağlanmaktadır. Ancak dikkat edilmei gereken nokta, kayma olmakızın gerçekleştirilen hareket iletiminin Şekil 5 te görülen oinle ilindir araındaki 5 nolu oşluğun iplik ile doldurulmaına kadar devam edeildiğidir. Bu oşluk dolduktan onraki hareket iletiminde oin ile tahrik ilindiri araındaki kayma kaçınılmaz olarak devam etmektedir. Schlafht Autoco da kullanılan oin tahrik ilindiri mekanizmaında oin tema çapı t, tahrik ilindirinin taında yer alan 3 nolu ilindirin 4 nolu çıkıntıı ile oinin tema ettiği çaptır (Şekil 5). Bu mekanizmada oin tema çapı t ile oin talama çapı araında ulunan ilişki incelenecek olura; Şekil 5 de görüldüğü gii, t = + e olarak kaul edilin. 5 h o ht t t = + (h t h ).tg β (4) h t = oinin küçük çapından tema çapına kadar olan meafe h = oinin küçük çapından talama çapına kadar olan meafe olup oinin yükekliğinin yarıına eşittir. Burada incelenmekte olan Schlafht Autoco makinaı için, h t = 7.9 cm ; h = 7.0 cm ; ve koniklik açıı β = 4 0 değerleri (4) nolu denklemde yerine yazıldığında; t = + 0.5 cm (5) t nin değerini () numaralı denklemde yerine yazarak iplik kılavuzunun ir gidiş gelişinde oinin n dönüş ayıı ulunailir. n n 6.0 = = i.( + 0.5) 0.94.( + 0.5) 3 = (6) + 0.5 Boin devir ayıını heaplamak için geliştirilen ir diğer fmül () üzerinden de gerçek veriler yerlerine yazılacak olura (6) nolu denklemdeki onuca yakın ir değere ulaşılacaktır;. η n = = i. 6,0.0,98 0.934. 30.4 n = (7) Burada fmülde yer alan η kayma faktörünün değeri oin çapına ağlı olarak değişiklik göterir. Mühendilik Bilimleri ergii 00 7 (3) 373-379 378 Journal of Engineering Science 00 7 (3) 373-379

Konik Boinli Rot İplik Makinaında Kuşak Oluşumunun İncelenmei, R. Fettahov, G. urur, Ş. Çıtak, S. Palamutcu Ancak değişim aralığı ihmal edileilir düzeyde olduğundan pratik heaplamalarda etkii çok azdır. Bu durum gözönününde ulundurularak iplik kılavuzunun ir gidiş gelişinde oin devir ayıının heaplanmaı için (4) ve (7) nolu fmüllerin kullanılmaı önerileilir. 7. SONUÇ VE EĞERLENİRME Boyama, dokuma, örme gii tektil uygulamalarında en temel iplik taşıma fmu olan oinler, üzerlerinde taşıdıkları ipliğin kalitei kadar kendi içimel fmları ve kullanım özellikleri açıından da on derece önemlidirler. İplik taşıma paketleri olarak tanımlayaileceğimiz oinler, oin kenarlarının ve düzgünlüğü, ağılma perfmanları, arım düzgünlüğü, oin yoğunluğu, oin ertliği gii özellikleri göz önünde ulundurularak değerlendirilmektedir. Bu özellikler araında önemli ir yeri olan kuşak oluşumu tektil işlemlerinde üyük unlara neden olduğundan özellikle önemlidir. Mevcut oin makinalarında kuşak oluşumunun engellenmei için ir takım tertiat ve donanımlar kullanılmaktadır. Bu donanımlarda genellikle periyodik olarak oinin dönme hızının değiştirilmei, azaltılmaı yoluna gidilmektedir. Bunun onucunda da arım hızının düşürülmeinin getirdiği dezavantajlar ve itemin mekanik ve elektronik olarak fazladan yüklenmei gerekmektedir. Bu olumuzlukları tadan kaldırmak için oinde kuşak oluşturan çapların önceden elirlenerek, adece elirlenen çaplarda veya u çaplar civarında oinin dönme hızının değiştirilerek kuşak oluşumunun engellenmei en optimum yöntem olarak görülmektedir. 8. TEŞEKKÜR Bu çalışmanın deneyel ölçümlerinin gerçekleştirilmeini mümkün kılan Aalıoğlu Tektil A.Ş. ye ve çizimlerin hazırlanmaında yardımcı olan Arş.Gör. Barış Haçelik e teşekkür ederiz. 9. KAYNAKLAR Anonymou, 000. Autoconer Expre, Propack, Kontrollu Boin Yapıına Giden Yol, /000. Burchardt,. 999. Winding Machine and Yarn Clearing-Productivity and Quality f Further Proceing, ITB International Textile Bulletin, (4) p. 34-36. euen, H. 993. Rot Spinning Technology, Schlafht Inc., Nth Carolina. Fettahov, R. M., Paşayeva V. P. 983., Pnömatik Eğirme Makinalarında Üretilen Boinlerin Yapıının İncelenmei, Yükek Öğrenim Kurumları Yayınları, Tektil Sanayii Teknolojii, No : 6, İvanova (Ruça). Gdeyev, V. A., Volkov, P. V. 984. okumacılık, Mokova, (Ruça). Şenol, F. 99. okuma Hazırlık Notları, Tektil ve Konfekiyon ergii Ekleri. Mühendilik Bilimleri ergii 00 7 (3) 373-379 379 Journal of Engineering Science 00 7 (3) 373-379