VİTAMİN B-12 Makrositer Anemi; Vitamin B 12 eksikliği diyetle alınan vitamin yetmediği durumlarda yada vücudun alınan vitamini kullanamadığı durumlarda ortaya çıkar. Vitamin B12 eksikliği kansızlığa yol açar (makrositer anemi ). Vitamin B12 eksikliği neden olur? Birçok sebep Vitamin B12 eksikliğine yol açabilir. En önemli sebep gıda ile yeterli vitamin alamamaktır ayrıca: İnce bağırsağın bir kısmının alınması, İleri yaş, Asit azaltan mide ilaçlarının uzun süre kullanılması, Atrofik gastrit ( mide de gastrit ): Helikobakter pilori enfeksiyonuna, Demir eksikliği anemisine, Kronik alkolizme, Otoimmünite ye bağlı olabilir. Vitamin emilimini bozan durumlar; Kron hastalığı, Kistik fibrozis, Celiak hastalığı, Whipple hastalığı, Tüberküloz, Pankreatit, Pernisiyöz anemi ( mideden salgılanan intrensek faktör eksikliğne bağlı anemi), AİDS, Yetersiz Vitamin B12 alımı; Uzun süreli vejetaryen yaşam, Vejetaryen annenin anne sütü alan çocukları, Hamilelikte kötü beslenme,
Kötü beslenme, Kronik alkolizm. Barsak içeriğinin hareketsiz kalması sonucu Vitami nb12 eksikliği; Barsak darlıkları, Barsak poşları, Barsaklar arası bağlantı ve geçiş, Kör loop sendromu. Barsak tıkanması; Diyabet, Skleroderma, Amiloidoz. Radyasyon tedavisine bağlı barsak iltihapları, Vitamin B12 kullanım bozukluğu; Enzim eksikliği, Kanser, Kötü beslenme, Vitamin B12 ihtiyacının artması, Hipertiroidi, Barsak kurtları, Büyüme çağı, Diğer anemilerin varlığı. Nitröz Oksit kullanımı; Sık aralıklarla nitröz oksit kullanımı, Tek seferde 6 saatten fazla nitröz oksit kullanımı. Metabolik hastalıklar; Metilmalonikasidüri, Homosistinüri. Vitamin B12 eksikliği kimlerde ortaya çıkar? Alkolikler, 50 yaş üstü insanlar, Kötü beslenenler, Vejetaryenler, Vejetaryenlerin anne sütü alan bebekleri,
Şeker hastalığı için biguanid ilaç kullananlar, Tüberküloz tedavisinde PAS kullananlar, Ağızdan kalsiyum şelat kullananlar, Kolsişin kullananlar, Neomisin kullananlar, Cimetidin kullananlar, Kolestiramin kullananlar da B12 vitamin eksikliği görülebilir. Vitamin B12 ne şikayete sebep olur? Vitamin B12 eksikliği sonucu birçok şikayet ortaya çıkar bu şikayetlerin bir kısmı kansızlık sonucu gelişir: El ve ayaklarda karıncalanma, uyuşma, Kabızlık ve ishal atakları, Dilde iğne batması hissi, Dilde kızarıklık, şişme ve papillalarda silinme, Kilo kaybı, Yeşil mavi renk körlüğü, Halsizlik, çabuk yorulma, Solukluk, Sürekli tokluk hissi, Tat algısında bozukluk, Sersemlik hali, Depresyon, Karanlıkta denge bozukluğu, düşme atakları, Kulak çınlaması, Dudaklarda çatlama, Ciltte sarılık, solukluk, Ateş, Ayak ve bacaklarda vibrasyon hissinin kaybı, Ayağa kalkınca baş dönmesi, Taşikardi. Vitamin B12 eksikliği nasıl teşhis edilir. Hastalık basit kan testleri ile kolayca teşhis edilir. Vitamin B12 eksikliği şüphesinde kanda:
Tam kan sayımı, Vitamin B12, Folik asit, Demir, Demir bağlama kapasitesi, Ferritin, Periferik yayma testleri yapılmalıdır. Vitamin B12 eksikliği tespit edilmiş ise aşağıdaki testler eksikliğin nedenini araştırmak amacıyla yapılır: Tam kan sayımı, Vitamin B12 seviyesi, Metilmalonik asit( MMA): Vitamin B12 eksikliği olup olmadığını gösterir, Homosistein seviyesi: vitamin B12, folat ve Vitamin B6 eksikliğinde artar. Shilling testi: nadiren yapılır. Eritrosit folat seviyesi, Gastrin seviyesi, İntrensek faktör seviyesi, normalde midede yapılır pernisiyöz anemide azalır. Kemik iliği incelemesi. Bu testler vitamin B12 eksikliğinin kökenini araştırmakta kullanılan testlerdir. Vitamin B12 eksikliği nasıl tedavi edilir? Ağızdan Vitamin verilmesi; emilim bozukluğu yoksa tercih edilen yöntemdir. Vitamin enjeksiyonu: ağızdan emilimin bozuk olduğu durumlarda tercih edilir. Haftada 2-4 kez enjeksiyon yeterlidir. Düzelme sağlandıktan sonra ayda bir enjeksiyona geçilir. Antibiyotik tedavisi: barsakta aşırı bakteri çoğalması vitamin emilimini bozar. Bakteriler vitamin B12 yi kullanır. Bu durumda antibiyotik verilerek bakteri
çoğalması durdurulur ve vitamin emilimi düzelir Referanslar: 1. American Academy of Family Physicians http://www.aafp.org/ 2. National Institutes of Health Office of Dietary Supplements http://ods.od.nih.gov/ 3. College of Family Physicians Canada http://www.cfpc.ca/ 4. Health Canada http://www.hc-sc.gc.ca/index_e.html/ 5. Beers MH, Porter RS, Jones TV, eds. The Merck Manual of Diagnosis and Therapy. 18th ed. Whitehouse Station, NJ: Merck Research Laboratories; 2006. 6. Beers MH, Berkow R, eds. The Merck Manual of Diagnosis and Therapy. 17th ed. Whitehouse Station, NJ: Merck Research Laboratories; 1999. 7. DynaMed Editorial Team. Pernicious anemia. EBSCO DynaMed website. Available at: http://www.ebscohost.com/dynamed/what.php. Updated April 27, 2010. 8. Kasper DL, Braunwald E, Fauci AS, eds. Harrison s Principles of Internal Medicine. 16th ed. New York, NY: McGraw-Hill Companies, Inc; 2005. 9. Morrison G, Hark L, eds. Medical Nutrition and Disease. 2nd ed. Malden, MA: Blackwell Science, Inc; 1999. 10. Stipanuk MH. Biochemical and physiological aspects of human nutrition. Philadelphia, PA: WB Saunders Company; 2000. 11. Whitney EN, Rolfes SR. Understanding Nutrition. 9th ed. Belmont, CA: West/Wadsworth; 2002
OTOİMMÜN HASTALIKLAR Autoimmune disorders Otoimmün hastalıklar vücudun kendi dokusuna saldırması sonucu ortaya çıkan hastalıklardır. 80 den fazla otoimmün hastalık vardır. Otoimmün hastalıkların sebebi, sıklığı, risk faktörleri: Normal immün sistem vücudu yabancı maddelerden, mikroplardan korumak amacıyla antikor denilen silahları yapar. Bu silahları lökositler aracılığıyla üretir ve kullanır. Antikorlar bakteriler, virüsler, toksik maddeler, kanser hücreleri, diğer cins canlı dokularına karşı üretilir. İmmün sistem tarafından üretilen antikorlar yabancı maddeleri ortadan kaldırır, onları zararsız hale getirir. Otoimmün hastalıklarda immün sistem normal doku ile zararlı olanlar arasına ayrım yapamaz ve kendi dokusuna savaş açar, antikor üretir, dokusuna zarar verir, hastalığa sebep olur. Bu hastalıklara otoimmün hastalıklar denir. Bu hiper sensitivite reaksiyonları alerjik reaksiyonlara benzer. Alerjik reaksiyonlarda vücut dışarıdan gelen ve görmemesi gereken maddeye aşırı reaksiyon verir. Otoimmün hastalıklarda da vücut görmemesi gereken kendi dokusuna aşırı reaksiyon vererek hastalığa yol açar. Vücudun kendi dokusuna reaksiyon vermesini neyin başlattığı tam olarak bilinmemektedir. Bir teoriye göre bazı viral bakteriyel enfeksiyonlar otoimmün hastalıkları başlatmaktadır. Bazı ilaçların hastalığı başlattığı da ileri sürülmüştür. Otoimmün hastalıklar: Birtakım dokulara savaş açarak vücutta o dokuların bulunduğu yerlerde iltihaplanmalara yol açar,
Bazı organların aşırı büyümesine yol açabilir, Organ fonksiyonunu ve çalışmasını bozabilir. Otoimmün hastalıklar bir veya daha fazla organ ve sistemi tutabilir. Otoimmün hastalıklardan en çok etkilenen dokular: Damarlar, Konnektif dokular ( destek dokuları), Endokrin bezler; Tiroid bezi, Pankreas, Eklemler, Kaslar, Kan hücreleri, Deri dir. Bazı hastalarda aynı anda biden fazla otoimmün hastalık görülür. En sık görülen otoimmün hastalıklar: Addison hastalığı ( böbrek üstü bezi yetmezliği), Celiak hastalığı ( Çölyak ), Dermatomyozit, Graves hastalığı (hipotiroidi), Hasimoto hastalığı ( hipertiroidi), Multipl skleroz, Myastenia gravis, Pernisiyöz anemi, Reaktif artrit, Romatoid artrit, Sjogren sendromu, Sistemik lupus eritematozus, Tip I diyabet. Otoimmün hastalıkların belirtileri nelerdir? Hastalığın çeşidine göre şikayetler farklılaşır. Genel olarak bütün otoimmün hastalıklarda Halsizlik,
Yorgunluk, Çabuk yorulma, Ateş, Genel hastalık hali görülür. Otoimmün hastalıklar nasıl teşhis edilir? Hasta şikayetleri ve muayene bulguları teşhise yardımcı olur. Kesin teşhis laboratuar incelemeleri ile konur. Otoimmün hastalık şüphesinde aşağıdaki laboratuar testler istenir: Anti Nükleer Antikor testleri ( ANA paneli ), Otoantikor testleri, ENA profili Tam kan sayımı, CRP, Sedimantasyon. Otoimmün hastalıkların tedavisi: Otoimmün hastalıkların tedavisinde amaç: Şikayetlerin giderilmesi, Otoimmün reaksiyonun dindirilmesi, Vücut direncinin arttırılması hedeflenir. Hastalığa ve şikayetlere yönelik tedavi planlanır. Eksikliklerin yerine konması gerekir, tiroid hastalıklarında tiroid hormonu, diyabette insülin, vit B12 vb. kan tablosunu bozan otoimmün hastalıklar kan nakli gerektirebilir. Kas eklem kemik hastalıklarına neden olan otoimmün hastalıklarda fizik tedavi gerekebilir. Otoimmün hastalıkların tedavisinde kullanılan ilaçlar immün sistemi baskılamaya, reaksiyonu durdurmaya yönelik ilaçlardır. Bu ilaçlara immün süpresif ilaçlar denir ve vücudun savunmasını da bozarlar. Bu amaçla en çok kullanılan ilaçlar kortizonlu ilaçlardır ( kortikosteroid ilaçlar ).
Otoimmün hastalıklar tehlikeli midir? Otoimmün hastalıklar kendi kendine geçen geçici hastalıklar değillerdir. Birçok otoimmün hastalık kronik tir. Tedavi ile kaybolmaz kontrol altına alınırlar. Şikayetler zaman zaman alevlenebilir. Şikayetlerin artmaya başladığı alevlenme dönemleri vardır. Otoimmün hastalığın çeşidine göre komplikasyonlar ortaya çıkar. Hem hastalık hem de tedavi amacıyla kullanılan ilaçlar komplikasyon ayol açabilir. Özellikle immün süpresif ilaçların neden olduğu enfeksiyonların tedavisi zor olabilir. Otoimmün hastalıkları başlatan sebepler tam olarak bilinmemektedir. Hastalıklardan bilinen bir korunma yöntemi yoktur. Referanslar: 1. Goronzy JJ, Weyand CM. The innate and adaptive immune systems. In: Goldman L, Ausiello D, eds. Cecil Medicine. 23rd ed. Philadelphia, Pa: Saunders Elsevier;2007: chap 42. 2. Siegel RM, Lipsky PE. Autoimmunity. In: Firestein GS, Budd RC, Harris Ed, et al, eds. Kelley s Textbook of Rheumatology. 8th ed. Philadelphia, Pa: Saunders Elsevier; 2009:chap 15 HEPATİT B ŞİKAYETLERİ Hepatit B şikayetleri nelerdir? Hepati B hastalarının çoğunda hiçbir şikayet olmaz, hastalar yıllar sonra Check -up, kan verme, evlilik testleri, işe giriş testleri gibi sebeplerle yaptırdıkları testler sırasında hasta
olduklarını öğrenirler. Çok az bir hastada Hepatit B virüs bulaştıktan 3 ila 6 ay sonra hafif hastalık belirtileri ortaya çıkar. Birçok akut Hepatit B vakasında hafif gribal şikayet dışında bir şikayet görülmez. Çok nadir vakada aşağıdaki şikayetler görülebilir: Göz aklarında ve ciltte sarılık, Halsizlik, yorgunluk, çabuk yorulma ( aylarca sürebilir), Karaciğer bölgesinde ağrı, İştah kaybı, Bulantı, kusma, Eklem ağrıları, Hafif ateş, İdrarda koyulaşma, dışkı renginde açılma, Kaşıntı, Döküntü görülebilir. Hepatit B genellikle bir iki ayda kendi kendine düzelir. Altı aydan uzun süren Hepatit B vakaları kronikleşmiş kabul edilir. Bu şikayetler akut hepatit B şikayetleridir. Kronik hepatit B de ise on yıllar boyunca hemen hiç şikayet olmaz. Kronik hepatit şikayetleri karaciğer yetmezliği başlayınca ortaya çıkar.