Sayfa No:1 /6 1. AMAÇ Bu talimat, insan sağlığını ve çevreyi korumak üzere EHSL Kimyasal ve Mikrobiyoloji laboratuarına analiz için getirilen numunelerin kabul şartlarını belirlemek amacıyla hazırlanmıştır. 2.KAPSAM Bu talimat insani tüketim amaçlı sular, kaplıca suları, yüzme havuzu suları, dere, nehir ve göl sularında kimyasal ve mikrobiyolojik analiz amacıyla gelen numunelerin laboratuara kabul şartlarını kapsar. Numunelerin alınması, taşınması ve muhafaza şartlarını kapsamaz. Numune alma ve taşıma ile ilgili şartlar için konuya yönelik mevzuat kapsamına bakılmalıdır. 3. TANIMLAR VE KISALTMALAR Mühürlü Numune: Resmi ya da kamu kurumlarınca analiz için gönderilecek numunelerin ilgili birime kadar güvenliğinin sağlanması amacıyla kullanılan kurşun, plastik, mum gibi malzemelerden yapılmıs ve ait olduğu kurumun özel işaretini tasıyan mühürlü numuneler Özel Ġstek Numune: Gerçek veya tüzel kişi ve kurum/kuruluşlarca getirilen numuneler Soğuk Zincir: +2 C ile +8 C, -18 C ve 70 C deki ortam. ĠTASHY: İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmelik. İçmesuyu Elde Edilen veya Elde Edilmesi Planlanan Yüzeysel Suların Kalitesine DairYönetmelik. Kaplıcalar Yönetmeliği: Kaplıca tedavisinde kullanılan termal, mineralli ve termomineralli suları 4. ĠLGĠLĠ DOKÜMANLAR 4.1. F 4.4-01 Numune Kabul Formu 4.2. F 4.4-02 Test/Analiz Talep Formu 4.3. F 5.8-02 Numune İmha Tutanağı 4.4. F 5.8-01 Numune İade Formu 5. SORUMLULUKLAR Gelen numunelerin kabul kriterlerine göre uygunluğunun kontrolü, kayıt edilmesi, uygun ortamda saklanması, Numune Kabul Formu düzenlemesi ve güvenli bir sekilde ilgili birimlere /bölümlere dağıtımı islemlerinden Numune Kabul Birimi, Kimyasal ve Mikrobiyoloji su laboratuarına gelen numunelerin teslim alınmasından teknisyen, laboratuara gelen numunelerin ön değerlendirmesinin yapılmasından analist sorumludur.
Sayfa No:2 /6 6. GÜVENLĠK ÖNLEMLERĠ 6.1.Kabul edilen numunelerin laboratuara sevk edilmesi aşamasında, cam veya plastik kaplarının veya orijinal numune ambalajlarının kırılmamasını, patlamamasını ve bozulmaması ile ilgili gerekli önlemler, Numune Kabul Birimi tarafından alınmak zorundadır. 6.2.Numunelerin laboratuarlara sevk edilmesi esnasında, gizlilik, tarafsızlık, güvenirlilik esasına binaen etiket bilgileri silinir.numuneler üzerine numune kabul barkotu vurularak sevk edilir. 7. UYGULAMA 7.1. 1.MĠKROBĠYOLOJĠK ANALĠZ ĠÇĠN GÖNDERĠLEN NUMUNELER a. Su Numunelerinin Alımında Kullanılan ġiģelerin Özellikleri Tüm su çeşitleri için kullanılacak şişeler, bu amaç için üretilmiş steril plastik (PP, PE) veya cam şişeler olmalıdır. Numune şişeleri sızdırmaz özellikte olmalıdır. Steril olmayan, kırık-çatlak ve/veya sızdırma yapan şişelere ait numuneler reddedilir. Orijinal ambalajında gönderildiği belirtilen numunelerin kapak bütünlüğü korunmuş olmalıdır. Kapak bütünlüğü bozulmuş şişelere ait numuneler reddedilir. Klorlanan veya klorlu olduğundan şüphe edilen tüm su çeşitleri, sodyum tiyosülfatlı şişelere alınmalı ve sodyum tiyosülfat oranı şişe üzerinden izlenebilmelidir. Sodyum tiyosülfatsız şişelerde gönderilen klorlanmış numuneler reddedilir. Doğal kaynak suları, İçme suları ve Doğal mineralli sularda klor kalıntısı bulunmamalıdır. Bu durumun ilgili laboratuvarda saptanması durumunda numune reddedilir. Numune miktarı istenen parametrelerin çalışılması için yeterli olmalı ve buna uygun yeterli büyüklük ve/veya sayıda şişeler kullanılmalıdır. Tablo l de numune cinsine göre numune miktarları verilmiştir. Yeterli miktarda gönderilmeyen numuneler reddedilir. Ambalajlanmış suların kullanıldığı sebillerden alınan sular Doğal kaynak suyu veya Doğal mineralli su olarak kabul edilir. Numune miktarı istenen parametrelerin çalışılması için yeterli olmalıdır. Tablo l de numune cinsine göre numune miktarları verilmiştir. Yeterli miktarda gönderilmeyen numuneler reddedilir. b.su Numunelerinin Saklanması ve TaĢınması Tüm su numuneleri alındıktan sonra güneş ışınlarından korunarak ve birbirlerine bulaş olmasını engelleyecek Önlemler alınarak saklanmalı ve taşınmalıdır. Birbirine bulaş olduğu tespit edilen numuneler reddedilir. Tüm su numuneleri en kısa zamanda laboratuvara ulaştırılmalıdır. Bu süre numunenin alındığı saatten itibaren, numunenin kendi sıcaklığında muhafaza edilmesi halinde en fazla 8 saat, soğuk zincirde ise en fazla 24 saattir. Tablo l de her numune cinsi için bu süreler verilmiştir. Belirtilen sürede gönderilmeyen numuneler reddedilir. Soğuk zincir (2-10) C aralığı olarak kabul edilmektedir. Bu sıcaklık aralığının sağlanması için gerekli önlemler alınarak numuneler gönderilmelidir. Alındığı andan itibaren taşıma süresi 6 saati aşan ve bu aralığın dışında olduğu ölçülen numuneler reddedilir. Numunelerin donmaması için uygun sayıda buz aküsü kullanılmalı ve numunelerin buz aküleri ile teması engellenmelidir. Bir kısmı bile donmuş olduğu tespit edilen numuneler reddedilir.
Sayfa No:3 /6 c. Numune kabul evrakları Numuneye ait analiz talep formu ve/veya resmi yazı/tutanakta numunenin alındığı tarih ve saal selis amacı ve istenilen analizler (Haili yönetmelik madde ve/veva tablo numarası ile) mutlaka belirtilmelidir. Bunların herhangi birisinin belirtilmediği durumlarda numuneler reddedilir. d. Ġstisnai durumlar Aşağıda belirlenen durumlarda numuneler Numune Kabul Kriterlerinde verilen şartlar dışında da, raporda bu durumun belirtilmesi şartı ile kabul edilebilir; Salgın vb olağan üstü durumlarda, Bir kez daha numuneye ulaşılması mümkün olamayacak durumlarda Tablo 1: Su Mikrobiyoloji Laboratuvarına gönderilen su numunelerinin cinslerine göre numune kabul kriterleri Sıra no (1) TaĢıma süresi (Soğuk Numunenin cinsi Ġlgili yönetmelik Ġstenen analiz Gerekli miktar zincirde) 1 İçme-Kullanma suyu (Çeşme, depo, kuyu vb.) Ek-la Ek-la,c Ek- 2a Ek-lc 500 ml 24 saat 2 Doğal Kaynak Suyu İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmelik Ek-la Ek-la,c Ek-lc k-2a 7 L 500 ml 1 L 12 saat (2) 3 İçme Suyu (Ambalajlı) 4 Doğal Mineralli Su 5 Kaplıca Suları, Talassoterapi Suları 6 Havuz Suyu Doğa! Mineral Sular Hakkında Yönetmelik Ek-la Ek-la,c Ek-lc Ek-2a 7 L 500 ml 1 L 12 saat (2) Madde no: 7 2 L 12 saat (2) Kaplıcalar Yönetmeliği Ek-2 ve Ek-3 500 ml 24 saat Yüzme Havuzlarının Tabi Olacağı Sağlık Esasları ve Şartları Hakkında Yönetmelikte Ek-3 500 ml 12 saat 7 Yüzme Suları (Deniz, baraj, göl vb) Yüzme Suları Yönetmeliği Ek-1 500 ml 24 saat 1 : Su numunelerinde parametre bazında analiz istenmesi durumunda, gönderilecek numunelerin miktarları için numunenin alındığı yıla ait Kurum Fiyat Tarifeleri ve Analiz Bilgileri Kitapçığı dikkate alınmalıdır. Laboratuvar gerektiği durumlarda daha fazla numune isteyebilir. 2 : 22 C de Toplam Koloni Sayımı ve/veya 37 C de Toplam Koloni Sayımı parametrelerinin çalışılması istenmediği durumlarda bu süre 24 saattir.
Sayfa No:4 /6 2.KĠMYASAL ANALĠZ ĠÇĠN GÖNDERĠLEN NUMUNELER a.su Numunelerinin Alımında Kullanılan ġiģelerin Özellikleri Numune kaplan suyun kimyasal yapısını değiştirmeyecek nitelikte, bu amaç içm üretilmiş temiz.plastik (PP, PE) veya cam kaplarda olmalıdır. Zarar görmüş kırık-çatlak ve sızdırma yapan numune kaplarında gelen numuneler reddedilir. Numuneler istenen parametrelerin çalışılması için yeterli miktarda olmalıdır. Yeterli miktarda gönderilmeyen numuneler reddedilir. b.su Numunelerinin Saklanması ve TaĢınması Tüm su numuneleri alındıktan sonra güneş ışınlarından korunarak saklanmalı ve taşınmalıdır. Tüm su numuneleri en kısa zamanda(ph ve iletkenlik parametreleri için 6 saat, diğer parametreler için 24 saat içinde laboratuvara ulaştırılmalıdır. PAH analizleri soğuk zincirde gelmelidir. c.numune kabul evrakları Denetim izlemesi numunelerinde kod numarası bulunmayan numuneler kabul edilmemelidir. Numuneye ait analiz talep formu ve/veya resmi yazı/tutanakta, geliş amacı ve istenilen analizler (ilgili yönetmelik madde ve/veya tablo numarası) okunabilir şekilde mutlaka belirtilmelidir. Bunların herhangi birisinin belirtilmediği durumlarda numuneler reddedilir. d.ġstisnai durumlar Aşağıda belirlenen durumlarda numuneler Numune Kabul Kriterlerinde verilen şartlar dışında da, raporda bu durumun belirtilmesi şartı ile kabul edilebilir. Salgın vb olağan üstü durumlarda, Bir kez daha numuneye ulaşılması mümkün olamayacak duıumlarda
Sayfa No:5 /6 Numune Türü Kaynak Suyu İçme Suyu İçme-Kullanma Suyu Su Kimyası Laboratuvarına gönderilen su numunelerinin, cinslerine göre numune kabul kriterleri Analiz Türü Ruhsat Analizleri Ek-1(b,c) Denetim İzlemesi Ek-1(b) Kontrol İzlemesi Ek-2 Numune Miktarı 5 adet x 1 L 3 adet x 1.5 L 1 adet x 1.5 L Numune Kabul Edilme ġartları Numune TaĢıma Süresi Numune Kabı ve Sıcaklığı Cam/ polietilen kap veya orjinal ambalaj ph için 6 saat, iletkenlik ve diğer parametreler için 24 saat içinde gönderilmelidir. Doğal Mineralli Sular Ruhsat Analizleri Madde -6(a,b) 3 adet x 1.5 L Cam/ polietilen kap Kontrol İzlemesi Ek-3(a,b) 1 adet x 1.5 L veya orjinal ambalaj Ruhsat Analizleri Ek-2 4 adet x 1 L Kaplıca Suları Cam/ polietilen kap Kontrol İzlemesi 1 adet x 1.5 L Ek-3 Havuz Suyu 1 adet x 1.5 L Cam/ polietilen kap 24 saat PAH analizleri soğuk zincirde gelmelidir. 8. KAYITLAR Bu talimatın uygulanması sonucu ortaya çıkan kayıtlar için PR 4.13 Kayıtların Kontrolü Prosedürü gerekleri uygulanır. 9. REFERANSLAR 9.1 TS EN ISO 19458/Aralık 2006. Su Kalitesi: Mikrobiyolojik Analizler için Numune Alma 9.2.TS EN ISO 6222/Ocak 2002. Su Kalilesi-Kflltürtt yapılabilen Mikroorganizmaların Sayımı-Agar Besiyerine Ekim ile Koloni Sayımı 9.3.TS EN ISO 9308-1/Nisan 2004. Su Kalilesi-E.coli ve Koliform Bakterilerin Tespiti ve Sayum- BöIÜm 1: Membran Süzme Yöntemi. 9.4.TS EN ISO 9308-l/Nisan 2004; AC Mart 2011. Su Kalitesi-E.coli ve Kolifortn Bakterilerin Tespiti ve Sayımı-Bölüm 1: Membran Süzme Yöntemi. 9.5.TS 8020 EN 26461-2/Eyltll 1997. Su Kalitesi-Sülfit İndirgeyen Havasız Ortam (Anaerob) Bakteri (Clostridia) Sporlarının Aranması ve Sayılması BÖlttm 2: Membran Süzme Metodu. 9.6.TS EN ISO 16266/Mart 2009. Su kalitcsi-pseudomonas aeruginosa tayini ve saytmı-membranla tiltrasyon metodu. 9.7.İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında 9.8.Doğal Mineralli Sular Hakkında Yönetmelik
Sayfa No:6 /6 9.9.Yüzme Suyu Kalitesi Yönetmeliği 9.10.Kaplıca Suları Hakkında Yönetmelik 9.11.Yüzme Havuzlarının Tabi Olacağı Sağlık Esasları ve Şartlan Hakkında Yönetmelik 10. REVĠZYON DURUMU REV. NO REVIZYON TARIHI 01 11.08.2014 02 03 04 05 06 07 08 09 10 REVĠZYON YAPILAN KISIM 4.İLGİLİ DOKÜMANLAR REVIZYONUN TANIMI Atıf yapılan dokümanların kodları yazıldı. HAZIRLAYAN KONTROL EDEN ONAYLAYAN