8.05.2009 T.C. MARMARA ÜNİVERSİTESİ İKTİSADİ VE İDARİ BİLİMLER FAKÜLTESİ İş Görüşmelerinde Başarılı İletişim ve Beden Dili Öğr. Grv. Dr. M. Volkan TÜRKERT İşletme Bölümü vturker@marmara.edu.tr Mezuniyet sonrası yaptığınız iş başvurularından bir tanesinden size geri döndüler Eyvah! İş görüşmesine (mülakata) çağırdılar Ne giymeliyim? Neler götürmeliyim? Odaya nasıl girsem acaba? Yüzü hiç gülmüyor, eyvah! görüşme devam ediyor Çay sevmiyormuş keşke ben de söylemeseydim Lafı çok uzattım galiba, susmalı mıyım yoksa devam mı etmeliyim? Biz sizi ararız dediler olmadı galiba Bu düşünceler tanıdık geliyor mu? yakında tanıdık gelebilir vturker@marmara.edu.tr 2 vturker@marmara.edu.tr 3 İş Görüşmesi Nedir? Bu nedenle; İş Görüşmesi Nedir? İş görüşmesi; Gereksinimleri belirlenmiş bir pozisyona, nitelikleri en uygun insanı seçmek amacıyla yapılan görüşmelerdir. Esas olan; iş birey uyumunun sağlanmasıdır. Bir diğer deyişle işin gereksinimlerini karşılayacak niteliklere sahip olmamız gerekir. Çok iyi bir iletişimci olmak, Çok karizmatik olmak, Beden diline çok iyi hakim olmak, Size iş görüşmesinde avantaj sağlasa da, niteliklerinizin yeterli olmaması durumunda işe girseniz dahi başarılı olmanız pek mümkün olmayacaktır. vturker@marmara.edu.tr 5 vturker@marmara.edu.tr 6
Etkin iletişim ve beden dili bilgisi Sizi, işe en uygun aday yapamaz ama nitelikleriniz işin gereksinimlerini karşılıyorsa, diğer benzer adayların önüne geçebilmenizi sağlayacaktır. Beden Dili Nedir? Beden Dili Nedir? Beden Dili her şeyden önce bir Dildir ve öğrenilebilir. İnsanın Ana dili gibi küçük yaştan itibaren önce duyarak (görerek) sonra taklit ederek kullanmaya başladığı ve öğrendiği bir dildir. Şu anda bendeniz sizlere hitap ederken sadece Türkçe dilimizi kullanmıyorum! vturker@marmara.edu.tr 7 vturker@marmara.edu.tr 9 Beden Dili Nedir? Yüz yüze kurulan iletişimde; Yüzlerini görmeseniz bile, nasıl hissettiklerini tanımlayabilir misiniz? Her konuşulan dil gibi, beden dilinin de kelimeleri, cümleleri ve imla kuralları vardır. Her jestimiz veya mimiğimiz bir kelimeye karşılık gelir ve unutmayınız ki; bir kelimenin birden çok anlamı olabilir. 30% 10% 60% Beden Dili Ses Tonu Kelimeler vturker@marmara.edu.tr 10 Önem taşır! vturker@marmara.edu.tr 11 U.S. actor Steve Martin gestures as he acts a scene from his new movie 'Shopgirl' during a news conference at the Toronto International Film Festival, September 9, 2005 Tiger conservationist Valmiki Thapper gestures during a press conference on illegal market for tiger and leopard skins in New Delhi, India, Thursday, Sept. 22, 2005 vturker@marmara.edu.tr 12
Görüşme sürecinde başarılı iletişim ve beden dilimiz Neler yapmalı? Nelerden kaçınmalıyız? 1. Görüşme öncesi; iletişim Başvurunuz ardından size gelecek olan görüşme talebine hazırlıklı olunuz. Ulaşılabilir olmak önemlidir. Başvurunuzda verdiğiniz telefondan size rahatlıkla ulaşılabiliyor olması gerekir. Sık yapılan bir hata; ev telefonumuzu verip mesai saatleri içinde evde bulunamamaktır. GSM, e-posta 1. Görüşme öncesi; Randevulaşırken; benim için gün, saat, hiç fark etmez, ben size uyarım herhangi bir uğraşım, başka başvurum yok, kendimi geliştirmekle filan da uğraşmıyorum mesajı verir! İşletmeler, iş ararken bile boş durmayıp, kendini geliştiren adaylara olumlu yaklaşır! vturker@marmara.edu.tr 14 vturker@marmara.edu.tr 15 2. Görüşme gününe hazırlık; Mutlaka görüşme g yapacağı ğınız z işletme i hakkında önceden bilgi toplayınız. Günümüzde Internet siteleri bunu yeterince kolaylaştırmıştır. Mümkünse firma hakkında bir dosya oluşturunuz ve yanınızda bulundurunuz. (vizyonu, misyonu, tarihçesi gibi temel bilgileri çalışınız). 2. Görüşme gününe hazırlık; Önceden göndermiş bile olsanız, mutlaka özgeçmişinizden bir kopya hazır ediniz ve yanınızda bulundurunuz. Yanınıza ajanda/boş kağıt ve kalem almadan görüşmeye girmeyiniz. Görüşme yapacağınız kişinin adını ve pozisyonunu önceden öğrenmeye çalışınız. 3. Kılık Kıyafet, Kişisel Bakım Görüşmede başlangıç çok önemlidir. İletişimin Altın kuralı ilk 20 sn. Unutmayınız; insanlar kıyafetleriyle k karşı şılanır, sohbetleriyle uğurlanu urlanır! r! vturker@marmara.edu.tr 16 vturker@marmara.edu.tr 17 vturker@marmara.edu.tr 18
3. Kılık Kıyafet, Kişisel Bakım 3. Kılık Kıyafet, Kişisel Bakım 3. Kılık Kıyafet, Kişisel Bakım Bayan adaylar için; Kıyafet seçiminize özen gösteriniz, Öncelikle mevsim ve hava koşullarını dikkate alınız, Fazla feminen yada yaşınıza uygun olmayan kıyafet, saç stili ve makyajdan kaçınınız. Görüşmede odak noktası yüzünüz olacaktır, bu nedenle; Abartılı saç modelleri, abartılı takı veya aksesuar kullanımından kaçınınız. Bu tip faktörler dikkat dağıtır. Kıyafetinize uygun hafif ve itinalı bir makyaj yeterli olacaktır. Bay adaylar için; Kıyafet seçiminize özen gösteriniz, Öncelikle mevsim ve hava koşullarını dikkate alınız, Fazla gösterişli yada yaşınıza uygun olmayan kıyafet, aksesuar ve saç stilinden kaçınınız. vturker@marmara.edu.tr 19 vturker@marmara.edu.tr 20 vturker@marmara.edu.tr 21 3. Kılık Kıyafet, Kişisel Bakım Özet olarak; Temiz, bakımlı ve hava koşullarıyla, içinde bulunduğunuz koşullara uygun giyinmek size iyi bir başlangıç şansı verecektir. Kıyafetinize uygun bir çanta ile görünüşünüzü tamamlayın. (Dosya ve CV taşıyacağınızı göz önünde tutun) 4. Görüşme günü Sizin de, görüşmecinin de vakti kıymetlidir. Geç kalmayınız, bekletilmeyi önemsememezlik etmeyiniz. (Baskılı Görüşmeye dikkat ediniz) Geç kalmak yapılabilecek en büyük hatalardan biridir. 4. Görüşme günü Psikolojik olarak rahatlamak ve dinlenmiş bir şekilde görüşmeye başlamak için; yarım saat önceden görüşme yerinde olmaya gayret ediniz. Kiminle konuşursanız konuşun, önce daima kendinizi tanıtınız! vturker@marmara.edu.tr 22 vturker@marmara.edu.tr 23 vturker@marmara.edu.tr 24
5. Görüşmenin başlangıcı Görüşme yapılacak odanın kapısı gösterildi ne yapacaksınız? Hatırlatma; Başlang langıç çok önemlidir. Nazik olunuz, güzel sözler söyleyiniz Bir insanın duymaktan en çok keyif aldığı kelime 5. Görüşmenin başlangıcı Tokalaşma; Doğrular Yanlışlar Güç gösterisi Ölü balık İdeal süre 5. Görüşmenin başlangıcı Yer gösterilmesi, oturma, görüşmeye hazırlık Eşyalarınıza hakim olunuz pardösü, şemsiye, çanta, telefon, gözlük, kalem, dosya, cüzdan, vs ilk defa hepsini bir arada taşı şıyor izlenimi hoş olmayacaktır. vturker@marmara.edu.tr 25 vturker@marmara.edu.tr 26 vturker@marmara.edu.tr 27 Oturma biçimimiz Özellikle önümüzde masa olmaksızın bir yerde oturduğumuz durumlarda oturma biçimimiz, önem kazanır. Belli başlı bazı oturma biçimleri vardır. Oturma biçimimiz Yanlış; Ayaklarını, oturduğu sandalyenin ayaklarına dolayan bir insan; kendini sıkışmış hissetmekte, sandalyeden destek almaktadır. Bu oturuşta muhtemelen eller de sandalyenin varsa kollarını tutmaktadır. Oturma biçimimiz Yanlış; Ayaklarını birbirine dolayarak oturma; gerginlik yaşandığını gösteren bir jesttir. Ayakların çok fazla ileri uzatılması, gevşek tutulması, bacakların açık durması; kendine olan aşırı güven ve sınırları genişletme isteğidir ve saldırganca bir jest olarak yorumlanır. vturker@marmara.edu.tr 28 vturker@marmara.edu.tr 29 vturker@marmara.edu.tr 30
Ör: Amerikan tarzı (4 biçimi) Oturma biçimimiz Oracle Corp. chief executive Larry Ellison gestures during a news conference at the Oracle Open World Conference in San Francisco, Wednesday, Sept. 21, 2005 Yanlış; Sandalyenin ucunda, dik durarak, ellerin dizde olduğu oturma biçimi; Kalkmaya veya dinlediği kişiye soru sormaya hazır olma jestidir. Kolların duruşu ve yüz mimikleri saldırgan olup olunmadığını gösteren tamamlayıcı unsurlardır. İlk sözü görüşmeci alacaktır. Önce dinleyiniz! Dinlemek için susmayı bilmek lazımdır! Not alınız! İletişime girdiğinizi kişiye dönük olunuz, göz temasını asla tamamen kopartmayınız! vturker@marmara.edu.tr 31 vturker@marmara.edu.tr 32 vturker@marmara.edu.tr 33 İyi bir dinleyici olmak için; Dinleme (tercihen onaylama) jestleri yapınız! Söz alınca önce teşekkür ediniz! İletişime girdiğiniz kişiye dönük olmaya devam ediniz! Beden dilinize hakim olunuz! Az ve öz konuşunuz, önce ağzınızdan çıkacakları düşününüz. Ses tonunuzu ayarlayınız! Gerektiğinde yumuşak, gerektiğinde kararlı ve sert olmak gerekebilir! Görüşme öncesi ve sonrası mutlaka tokalaşınız! İyi dileklerde bulunmak her zaman olumlu bir hava yaratır! vturker@marmara.edu.tr 34 vturker@marmara.edu.tr 35 vturker@marmara.edu.tr 36
İkramda bulunulması Mevsime uygun tercihler yapınız. Bu tercih sizin, çevresine uyum sağlayabilen bir kişi olduğunuz mesajını verecektir. İkramı sunana da görüşmeciye gösterdiğiniz saygıyı gösteriniz. Hava şartlarına bağlı olarak kıyafetinizi ayarlayınız. Çok sıcaksa ceketinizi çıkarınız, saygıdan ötürü yüzünüzün ter içinde kalması hem sizi hem de karşınızdakini sıkıntıya sokacaktır. Ceketi sandalyeye asmak yerine asacak bir yer var ise asmak daha uygundur. Sorulan soruları dikkatle dinleyiniz. Soru bitmeden cevap vermeye başlamayınız. Hazırcevap olduğunuzu göstermenin başka yolları vardır! Kafanızı karıştıran bir soruyu, nazik bir şekilde tekrarlayarak, aynı şeyi algıladığınızdan emin olunuz. vturker@marmara.edu.tr 37 vturker@marmara.edu.tr 38 vturker@marmara.edu.tr 39 Sadece sorulan soruya cevap veriniz, cevabı gereksiz yere uzatmaktan kaçınınız. Emin olmadığınız konularda uzmanlık gerektiren, vbg.- iddialı olmayınız. El elden üstündür unutmayınız! Ne kaygısız, ne de muhtaç olun! Mutlaka siz de soru sorunuz, siz bir makine değilsiniz, o insanlarla beraber çalışacaksınız! Firma ile ilgili ve bilgili olduğunuzu gösteriniz. Aşırıya kaçmamaya özen gösteriniz. 7. Görüşmeyi bitirirken Her şey çok olumsuz gibi görünse bile olumlu ve nazik tavrınızı değiştirmeyiniz. Asla bu iş benim için çok önemli, yazgımızda varsa olur, hayat memat meselesi gibi duygusal ataklar yapmayınız. Böyle konuşmamaktan daha önemlisi böyle düşünmemektird nmemektir. vturker@marmara.edu.tr 40 vturker@marmara.edu.tr 41 vturker@marmara.edu.tr 42
7. Görüşmeyi bitirirken 7. Görüşmeyi bitirirken 8. Görüşme sonrası Söylenmediği taktirde, bundan sonraki süreç hakkında bilgi isteyiniz. Nasıl haber alabileceğinizi sorabilirsiniz. Teşekkür ediniz, memnuniyet bildiriniz. Güzel sözler olumlu imaj bırakır. Mutlaka tokalaşınız. Eşyalarınızı pratik ve özenli bir şekilde topladıktan sonra odayı terk ediniz. Gülümsemek sizi rahatlatacak, karşınızdakilere olumlu etki yapacaktır. Görüşmeyi düşününüz, yaptığınız doğruları ve yanlışları gözden geçiriniz. Artık düne göre daha deneyimlisiniz. Sonuç olumsuz bile olsa moralinizi bozmayınız. Nedeni hemen davranışlarınızda aramak yerine, niteliklerinizi gözden geçirip, işe uygunluğunuzu objektif olarak düşününüz. vturker@marmara.edu.tr 43 vturker@marmara.edu.tr 44 vturker@marmara.edu.tr 45 Bitirirken Son sözler İş görüşmesi dünyanın sonu değildir. Bu işe gireceğim, başka yolu yok demeyiniz. Hazırlıklı olunuz. Kendinize olan güveniniz ne az ne de çok olmalı. Bitirirken Son sözler Sizi o işe sokacak olan önce iş ile ilgili nitelikleriniz, bilginiz, becerileriniz daha sonra tutum ve davranışlarınız, iletişim beceriniz olacaktır. Bedenimiz farkında olsak da olmasak da karşımızdaki ile konuşuyor. Bedenimize hakim olup karşımızdaki kişinin beden dilini doğru okuyabildiğimiz sürece iyi iletişimci olmak kolaylaşacaktır. Yapmaktan keyif duyacağınız işlerde çalışmanız dileğiyle; Teşekkürler Öğr. Grv. M. Volkan TÜRKERT vturker@marmara.edu.tr 46 vturker@marmara.edu.tr 47