İÇİNDEKİLER 1. SUNUŞ... 1 2. KONU... 3 3. PROJE KOORDİNATÖRÜ... 3 4. YER... 3 5. TARİH... 3 6. AMAÇ VE HEDEFLER... 4 7. GEREKÇELER... 4 8. HEDEF KİTLE... 5 9. BASIN VE PR TANITIM... 5 10. KONGRE MALZEMELERİ... 6 11. KONGRE KİTABI... 6 12. METODOLOJİ... 6 13. PROGRAM... 8 14. PROJE ORGANİZASYON KOMİTESİ... 9 15. İRTİBAT... 10 EK : TASAM FAALİYET RAPORU (2004-2010)
1. SUNUŞ Balkanlar bölgesini Türkiye açısından önemli kılan pek çok tarihsel, sosyal, ekonomik ve politik neden mevcuttur. Türkiye de yaklaşık 7 milyon olarak tahmin edilen Balkan kökenli bir nüfus mevcuttur. Ayrıca günümüz Balkan ülkelerinde yaklaşık 1,5 milyon Türk ve Türklerin de dâhil olduğu yaklaşık 9,5 milyon Müslüman nüfus yaşamaktadır. Dolayısıyla, Türkiye ile Balkan ülkelerinde yaşayan akraba topluluklar arasında sıkı ilişkiler ve canlı bağlar mevcuttur. Balkanlar, ekonomi-politik ilişkiler bakımından Türkiye için son derece önemli bir bölgedir. Özelikle sosyalizm sonrası dönemde Türkiye nin bölge ülkeleri ile olan ekonomik ve politik ilişkileri hızla gelişmiştir. Fakat bu ilişkilerin düzeyi, var olan potansiyele henüz ulaşmış değildir. Ekonomi-politik ilişkilerin ilerletilmesi ve var olan potansiyelin tam olarak gerçekleştirilebilmesi için gerçekçi ve uygulanabilir stratejilerin geliştirilmesi gerekir. Balkanlar, Türkiye nin Avrupa ile olan ilişkileri açısından da büyük önem arz etmektedir. Çünkü Balkanlar bölgesi, Türkiye nin Avrupa ya açılan yoludur. Dolayısıyla, Balkanlar da barış ve istikrar ortamının var olması, hem Türkiye nin güvenliği hem de Avrupa ile olan ekonomi-politik ilişkilerin aksamaması açısından önem taşımaktadır. 1990 lı yıllar, Soğuk Savaş döneminin sona erdiği ve sosyalist rejimlerin yıkıldığı bir dönem oldu. Bu dönemde Balkan ülkeleri ve toplumları köklü değişim-dönüşüm sürecine girdiler. Değişim-dönüşüm süreci beraberinde yeni sosyal, ekonomik ve politik problemleri gündeme getirdi. Tüm bu problemlerin çözülebilmesi ve mevcut potansiyelin en iyi biçimde değerlendirilebilmesi için Balkan ülkeleri arasında işbirliği ilişkilerinin her alanda geliştirilmesi büyük önem arz ediyor. Balkanlar da bölgesel işbirliğinin geliştirilmesinde ise bölgedeki STK lara ve düşünce kuruluşlarına büyük rol düşüyor. Çünkü demokratikleşmenin ciddi bir göstergesi olan STK ların önemi her geçen gün artmaktadır. Toplumsal sorumlulukları gönüllü olarak üstlenmeyi hedefleyen çeşitli STK lar, faaliyette bulundukları ülkelerde, toplum ve devlet arasında sosyal barışın sağlanmasına katkıda bulunmakta, ülkeler arasındaki işbirliğinin tesisinde, kültürler arası diyalog ve hoşgörünün yerleşmesinde önemli roller üstlenmektedirler. Uluslararası platformda sayıları hızla artmakta olan bu kuruluşların önemli bir çoğunluğu, faaliyet gösterdikleri alanlarda işbirliği içindedirler. 1
Balkan coğrafyasında bulunan STK ların sayısı da özellikle sosyalist rejimlerin çökmesi ve Soğuk Savaş ın sona ermesi sonrasında hızla arttı. Bu kuruluşlar bölge ülkelerinin kalkınmasında, demokratikleşmesinde ve barışın tesisinde oldukça önemli roller üstlenmektedirler. Dolayısıyla Balkanlar bölgesinde STK lar arasında bir diyalog platformu oluşturmak ve böylece bölgesel işbirliği sürecine katkı sağlamak amacıyla 3. Uluslararası Balkan Kongresi nin alt başlığını Balkanlar da Bölgesel İşbirliğinde STK ve Düşünce Kuruluşlarının Rolü olarak belirledik. Projenin, söz konusu amaçlar doğrultusunda faydalı olacağını ve önemli katkılar sağlayacağını umuyoruz. Saygılarımla... Süleyman ŞENSOY TASAM Başkanı 2
2. KONU 3. Uluslararası Balkan Kongresi Balkanlar da Bölgesel İş Birliğinde STK ve Düşünce Kuruluşlarının Rolü 3. PROJE KOORDİNATÖRÜ Projenin koordinatörü TASAM Türk Asya Stratejik Araştırmalar Merkezi dir. TASAM; stratejik araştırmaların önemini kavrayan, ülkemizin bu konudaki ihtiyaçlarını karşılamayı amaçlayan müteşebbis, bilim adamları ve araştırmacıların bir araya geldiği bir kurumdur. TASAM ın amacı; Dünya daki gelişmeleri takip ederek, Türkiye nin ikili, bölgesel ve çok taraflı uluslararası ilişkilerine; tarihi, kültürel, siyasi, iktisadi, hukuki, sosyolojik ve jeopolitik yapısına; içteki siyasi, iktisadi, sosyokültürel problemlerine yönelik bilimsel araştırmalar, incelemeler, analizler ve değerlendirmeler yaparak, karar alıcılara gerçekçi, dinamik, yaratıcı, etkin çözümler ve karar seçenekleri üretmektir. TASAM, özel ve bağımsız bir merkez olarak, araştırma ihtiyacı içerisinde olan Türkiye ve yabancı ülkelerdeki özel kuruluşlara ve kamu kurumlarına sponsorluk ya da ticari sözleşmeler karşılığında hizmet veren ve mali anlamda varlığını bu yolla sürdüren bir kurumdur. TASAM hakkında ayrıntılı bilgi Ek te sunulmuştur. 4. YER Namık Kemal Üniversitesi, Değirmenaltı Yerleşkesi, Piramit Salon Tekirdağ, Türkiye 5. TARİH 28 Nisan - 1 Mayıs 2010 3
6. AMAÇ VE HEDEFLER Balkanlar da Bölgesel İş Birliğinde STK ve Düşünce Kuruluşlarının Rolü konulu 3. Uluslararası Balkan Kongresi nin dört temel amacı vardır: - Balkan ülkeleri arasında iş birliği konusunda mevcut durumun ve problemlerin tespiti; - Balkan ülkelerinde sivil toplumun gelişimi önündeki problemlerin tespiti ve analiz edilmesi; - Bölgede önde gelen STK ve düşünce kuruluşları arasında iletişim kurulması; - Türkiye ile Balkan ülkeleri sarasında mevcut ilişkilerin analiz edilmesi ve bu ilişkilerin ilerletilebilmesi için gerçekçi ve uygulanabilir önerilerin geliştirilmesi. Bu amaçlar doğrultusunda aşağıdaki hedeflere ulaşılmaya çalışılacaktır: - Balkanlar da bölgesel iş birliği önündeki problemlerin çözülmesi ve yeni iş birliği alanlarının ortaya konması; - Balkan ülkelerinde sivil toplumun gelişimine katkı sağlanması; - Balkan ülkelerinde faaliyet gösteren STK ve düşünce kuruluşları arasında bir diyalog platformunun oluşturulması; - Balkanlar da barış, demokrasi ve istikrarın tesisi sürecine katkı sağlanması; - Türkiye nin bölge ülkeleri ile olan ilişkilerinin geliştirilmesine ve güçlendirilmesine katkı sağlanması. 7. GEREKÇELER Balkanlar da Bölgesel İş Birliğinde STK ve Düşünce Kuruluşlarının Rolü konulu 3. Uluslararası Balkan Kongresi aşağıdaki gerekçelere dayanılarak planlanmıştır: - Türkiye nin Balkan ülkeleri ile olan ilişkileri 1990 sonrasında hızla gelişmeye başlamıştır. Fakat bu alanda arzu edilen düzeye henüz ulaşılmış değildir. Balkan ülkeleri ile ilişkilerin ilerletilmesi Türkiye için büyük önem arz etmektedir. - Balkanlar, Avrupa ya açılan kapı olarak Türkiye nin Avrupa ülkeleriyle olan politik ve ekonomik ilişkilerinde önemli bir konuma sahiptir. Dolayısıyla, bu coğrafyada ortaya çıkan krizler ve problemler Türkiye nin Avrupa ile olan ilişkilerini derinden etkilemektedir. 4
- Sosyalizm sonrası dönemde Balkan ülkeleri ve toplumları köklü bir değişimdönüşüm sürecine girmişlerdir. Bu süreç beraberinde yeni problemleri ortaya çıkarmıştır. Bu problemlerin tespit edilip çözülmesi, bölgede barış, demokrasi ve istikrarın tesis edilip korunması açısından büyük önem arz etmektedir. Balkan ülkeleri ile sıkı ilişkileri olan Türkiye nin, bu sürece olumlu katkılar sağlayabileceğini düşünüyoruz. - Bölgede yaşanılmakta olan ekonomik, politik ve sosyal problemlerin çözülmesi ve böylece barış, demokrasi ve istikrarın tesis edilip korunması için bölge ülkeleri arasında iş birliği ilişkilerinin geliştirilmesi gerekir. İşbirliği ilişkilerinin geliştirilebilmesi için ise bölgenin önde gelen STK ve düşünce kuruluşları arasında güçlü bir diyalog platformunun oluşturulması büyük önem arz etmektedir. Çünkü sadece resmi düzeyde kalan ve sivil toplumu içermeyen devletler arası ilişkiler uzun vadede etkili olamaz ve arzu edilen sonuçlar üretemez. 8. HEDEF KİTLE Balkan ülkelerindeki STK ve Düşünce Kuruluşları Balkan ülkelerinin Türkiye deki diplomatik temsilcileri Türkiye nin Balkan ülkelerindeki diplomatik temsilcileri Kamu kurum ve kuruluşları üst düzey yöneticileri Türkiye ve Balkan ülkelerinden uzman, akademisyen ve araştırmacılar Uluslararası kamuoyu Medya mensupları Üniversiteler ve öğrenciler 9. BASIN VE PR TANITIM Kongreye, gazete ve televizyonların genel yayın ve haber müdürleri ile köşe yazarları davet edilecektir. Ayrıca, bu faaliyetlerin basında yer alması için tanıtım çalışmaları yapılacaktır. 5
10. KONGRE MALZEMELERİ Kongrede kullanılacak olan malzemeler şunlardır: Afiş - Broşür - Davetiye - Dosya - Bloknot - Promosyon - Kalem - Yaka kartları Salonda kullanılacak görsel malzemeler 11. KONGRE KİTABI Kongrede ortaya çıkan bilgileri, verileri ve değerlendirmeleri kalıcı hale getirmek için toplantı sonrası bir kitap hazırlanarak ilgili kurum ve yetkililere gönderilecektir. Kongrenin kitaplaşması, bu toplantıya emeği geçenlerin çalışmalarını daha anlamlı kılacaktır. 12. METODOLOJİ Balkanlar da Bölgesel İşbirliğinde STK ve Düşünce Kuruluşlarının Rolü alt başlıklı 3. Uluslararası Balkan Kongresi dört gün sürecektir. 3. Uluslararası Balkan Kongresi nin birinci günü açılış konuşmalarıyla başlayacaktır. Açılış konuşmalarından sonra sırasıyla Balkanlar da Bölgesel İşbirliği Önündeki Problemler ve Çözüm Önerileri, Balkanlar da Ekonomik İşbirliği ve STK ların Rolü ve Balkanlar da Eğitim - Bilim - Teknoloji Alanında İşbirliği ve STK ların Rolü başlıklı üç oturum gerçekleştirilecektir. Kongrenin ikinci günü ise Balkanlar da Kültürel İşbirliği ve STK ların Rolü, Balkanlar da Barış Tesisinde ve Anlaşmazlık Çözümünde STK ların Rolü, Türkiye nin Balkan Ülkeleri ile İlişkilerinde STK larının Rolü ve Serbest Tartışma ve Değerlendirme başlıklı dört oturumdan oluşuyor. Balkan ülkelerinde faaliyet gösteren önemli STK ve düşünce kuruluşlarının temsilcileri oturumlarda tebliğler sunacak ve böylece Balkanlar da bölgesel işbirliği konusu çeşitli boyutlarıyla ele alınacak ve tartışılacaktır. Kongrenin Serbest Tartışma ve Değerlendirme adlı son oturumunda ise, Türkiye nin Balkan ülkelerindeki diplomatik temsilcileri ile Balkan devletlerinin Türkiye deki diplomatik temsilcileri kongrede ele alınan konulara ilişkin genel değerlendirmeler yapacaklardır. Dört veya beş konuşmacının yer alacağı her bir oturumun toplam süresi 90 dakika olacaktır. Her konuşmacıya 15 dakikalık tebliği sunum süresi verilecektir. Oturumların 6
sonunda, kalan süreye bağlı olaraktan 15 veya 30 dakikalık soru-cevap bölümü yer alacaktır. Böylece dinleyicilerin interaktif katılımları ve katkıları sağlanabilecektir. Kongrenin dili Türkçe ve İngilizce olacaktır. Dolayısıyla sunumlar ve simültane tercümeler Türkçe ve İngilizce olarak yapılacak. Üçüncü günde Balkan İletişim Ağı Çalıştayı gerçekleştirilecektir: Balkan İletişim Ağı (Balkan Network), T.C. Dışişleri Bakanlığı Stratejik Araştırmalar Merkezi öncülüğünde 9-10 Haziran 2005 tarihinde Ankara da gerçekleştirilen Kurucu Konferans tarafından oluşturuldu. Balkan İletişim Ağı on Balkan ülkesinin (Arnavutluk, Bosna-Hersek, Bulgaristan, Hırvatistan, Makedonya, Romanya, Sırbistan, Karadağ, Türkiye ve Yunanistan) önde gelen strateji ve araştırma merkezlerinden oluşuyor. Bugüne kadar sırasıyla 2005 Ankara (Kurucu Konferans), 2006 Sofya, 2007 Bükreş ve 2008 Tekirdağ toplantıları gerçekleştirildi. Balkan İletişim Ağı nın beşinci toplantısı 3. Uluslararası Balkan Kongresi nin üçüncü gününde çalıştay formatında düzenlenecektir. Çalıştaya, Balkan İletişim Ağı üyesi olan strateji ve araştırma merkezlerinin üst düzey yetkilileri katılacaktır. Açılış konuşmaları ile başlayacak olan Balkan İletişim Ağı Çalıştayı, öğleden önce ve öğleden sonra olmak üzere iki oturumdan oluşacaktır. Her bir oturumun süresi 120 dakika olarak planlanmıştır. Çalıştayda, 2005 yılında başlatılmış olan Balkan İletişim Ağı sürecinin ilerletilmesi ve olgunlaştırılması için nelerin yapılması gerektiği konuşulacak ve bu yönde kararlar alınacaktır. Kongre nin son gününde ise tarihi ve turistik mekanlara gezi düzenlenerek Tekirdağ ın ve Türkiye nin tanıtımına katkı sağlanacaktır. 7
13. PROGRAM 1. GÜN, 28 Nisan 2010 09:00-10:00 Kayıt 10:00-11:30 Açılış Konuşmaları 11:30-11:45 Kahve Arası 11:45-13:15 1. Oturum Balkanlar da Bölgesel İş Birliği Önündeki Problemler ve Çözüm Önerileri 13:15-14:45 Öğle Yemeği 14:45-16:15 2. Oturum Balkanlar da Ekonomik İş Birliği ve STK ların Rolü 16:15-16:30 Kahve Arası 16:30-18:00 3. Oturum Balkanlar da Eğitim - Bilim - Teknoloji Alanında İş Birliği ve STK ların Rolü 2. GÜN, 29 Nisan 2010 10:00-11:30 4. Oturum Balkanlar da Kültürel İş Birliği ve STK ların Rolü 11:30-11:45 Kahve Arası 11:45-13:15 5. Oturum Balkanlar da Barış Tesisinde ve Anlaşmazlık Çözümünde STK ların Rolü 13:15-14:45 Öğle Yemeği 14:45-16:15 6. Oturum Türkiye nin Balkan Ülkeleri ile İlişkilerinde STK larının Rolü 16:15-16:30 Kahve Arası 8
16:30-18:00 7. Oturum Serbest Tartışma ve Değerlendirme Oturum Başkanı Büyükelçi (E) Murat BİLHAN, TASAM Başkan Yardımcısı Konuşmacılar Balkan ülkelerinden ve Türkiye den diplomatik temsilciler 3. GÜN, 30 Nisan 2010 Balkan İletişim Ağı Yıllık Toplantısı 10:00-11:00 Açılış Konuşmaları 11:00-11:15 Kahve Arası 11:15 13:15 1. Oturum 13:15-14:45 Öğle Yemeği 14:45 16:45 2. Oturum 4. GÜN, 1 Mayıs 2010 Tekirdağ da tarihi ve turistik mekânlara gezi 14. PROJE ORGANİZASYON KOMİTESİ Proje Başkanı Süleyman ŞENSOY, TASAM Başkanı Proje Yöneticisi Büyükelçi (E) Murat BİLHAN, TASAM Başkan Yardımcısı Proje Koordinatörü Yrd. Doç. Dr. Engin SELÇUK, TASAM Direktörü, İstanbul Üniversitesi 9
Proje Danışmanları Prof. Dr. Aydın BABUNA, Boğaziçi Üniversitesi Prof. Dr. Hasan SELÇUK, TASAM, Marmara Üniversitesi Prof. Dr. Hasret ÇOMAK, Kocaeli Üniversitesi Prof. Dr. Vural ALTIN, TASAM Büyükelçi (E) Doç. Dr. Ali Engin OBA, TASAM Doç. Dr. Cüneyt YENİGÜN, Kültür Üniversitesi Dr. Abdullah ÖZKAN, TASAM Siyasal İletişim Enstitüsü Direktörü Dr. Nemci DAYDAY, TASAM, Galatasaray Üniversitesi Bülent KARADENİZ, T.C. Dışişler Bakanlığı Stratejik Araştırmalar Merkezi Projede Görevlendirilen Uzmanlar Dr. Almagül İSİNA, TASAM Dr. Caner SANCAKTAR, TASAM Diler ULUKAYA, TASAM M. Hilmi ÖZEV, TASAM Oğuzhan KÖSE, TASAM Ufuk TEPEBAŞ, TASAM Yusuf AYDEMİR, TASAM 15. İRTİBAT TASAM Adres : Tahta Minare Mah. Vodina Cad. Akçin Sok. No: 3 Fener - Balat, Fatih, İstanbul - TÜRKİYE Telefon : (+90) 212 635 6151 (+90) 546 808 4467 Faks : (+90) 212 532 5882 İnternet Sitesi E-posta : www.tasam.org : bilgi@tasam.org ve sancaktarc@yahoo.com.tr 10