Küreselden Yerele Türkiye Grubu RAPOR NÜKLEERENERJİ

Küreselden Yerele Türkiye Grubu RAPOR NÜKLEERENERJİ

GİRİŞ Dünyanın en hızlı büyüyen 2. Ekonomisi konumundaki Türkiye enerji kaynakları bakımından kısıtlı bir potansiyele sahiptir ( Grafik 2 ). Büyümenin getirdiği talep karşılığında enerji arzını ithalata dayalı olarak karşılamak zorunda olan Türkiye nin kısıtlı sayıda kaynağa veya tedarikçiye bağlı olmasının getirdiği büyük riskler bu konudaki karar alıcıları enerji üretimini çeşitlendirme konusunda adımlar atmaya zorunlu kılmıştır (Grafik 1 ). Enerji üretiminde Dünya da %13,8 lik bir paya sahip olan Nükleer enerji Türkiye nin enerji üretiminde alternatif bir kaynak olarak tercih edilmiştir. Nükleer enerji ile ilgili kamuoyunda oluşturulan olumsuz algı ve enerjipolitik baskılara rağmen AKParti hükümeti bundan önceki hükümetler gibi geri adım atmamış, Nükleer Enerji projelerini başlatmıştır. Peki Nükleer Enerji gerçeği nedir? Türkiye için neden önemlidir? Grafik 1 : Türkiye de Enerji Arz ve Talebinin Gelişimi Grafik 2 : Toplam Enerji Talep Artışı (2000-2009) 2 www.kureseldenyerele.org kureseldenyerele@gmail.com

Türkiye nin Enerji Görünümü Enerjinin Kesintisiz, Kaliteli,Ucuz,Temiz, Verimli ve Çeşitlendirilmiş kaynaklardan sağlanması Türkiye nin 10 büyük ekonomi hedefine ulaşması için bir gerekliliktir. Türkiye nin 2011 yılında elektrik talep artışı %8,19 olarak gerçekleşmiştir. Mevcut kurulu güç 2011 yılı itibariyle 52.235,38 MW a ulaşmış olup, mevcut büyüme hızıyla elektrik ihtiyacının 2023 te iki katına çıkması beklenmektedir (Grafik 3). Ayrıca Gelişmekte olan bir ülke olan Türkiye nin gelişmiş ülkelere göre kişi başı elektrik tüketiminde hala geride olduğu, gelir seviyesinin artması ile kişibaşı elektrik tüketiminin de artacağını gözardı etmemek gerekmektedir ( Tablo 1 ). EPDK 2010-2030 yılları arası oluşacak enerji talebine karşılık gerekli enerji yatırım miktarını 220-300 Milyar USD olarak tahmin etmektedir. Grafik 3 : ETKB Elektrik Talep Tahmini ÜLKELER Dünya Ortalaması Gelişmekte olan Ülkeler Ort. ABD Türkiye Kişi Başına Tüketim (kwh) 2.500 2.900 12.322 3.099 Tablo 1 : Dünyada Kişi Başına Elektrik Tüketimi 2010 yılı verilerine göre Türkiye nin ithal enerji bağımlılığı %71,5 olup, 1990 yılında bu yana enerji talep artış hızı %4,6 dır,aynı dönemde AB ülkeleri yıllık talep artışı %1,6 olarak gerçekleşmiştir. Türkiye OECD ülkeleri arasında son 10 yılda Enerji Talep artışı en hızlı gelişen ülke konumundadır. Türkiye 2020 yılına kadar elektrik talep artışı düşük senaryoya göre %6,7, yüksek senaryoya göre ise %7,5 olarak tahmin edilmektedir. Ortaya çıkan bu rakamlara göre Türkiye artan enerji ihtiyacına karşı enerjiyi çeşitlendirerek çözümler üretmek zorunda, hem talebi karşılamak hem de ortaya çıkan ciddi boyuttaki gerekli yatırım yükünü de devletin üzerine almadan yaymak zorundadır. kureseldenyerele@gmail.com www.kureseldenyerele.org 3

Grafik 4 : Türkiye nin Enerji İthalat Bağımlılığı Dünyada Nükleer Enerji Dünyada 30 ülkede 437 Nükleer santral ile enerji üretmektedir, 68 Nükleer santral ise inşaat halindedir ( Grafik 5 ). Kurulu santrallerin yaklaşık yarısı ABD, Fransa, Japonya gibi gelişmiş ülkelerde bulunmaktadır. Dünyada üretilen elektrik enerjisinin %13,8 i Nükleer enerjiden karşılanmaktadır. Fransa ise Elektrik ihtiyacının %75 ini Nükleer enerjiden karşılamaktadır. Grafik 5 : Dünya da Nükleer Santraller Türkiye de Nükleer Enerj Türkiye de ilk olarak 1956 yılında Cenevre konferansını takiben başbakanlığa bağlı Atom Enerjisi Komisyonu kurulmuş,1957 yılında da Atom Enerjisi Ajansı (UEAE) nin üyesi olunmuştur. Kurulması planlanan nükleer enerji santrali ile ilgili ilk etüdler 1967 yılında başlamış, 5 yıllık kalkınma planlarında bir çok kez hedefler koyulmuş fakat ancak 1976 yılında Akkuyu için yer kararı verilmiştir.1984-85 yıllarında iki defa Almanya ve Kanada firmaları ile sona gelinen aşamalar olumlu sonuçlanmamıştır. 1993 te Akkuyu nükleer santral projesi resmi gazetede yayınlanarak yatırım programına alınmıştır. Çeşitli ihaleler yapılmış fakat 2000 de bakanlar kurulu kararı ile proje iptal edilmiştir. Çeşitli süreçlerden sonra 2008 yılında tekrar Nükleer santral yatırımı resmi gazetede yayınlanmış ve yapılan ihale sonucunda 12 Mayıs 2010 tarihinde Rusya ile anlaşma imzalanmıştır. Türkiye 2023 yılına kadar 2 nükleer santrali devreye almayı planlamaktadır. Mersin Akkuyu daki santral inşaatı 2014 yılında başlayacak, devreye 2019 yılında girecektir. Akkuyu ve Sinop nükleer enerji santralleri çalışırsa yılda 80 Milyar kwh elektrik üreteceklerdir. Bunun yakıt maliyeti 720 Milyon USD dir. 80 Milyar kwh elektrik Doğalgaz ile üretildiği takdirde ise 7,2 Milyar USD yakıt maliyeti oluşacaktır. 4 www.kureseldenyerele.org kureseldenyerele@gmail.com

Diğer Enerji Kaynaklakları Türkiye de rüzgar enerjisi potansiyeli 48.000 MW civarındadır. Şu ana kadar çalışan, inşa halinde olan ve lisan almış kapasite ise 9.454 MW tır. Rüzgar enerjisinin yaklaşık %80 i değerlendirilmeyi beklemektedir. Türkiye de tahmin edilen jeotermal enerji kapasitesi 31.500 MW civarındadır, Elektrik çıktısı olarak potansiyel ise 4078 MW tır. Güneş enerjisi elektrik kurulu güç potansiyeli yaklaşık 50.000 MW civarındadır. Grafik 6: Türkiye nin Enerji Talebi ve Yenilenebilir Enerji Potansiyeli Yenilebilir Kaynaklar Türleri Toplam kurulu güç potansiyeli (MW) Kurulu güç (MW) Kapasite faktörü 2023 Hedefi (MW) Ortalama üretim potansiyeli (milyar kwh7yıl) Hidro Rüzgar Güneş Jeotermal Biyokütle TOPLAM 36.000 48.000 18 50.000 19 600 2.000 136.600 19.609 2.260-162 44 22.075 % 44 % 30 % 70 % 84 % 80-36.000 20.000 3.000 600 2.000 61.600 144,0 60,0 7,5 4,4 14,0 229,90 Tablo 2: kureseldenyerele@gmail.com www.kureseldenyerele.org 5

NÜKLEER ENERJİ SANTRALİ GEREKLİ MİDİR? Türkiye de her yıl elektrik talep artış ortalaması %7 civarındadır. Elektrik üretiminde kullanılan Doğalgazın tamamı kömürün ise %30 u ithaldir. Baz yük santrali olan Nükleer Enerji Santralleri diğer baz yük (petrol, kömür, doğalgaz) santrallerine göre düşük ve istikrarlı yakıt maliyeti, arz güvenliği ve çevreye etkisi açısından çok daha avantajlıdır. Türkiye nin 2023 yılına kadar gerekli kurulu güç kapasitesinin 53.000 MW dan 130.000 MW a çıkacağı öngörülmektedir. 2012 yılı elektrik tüketimi 240 Milyar kwh iken 2023 te bu talebin 500 Milyar kwh olacağı tahmin edilmektedir.2023 te Yenilenebilir hedefine ulaşılsa bile elde edilecek elektrik 230 Milyar kwh olacaktır ve talebin ancak yarısını karşılayabilecektir. Yenilenebilir enerji kaynakları iklim koşullarına bağlı alternatif kaynaklar iken Nükleer enerji santralleri Baz güç santrali olarak kullanılırlar. Yılda 8760 saatin, 8000 saatinde nükleer santral, 4000 saatinde hidrolik santral, 3000 saatinde rüzgar santrali ve 2500 saatinde güneş santrali fiili olarak çalışabilir. Enerjiyi depolayabilme sorunu nedeni ile yenilenebilir kaynaklardan elde edilen enerji Ülkenin toplam ihtiyacının belli bir yüzdesini geçtiğinde (Ör: Rüzgarda %20 ) şebeke problemleri, Enerji arz problemleri yaşanacaktır. 10.000 MW nükleer santrale karşılık kapasite faktörünü göz önüne alırsak, 30.000 MW rüzgar 38.000 MW güneş santrali kurulması gerekmektedir. Nükleer güç santrali enerji üretimi için tedarik çeşitliliğine katkı sağlayarak, Enerji arz güvenliğini artıracaktır. Akkuyu ve Sinop santralleri ile üretilecek 80 Milyar kwh elektrik için nükleer yakıta 720 Milyon USD, Doğalgaza ise 7,2 Milyar USD harcanacaktır. Nükleer teknolojiye sahip olabilmek için hem belirli bir zaman çalışmak hem de nükleer santral projesine başlamak gerekmektedir. Nükleer santralle başta CO2 olmak üzere sera gazı emisyonlarına sebep olmazlar. Nükleer santraller uzun vadede elektrik fiyatlarında kararlılığın korunmasına neden olacaklardır. Nükleer Enerji Santralleri diğer kaynaklara göre çok daha düşük kurulum alanına ihtiyaç duymaktadır. Hidrolik Güneş Rüzgar Nükleer ~ 1 km 2 ~ 500 km 2 ~ 600 km 2 ~ 2400 km 2 Şekil 1 : Enerji kaynaklarına göre kapladıkları alan karşılaştırmaları 6 www.kureseldenyerele.org kureseldenyerele@gmail.com

SONUÇ Türkiye artan enerji ihtiyacını karşılamak için enerji çeşitliliğini enerji arz güvenliği açısından sağlamak zorundadır. Nükleer Enerji Santrali çevreye yayılan Sera gazı emisyonu açısından yenilenebilir enerji santrallerinden daha iyi durumdadır. En büyük risk olarak görülen soğutma sistemlerinin devre dışı kalmasına karşı radyoaktif sızıntı olması olasılığına karşı 3.Nesil Nükleer Enerji Santralleri son derece güvenlidir. Kaldı ki Türkiye nin kendi topraklarına 400 km mesafe uzaklığında olan bir çok komşusunda eski tip Nükleer Enerji Santralleri bulunmaktadır. Gelişmiş ülkelerin tamamı diğer enerji kaynakları ile beraber Nükleer Enerji Santralini de kullanarak enerji ihtiyaçlarını karşılamada çeşitlilik sağlamaktadırlar. İlk yatırım maliyetleri yüksek olan Nükleer Enerji Santrallerinin yakıt maliyetleri ise muadillerine göre çok çok düşüktür. Nükleer Santrallerin çalışması esnasında ölçülen radyasyon insanlar için belirlenen sınır değerin 1/100 ü civarındadır. Nükleer Enerji Santralleri dolaylı yolları da düşünüldüğünde ekonomik anlamda ciddi katkılar sağlamaktadır. 1970 lerde nükleer enerjiyi devlet politikası haline getiren Japonya, G.Kore, Fransa gibi ülkeler dünya devi olmuşlar Türkiye ise 1956 da çıktığı bu yolda ortaya kararlılık koyamamış ve bu teknolojide söz sahibi olamamıştır. Türkiye diğer enerji türleri ile beraber Nükleer Enerjiyi de çeşitlilik, Strateji, enerji bağımlılığı açısından beraber düşünerek değerlendirmek zorundadır. Nükleer teknoloji ile ilgili çalışmalara başlamak ve ilerlemek için yola nükleer santral ile başlanması gerekmektedir. Türkiye nin enerji ihtiyacını karşılamak için ithal yollarla temin ettiği yakıtların politik, coğrafi ya da başka bir sebeple kesilmesi durumunda ciddi ekonomik kaoslara sürüklenmesi mümkündür. Bu sebeple enerji arz çeşitliliğinin sağlanması karar vericilerin en büyük görevlerinden biridir ve nükleer enerjide bu çeşitliliği sağlayacak en önemli alternatiflerden biridir. kureseldenyerele@gmail.com www.kureseldenyerele.org 7

BİZ KİMİZ? Küreselden Yerele Türkiye Grubu insan merkezli tüm coğrafyalarda, hukuk ve adaleti temel alan, yerel ve küresel değerleri önemseyen, farklılıkları zenginlik olarak algılayan, küresel barışı hedefleyen ve bugünden geleceği gören ve sorun değil çözüm üreten bir algının temsilcisidir. VİZYONUMUZ Zamanın ruhunun farkında, Bilgi üreten, Paylaşan, Tarihiyle barışık, Zenginlik adelet ve özgürlük üreten Geleceği aydınlatıcı Vizyon MİSYONUMUZ Türkiye ve dünyada gelişen siyasal, sosyal ve ekonomik dönüşümleri araştırmak, öngörülerde bulunmak, toplumsal duyarlılığı artırmak ve toplumsal gelişime destek vermek derneğimizin misyonudur. PROJELERİMİZ Küresel Fikir Tartışmaları Türkiye yi Konuşuyoruz Söyleşileri Nasıl Bir Türkiye İstiyoruz Konferansları Yerel Yönetimler çalışmaları Sosyal Medya faaliyetleri Gençlik Çalışmaları TÜZÜĞÜMÜZDE NELER VAR? Adalet ile yükselme kültürü Sivilleşme Bilgi toplumu Demokrasi Lider Ülke Türkiye Bireyin Sesi Üretim ve Yetenek Strateji Kültürü Milli ve Manevi Değerler Kaliteli Eğitim Diyalog Tarih Bilinci Taban Siyaseti Entelektüel Sermaye Kültürel Gelişim Gençlik Düşünce Üretimi İnsan Kaynağı 8 www.kureseldenyerele.org kureseldenyerele@gmail.com

KONUKLARIMIZ 2003-2013 Tarık El HAŞİMİ Cengiz CEYLAN Esat ÖZ Yaşar ONAY Yusuf HALAÇOĞLU Deniz Ülke ARIBOĞAN Nihat Ali ÖZCAN Mazlum UYAR Cemil ÇİÇEK Soli ÖZEL Emin GÜRSES Stuart SMITH Fikri SAĞLAR Mehmet ÖĞÜTÇÜ Altay ÜNALTAY Altay ÜNALTAY Nasuhi GÜNGÖR Tarık RAMAZAN Etyen MAHÇUPYAN Mustafa AYDIN Osman OSMANOĞLU Zeyno BARAN Ahmet ÖZCAN Hasret ÇOMAK Egemen BAĞIŞ Yusuf TUNA Can BAYDAROL Lütfullah KARAMAN Şenol ÖZBEK Cengiz AKTAR Ali BAYDAROĞLU Ferhat KENTEL Mehmet ELKATMIŞ Matthew J. BRYZA Mahir KAYNAK Eser KARAKAŞ Hasan KÖNİ Fuat KEYMAN Durmuş HOCAOĞLU Yasin AKTAY Cengiz AKTAR Şükrü KARATEPE Gencer ÖZCAN Cemil ERTEM Yaşar ERDİNÇ Müztaz er TÜRKÖNE Harun ÖZDEMİR Naci BOSTANCI Sadettin TANTAN Gökhan ÇETİNSAYA Meral AKŞENER Alev Erkilet BAŞER Zülfi DİCLELİ Numan KURTULMUŞ Zekeriya AKÇAM Fulya ATACAN Süleyman ORAKÇIOĞLU Cüneyt ÜLSEVER Beril DEDEOĞLU Ali BULAÇ Altan TAN Yiğit BULUT Salih AKDEMİR Suat PARLAR Hasan Celal GÜZEL Bülent ORAKOĞLU Eckart KUNTZ Mehmet ALTAN Adil GÜR Aydoğan VATANDAŞ İbrahim KARAGÜL kureseldenyerele@gmail.com www.kureseldenyerele.org 9

BİLGİ, ZENGİNLİK VE ÖZGÜRLÜK ÜRETEN, ADALETİ ESAS ALAN TÜRKİYE 10 www.kureseldenyerele.org kureseldenyerele@gmail.com

ÖZ GEÇMİŞ M. Altuğ KARATAŞ Kimdir? Enerji Uzmanı 2000 yılında Yıldız teknik üniversitesi Makine Mühendisliği Bölümü Enerji Ana Bilim Dalından mezun olmuştur. 2001 yılında dil eğitimi için ABD de bulunduktan sonra 2001 yılında Türkiye ye dönerek enerji ve basınçlı kaplar sektöründe çalışmaya başlamıştır. Almanya,ABD,İtalya,Romanya,Rusya,Irak,Suriye,BAE,Mısır,Azerbaycan,Bulgaristan,Yunanistan,Pakistan,Bangladeş gibi ülkelerde enerji ve buhar sistemleri konulu fuar ve satış organizasyonu faaliyetlerini yürütmüştür. 2006 yılında Türkiye nin İlk Enerji servis ve Enerji Verimliliği Danışmanlık Şirketinde Genel Müdür Yardımcısı olarak çalışmaya başlamış, Türkiye de bir çok ve ilk enerji verimliliği ve enerji tesisi projelerine imza atmış ve projeleri ödüller almıştır. Enerji yönetimi ve Enerji geri kazanımı konusunda ülkemizin bir çok endüstriyel şirketinde danışmanlık ve denetleme faaliyetleri yürütmüş ve halen Türkiye nin Enerji yoğunluğunun düşürülmesi üzerine çalışmalarını yürütmektedir. Altuğ Karataş aynı amanda Küreselden Yerele Türkiye Grubu Genel sekreteri görevini de yürütmektedir. Kaynakça: - Enerji ve Tabi kaynaklar bakanlığı çalışmaları - Türkiye Atom Enerjisi Kurumu çalışmaları - World Energy Outlook 2012 - American Nucleer Society kureseldenyerele@gmail.com www.kureseldenyerele.org 11

Küreselden Yerele Türkiye Grubu RAPOR NÜKLEERENERJİ 12 www.kureseldenyerele.org kureseldenyerele@gmail.com