i 32 r e l i k e d çin Yıl: 3 Ö n e Sayı 44 25 AĞUSTOS 201 2 Ç ı k a n l a r LibreOffice - 7 Ubuntu Donduğunda Güvenle Yeniden Başlatın Calc'te veritabanı oluşturup sonra Writer'a dönerek Kullandığınız Ubuntu sisteminiz ile hiç donma bir posta birleştirme yaratacağız. yaşadınız mı? web: sudo.ubuntu-tr.net e-posta: sudo@ubuntu-tr.net 14 Açık Kaynak Güvenlik Duvarı Sistemi 8 UTM cihazların bir arada bulundurduğu güvenlik duvarı özellikleri Unity Başlatıcınızı Toparlayın: Drawers Unity Başlatıcısı, ekranımızın sol tarafında bulunan ve uygulamaları eklediğimiz, başlattığımız yerin adıdır. Diğer Başlıklar Ubuntu -tr Haberler 3 Masaüstünü Düzenleyen Minicik Bir Uygulama: DayFolder 20 Ekran Kartı Alırken Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar 22 Katı Hâl Sürücüsü (SSD) Başarımı için Ubuntu'nun Yapılandırılması 25 En Güzel Masaüstü Yarışması 35 Ubuntu- tr Karikatür Köşesi 39 16 E d i t ö r d e n Linux ve Değişim * Ubuntu Tweak 0.7.3 sürümü çıktı. * LibreOffice 3.6 Final yayımlandı. * Ubuntu 12.10 Alpha 3 yayımlandı. * Unity 2D'nin 12.10'dan çıkarıldığı duyuruldu. * Unity'e önizleme özelliği eklendi.... Bu liste böyle uzar gider. Her geçen gün Linux dünyasından yeni haberler geliyor. Sürekli bir yenilenme, değişme, gelişme söz konusu. Bu da Ubuntu kullanmanın en güzel taraflarından biri belki de. Kullandığımız uygulamalardaki geliştirmeleri güncellemeler sayesinde gözlemleyebiliyoruz. Eklenen özellikleri hemen sevdim/sevmedim diye yorumlayabiliyoruz. Yeni sürümlerle ilgili merakımız perçinleniyor. Zaten Linux dağıtımı kullanan birinin en belirgin özelliği değil midir merak? Ceren ÇALICI http://creativecommons.org/lic enses/by-nc-sa/3.0/ Dergi Ekibi: Aysel AKSU Deniz ÖZİBRİŞİM Ceren ÇALICI Semetey COŞKUN Çağrı EMER Elif SUNĞUR Tasarım Ekibi: Elif SUNĞUR Ahmet YATĞIN Kullanılan Programlar Scribus Gimp Inkscape
U b u n t u - t r YENİ WEBAPPS TEKNOLOJİSİNİN UBUNTU 12.04 VE ve Gmail, Google Calendar, News, Google Plus, Reader, YouTube, Launchpad, Facebook, Twitter, Grooveshark, Last.fm gibi Google servisleri var. Herkes burada bulunan web sitelerini-api belgelerini ve daha fazlasını ekleyebilecek. Şu anda sadece Firefox ve Chromium tarayıcıları desteklenmektedir. Chromium yapısını oluşturan PPA yı lisansı gereği Google Chrome yükleyemediği için Google Chrome desteklenmemektedir. Ubuntu WebApps, Ubuntu 1 2.1 0 Quantal Quetzal ile birleştirilmiş yeni bir özelliktir. Bu yeni teknoloji Gmail, Grooveshark, Last.fm, Facebook, Google Docs ve daha birçok web sitesinin masaüstüne yerleştirilmesine izin veriyor. Bunlar, HUD u destekliyor ve kullanıcıların masaüstü bildirimlerine, hızlı listelere, ALT-TAB özelliklerine ulaşabilmelerine olanak tanıyor. Teknolojisi Ubuntu WebApps Teknolojisinin Ubuntu 12.10 ve 12.04 Sürümleri için Kurulumu Neler 1 ) Ubuntu ses Menüsünden Grooveshark ı kontrol edebilme, 2) Ubuntu Mesaj Menüsünden Gmail ya da Yahoo daki gelen kutusunda kaç tane okunmamış epostanın olduğunu görebilme, 3) Facebook, Gmail ve Google+ için yerel masaüstü bildirimlerini alabilme. 4) Facebook, Google (Docs, Gmail, Google+, Picasa and YouTube dahil), Flickr, Twitter, Foursquare ve Identi.ca gibi bazı servisler Ubuntu kontrol merkezinde (sistem ayarları) mevcut olan çevirimiçi hesaplara doğrudan yerleştirilebilecek. Desteklenen Web Siteleri ve Tarayıcılar Desteklenen web siteleri arasında Yahoo Mail Bu teknoloji, Ubuntu 1 2.1 0 için kullanılabilinecek, fakat bir önizleme sürümü zaten PPA da Ubuntu 1 2.1 0 ve 1 2.04 için mevcut olduğundan siz de bunu deneyebilirsiniz. Öte yandan bu bir önizleme sürümü olduğu için büyük olasılıkla hatalara rastlayacaksınız. Bu yüzden ne yaptığınızı bildiğinizden emin olun! PPA eklemek ve WebApps yi kurmak için aşağıdaki komutları kullanın: sudo add- apt- repository ppa: webapps/preview sudo apt- get update sudo apt- get install unity- webappspreview Önemli: Eğer Unity Revamped PPA gibi daha yeni bir Unity sürümü kuran Ubuntu 1 2.04'deki bir PPA yı kullanıyorsanız WebApps özelliğiniz muhtemelen çalışmayacaktır. Ubuntu nun yeni WebApps teknolojisinden tam olarak faydalanmak için öncelikle bu PPA yı temizlemeniz gerekir. 4 Cemre KOCAMER 12.10 SÜRÜMLERİ İÇİN KURULUMU Yeni WebApps Yapabiliyor? H a b e r
U b u n t u - t r Cemre KOCAMER EKLENDİ Linux kullanıcıları bugüne kadar Skype istemcilerini elle kendi sitesinden indirmek zorundaydılar. Ancak Skype ın yeni sürümü Ubuntu Yazılım Merkezi'ne eklendi. Bu da şu anlama geliyor ki Skype ın yeni kararlı sürümü sadece birkaç tık uzağınızda. Skype 4,0 Skype 4.0.0.7 2.2.0.35 sürümü, Yazılım Merkezine eklenmiş hâliyle sayısız ara yüz değişiklikleri ve gelişmiş bir dizi özellik sunuyor. Bunlar arasında: 1 ) Yeni konuşma ve çağrı izleme 2) Geliştirilmiş ses ve video kalitesi 3) Ek web kamera desteği 4) Geliştirilmiş sohbet senkronizasyonu 5) Yeni durum simgeleri ve ifadeler 6) Sekmeli konuşmalar * Ubuntu Yazılım Merkezi'ni açın. * Düzenle'den Yazılım Kaynakları'nı seçin. * Diğer yazılım (Other Software) sekmesine tıklayın. * Canonical Partners seçeneğinin yanındaki kutuları işaretleyin. Güncelleme yaptıktan sonra Ubuntu Yazılım Merkezi'ni açın ve Skype paketini bulun. Ubuntu 12.04'e Skype 4.0 ın Kurulumu Ubuntu üzerinden Skype 4.0 a erişmek çok kolay. Zaten Skype yüklediyseniz, sizi bekleyen Güncelleme Yöneticisindeki bu güncelleştirmeyi çalıştırarak sürümünüzü yülseltebilirsiniz. Eğer Skype yüklü değilse, size etkin Canonical Partners kanalı gerekecektir. Bunun için şu adınları izleyebilirsiniz: YENİ SKYPE SÜRÜMÜ, UBUNTU YAZILIM MERKEZİNE H a b e r 5
U b u n t u - t r Cemre KOCAMER UYGULAMALARI kötü adamın elinden kurtarmak. En Çok İndirilen 10 Ücretli Uygulama Kahramanımız bunun için duvarlardan atlıyor, denizleri aşıyor... Sevdiceği için aklınıza gelen bütün fedakârlıkları yapıyor. Super Meat Boy; Mega Man 2, Ghost and Goblins ve Super Mario Bros. 2 gibi klasik oyunlara benzerliğiyle eskilerin havasını getiriyor. 1 ) Command & Conquer Tiberium Alliances 2) Full Circle Magazine #61 3) IntelliJ IDEA Community Edition 4) Plex Media Server 5) CrossOver (Deneme Sürümü) 6) Ryzom 7) Muktware Ubuntu Manual 8) Getting Started with Ubuntu 1 2.04 9) Create Launcher 3) Bastion 4) Lone Survivor Bu psikolojik hayatta kalma macerasında, maskeli kahramanımız hastalık yüzünden yok olan bir şehirden kaçmak zorunda. Açlığın ve yorgunluğun pencesindeyken yaşadıklarının ne kadarının gerçek olduğunu sorgulamaya başlıyor. developer.ubuntu.com adresinde her ay, Ubuntu Yazılım Merkezi'nden en çok indirilen uygulamaların sıralı listesi yayımlanıyor. Bu ayki listeler aşağıda; hem ücretli hem de ücretsiz uygulamalar... Listeye yeni dahil olmuş birkaç yeni uygulamanın mini tanıtımlarını da sunacağız size. En Çok İndirilen 10 Ücretli Uygulama 1 ) Braid 2) Super Meat Boy! Super Meat Boy, bir platform oyunu. Karakterimiz bir parça et, evet doğru, et. Bu etin bir de kız arkadaşı var. Kahramanımızın görevi, kız arkadaşını takım elbiseli Bu yeni nesil macera oyununda nasıl hayatta kalacağınız size kalmış. İsterseniz tek bir atış yapmadan sessizce ilerleyebilir, isterseniz yolunuza çıkan her şeyi yok edebilirsiniz. Dilerseniz yemek yiyerek ve uyuyarak zinde kalabilirsiniz ya da ilaçlara başvurarak ilerlemeye devam edebilirsiniz. Lone Survivor, sizin seçeneklerinize göre ilerleyen bir oyun. 5) LIMBO 6) Psychonauts 7) Amnesia: The Dark Descent 8) Superbrothers: Sword & Sworcery EP 9) Fluendo DVD Player 1 0) The Journey Down: Chapter One Oldukça geniş bir kullanıcı kitlesine hitap edebilen bu uygulama, aynı zamanda kullanıcı dostu olmasıyla öne çıkıyor. Beceriksiz (ya da tecrübesiz diyelim) kullanıcılar, ihtiyaç duydukları her an yardım alabilcekleri için mutlu olacaklar. Deneyimli kullanıcılar ise Ubuntu Unity'de kendi ihtiyaçlarına göre, diledikleri gibi bir Başlatıcı oluşturabilecekler. 1 0) Screencloud ScreenCloud, oldukça kolay kullanımı olan bir ekran görüntüsü alma uygulaması. 3 farklı kısayol tuşundan birini kullanarak ya da ScreenCloud simgesine tıklayarak kolayca ekran görüntüsü alabilirsiniz. Ayrıca aldığınız ekran görüntülerini bilgisayarınızda istediğiniz yere kaydedebilirsiniz. Eğer ekran görüntüsünü ScreenCloud'un web sitesine yüklemek isterseniz bağlantı otomatik olarak panonuza kopyalanacaktır. Bu sayede bağlantıyı arkadaşlarınızla kolayca paylaşabilirsiniz. 6 TEMMUZ AYINDA EN ÇOK İNDİRİLEN UBUNTU H a b e r
U b u n t u - t r H a b e r UNITY NİN YENİ WEBAPPS ÖZELLİĞİNİ DESTEKLEYEN Eğer Ubuntu 1 2.04 ya da 1 2.1 0 sürümündeki Unity Web Apps'nin önizleme sürümünü kurduysanız hangi sitelerin desteklendiğini merak ediyorsunuzdur. Mail Hizmetleri: * GMail (mail.google.com) * Yahoo! Mail (mail.yahoo.com) * Yandex Mail (mail.yandex.ru) * QQ Mail (mail.qq.com) * Windows Live Mail (login.live.com) * Mail RU (mail.ru) Unity Web Apps nin getirdiği yenilikleri keşfetmenizi sağlamak için burada Unity Web Apps'de son zamanlarda desteklenen web sitelerinin listesi bulunmaktadır. Hatırlayın: Unity nin Web Apps özelliği henüz tam anlamıyla değişmez/tamamlanmış bir yazılım değil, bu yüzden hatalarla, eksik simgelerle ya da boş şeritlerle karşılaşabilirsiniz. Haber Siteleri: * BBC News (bbc.co.uk/news) * CNN News (edition.cnn.com) * Yahoo! News (news.yahoo.com/) * Google News (news.google.com) * Yandex News (news.yandex.ru) * Google Reader (google.com/reader) * Reddit (reddit.com) Sosyal Ağlar: BBC News, Yahoo! News ve CNN News, hepsi haber başlıklarını söylemek için Ubuntu nun yerli bildirim sitemini kullanır. * Facebook (facebook.com) * Twitter (twitter.com) * Google+ (plus.google.com) * VK.com (vk.com) * LinkedIn (linkedin.com) * YouTube (youtube.com) * Tumblr (tumblr.com) Twitter ve Google baskın birer kullanıcı olarak yeni mesajların ve bildirimlerin uyarıları için Mesaj Menüsü birleşimini sağlamaktadır. Reddit, HUD ile kullanıldığında oldukça kullanışlı; size popüler bir içerik ve alt reddits menüleri için hızlı bir erişim sağlar. Cemre KOCAMER WEB SİTELERİ 7
U b u n t u - t r Oyunlar: * Cut the Rope (cuttherope.ie) * Angry Birds (chrome.angrybirds.com) * Lord of Ultima (lordofultima.com) * Command and Conquer: Tiberium Alliances (alliances.commandandconquer.com) Bu iki oyun Unity birleşiminin tamamını desteklememektedir; fakat siz Seçke Anasayfası'ndan kabul edilen oyunlar için muhteşem başlatıcı simgelerini alabilirsiniz. Office Apps: * Google Docs (docs.google.com) * Google Calendar (google.com/calendar) kanıtı burada: Diğer: Müzik: * Libre.fm (libre.fm) * Last.fm (lastfm.com) * Pandora (pandora.com) * Grooveshark (grooveshark.com) * Hulu Player (hulu.com/watch) * Yandex Music (music.yandex.ru) * Rdio (rdio.com) Dinlediğiniz müziği, Ubuntu ses menüsünden kontrol edebilirsiniz. İşte bu özelliğin nasıl düzgün çalıştığının * Launchpad (launchpad.net) * WordPress.com (wordpress.com) * Amazon (amazon.com) * Amazon Cloud reader (read.amazon.com) * Subway IRC Devamı Gelecek Unity WebApps'nin desteklediği bu 30'a yakın web sitesi ve servisi yalnız değil. Web geliştiricileri Unity Web Api belgesini takip ederek sitelerine Unity Web Apps yi ekleyebilirler. Cemre KOCAMER Google Docs un bazı dalları Ubuntu nun HUD ile birleşiminde dikkat çekmektedir. Bir belgeyi, tabloyu ya da sunumu düzenlerken artık menü aramanıza gerek yok, sadece Alt tuşuna basın ve istediğinizi düzenleyin. H a b e r 8
Unity Başlatıcınızı Toparlayın: Drawers Uygulamanın nasıl çalıştığına kurulumundan bahsedelim. bulunmuyor, kendisini kurmak yani PPA eklemeniz gerekiyor. göz atmadan önce Drawers depolarda için harici bir depo, Aşağıdaki komutları basitçe yapabilirsiniz. devam ediyoruz. sudo add- apt- repository ppa: ianberke/ppa- drawers sudo apt- get update sudo apt- get install drawers Şimdi uygulamanın nasıl çalıştığını bir örnek üzerinden anlatalım. Örneğimizde elimizin altında sürekli bulunmasını istediğimiz uygulamaları toplayalım. Drawers basit bir araç. Kurduktan sonra Unity seçkesini kullanarak kendisini çalıştırabilirsiniz. Uygulamayı açtığınızda sizden bir adet isim isteyecektir. Bu kullanacağınız çekmecenin ismi olacak. Uygulama, oluşturulacak bu şeye "Drawer" yani çekmece diyor. Zaten öntanımlı simgesi de çekmece. İsim olarak "Araçlar" diyor ve yolumuza İsmi girip onayladıktan sonra Drawers çekmecemizi oluşturacak ve bize ilgili bilgileri verecektir. Peki, bu şekilde çalışmak yerine dilediğiniz uygulamaları gruplayarak başlatıcıda tutsanız ve daha sonra tek tıkla aralarından istediğinizi seçebilseniz? Evet, bunu yapmanın farklı yolları mevcut; ancak kısa süre önce geliştirilmeye başlanan ve süratle yol kat eden Drawers isimli uygulama bunu son derece basit ve etkili bir biçimde yapıyor. Hem de sadece uygulamalarla sınırlı kalmadan, her türlü dosyanızı ekleyebileceğiniz şekilde çalışıyor. Unity sayesinde seçkeyi kullanarak klavye ile uygulamaları rahatlıkla açabiliyoruz, fakat İnternet üzerindeki ekran görüntülerinde kullanıcıların birçoğunun hâlâ Başlatıcıya uygulama eklediklerini ve fare ile açtıklarını görebiliyoruz. Hâliyle, başlatıcı ve onun düzenini korumak bazılarımız için hâlâ bir gereklilik gibi görünmekte. bunu Unity Başlatıcısı, ekranımızın sol tarafında bulunan ve uygulamaları eklediğimiz, başlattığımız yerin adıdır. Gün geçtikçe elimizin altında bulunmasını istediğimiz uygulamaları buraya birer birer ekleriz. Ekledikçe çoğalır ve Başlatıcı karışık bir hâl alır. Doğası gereği biz uygulamaları seçmek için faremizle başlatıcıya yaklaştığımızda uygulama simgeleri aşağı veya yukarı doğru akar. Aralarından istediğimizi bulur ve açmak için tıklarız. Serkan ÇALIŞ uygulayarak Burada kabaca çekmecemizin oluşturulduğu, nerede olduğu ve nasıl kullanacağımız anlatılmakta. 10
Çekmecemizi kullanmak için basitçe şunu yapıyoruz: Ev dizinimiz içindeki gizli olan.local dizini altındaki share/applications dizinine gidiyoruz. Bunu zaten çekmece oluşturulduktan sonra karşımıza çıkan dialog ekranında da görebiliyoruz. Tıklayarak hemen gidebiliriz bu dizine. Eğer bir şekilde bu ekranı kapattıysanız ev dizini içindeyken ctrl+h ile gizli dizinleri görebilir ve.local/share/applications dizinine gidebilirsiniz. Bu dizinin görünümü şuna benzer şekilde olacaktır: Örnek olması açısından ben altı adet uygulamayı çekmeceye ekledim. Öntanımlı olarak bir sırada beş adet uygulama bulunduran Drawers, bu sayıdan sonra bir sonraki sıraya geçiyor. Çekmecemizin son hâli bu şekilde. Son hâline dikkatle bakacak olursanız ilk durumda sağ üstteki ok yok, zira çekmecemizin boyutu büyüdüğü için artık simgeleri üst çubukta görebiliyoruz. Bu simgelerden ilki çekmecemizi düzenlemeye yarıyor. Tıkladığımızda karşımıza şöyle bir araç çıkacaktır: Gördüğümüz üzere yeni oluşturduğumuz çekmecemiz ilgili dizinde bulunuyor. Şimdi, bu çekmeceyi tutup Unity Başlatıcımıza sürüklüyoruz ve istediğimiz yere bırakıyoruz. Artık çekmecemiz Başlatıcıya eklendi ve kullanımıza hazır. Kendisine tıkladığımızda küçük ve boş bir pencerenin açıldığını göreceksiniz. Henüz hiçbir uygulama eklemediğimiz için kendisi boş durumda. Çeşitli yollarla uygulama ekleyebiliriz bu çekmeceye. Örneğin Unity seçkesinde uygulamayı bulup bu pencereye sürükle bırak yöntemini kullanabiliriz. Eğer masaüstünde bir başlatıcı varsa buradan sürükleyip bırakabiliriz. Öntanımlı olarak çekmece penceremiz sürekli pencerelerin üzerinde durmuyor. Bunu aşmak için boş olan bu çekmecenin sağ üst tarafında gördüğünüz oka tıklayın ve üçüncü simgeyi (raptiye) kullanın. Böylece artık çekmece tüm pencerelerin üzerinde sabitlenmiş olacak. Buradan aynı zamanda düzenleme ve kapatma işlemleri yapılabilir. Bu kısma yazının ilerleyen bölümünde değineceğimiz için elimizin altında bulunması gereken uygulamaları bu çekmecemize ekleyerek yolumuza devam ediyoruz. Serkan ÇALIŞ Unity Başlatıcınızı Toparlayın: Drawers 11
Çekmeceye ulaşmak için Başlatıcıdan tıklamak yeterli. Fakat uygulamaları açmak için illa çekmecenin kendisini açmamız gerekmiyor. Uygulamanın güzel özelliklerinden biri de sizin için Unity hızlı listesini hazırlaması. Kısacası çekmeceye sağ tıklayarak barındırdığı uygulamaları görüp istediğinizi tek tıkla açabilirsiniz. Anlatımı biraz uzun olsa da aslında Drawers ile bu şekilde bir çekmece hazırlamak çok kısa zaman almakta. Drawers'ın güzel yanı sadece uygulamalarla sınırlı kalmaması. Örneğin işiniz için üzerinde çalıştığınız bir dosyalar topluluğu var ve siz bunu bir dizinde saklıyorsunuz. Sürekli bu dizine gidip dosyaları açmak yerine dosyalarınızı tutması için bir çekmece oluşturabilirsiniz. Not: Aşağıda bahsi geçen sorun bu yazının yazıldığı tarihten bir gün sonra uygulamanın geliştiricisi tarafından düzeltildi. Yazının sonunda uygulamanın sahip olduğu ve bizi derinden etkileyen bir sorunundan bahsedelim. Uygulama şimdilik Türkçe karakter barındıran dizin ve dosyalarda doğrudan çalışmıyor ne yazık ki. Kısacası dosyalarınız Türkçe karakter barındıran bir dizindeyse veya dosyalarınızın isminin kendisinde Türkçe karakter varsa Drawers bu uygulama ve dosyaları doğrudan açamıyor. Dolaylı yoldan düzeltmenin bir yolu mevcut. Mesela çekmecenize ismi "çalışma3.txt" olan bir dosya eklediniz. Bu dosyaya tıkladığınızda Drawes açamayacaktır. Altında yatan sebep ise ilgili masaüastü dosyasına doğru karakterlerle giriş yapamaması. Düzeltmek için çekmece dosyanızın ismi neyse şu şekilde açın: Benim iş için kullandığım çekmecenin ismi İş-İcabı olduğu için masaüstü dosyası İş-İcabı.desktop isminde ~/.local/share/applications altında oluşturulmuş durumda. Dikkat, eğer dizine gidip çift tıklarsanız bu dosyaya doğrudan çekmece açılır. Bizim amacımız bu Buradan simge, yazı tipi boyutu, bir sırada kaç adet uygulama bulunacağı, çekmecenin ekran üzerindeki konumu (zira çekmece sürüklenemiyor ekran üzerinde), şeffaflık ve diğer ayarlar yapılabiliyor. Bazı ayarların etkin hâle gelmesi için çekmecenin kapatılıp yeniden açılması gerekebiliyor, örneğin yazı tipi boyutu. İlerleyen zamanlarda bu gibi ufak tefek sorunların aşılacağını düşünüyorum. İkinci simge çekmeceyi kapatmaya yarıyor. Üçüncü simge ise çekmeceyi tüm pencerelerin üzerinde tutmaya yarıyor. Serkan ÇALIŞ Unity Başlatıcınızı Toparlayın: Drawers 12
Unity Başlatıcınızı Toparlayın: Drawers 1) compgen komutu ile mevcut tüm komutları, aliasları ve shell fonksiyonlarını görüntüleyebilirsiniz. compgen: kullanılan: compgen [abcdefgjksuv] [-o option] [-A action] [-G globpat] [-Wwordlist] [-Ffunction] [-C command] [-Xfilterpat] [-P prefix] [-S suffix] [word] değil, dosyayı düzenlemek istiyoruz. Bu sebepten ötürü şu komutla dosyamızı açıyoruz: gedit ~/. local/share/applications/işicabı. desktop Bu dört bölümü doğru isimle düzenlerseniz, çekmeceniz düzgün bir hâl alacaktır. Gedit üzerinden toplu değiştirme özelliğini kullanabilirsiniz. Kısacası %C3%A7al%C4%B1 %C5%9Fma3 -> çalışma3 değişikliği yaparsanız Değiştir üzerinden sorun çözülüyor. Tabii bu çok hoş bir durum ve çözüm değil. Uygulama henüz çok yeni olduğu için bu sorunun aşılmasını beklemek zorundayız. Ancak geliştiricisi sorunlarla çok ilgili ve bu konuda açılan hata kaydına 1 saat içinde cevap vermiş durumda. Hata kaydını ve gelişmeleri şuradan takip edebilirsiniz: https://bugs.launchpad.net/drawers/+bug/1034201 Actions=calisma1.txt;calisma2.odt;calisma3.ods;%C3% A7al%C4%B1 %C5%9Fma3.txt [Desktop Action %C3%A7al%C4%B1 %C5%9Fma3.txt] Exec=xdg-open "/home/serkan/calismalar/%c3%a7al%c4%b1 %C5%9F ma3.txt" Name=%C3%A7al%C4%B1 %C5%9Fma3.txt Dosya içeriğinde şu şekilde girişler göreceksiniz. Serkan ÇALIŞ! su d o @ su d o -d e rg i : ~$ 13
Bu sihiri kullanmak için aşağıdaki komutu yürüterek "/proc/sys/kernel/sysrq" dosyasının değerini kontrol edeceğiz. cat /proc/sys/kernel/sysrq Eğer komutun çıktısı "1 " ise sihirli tuş etkindir ve kullanmaya hazırız demektir. Değilse aşağıdaki komutu yürütüp dosyanın değerini "1 " olarak değiştiriyoruz. sudo echo "1" > /proc/sys/kernel/sysrq Ve Sihir Başlıyor r - Klavye kontrolünü X sunucusundan alır, çekirdek kontrolünde ham klavye kipine çevirir. e - Nezaketen bütün uygulamalara sonlandırma sinyali gönderir. i - Tüm uygulamaları derhâl sonlandırmaya zorlar, tüm süreçlere "kill" sinyali gönderir. s Önbelleğinizi diske aktarır. u - Tüm dosya sistemlerini salt-okunur olarak yeniden bağlar. b Bilgisayarınızı yeniden başlatır. Sihirli tuş ile kullanılabilen diğer komutlar ve ayrıntılı bilgi için: http://kernel.org/doc/documentation/sysrq.txt Ubuntu donduğu anda yalnızca "Alt+SysRq" tuş bileşimini basılı tutun ve sırayla aşağıdaki tuşlara basın, tuşlara basarken arada birkaç saniye bekleyin: belgesini inceleyebilirsiniz. "reisub" http://www.howtogeek.com/119293/4-ways-torecover-from-a-crashed-or-frozen-x-server-on-linux/ Kullanım şu şekildedir: Alt+SysRq+<komut tuşu> Örnek: Alt+SysRq+r Ayrıca; ve http://www.howtogeek.com/119127/use-the-magicsysrq-key-on-linux-to-fix-frozen-x-servers-cleanlyreboot-and-run-other-low-level-commands/ Bu tuşun konumuzla ilgili olan görevi doğrudan Linux klavye sürücüsünün bir parçası olarak uygulanmaktadır. Sadece "kernel panic" sorununda bu tuş devredışı kalmaktadır, kernel çalışmaya devam ettiği sürece etkindir. "kernel panic" dışındaki tüm donmalarda güvenli yeniden başlatma için "SysRq" tuşunu kullanabilirsiniz. SysRq tuşu klavyenin üst kısmında ve Scroll Lock tuşunun yanında yer alır ve genellikle Print Screen tuşu ile aynı tuşu paylaşır. Sihir Ne İşe Yarıyor? Kullandığınız Ubuntu sisteminiz ile hiç donma yaşadınız mı? Fareyi oynattığınız ya da klavyeden tuşlara bastığınız hâlde hiçbir şey olmuyor! Bu sorunla karşılaştığımızda güç düğmesine basarak sistemi yeniden başlatmak son çare olmalı, öyle değil mi? Hepimizin bildiği gibi -yanlışsa düzeltin- sistemi sıklıkla güç düğmesinden yeniden başlatmak donanım üzerinde özellikle sabit disk üzerinde hasara neden olabilir. Peki, donmuş bir Ubuntu sistemini yeniden başlatmanın doğru yolu var mı? Evet var. Sistemi sağlıklı bir şekilde yeniden başlatmak için "Sihirli SysRq Tuşu"nu kullanacağız. decent Ubuntu Donduğunda Güvenle Yeniden Başlatın adresindeki yazılara bakabilirsiniz. 15
1. Güvenlik Duvarı tanımı 2. Güvenlik Duvarı gerekliliği 3. UTM Güvenlik Duvarı maddelerini açıklamaya çalışacağız. Yazımızı iki bölüm hâlinde sunmayı düşündük. Giriş ve tanımlama niteliği taşıyan birinci bölüme bu ay, Güvenlik Duvarı çözümlerine yer vereceğimiz ikinci bölüme ise önümüzdeki ay yer vereceğiz. 1. Güvenlik Duvarı Tanımı Modemlerden yapılan bağlantılar, İnternet çıkışları, uzak bir sisteme bağlanma veya uzak bir sistemden bağlantı kabul etme gibi işlemler, sistemler arası bir trafik oluşturur. Bununla beraber bir tehdit de oluşmuş olmaktadır. Yapılan icraatın tehditlere açık olması sebebiyle izlenmesi ve emniyetinin sağlanması çok önemlidir. Bu emniyeti sağlamada Güvenlik Duvarı sistemleri kullanılır. Temel olarak yerelden dışarıya yapılan çıkışlar veya dışarıdan sistemimize yapılan girişler, Sistemlerde bu görevi icra eden cihazlara Güvenlik Duvarı denir. Güvenlik Duvarı, sistemin sağlıklı çalışması için en önemli güvenlik objelerinden biridir. Güvenlik Duvarı Özelliklerinin Gelişimi Güvenlik Duvarı ssistemleri, ilk üretiminden itibaren temel bir bakışla günümüze kadar aşağıda değineceğimiz özellikleri edinerek gelişmeler göstermiştir. Şimdi bunlara ve amaçlarına bir bakalım: 1 ) Paket Filtreleme Paket filtreleme, gelen paketin yazılan kurala göre denetlemesi işlemini yapar. IP iletişim kuralını,ip adresini ve port numarasını güvenlik duvarına yazdığımız kurala göre denetler. Girilen kural yapılacak eylemde kesin belirleyicidir. Her gelen talepte veya pakette kurala tekrar bakılır ve kurala uygun olarak işlem yapılır. Bu yolla hizmet veren noktalara yapılan erişimlerin iyi niyetli veya kötü niyetli olduğu tespit edilemez. Paket filtreleme ile salt olarak trafik engelleme işlemi yapılabilir. Paket filtreleme, yeni nesil güvenlik duvarlarında artık bir modüldür. 2) Durum Denetleme (Stateful) Durum denetleme ile paket filtreleme özelliği daha akıllı ve etkin şekilde kullanılır olmuştur diyebiliriz. Durum denetleme gelen talebin doğru bir talep olup olmadığına ve izin verilen yerden gelip gelmediğine bakabilir. IP, iletişim kuralı ve portlara bakarak saldırı niyetli bir talebi belirleyebilir. Durum denetleme, yapılan erişimler için kullanılan iletişim protokolünün prensiplerini de aktif şekilde kullanır. Gelen talepten aldığı pakete cevaben karşı tarafa bir paket gönderir ve tekrar bir paket alınca bağlantıyı kurar. (TCP-üçlü el sıkışma) 3) IDS -Intrusion Detection System-Saldırı Tespit Sistemi IDS ile trafik sürekli olarak izlenir. IDS, şüpheli paketleri tespit eder ve gerekli bildirimi yapar. 4) IPS -Intrusion Prevention System-Saldırı Önleme Sistemi IDS'ten farklı olarak şüpheli paketleri tespit eder ve ilgili trafiği kapatmaya varana kadar önlemler alabilir. Bu yazımızda donanımsal olarak kullanılan açık kaynak Güvenlik Duvarı sistemlerini inceleyeceğiz. Güvenlik Duvarı sistemlerine geçiş yapmadan önce güvenlik duvarından geçer. Böylece trafik denetlenebilir, kısıtlama veya engelleme uygulanabilir. Unified Threat Management (UTM) Firewall Birleştirilmiş Tehdit Yönetim Sistemleri -1 Erkan ESMER Açık Kaynak Güvenlik Duvarı Sistemi 17
Açık Kaynak Güvenlik Duvarı Sistemi Değindiğimiz bu birkaç nokta, Güvenlik Duvarı sistemlerinin gelişimi üzerine varılan en temel ve somut gelişmedir. Bahsettiğimiz bu sistemler tabii ki daha birçok özellik taşır. Biz sadece Güvenlik Duvarı sisteminin, niteliklerini belirleyici birkaç önemli noktaya dikkat çektik. Şimdi yazımızın başında belirttiğimiz maddelere devam edelim. 2. Güvenlik Duvarı Neden Gereklidir? Gerek iş gerekse kişisel ihtiyaçlar için kullandığımız Güvenliği sağlamak derken web dolaşımı, e-posta alışverişi, güvenli web sitelerine erişim, saldırıları tespit ve önlem alma gibi maddelerden bahsediyoruz. birleştirilmiş bir tehdit yönetimi uygulaması hâline gelmiştir. Üzerinde güvenlik duvarı, antivirüs, antispam, VPN, IDS/IPS gibi servisleri barındıran Güvenlik Duvarı Yönetim Sistemlerine UTM -Birleştirilmiş Güvenlik Yönetimi Sistemi denir. Artık sistemlerin hizmet yelpazeleri genişledikçe kontrollü ve kararlı bir şekilde çalışması hem zorunlu olmakta hem de bunu sağlamak kolay olmamaktadır. Ve üstelik artık günümüzde hedef, İnternet üzerinden yapacağımız bir işlemin sadece tamamlanması değildir. İşlemin güvenli bir şekilde tamamlanması büyük önem arz etmektedir. İnsanların aldıkları hizmette yaptıkları işlemlerde güvenli bir bölgede olmaları, özellikle iş dünyasında önemli bir sorumluluktur. Bütün bunlarla beraber, güvenlik şartı teknik olarak gerekli olduğu kadar kanun olarak da bir şart olmuştur. Şöyleki İnternet erişimi sağlayan kurumlar 5651 yasası gereği İnternet giriş/çıkışlarını kayıt altına almak ve belli bir süre saklamak durumundadır. 3. UTM Güvenlik Duvarı -Birleştirilmiş Tehdit Yönetimi Güvenlik Duvarı çözümleri, ihtiyaçlara göre gelişme sağlarken, birbirinden ayrı olan çözümleri (paket filtreleme,ids/ips) zamanla bir arada toplayarak Bu resmin, üstteki bölümünde UTM olmayan bir güvenlik çözümünü görüyorsunuz. E-posta filtreleme ve web filtreleme ayrı ayrı cihazlarla yapılmakta. Böyle bir düzeni kurmaktan ziyade yönetmek daha güç olsa gerek. Altta ise VPN, e-posta, web filter modüllerinin bir arada uygulanışını, aynı cihaz üzerinden yönetimini görebilirsiniz. Böylece şunu söyleyebiliriz ki UTM cihazlarla beraber yönetim ve uygulama kolay hâle gelmiş olup bu tür ihtiyaçlarda başarılı çözümler bizlere sunulmuştur. DPI daha kolay bir tarif ile pakete derin bir bakış atarak ne işlem yapacağını, yani amacını belirlemeye çalışır ve paketin yapacağı işe göre bir filtreleme uygular. İnternet veya İnternet tabanlı hizmetlerde güvenliği sağlamanın gerekliliği artık günümüzde kaçınılmazdır. DPI, IDS ve IPS'ten farklı olarak gelen paketin amacını algılamaya çalışan bir sistemdir. DPI, sadece kaynak IP, hedef IP ve port numarasına bakmaz. Trafiğin gelişimine göre alınacak önlemi veya verilecek izni belirler. Bu özelliği ile esnek bir kullanım ve duruma göre reaksiyon için daha isabetli bir ortam oluşturulmuş olur. Yani sistem daha esnek ve akıllı müdahalelerde bulunur. Örnek verecek olursak 1 00 numaralı portu kullanan bir uygulamanın bant genişliğini fazla işgal ettiği için bir kural yazarak alışverişini kesebiliriz. Fakat program 200 nolu portu kullanmaya başlarsa alınan önlem boşa gider. Ya da 1 00 numaralı port, başka uygulamalar için gerekli ise yaptığımız işlem başka uygulamaları etkiler. Erkan ESMER 5) DPI -Deep Packet Inspection-Derin Paket İnceleme 18
Açık Kaynak Güvenlik Duvarı Sistemi * Yerel ağımıza aldığımız e-postaları, antivirüs ve antispam taramasından geçirerek e-posta alışverişimizin daha güvenli ve konforlu şekilde yapılmasını sağlar. * İnternet üzerinde çok yaygın olarak kullanılan web dolaşımı, e-posta alışverişi, dosya transferi gibi işlemler için antivirüs hizmeti verir. * Üzerinden geçirdiği bütün trafiğin kaydını tutar. Bu kayıtları da raporlar ile incelememize olanak sağlar. * Önbellek özelliği ile İnternet erişiminde performans sağlar. Yapılan erişimler önbellekte tutulur ve tekrar erişim istendiğinde önbellekten erişim sağlanır. Bu da sistemin performansı için önemlidir. Güvenlik Duvarı sistemlerine giriş yaparak gelişimini anlatmaya ve son hali ile ilgili bilgiler vermeye çalıştık. Güvenlik ve güvenlik ekipmanları konusundan ne kadar bahsedersek bahsedelim yine de işin tümüne değinmiş olamayız. Özet bir yazı yazmaya çalışıp önemli noktaları ifade etmeye çalıştık. * İnternet üzerindeki uygunsuz içerikli sitelere erişimin engellenmesi veya kontrolü için içerik filtreleme hizmeti sunar. * Kurulu olduğu sistem içinde tüm İnternet erişimini kendi üzerinden sağlayarak tüm trafiği yönetmemize imkân verir. 2) Aliasları görüntülemek için: compgen -a 3) Fonksiyonları görüntülemek için: compgen -A function * Tüm bu aktiviteler izlenebilir ve raporlanabilir. Önümüzdeki sayıda, 2.bölüm yazımızla, açık kaynak UTM Güvenlik Duvarı uygulamalarından bahsedeceğiz. * İnternet üzerinde kullanılacak programlar ve servisler kontrol edilebilr. Örnek olarak belli programların kullanılması veya belli dosya türlerinin (müzik, video dosyaları) indirilmesi engellenebilir. * Saldırı tespit etme ve engelleme özelliği sayesinde sisteme izinsiz girme teşebbüslerini bildirir ve engeller. Erkan ESMER İlk bölümümüzü UTM cihazların bir arada bulundurduğu güvenlik duvarı özelliklerini toparlayarak tamamlayalım.! su d o @ su d o -d e rg i : ~$ 19
Uygulamanın Özellikleri 1 ) DayFolder uygulamasını kurduktan sonra "Ev Dizini"nde "DayFolder" isminde bir dizin oluşur. Uygulama, masaüstündeki belgelerinizi bu dizin içindeki, o günün tarihi ile adlandırılan bir dizinin içine aktarır. 2) Uygulamayı başlattığınızda masaüstü panelinizde bir gösterge görünür. Uygulamayı bu gösterge yoluyla yönetebilirsiniz. 3) Dizinlerinizi günlük, haftalık ya da aylık olarak tutabilirsiniz. sudo add- apt- repository ppa: thej ambi/thej ambi sudo apt- get update && sudo apt- get install dayfolder Uygulamanın üst panelde görünümü: Ekran Görüntüleri DayFolder uygulamasını başlatabilirsiniz. "Seçke Anasayfası"ndan Herkesin bilgisayar kullanma şekli farklıdır. Kimi aradığı belgelerin, dosyaların hemen elinin altında olmasını ister. Bu yüzden de bunları masaüstünde tutar. Kimi de benim gibi masaüstünde ıvır zıvır görmeye tahammül edemez. Ama buna rağmen bazı zamanlar, özellikle SUDO'nun yayımlanma sürecinde, masaüstünü düzenli tutmak imkânsız hâle gelebiliyor. İşte böyle durumlar için DayFolder biçilmiş kaftan. DayFolder "Ayarlar" penceresi: 4) Bazı dosya tiplerini belirlediğiniz özel bir dizine aktarma seçeneğiniz de var. (.png dosyalarını "Resimler" dizinine aktarmak gibi.) DayFolder uygulamasını Ubuntu 1 2.04'e kurmak için uçbirimde aşağıdaki komutları yürütün: Ceren ÇALICI Masaüstünü Düzenleyen Minicik Bir Uygulama: DayFolder 21
slotu AGP mi, yoksa PCI mı, onu öğrenmelisiniz. PCI slotlarına PCI-E dediğimiz yeni seri ekran kartları da uyum göstermektedir. Öncelikle olayın maddi boyutuna bakalım: Basit grafik özelliklere sahip uygulamaları kullanıyor, 3D oyunlar oynamıyor ve grafik programları ile çokça zaman geçirmiyorsanız, ana kartınıza üretici firma tarafından dahili olarak eklenmiş olan ekran biriminiz size yeterli olacaktır. Başka bir ekran kartı almak gibi bir harcama yapmanıza gerek yoktur. Ekran Kartı Alırken Nelere Dikkat Etmeliyiz? 1) Slot Desteği: Kasanın içerisinde bulunan donanım birimlerinizin ana karta yerleştirildiği özel bölmelerdir. Özeldirler; çünkü farklı işlevdeki birimler farklı özellikteki slotlara ihtiyaç duyar. Ekran kartlarının yerleştirildiği slotlar da kendi aralarında AGP ve PCI olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Öncelikle araştırma yapmadan önce ana kartınızın ekran kartı 3) İşlemci Uyumluluğu : Ekran kartınızı almadan Yukarıda görmüş olduğunuz slotlar ekran kartı için tasarlanmış slotladır. Bunlardan üst tarafta görünen kahverengi slot AGP, beyaz olanlar ise PCI slotlardır. önce bilgisayarınızda bakmanız gereken bir donanım birimi de işlemcinizdir. İşlemciler; bilgisayarların beyni olarak nitelendirilen, temel işlemlerin yapılabilmesi için birimler arası iletişimin kurulduğu ana birimdir. Peki, işlemci ve ekran kartı neden uyum sağlamalıdır? Bunun nedeni, işlemcilerin üzerlerinde bulunan soğutucu fanlarının, işlemci özelliklerine göre tasarlanmış olmalarıdır. Eğer sisteminizde eski teknoloji (Pentium serisi gibi) bir işlemci bulunuyorsa ekran kartınızı 1 GB almanız performansı artırmaktan ziyade sisteminize zarar verebilir. 1 GB belleği bulunan ekran kartınız ile açtığınız bir 3D oyunu oynarken bilgisayarınız birden Eğer sürekli oyun oynayanlardansanız; kendinizi oyun oynama konusunda ölçmeniz gerekmektedir. Eğer ki yeni çıkan oyunları yüksek kalitede oynamak istiyorsanız ve aynı zamanda grafik programları hayatınızın bir parçası ise ekran kartınızın maaliyeti 350-400 TL civarı olacaktır. Eğer ki oyun tutkunu değilseniz ama herhangi bir oyun oynarken sıkıntı çekmeyeyim diyorsanız, grafik programları ile de işiniz çok olmazsa, 1 50-200 TL civarı bir harcamanız olacaktır. Görmüş olduğunuz mavi ve turuncu slotlar da PCI- E slotlarıdır. 2) Ekran Özellikleri: Kullandığınız ekranın (monitörün) da önemli bir yeri vardır ekran kartı seçiminde. Ekranınız 22 inch ve üzerinde ise ekran kartınızın belleğinin 1 GB ve üzeri olması gerekmektedir. Daha düşük inch'li ekranlarda 1 GB'ın altındaki ekran kartları kullanılabilir. Ekran kartları, kullanıcıların bir bilgisayar sisteminde bilerek ya da bilmeyerek en çok yüz göz olduğu donanım birimidir. Ekranda gördüğümüz her bir ögenin kaynağı ekran kartlarımızdır. Peki, ekran kartı seçerken nelere dikkat etmeliyiz? Aysel AKSU Ekran Kartı Alırken Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar 23
Ne kadar önemli değil mi uyumluluk? Sistemde bulunan iki birimin birbiri ile uymaması durumunda tüm sistemi kaybetmektense baştan önleminizi alın derim ben size. 4) Shell anahtar sözcüklerini görüntülemek için: compgen -k 5) Bulunulan dizindeki dizinleri göstermek için: compgen -d kapanabilir. Normaldir. Bu durumu şöyle açıklayabiliriz: Hangi tür işlemciniz olursa olsun, işlemcinizin belirli bir iş yükünü kaldıracak kadar kapasitesi vardır. Eğer siz işlemcinize kaldıramayacağı kadar yük verirseniz sisteminizin soğutucusu gerçekleştirilmeye çalışılan işlemi durdurur ve işlemcinizin zarar görmemesi için bilgisayarınızı kapatır. Eğer ki siz bu durumun farkında olduğunuz hâlde aynı kartla devam edecek olursanız önce sisteminizin güç kaynağı bozulur, soğuyamayan sisteminizdeki diğer birimler de ardından gelmek üzere sisteminizi kaybedersiniz yavaş yavaş. Aysel AKSU Ekran Kartı Alırken Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar! su d o @ su d o -d e rg i : ~$ 24
Burada işin kötü tarafı sistemim katı hal sürücüsünü Sata3 değil de Sata 2 ile çalıştırıyor. Buna rağmen hız farkı müthiş. Sistem açılışı 25 saniye civarında. Yavaş sayılır. Çünkü ilk on saniye sonunda anca marka adı kayboluyor, sonrasında sürücü devrede. Kapanış hızı 3-4 saniye. Veri okuma/yazma hızı 280Mb/s. Sürücüyü tam kapasite kullanamasam da günlük olarak yapılan her türlü işlemde muazzam bir hız artışı oldu. Katı hal sürücüsü ile fiziksel belleği de etkin kullanmak önemli. Bazı yerlerde hız/oyun bilgisayarı benzeri diye reklamlar yapıyorlar katı hal sürüsü olmadan. Böyle bir depolama birimi kullandıktan sonra bu reklamlar gerçekten komik görünüyor. İşin hikayesini geçtikten sonra sürücüyü Ubuntu ile kullanmak için yapılabilecek ayarlara geçelim. Bu yazı için yüze yakın siteyi incelediğimi sanıyorum. Denemeleri tahmin edemiyorum. En faydalı gördüğüm sayfaları konuların altında verdim. Bu, görece uzun yazıda okuyabileceklerinizin genel görünümü aşağıdaki şekilde: Katı hal sürücülerinin genel özellikleri Olumlu yönleri: *Sabit disklere göre birkaç kat daha hızlı yazma/okuma hızlarına sahiptirler. *Hareketli parça yoktur. *Sessiz çalışırlar. *Sarsıntı ile veri kaybı yaşama ihtimali yok denecek kadar azdır. *Sabit disklerdan çok daha az ısınırlar. 6) Çevre değişkenlerini göstermek için: compgen -e 7) Sistemdeki grupları göstermek için: compgen -g *Genel başarıma etkileri büyüktür. Sistemin ve uygulamaların açılış hızları yükselir. *Güç tüketimi düşüktür. Pil ömrüne (sabit diske göre) uzatıcı etki yapar. *Daha hafiftirler. *Veriyi depolama bileşenlerinin her birine eşit dağıtmaya yarayan bir denetleyici parçaları vardır. Olumsuz yönleri: *Günümüzdeki depolama kapasiteleri sabit disklere göre düşüktür. *Depolama birim maliyeti yüksektir. *Kullanımı için farklı ayarlar gerektirir. *Kullanım ömrü tartışmalı. Çok farklı görüşler mevcut. *Tamamının kullanılması başarımı düşürmektedir. Kullanılan bölümlerde %20 oranında boş alan bırakılması tavsiye edilmektedir. Faydalı kaynaklar: Arch Linux - SolidState Drives https://wiki.archlinux.org/index.php/ssd SSD'ye geçmeli mi? SSD ile ilgili her şey!http://forum.donanimhaber.com/m_39385485/tm.htm "Trim" sorunu nedir, bu özellik nasıl etkinleştirilir? Öyle bir şehir düşünün ki imara izin verilen parseller 1 000 m². Bu alana birkaç bina planlanabilip inşa edilebiliyor ayrı ayrı. Bir gün bu alanda yaptığımız binalardan biri artık işimize yaramıyor ve yıktırıyoruz. Daha yenisini yaptırcağız. Buraya yeni bina yapılabilir Değişikliğin yapıldığı sistem: Ubuntu 1 2.04 Bilgisayar özellikleri: Lenovo Y550 (İşlemci: Core 2 Duo, RAM: 6 GB, Ekran kartı: Nvidia 1 GB 1 28bit, Sabit disk: 500 GB 5400) Katı hal sürücüsü: Sandisk 1 20 GB Extreme Sata 3 1. Katı hal sürücülerinin genel özellikleri *Olumlu yönleri: *Olumsuz yönleri: 2. "Trim" sorunu nedir, bu özellik nasıl etkinleştirilir? *Düzeltme özelliğinin etkinleştirilmesi *Düzeltme değişikliğinin sınanması 3. Dosyalara/dizinlere son erişim zamanı yazım kısıtı 4. "tmpfs" ve "ramfs" nedir? *tmpfs (temporary file system) *ramfs (random access memory file system) 5. RAM tabanlı geçici dosya sistemlerinin oluşturulması 6. Tarayıcılar için önbellek değişikliği *Firefox için önbellek değişikliği *Google Chrome/Chromium önbellek değişikliği *Kullanıcı gözlemlerim 7. Disk zamanlayıcının seçilmesi 8. Sanal bellek değişiklikleri 9. Ek öneriler *Torrent v.b. uygulamalar *Preload *Bilgisayarı askıya alma ve uyutma *Teknoseyir Sandisk video serisi Bilgisayarım çok eski değil ama 2 yılı (ve garanti kapsamını) devirdi. Başarımda artış adına bir değişiklik yapmak istedim. Dizüstü bilgisayarda bu biraz daha kısıtlı olduğundan yapılabilecek en iyi şey bir katı hal sürücüsü almak. Hasan YILMAZ Katı Hâl Sürücüsü (SSD) Başarımı için Ubuntu'nun Yapılandırılması! su d o @ su d o -d e rg i : ~$ 26
gksudo gedit /etc/fstab Düzeltme özelliğinin etkinleşmesi için "discard" eklemesinin yapılması gerekli. Ekleme yaptıktan sonra aşağıdakine benzer bir durumda olacak ilgili satırlar: # / was on /dev/sda3 during installation UUID=20dd2d29-5e6d-4a84-b3c9-b40bb632cd42 / ext4 discard,errors=remount-ro 0 1 # /home was on /dev/sda4 during installation UUID=73d3d20c-8fb8-42a5-9aeb-bb23fcc90625 /home ext4 discard,defaults 0 2 Dosyayı kaydedip kapatın. Yeni ayarın etkin olabilmesi için sisteminizi yeniden başlatın ya da aşağıdaki komutu yürütün: kopyaladığınız unutmayın: sudo mount / - o remount Yapılan değişikliğin çalışır durumda olup olmadığını aşağıdaki adımları uygulayarak sınayabiliriz: cd / sudo dd if=/dev/urandom of=tempfile count=100 bs=512k oflag=direct sudo hdparm - - fibmap tempfile 2- Son komuttan sonra birçok sayının olduğu bir çıktı verilecek. "begin_lba" altındaki ilk bölüm numarasını kopyalayın. Bu numara bir sonraki komutta kullanılacak. numarasıyla değiştirmeyi sudo rm tempfile sync sudo hdparm - - read- sector XXXXXXXX /dev/sda Düzeltme değişikliğinin sınanması 1 - Kök dizine ya da SSD üzerinde hangi bölümde kullanıyorsanız oraya gidin ve aşağıdaki komutları sırayla yürütün: bölüm 3- Kopyaladığınız numarayı aşağıdaki komutta "XXXXXXXX" olan kısımla değiştirin ve komutu yürütün: sudo hdparm - - read- sector XXXXXXXX /dev/sda 4- Yazdığınız bölümü okuttunuz ve karşınıza birçok harf ve rakamdan oluşan bir çıktı gelecek. Bunun sonrasında aşağıdaki komutları sırayla yürütün. Son komutta "XXXXXXXX" olan kısmı daha önce 5- Karşınıza ilgili bölümün okunduğunu bildiren ve tamamıyla sıfırlardan oluşan bir çıktı gelmesi gerekli. Sıfırları görüyorsanız "trim" özelliği yeni diskiniz için başarıyla etkinleştirilmiş demektir. Faydalı kaynaklar: How to enable TRIM? http://askubuntu.com/questions/1 8903/how-to-enabletrim Linux altında SSD disklerde otomatik Trim desteği http://forum.debian.org.tr/index.php?topic=41 65.msg 1 1 334 Understanding & Enabling SSD Trim Support http://www.mikesouthby.co.uk/201 1 /1 2/os-xunderstanding-enabling-ssd-trim-support/ Dosyalara/dizinlere son erişim zamanı yazım kısıtı Linux'ta dosya sistemlerinde öntanımlı olarak dosyalara sor erişim zamanı kaydı tutulmaktadır. Birçok yazım işlemi ile birlikte bu katı hal sürücünüzün ömrünü kısaltabilir. Erişim zamanı için 3 değer kullanılır: 1. relatime: Dosya sistemi doğru göreli sırada erişim zamanlarını günceller ve saklar. Uçbirimden düzenlenecek dosyayı açın: uçbirimden ancak belediye yenisi için bu alanı kullanmamıza izin vermiyor. Boş alanları adres gösteriyor. Burada bir yanlış var. Çıkartabileceğimiz "Düzeltme" (Trim) kanunu ile bu parseller içindeki boş alanları yeniden değerlendirilebiliyoruz. Katı hal sürücüsünün kirli alan üzerine yeniden veri yazma sıkıntısını bir Düzeltme (Trim) özelliğini etkinleştirerek ortadan kaldırabiliyoruz. Katı hal sürücülerinin de kullanılacak sistemin de bu Düzeltme özelliğini desteklemesi gerekiyor ki günümüz sürücüleri ve ext4 dosya sistemi bunu destekliyor. Düzeltme özelliğinin etkinleştirilmesi Öncelikle uçbirimden "fstab" dosyanızın bir yedeğini alın: sudo cp /etc/fstab ~/fstab- backup Hasan YILMAZ Katı Hâl Sürücüsü (SSD) Başarımı için Ubuntu'nun Yapılandırılması 27
Değişikliğin etkin olması için uçbirimden izleyen komutu yürütün: sudo mount / - o remount Faydalı kaynaklar: Setting up andusing SSD drives in Fedora Linux http://forums.fedoraforum.org/showthread.php?t=27708 2 "tmpfs"ve "ramfs"nedir? İki kavram da bir çeşit dosya sistemini temsil eder. "RAM disk" olarak da bilinir.genel olarak aynı işi görürler. Her ikisi de normal diske kayda göre başarım artışı sağlar. Okuma ve yazma geçici dosya tmpfs (temporary file system) Bazı günlük kayıtlarını geçici dosya sistemlerine taşıyabiliriz. Bu dosya sistemlerini sınırlandırmak da mümkün. Uçbirimden: gksudo gedit /etc/fstab ramfs (random access memory file system) *Geçici dosya sistemidir. *Veriyi diske yazmaz, rastgele erişimli belleğe yazar. *Sınırlanabilir ancak veri yazma işlemi sınıra ulaştıktan sonra da devingen olarak devam eder. *Sistem bunu durdurmaz. Bu sınır ne işe yarar o zaman? Sınırlamadıktan sonra fiziksel belleğinizin yarısı kadar sınır standarttır. Eğer sizin fiziksel belleğiniz (+4 GB gibi) iyi durumda ise yarısından fazlasını kullanmak için sınırı yarıdan fazla yapmak iş görür. *Geçici depo gibi davranır. Bilinen RAM mantığı. Faydalı kaynaklar: Debian - Ramfs http://wiki.debian.org/ramfs Wikipedia - Tmpfs http://en.wikipedia.org/wiki/tmpfs Overview oframfs andtmpfs on Linux http://www.thegeekstuff.com/2008/1 1 /overview-of- UUID=20dd2d29-5e6d-4a84-b3c9-b40bb632cd42 / ext4 noatime,discard,errors=remount-ro 0 1 UUID=73d3d20c-8fb8-42a5-9aeb-bb23fcc90625 /home ext4 noatime,discard,defaults 0 2 RAM tabanlı geçici dosya sistemlerinin oluşturulması *Geçici dosya sistemidir. *Veriyi diske yazar, takas alanı gibi kullanılır. *Belirli bir alan ile sınırlanabilir. *Alan dolduğunda yazmaya devam etmez, hata iletisi verir. *Geçici depo gibi davranır. Sistem yeniden başladığında ilgili dizindeki veriler silinmiş olur. gksudo gedit /etc/fstab Aşağıdaki gibi görülen bağlı bölümlerinize "noatime" eklemesi yapın ve kaydedin. sistemlerinde daha hızlı olur. Açılan sayfanın alt kısmına aşağıdaki satırları ekleyin: tmpfs /tmp tmpfs noatime,nodev,nosuid,size=1 G 0 0 tmpfs /var/log tmpfs noatime,nodev,nosuid,size=51 2M 0 0 tmpfs /var/lock tmpfs noatime,nodev,nosuid,size=51 2M 0 0 tmpfs /var/run tmpfs noatime,nodev,nosuid,size=51 2M 0 0 Eklenen kısımdaki boyutları istediğiniz şekilde değiştirebilirsiniz. Faydalı kaynaklar: Ubuntu - Fstab Options https://help.ubuntu.com/community/fstab#options Arch Linux Fstab https://wiki.archlinux.org/index.php/fstab How to optimize Ubuntu for SSD? http://ubuntuforums.org/showthread.php?t=1 1 831 1 3 ramfs-and-tmpfs-on-linux/ Introducing initramfs, a new model for RAM disks http://www.linuxfordevices.com/c/a/linux-fordevices-articles/introducing-initramfs-a-newmodel-for-initial-ram-disks/ Linux Ramdisk with Tmpfs http://www.krenger.ch/blog/linux-ramdisk-with-tmpfs/ Tarayıcılar için önbellek değişikliği Sisteminizi açtıktan sonra en çok vakit geçireceğiniz program büyük ihtimalle tarayınızdır. Dolayısıyla 2. nodiratime: Dizin erişimlerinde erişim zamanları güncellenmez. 3. noatime: Hem dizinler hem de dosyalar içir erişim zamanları kaydını engeller. Katı hal sürücüleri için en iyi "noatime" kullanmaktır. Bunun için uçbirimden: Hasan YILMAZ Katı Hâl Sürücüsü (SSD) Başarımı için Ubuntu'nun Yapılandırılması 28
Katı Hâl Sürücüsü (SSD) Başarımı için Ubuntu'nun Yapılandırılması gksudo gedit /etc/fstab Aşağıdaki iki satırı ekleyin ve kaydedin: ramfs /mnt/ramdisk ramfs size=5g 0 0 tmpfs /mnt/tmpdisk tmpfs noatime, nodev, nosuid, size=1g 0 0 Boyutlantırmaları sistem yapınıza göre değiştirebilirsiniz. Değişikliğin etkinleşmesi için: sudo mount / - o remount Tarayıcılarımızın önbelleklerini yönlendireceğimiz dizinleri oluşturup bunları geçici dosya sistemleri ile bağlamış olduk. Firefox için önbellek değişikliği *Firefox adres satırına "about: config" yazarak yapılandırma sayfasını açın. *Sağ tıklayarak yeni bir dizgi oluşturma seçimini yapın. *Yeni dizgi değeri adı olarak "browser. cache. disk. parent_directory" girişini yapın. *Sonrasında sorulacak değer sizin önbellek dizininiz olacak. Buraya (tırnaklar hariç) "mnt/ramdisk" ya da Google Chrome/Chromium değişikliği önbellek Chrome ile önbelleğin nerede olacağını belirlemek için aşağıdaki komutlardaki gibi bir ekleme yapmak gerekiyor başlatırken. Uçbirimden başlatarak her iki geçici önbelleğin nasıl çalıştığını gözlemleyebilirsiniz: chromium- browser %U - - disk- cachedir="/mnt/ramdisk" chromium- browser %U - - disk- cachedir="/mnt/tmpdisk" Bu komutlar için kalıcı kısayollar oluşturmak için ise Ubuntu Yazılım Merkezi'nden Ana Menü gibi bir uygulama kullanılabilir. Kullanıcı gözlemlerim *Chrome'daki geçici önbellek değişiklikleri Firefox'dan daha iyi sonuç veriyor. *Varsa bağlı sabit disk (ya da bir USB belleği bile) tarayıcı önbelleği olarak kullanılabilir. Buna "harici önbellek" diyelim. *Sayfaların ilk yükleme hızları arasında (sayfa daha önce ziyaret edilmiş kabul edilerek) bir sıralama yaparsak (küçük olan daha iyi): harici önbellek < ramdisk <= tmpdisk. Tabi ilk yükleme hızı, internet hızınız ne kadar yükselirse ve sayfayı ilk kez ziyaret ediyorsanız o düzeyde benzer olacak. Chrome'da yapılan ziyaretlerde: 1 ) "ramfs" tabanlı önbellek ile aynı site olsa bile sıfırdan o sayfayı indiriyor. Ancak site aynı sekmede gezilirken yalnızca yeni sayfasının farklı elemanları yükleniyor. 2) "tmpfs" tabanlı önbellek ile diske yazım olduğu için yeni sekme açılsa bile site tamamıyla sıfırdan indirilmiyor. Aynı siteyi yeni sekmelerde kullanım açısından bakarsak "tmpfs" bir adım öne çıkıyor. 3)Kullanım alışkanlığınız bir siteyi genellikle bir sekmede gezmek ise "ramfs" daha kullanışlı. Çünkü RAM katı hal sürücüsünden daha hızlıdır. 4)"ramfs"nin bir özelliği de sekmeyi kapattığınız zaman hemen fiziksel belleğinizin boşaldığını görebilirsiniz. 5)Video izlemek ise (eğer videoyu kopyalamayacaksanız) "ramfs" ile daha iyi. Sonuçta olan biten fiziksel bellekte. Video gibi dosyaların kayıt etkinliği diski uzun vadede olumsuz etkileyebilir. Ancak aynı sekmede uzun süre video izlenince fiziksel bellek kapasiteniz yetersiz ise zorlanmalar yaşanabilir. 6)"tmpfs" ile sistem yeniden başladığında bilginin sıfırlanıyor olması güvenliği arttırıcı bir durum. "ramfs" ile ise sekme kapatıldığında bilginin gidiyor olması daha güvenli. 7)"ramfs" tabanlı önbellek kullanırken geçmiş kaydı, çerez ve betik engelleyici birkaç eklenti kullanarak gizli pencere kullanıyormuş tadında bir hayalet gezinim düşünülebilir. Disk zamanlayıcının seçilmesi Linux'un kullandığı çeşitli disk zamanlayıcıları bulunmaktadır. Bu zamanlayıcılar, diskin ele alacağı okuma-yazma isteklerinin sırasını belirlemekle sorumludur. Aşağıdaki komutla diskinizin "[köşeli parantez içindeki]" hangi zamanlayıcıyı kullandığını görebilirsiniz: "fstab" dosyasını açarak: "/mnt/tmpdisk" girişini yapın. *Firefox'u yeniden başlattığınızda geçici önbellek ile çalışacaktır. sudo mkdir - p /mnt/ramdisk/ sudo mkdir - p /mnt/tmpdisk/ Hasan YILMAZ tarayıcı önbelleğini de geçici dosya sistemine dahil etmek akıllıca olacaktır. Bunun için öncelikle "ramfs" ve "tmpfs" için iki dizin oluşturalım. Uçbirimden: 29
Katı Hâl Sürücüsü (SSD) Başarımı için Ubuntu'nun Yapılandırılması Faydalı kaynaklar: TuninfSolidState Drives in Linux http://cptl.org/wp/index.php/201 0/03/30/tuning-solid- vm. overcommit_ratio - Aşırı yüklemelerde kullanılacak fiziksel bellek yüzdesidir. "overcommit_memory" değerinin 2 yapılması ile geçerlidir. Bellek tahsisi sınırı şu şekilde hesaplanır = takas alanı + fiziksel bellek*(overcommit_ratio/1 00) state-drives-in-linux/3/ Eğer seçini zamanlayıcınız "noop" (no-operation) değilse bunu değiştirmeniz katı hal sürücünüz için faydalı olacaktır. Bu zamanlayıcı ile verinin disk üzerinde nerede kayıtlı olduğuna bakılmaksızın, gelen istekler geliş sırasına bakılarak ele alınacak. Bu katı hal sürücüleri için iyi bir durumdur çünkü oynayan ya da dönen bir parçaları yoktur ve diskin tüm bölümlerine olan erişim zamanı benzerdir. Wikipedia - Noop Scheduler Zamanlayıcınız "noop" değilse değiştirmek için aşağıdaki komut ile "rc. local" dosyasını açın: Sisteminizin takas alanı ve belleği arasındaki dengenin ne tarafa kayacağını ayarlamak mümkün. Sanal bellek başarımı için aşağıdaki ayarlar değiştirilebilir: Dosyadaki "exit 0" bulunan satırın bir üst satırına aşağıdaki komutu ekleyip kaydedin: echo noop > /sys/block/sda/queue/scheduler İşleminiz sonunda dosyanızın son 5 satırı aşağıdaki gibi görülecek: # # By default this script does nothing. echo noop > /sys/block/sda/queue/scheduler exit 0 http://en.wikipedia.org/wiki/noop_scheduler Opensuse - Tuning I/O Performance http://doc.opensuse.org/products/draft/sles/slestuning_sd_draft/cha.tuning.io.html Sanal bellek değişiklikleri vm. swappiness - Makinanın ne kadar takas alanı kullanacağını belirler. Yüksek değer takas alanı etkinliğini arttırır. Düşük değer fiziksel bellek kullanıma yöneltir. sudo gedit /etc/rc. local Hasan YILMAZ [ noop] deadline cfq vm. vfs_cache_pressure - Bu değişken dosya sistemi belleği ile ilgilidir, arama yaparken ve dosya sisteminde gezinirken işe yarar. Düşük değer takas etkinliği oluşturur. Çok yüksek değer de fazla bir kazanç sağlamaz. vm. overcommit_memory - Yoğun bellek kullanımı gerektiren isteklerin ne şekilde karşılanacağını belirler. Ayarın "2" yapılması durumunda takas alanı ve fiziksel belleğin belirlenen oranda (overcommit_ratio ayarı ile) kullanılması sağlanabilir. vm. dirty_writeback_centisecs - Geri yazma arthizmetleri belli aralıklarla etkinleşerek "eski" veriyi diske geri yazarlar. Bunu 0 yapmak geri yazma işlemlerini etkisizleştirir. Ya da 500 olan standart değer 1 500 gibi daha büyük bir aralıkla değiştirilebilir. vm. dirty_ratio Verinin, dosya sistemi belleğinin fiziksel belleğin belirlenen oranına ulaşana kadar fiziksel belleğe yazılacağı demektir. Sonrasında diske yazılacak. Açıklanan değişiklikleri yapmak için uçbirimden: gksu gedit /etc/sysctl. conf Açılan dosyanın en altına aşağıdaki satırları ekleyin ve kaydedin. vm. swappiness=0 vm. vfs_cache_pressure=90 vm. overcommit_memory=2 vm. overcommit_ratio=90 vm. dirty_writeback_centisecs=1500 vm. dirty_ratio=40 Aşağıdakine benzer bir çıktı elde edeceksiniz: 30
Katı Hâl Sürücüsü (SSD) Başarımı için Ubuntu'nun Yapılandırılması tutulması. Katı hal sürücüleri zaten hızlı olduğundan Preload'un sağlayacağı çok bir katkı olmadığını düşünüyorum. Faydalı kaynaklar: /proc/sys/vm hierarchy http://www.linuxinsight.com/proc_sys_vm_hierarchy.html Centos - /proc/sys/vm h ttp://www.centos.org/docs/4/4.5/reference_guide/s3-proc-sysvm.html Linux tuning the VM subsystem http://www.cyberciti.biz/faq/linux-kernel-tuningvirtual-memory-subsystem/ Ram ve takas alanı kullanımı http://forum.ubuntu-tr.net/index.php?topic=1 395.0 Ek öneriler Torrent v.b. uygulamalar: Torrent ve benzeri dosya paylaşım programlarını bir katı hal sürücüsü ile kullanmak sürücünün ömrünü kısaltabilir. Böyle programlar ile indirme yaparken indirilen dosya dizini olarak harici diskinizden belirlemeniz daha doğru olacaktır. Preload: Bu arthizmet belirli aralıklarla sistemde çalışan uygulamaları günlüğüne kaydeder ve bilgisayarın başlatılması sırasında günlükte en çok kaydı bulunan uygulamaları hızlı başlatır. Burada zararlı kısım sisteme sürekli bir günlükle kayıt Bilgisayarı askıya alma ve uyutma: Uyutma seçeneği Ubuntu'dan kaldırıldı ancak kullanımı mümkün. Askıya alırken mevcut durum RAM'e kaydedilir ve bilgisayar çok düşük bir güç tüketimi ile çalışmaya devam eder. Uyutulurken ise mevcut durum diske, bir nevi takas alanı gibi kaydedilir ve bilgisayar tamamen kapanır. İki kullanımda da bilgisayar uyandığında kaldığı yerden çalışmaya devam eder. Katı hal sürücülerinde sürücüye böyle bir veri yazımı istenmeyen bir durum. Kullanılacaksa bilgisayarı askıya almak daha faydalı olacaktır. Teknoseyir Sandisk video serisi http://www.teknoseyir.com/kategori/sandisk/: Türkçe katı hal sürücüsü üzerine yapılmış en faydalı video serisi olabilir. Linux'u atlamışlar ama izlemeye değer. Yazarın Ubuntu Türkiye Gezegen'inde bulunan diğer yazıları: http://hasanyilmaz.net/kategori/linux/ Sistemde takas alanı kullanmadıysanız buradaki sanal bellek ayarlarının pek bir önemi kalmıyor.. 8) Sistemdeki kullanıcıları göstermek için: compgen -u 9) Çevre ve shell değişkenlerini göstermek için: compgen -v sudo sysctl - p Hasan YILMAZ Yaptığınız değişikliklerin hemen etkin olması için uçbirimden:! su d o @ su d o -d e rg i : ~$ 31
Veritabanımızı kullanmadan önce LibreOffice'ye giriş yapmamız gerekiyor. Dosya > Yeni > Veritabanı yolunu izleyerek veritabanı sihirbazını açalım. Karşımıza gelen pencerede Var olan veritabanına bağlan seçeneğine tıklayıp alt bölümdeki açılır listeden Hesap Tablosu nu seçelim. İleri dedikten sonra karşımıza gelen pencerede Gözat diyerek kendi hazırladığımız hesap tablosunu bulalım. İleri ye tıklayalım. Karşımıza gelen pencerede Evet, veritabanımı kaydetmek istiyorum. seçeneğini işaretleyelim. Düzenleme için veritabanı aç seçeneğinin başındaki işareti kaldıralım. Bitir deyip veritabanımıza bir isim verelim, ben benimkine adresler dedim. Yeni oluşturduğumuz veritabanı hesap tablosuna bağlı durumda şu anda. Yani hesap tablosunda yapacağımız herhangi bir değişiklik, veritabanına da yansıyacak. Şimdi, oluşturduğumuz vertabanını posta birleştirmede kullanabiliriz. Bunun sayesinde veritabanına eklediğiniz bilgileri ihtiyacınız olduğunda zorlanmadan bulabilir ve kullanabilirsiniz. LibreOffice'yi açarak ve Hesap Tablosu'na tıklayarak başlıyoruz. Bu hareketle Calc'te boş bir belge açmış olacağız. Şimdilik Calc ile ilgili ayrıntılara girmeyeceğiz, bunu başka bir yazımıza saklıyoruz. Şu an için bilmemiz gereken, hesap tablosunun sıra ve sütunlardan oluştuğunu bilmek. Sütunlar sırasıyla harflerle (A, B, C,...), sıralar ise sayılarla (1, 2, 3,...) isimlendirilmiştir. Şayet Calc'i veritabanı olarak kullanacaksak ilk yapmamız gereken ilk sıraya veritabanımızla ilgili başlıkları girmek olmalıdır: Unvan, Ad, Soyad, Adres, Şehir... İmleci A sütununa getirip Unvan yazarak veritabanımızı oluşturmaya başlayabiliriz. Yazmak istediğimiz her bilgiyi, ilgili başlığın altındaki hücreye yazalım. Aynı sıradaki hücreler arasında ilerlemek için TAB tuşunu kullanabilirsiniz. Şayet yazdığınız bilgiler uzunsa ve hücreden dışarı taşıyorsa bunun için sütun başına gelip, iki sütunun ayrıldığı noktadan fare yardımıyla sütunun genişliğini değiştirebilirsiniz. Yazmak istediğiniz bilgilerin tamamını girdikten sonra belgenizi kaydediniz. Şu ana kadar kullandığımız LibreOffice Writer'dan, daha farklı bir şeyler yapmak adına bir süreliğine ayrılıyoruz. Calc'te veritabanı oluşturup sonra Writer'a dönerek bir posta birleştirme yaratacağız. Bu, size hesap tablosunun nasıl veritabanı olarak kullanılabileceği hakkında fikir verecektir. Bir posta birleştirme yapabilmek için, bir çeşit veritabanıyla çalışmamız gerekmekte. Base'de kendi veritabanımızı da oluşturabiliriz ancak basit bir adres defteri için Calc daha kolay bir çözümdür. Ceren ÇALICI LibreOffice - 7 33
Mektup yazma işini tamamladıktan sonra belgenizin çıktısını alabilir veya onu bir klasöre gönderebilirsiniz. Eğer Dosya > Yazdır yolunu izlerseniz LibreOffice size Bu dialog üzerinde yazıcıda yazdırma ya da dosyaya yazdırma seçeneklerinden birini seçebilirsiniz. Ayrıca bütün kayıtları veya seçtiğiniz kayıtları yazdırabilme seçeneğiniz de mevcut. Veritabanınızı etiket oluşturmada da kullanabilirsiniz. Dosya > Yeni > Etiketler yolunu izleyerek Etiket dialogunu açabilirsiniz. Pencerede veritabanınızı ve tablonuzu seçerek bunları bilgi kutucuğuna aktarabilirsiniz. Bir de aynı amaçla kullanabileceğiniz Posta Birleştirme Sihirbazı var. Buna da Araçlar > Posta Birleştirme Sihirbazı yoluyla ulaşabilirsiniz. Yalnız bu sihirbazda bazı kısıtlamalar var. Kullanımı biraz zor. Açıkçası Calc'de veritabanı oluşturarak posta birleştirmenin daha kolay olduğunu düşünüyorum. Her şekilde Posta Birleştirme ihtiyaç duyanlar için zamandan tasarruf sağlayan bir özellik. Bir sonraki yazımızda basit bir hesap tablosu oluşturmayı öğrenerek Calc'e giriş yapacağız. Yazan: Elmer PERRY Çeviri: Ceren ÇALICI (Bu yazı Full Circle Magazine'nin 52. sayısından alınmıştır.) Şimdi mektubunuzu yazabilirsiniz. Şayet hazırladığınız veritabanınından bir bilgiyi mektubunuza eklemek isterseniz bunun için sürükleme yöntemini kullanabilirsiniz. Belgeniz adres veritabanı alanları içeriyor. Mektubu yazdırmak ister misiniz? diye soracak. Evet dediğinizde Posta Birleştir dialogu açılacak. Boş bir kelime işlemci sayfası açalım. Bu sayfada Veri Kaynakları simgesine tıklayalım. Bunun için F4'ü veya Görünüm > Veri Kaynakları yolunu kullanabilirsiniz. Biçimlendirme çubuğunun altında yeni bir veritabanı bölümü açıldı. Sol tarafta, veritabanımızın adını göreceğiz: adresler. Buradan adresler > Tablolar > Sayfa 1 yolunu izleyelim. Karşımıza oluşturduğumuz hesap tablosu gelecek. Bu tablonun başlıklarına, yani Unvan, Kullanıcı adı vb. tıklayıp bunları sürükleyerek sayfamıza taşıyalım. Taşıdığınız bölünlerin gri bir zemin üzerinde yazıldığını göreceksiniz. Ceren ÇALICI LibreOffice - 7 34