GEBELİKTE VE ADOLESAN DÖNEMDE ADNEKSİAL KİTLELERE YAKLAŞIM Prof. Dr. ÇETİN ÇELİK SELÇUK ÜNV. TIP FAK. KADIN HAST VE DOĞUM AD JİNEKOLOJİK ONKOLOJİ BD KONYA Türk Jinekolojik Onkoloji Derneği Orta Karadeniz Sempozyumu 2-3 Mayıs Anitta Hotel Çorum
ADNEKS Adneks Over Tüp Latum yaprakları Damarsal yapılar Adneksiyal kitle Over Fallop tüpleri Uterus ve çevre yumuşak dokulardan gelişir
ADNEKSİYAL KİTLELER Overyan kaynaklı Fonksiyonel Tubal Ektopik gebelik komplikasyonları Hidrosalpink-Abseler Follikül kistleri Neoplazm.. Tekalutein kistleri Korpus hemarijikum.. Patolojik Non neoplazm Embriyonik kalıntılardan Uterus ve bağlarından Tubooveryan abse Endometrioma.. GİS kökenli Neoplazm Epitelyal Tümörler Plastron apendisit Divertikülit.. Germ hücreli Seks kord stromal Diğer Mesane Diğer Ektopik böbrek..
ADNEKSİAL KİTLELER Asemptomatik kadınlarda %2,5-8 Cerrahi gerektiren durumların % 5-10
GEBELİKTE ADNEKSİAL KİTLELER Gebelikte Ultrasonoğrafi yaygın olarak kullanılmaktadır Adneksial kitleler Bu olguların takibi sorun oluşturmaktadır
GEBELİKTE ADNEKSİAL KİTLELER En sık overyan kitleler Gebelikte insidans %0.2-8.8 %1-8 malign % 55-90 1. trimesterde Persiste eden Torsiyon (%1-22) Rüptür (%0-9) Distosi (%2-17)
GEBELİKTE ADNEKSİAL KİTLELER Fonksiyonel kistler en sık nedendir Follikül kistleri Korpus luteum kisti %13-17 Teka lutein kisti 18. hf kadar genellikle gerilerler
GEBELİKTE ADNEKSİAL KİTLELER Kistik teratom (%7-37) Seröz kist adenom (%5-28) Musinöz kistadenom (%3-24) Paraoveryan kistler (<%5) Endometriyoma (%0.8-27) Myoma (%1-2.5)
ADNEKSİYAL KİTLELER NEDEN OLDUĞU SORUNLAR Sık karşılaşılan bir problem Semptomatik olabilir Ağrı Ateş.. Organ kaybına neden olabilir Ooferektomi Torsiyon Salpenjektomi.. Hayatı tehdit edebilir Rüptür Torsiyon Malignite
OVERYAN TORSİYON < 20 yaş 4.9/100 000 Sağ overde daha sık Ağrı %30-50 Ateş ve lokositoz nekroza bağlı görülebilir Preoperatif torsiyon tanısı %46 postoperatif doğrulanır %58 ooferektomi <36 saatten detorsiyonda over fonk daha sık döner >48 saat canlı kortex saptanmadı
GEBELİKTE ADNEKSİAL KİTLELERDE SORUNLAR Torsiyon %6-44 > 6-8 cm risk daha fazla %60 (10-17. hf) %5.9 >20hf Rüptür %0-9 Doğum eyleminin engellenmesi %2-17
OVER MALİGNİTELERİ Over maligniteleri nadir <9 yaş 0.102 /100 000 10-19 yaş 1.072 /100 000 Erişkinde 11.446 / 100 000 En sık epitelyal malignitelerdir Çocuklarda overyan kitlelerin %1.5-10 malign Yaş ve çap risk faktörü Germ hücreli tm en sık Pavlik EJ. Obstet Gyneco.2013
GEBELİKTE Malign tümörler %1-8 Borderline tm en sık (%50) Germ hücreli tümörler (%39) İnvaziv epitelyal tümörler
TANI-AYIRICI TANI Klinik Lab. Tetkikler Anamnez / Semptomlar BetahCG Ağrı Sedim Akut batın.. Bulantı-kusma Ateş Abdominal şişlik-kitle Seksüel gelişim CRP Tam kan Görüntüleme Yöntemleri USG Fizik-jinekolojik muayene MR Hiper androjenizm bulguları CT Seksüel gelişim bozuklukları Kitle Hassasiyet Kötü kokulu akıntı.. Tümör Belirteçleri CA 125 AFP βhcg
SEMPTOMLAR Abdominal-pelvik ağrı Bası X Gerilme Inflamasyon Akut batın Torsiyon Rüptür Abdominal şişlik Oligomenore-amenore Anormal uterin kanama Ektopik gebelik Hormon salgılayan tümörler Kitle Assit
SEMPTOMLAR Bulantı-Kusma-İştahsızlık İntestinal sorunlar Obstruksiyon Enfeksiyon bulguları Ateş Kötü kokulu akıntı Hassasiyet Solunum sıkıntısı Dispareneu İnfertilite Dismenore Raslantısal olarak muayene ve ultrasonda görülebilir Givens V. Am Fam Physician. 2009 Meigs Sendromu Çocuklarda abdominal kitle
PELVİK MUAYENE Detaylı pelvik muayene uygulanmalı Kitle her zaman palpe edilemeyebilir Çoçuklarda küçük pelvis sebebiyle erken palpe edilir Bimanuel muayene yetersiz olabilir BMI >30 Kitlenin büyüklüğü, kıvamı, mobilitesi, değerlendirilir Sensitivite %45 Spesitivite %90
GÖRÜNTÜLEME YÖNTEMLERİ ULTRASONOGRAFİ Adneksiyal patolojilerin değerlendirilmesinde ilk seçenek Sık görülen overyan patolojilerin tanısını koymada faydalıdır Transvajinal Transabdominal Doppler ultrasonografi Yetersiz 3 D ultrasonografi Umut vadetmekte
ULTRASONOGRAFİ USG malignite Solid lezyonlar %33 Kompleks kistlerde %11 Basit kist %3 Skorlama sistemleri Sensitivite %82-91 Spesitivite %68-91 Mark MF J Pediat Surg 1993
ULTRASONOGRAFİ Adneksial kitlelerin malign benign ayırımında yetersiz kalabilir Düşük malignite potansiyelli tümör Kistadenom Struma ovari
MANYETİK REZONANS GÖRÜNTÜLEME Sensitivite %91 Spesifite %88 Dokunun yapısını ortaya koyar Dermoid kist Hemorajik kist Endometriyoma Myoma uteri
TÜMÖR BELİRTEÇLERİ CA125 Alfa Feto Protein (Endodermal sinüs tm) Beta HCG (Germ hüc. Tm.ler) LDH (disgerminom) İnhibin A, B. (Granuloza hücreli tm)
GEBELİKTE TÜMÖR BELİRTEÇLERİ Ca125 serum seviyeleri Gebelikte özellikle 1. trimesterde artar Doğumdan sonra hızla düşer 75-150 U/ml arasındadır Ancak gebeliğin 15 haftasından sonra kullanılabilir >1000 U/ml değerler maligniteyi akla getirmelidir
GEBELİKTE TÜMÖR BELİRTEÇLERİ AFP Gebelikte artar Fetal anomalilerde yüksek seviyelere ulaşır Ancak NTD sıklıkla 500ng/mL altındadır Daha yüksek değerler yolk sac tm LDH Gebelik komplikasyonlarında artabilir (Preeklampsi, HELLP) HE4 düzeyleri gebelikte daha düşük saptanmıştır
ADNEKSİAL KİTLELERİN YÖNETİMİ CERRAHİ YAKLAŞIM Kistektomi Salpingooferektomi/ooferektomi Kanser cerrahisi NEDENE GÖRE YAKLAŞIM SPONTAN TAKİP MEDİKAL TEDAVİ Antibioterapi Evreleme Organ koruyucu yaklaşımlar Sebebe yönelik cerrahi yaklaşımlar Abse Drenaj Myomektomi
SPONTAN TAKİP AK in çoğu benign ve fonksiyonel lezyonlar Gerileme ihtimali mevcut USG hasta seçiminde yararlıdır 5-10/8 cm altında basit kist Kompleks kistlerde %69 gerileme
SPONTAN TAKİP Gebelikte 1. trimesterde saptanan over kistlerinde takip önerilmelidir Cerrahi yaklaşım 2. trimesterde uygulanmalı Basit kistlerin önemli bir kısmı geriler Fetal kayıp riski azalır
SPONTAN TAKİP Gebelikte persistan overyan kitlelerde malignite riski %0-6.8 Malignitelerin %50 sinden fazlası düşük malignite potansiyelli İnvaziv kanserler Germ hücreli tümörler en sık Evre I en sık görülen evredir
CERRAHİ YAKLAŞIM Cerrahi %1-2.3 olguda gerekmektedir Semptomatik lezyonlar Akut batın (Torsiyon-rüptür) Malignite şüphesi Kitle ile gelenlerin %2-10 malign Patolojik lezyonlar Neoplazm Nonneoplazm Doğum eyleminin engellenmesi
CERRAHİ YAKLAŞIMLAR Kistektomi Ooferektomi Salpingooferektomi Evreleme cerrahisi Organ koruyucu cerrahi
GEBELİKTE CERRAHİ YAKLAŞIM Cerrahiye en uygun zaman ilk trimesterden sonrasıdır Organogenes büyük ölçüde tamamlar Korpus luteum görevi tamamlar Spontan gebelik kaybı riski azalır 8 hafta öncesi korpus luteum eksiyonu yapılırsa Progesteron desteği sağlanmalıdır
CERRAHİ YAKLAŞIM Laparaskopi X Laparatomi Cerrahın tercihi Hasta tercihi Malignite olasılığı Cerrahi teknik olası malignitenin evresini artırmamalı
LAPARASKOPİ AVANTAJLARI Minimal doku hasarı Daha az komplikasyon Daha az adezyon Daha az analjezik kullanımı Daha hızlı iyileşme Kısa hospitalizasyon Gebelikte 9-17 hf uygulanabilir
DEZAVANTAJLARI Kapsüler rüptür, tümör yayılımı Trokar metastazı Gebelikte Uterusun zedelenme riski CO2 birikimine bağlı fetal asidoz CO2 basıncına bağlı uterin kan akımında azalma Fetal hipoksi Asidemi
CERRAHİ SONRASI KOMPLİKASYONLAR Organ Kaybı Genel komplikasyonlar (kanama, enfeksiyon ) Fetal kayıp Preterm eylem Tromboemboli riskinde
CERRAHİ SONRASI KOMPLİKASYONLAR Abortus riski 1. trimesterde en yüksek (%40) 23 hf sonra risk artar Erken doğum (%22 kadar çıkabilir) İntrauterin ölüm riski artar Acil girişimlerde risk artar
ÖZEL DURUMLARDA YAKLAŞIM OVER TORSİYONU Ooferektomi??? Tromboemboli %0.2 Malignite <%10 Detorsiyonla birliktelik %2 Fertiliteye etkisi? Fertiliteye etkisi düşük İnfertilite oranı İki overi Olanda %5.5 Tek overi olanda %17 Rossi BV. J Pediatr Adoles Gynecol. 2012 Liu E. J Overian research. 2013
OVER TORSİYONUNDA YAKLAŞIM Over detorsiyone edilmeli ve perfüzyon gözlenmeli %39.5-50 Overler korunabilir Torsiyone overlerin %62 de arterial-venöz kan akımı saptanır USG ile 3 ayda %93 olguda over canlılığı %27-99 over canlılığı <36 saatten detorsiyonda over fonk daha sık döner >48 saat canlı kortex saptanmadı Rossi BV. J Pediatr Adoles Gynecol. 2012 Liu E. J Overian research. 2013
OVER TORSİYONUNDA YAKLAŞIM Ooferepeksi öneriliyor Utero-overyan ligamanın kısaltılması Overin sakrouterin ligamana sütüre edilmesi Adezyon Tüp - over fonksiyonunda bozulma İnfertilite? Rossi BV. J Pediatr Adoles Gynecol. 2012 Liu E. J Overian research. 2013
ÖZEL DURUMLARDA YAKLAŞIM ÇOCUKLARDA OVER MALİGNİTELERİ Çocuklarda AK %9-20 malign Çocuklardaki over tm Germ hücreli tm %50-75 Epitelyal %17 Seks kord stromal tm Oltman SC. J Pediatr Surg. 2010
ÖZEL DURUMLARDA YAKLAŞIM ÇOCUKLARDA OVER MALİGNİTELERİ Çocuklarda maligniteyi ön görmede Kitle >8cm Solid Solid lezyonların %14-60 malign Kistik lezyonlarda malign olabilir %4-5 Puberte prekoks 1-8 yaş Oltman SC. J Pediatr Surg. 2010
ÇOCUKLARDA OVER MALİGNİTELERİ Children Cancer Group (CCG) over malignitelerinde önerileri Tümörü tam çıkar (insitu tm bırakma) Yapışık değilse tüpü koru Sitolojik örnekleme yap Omentumu incele-palpe et şüpheli yerleri örnekle-çıkar Pelvik paraaortik LN değerlendir şüpheli yerleri örnekle Eskander RN. J Pediatr Adolesc Gynecol. 2011
ÇOCUKLARDA OVER MALİGNİTELERİ Jinekolog onkolog varlığında Ooferektomi riski %65 Malignitelerde tam cerrahi oranını Yetersiz evrelemede nüks riski Eskander RN. J Pediatr Adolesc Gynecol. 2011
MALİGNİTENİN TANISI ANCAK PATOLOJİK İNCELEME İLE KONUR!!!!!! FROZEN SECTION FİNAL OLARAK HİSTO-PATOLOJİK DEĞERLENDİRME
Premenopozal Adneksial Kitle Adneksial Kitle Boyut 10 cm Unilateral Kistik Mobil Asit yok Boyut > 10 cm Bilateral Solid Fikse Asit var 6-8 haftalık Takip Kitle Sebat Eder veya Büyürse Cerrahi Değerlendirme Küçülür veya Kaybolursa Laparoskopi veya Laparotomi Takip
VAKA SUNUMU-1 16 yaş Primer amenore Dişi fenotip Meme gelişimi Tanner evre 2 Rektal muayenede sağda dolgunluk USG: Sağ adneksiyal alanda 6 cm solid kitle
MR: Hipoplastik uterus, serviks, normal vajen, sağ adneksiyal alanda 6x4x4 cm kontrast tutan kitle, overler görüntülenemedi
VAKA SUNUMU-1 Labaratuar: FSH: 65 MIU/ml, LH:25 MIU/ml LDH: 220 IU/Ml, AFP: 2 ng/ml stestesteron: 0.89 pg/ml, ttestesteron:0.3 ng/ml Karyotip 46 XY SRY gen delesyonu yok (vakaların %20 sinde delesyon olur)
VAKA SUNUMU-1 Tanı: Saf gonadal disgenezis+ Adneksiyal kitle Cerrahi: Gonad frozen section :Disgerminoma Gonadektomi, omentektomi, PPLND Evre 3C 4 kür KT Paraaortik 3cm LNM
Swyer Sendromu Gonadal disgenezi, 5/100.000 Female fenotip Bilateral disgenetik gonadlar Hipergonadotropik (FSH ve LH yüksek) Küçük uterus, Normal vajen Primer amenore 46 XY Disgenetik gonadlarda yüksek malignite potansiyeli en sık (%20-30): Disgerminoma Gonadoblastom Tanı alır almaz derhal gonadektomi
OLGU-2 DA, 19 yaş, G1P0 10 hf gebelik, missed ve sağ overyal kitle 20X20 cm, solid komponet içeren kitle CA 125 140 Laparatomi, sağ ooferektomi, evreleme cerrahisi Frozen LMP tümör Kesin sonuç: müsinöz kistadeno ca evre IA
SONUÇ Adneksiyal kitleler sık karşılaşılan jinekolojik problemlerdir En sık overyal nedenler karşımıza çıkmaktadır Tanıda USG ilk kullanılması gereken araçtır Malignite şüphesinin giderilmesi en önemli amaçtır Nedene yönelik tedavi veya yaklaşım gerekir
Dikkatiniz İçin Teşekkürler