HIZLI SERT DOLGU KAYNAK YÖNTEMLER TOZALTI VE ELEKTROCÜRUF BANT KAPLAMA YÖNTEMLER
ÇNDEKLER TOZALTI VE ELEKTROCÜRUF (ELECTROSLAG) KAPLAMA YÖNTEMLER...3. GR...3. TOZALTI BANT KAPLAMA YÖNTEM...5.. Prensip ve Ana Avantajları...5.. Kaynak Ekipmanı...5... Güç Kaynaı...5... Kaynak Kafası...6..3. Bant Sürme Nozulu...6.3. Kaynak Tozu...6.4. Kaynak Bantları...8.5. Ana Parametreler ve Tipik Deerler...0.5.. Kaynak Akımı...0.5... Kaynak Akım Kutubu...0.5... Kaynak Akım Younluu...0.5.. Ark Voltajı...0.5.3. Kaynak Hızı...0.5.4. Isı Girdisi...0.5.5. Serbest Bant Boyu....5.6. Kaynak Dikii Bindirmesi....5.7. Toz Yanması....6. Kaynak Metalinin Yapısı ve Kimyası....6.. Kaynak Metali Kimyası....6.. Kaynak Metalinin Katılama Yapısı....6.3. Kaynak Metalinin Homojenlii...3.7. Kaynak Malzemeleri...3.7.. Karbonlu ve Düük Alaımlı Çeliklerin Kaplanması çin BantToz Kombinasyonları...3.7.. Sert Dolgu çin BantToz Kombinasyonları...3.7.3. Paslanmaz Çelikler çin BantToz Kombinasyonları...3.7.4. Nikel Alaımları Kaplanması çin BantToz Kombinasyonları...4.7.5. NiCu ve CuNi Alaımları çin Bant Toz Kombinasyonları...4.7.6. Kobalt Alaımları çin BantToz Kombinasyonları...4.7.8. Özel Uygulamalar ve Teknikler...5 3. ELEKTROCÜRUF (ELECTROSLAG) BANT KAPLAMA YÖNTEM...6 3.. ElektroCüruf Bant Kaplama Yönteminin Tanımı...6 3.. Bant Kaplamanın Avantajları...6 3.3. Yöntem Parametreleri...7 3.3.. Kaynak Akımı ve Younluu...7 3.3.. Voltaj (Gerilim)...8 3.3.3. Kaynak Hızı...8 3.3.4. Serbest Bant Boyu...8 3.3.5. Diki Bindirmesi...8 3.3.6. Toz Yanması...9
3.3.7. Kaynak Pozisyonu...9 3.3.8. Manyetik Alan...0 3.4. ElektroCüruf ve Tozaltı Bant Kaplama Yöntemlerinin Karılatırılması... 3.5. Ekipman... 3.6. ElektroCüruf Bant Kaplama Ürünleri... 3.6.. Kaynak Bandı... 3.6.. Kaynak Tozları... 3.7. Ayrılma...5 3.8. Uygulamalar...5 EKLER: KAYNAKÇA...5 EK. EN ÇOK KULLANILAN KAPLAMA MALZEMELER EK. DOLGU VE SERT DOLGU ÇN ALAIMSIZ VE DÜÜK ALAIMLI BANTLAR EK 3. DÜÜK ALAIMLI, YUMUAK ÇELK SERT DOLGU ALAIMLARI EK 4. 400 SERS PASLANMAZ ÇELKLER EK 5. 300 SERS PASLANMAZ ÇELKLER EK 6. ÖZEL TAM ÖSTENTK VE DUBLEKS FERRTKÖSTENTK PASLANMAZ ÇELKLER EK 7. NKEL BAZLI ALAIMLAR EK 8. NKELBAKIR VE BAKIRNKEL ALAIMLARI EK 9. KOBALT ALAIMLARI EK 0. ELEKTROCÜRUF BANT KAPLAMA KAYNAI ÇN BANT/TOZ SEÇM ÇZELGES Derleyen : Melike Mihran CAVCAR OERLIKON Kaynak Elektrodları ve Sanayi A.. Halkalı Cad. No : 99, 34630, Sefaköy STANBUL Telefon : 0..599300 (0 hat) Faks : 0..59897954006 3
TOZALTI VE ELEKTROCÜRUF BANT (ELEKTROSLAG) KAPLAMA YÖNTEMLER. GR : Kaplama veya sert dolgu, ana metal üzerine istenen özelliklerdeki malzemelerin yıılması için yapılan kaynak yöntemlerine verilen isimdir. Çok sık kullanılan C/Mn veya düük alaımlı ucuz ana metallerin ana fonksiyonu yük taımaktır. Yıılan karmaık malzemeler ana malzemenin yüzeyine korozyon direnci, aınma direnci, v.b. özellikler kazandırırlar. Yüzey kaplama teknikleri basınçlı kap üreticileri için de her geçen gün daha da önem kazanmaktadır. Parçalar öyle boyutlara ulamaktadır ki kaplama yapılması zorunlu hale gelmektedir. Kaplama malzemesi elde edebilmek için farklı yöntemler kullanılmaktadır : Daha çok standart boyutlar ve kaliteler için kullanılabilen döndürerek kaplama plakaları, Patlama ile kaplanan kaplama plakaları, Kaynak ile yapılabilen kaplama malzemeleri. Tüm kaynak yöntemleri içinde tozaltı ve elektro cüruf (electoslag) kaynak yöntemleri en yüksek metal yıma hızına, daha iyi kaynak dikii özelliklerine ve karmaık olmayan kaynak ekipmanı kullanarak hatasız kaynak yapma imkanına sahiptir (ekil ). Bant kaplama yöntemi çok esnek bir yapıya sahip olduu için uygulanabilir malzeme aralıı çok genitir. ÖRTÜLÜ ELEKTROD TOZALTI TEK TEL ELEKTROD TOZALTI ÇÝFT TEL ELEKTROD AÇIK ARK ÖZLÜ TEL PLAZMA TRANSFER ARK TOZU PLAZMA MIG MIG ELEKTROCÜRUF BANT 60 mm TOZALTI BANT 60 mm ELEKTROCÜRUF BANT 90 mm TOZALTI BANT 90 mm TOZALTI BANT 0 mm ELEKTROCÜRUF BANT 0 mm 0 4 6 8 0 4 6 8 0 4 6 8 30 3 34 36 38 40 4 44 46 48 50 5 METAL YIÐMA HIZI, kg/ saat ekil. Deiik Kaynak Yöntemlerinin Metal Yıma Hızlarının Karılatırılması, kg/saat. 4
Genellikle bitmi parçalar üzerinde uygulandıı için souk veya sıcak ekillendirme sırasında ortaya çıkan problemleri ortadan kaldırır. Bant kaplama yönteminin prensibi bundan 70 yıl önce gelitirilmitir (ilk patent 90 lerde ABD de alınmıtır) fakat 950 lerin sonralarında Avrupa da nükleer endüstri baladıı zaman önem kazanmıtır. Nükleer enerji endüstrisi kalın duvarlı basınçlı kapların iç yüzeylerini korozyona dirençli yapmak için yeni yöntemlere ihtiyaç duymutur. Tozaltı bant kaplama yönteminde daha yüksek kaplama kapasitelerine ulaabilmek için pek çok modifikasyon yapılmıtır. Elektrocüruf bant kaplama bu kaplama tekniklerindeki en son gelimedir. Bu yazının ilk bölümünde Tozaltı Bant Kaplama Yöntemi tartıılacak, ikinci bölümünde de ElektroCüruf (ElectroSlag veya CürufAltı diyebileceimiz) bant kaplama teknii açıklanacaktır. Yöntem parametrelerinin etkisi, ana avantajları ve sınırlamaları açıklanacaktır. 5
. TOZALTI BANT KAPLAMA YÖNTEM:.. Prensip ve Ana Avantajları: Tozaltı bant kaplama ile tozaltı kaynak yöntemi tel kullanımı arasında presip olarak hiç bir fark yoktur. Konvansiyonel tozaltı kaynak ekipmanı aynı zamanda bant kaplama için de uygundur, temel olarak bant telin yerini alır (ekil ). Kaynak kafası, kontakt kafalaları ve besleyici makaralar tel yerine bandı alabilecek ekilde olması için deitirilmitir. Bandı ve ana metali ergitmek için gereken enerji kaynak bandı ile ana metal arasında ve kaynak tozunun koruması altında yaratılan elektrik arkı sayesinde elde edilir. Toz bandın iki tarafına da akar. Bu ilem sırasında ergimi toz altında bant ve ana metal sürekli olarak ergir. Yıılan kaynak metalini katılaan ince bir cüruf tabakası sarar. Bant kaplama kaynak yönteminin tel ile kaynak yöntemine göre en önemli avantajları u ekilde sıralanabilir: Çok düzgün nüfuziyet, Yüksek metal yıma hızı, stenen özellikleri salamak için yapılması gereken paso sayısını azaltan dolayısı ile düük düzeyde nüfuziyet ve seyrelme, Yüksek ve tekrarlanabilir kaynak metali kalitesi, Klasik sıcak çatlaa hassas malzemelerle kıyaslandıında, merkezi souma çizgileri olmadıı için çok düük sıcak çatlak hassasiyetinin olması, Sınırlı sayıda kaynak dikii bindirmesi ile çok düzgün yüzey elde edilebilmektedir, Telden banda geçmek için çok az yatırım gerekmektedir,.. Kaynak Ekipmanı:... Güç Kaynaı : Güç kaynaı bant boyutlarına göre yüksek akım salayabilecek kapasitede olmalıdır. En çok kullanılan ve standartlaan 60 x 0.5 mm bant boyutları düünüldüünde, güç kaynaı % 00 çalımada 600 ile 000 A doru akım salayabilmelidir. Ark voltajı ± V dan fazla dalagalanmamalıdır. Sabit gerilimli güç kaynakları bu süreç için idealdir. Bant sürme mekanizması ise, hızı ayarlanabilir olmalı ve ayarlandıı deerde sabit kalmalıdır. 6
3 4 6 30 mm. 5 Ana Metal 7 0 8 9 Kaplama Yönü 5 mm. 5 mm..5 mm ekil. Bant Elektrod ile Tozaltı Bant Kaplama Yönteminin ematik Gösterimi... Kaynak Kafası (motor ve dili kutusu): Tozaltı tel mekanizmalarının pek çok tipi bant kaplama için de kullanılabilmektedir. Ana faktör, bant nozulunun balanabilirliidir. Bant sürme nozuluna uyması için her tür kaynak kafasına uygun adaptör plakaları ve sürme makaraları mevcuttur. (Resim )...3. Bant Sürme Nozulu : Bant sürme nozulu bant kaplama yönteminde çok önemli rol oynar. Nozul banda rehberlik eder, kaynak akımının bant genilii boyunca eit daılımını salar, sürekli operasyon sırasında fazla ısınmaya karı ısıya dayanıklıdır ve ısıyı hemen bertaraf eder. Tablo, standard Soudometal bant sürme nozullarını ve özelliklerini göstermektedir..3. Kaynak Tozu: Tozaltı bant kaplama için kaynak tozu formülasyonu yapılırken bazı faktörler dikkate alınmalıdır, örnein: baziklik, oksitleme gücü, vizkozitesi, ergime sıcaklıı, katılama sıcaklıı, yüzey gerilimi genleme ve çekme katsayıları, analizler, tane boyutları, v.b. Bu faktörler toz formulasyonunda ve üretiminde dikkate alınması gereken toz ve cürüf özellikleridir. Bu faktörler pek çok metalurjik ve teknolojik özellikleri kontrol ederler : 7
Resim. Tozaltı ve ElektroCüruf Bant Kaplamada Kullanılan Bant Kafası 5ES300 8
Ark kararlılıı, Diki profili, Islatabilme (yayılabilme), Cüruf temizleme, Hatasız bindirme, Düzgün nüfuziyet, Cüruf ve gaz kalıntısının olmaması, Yıılan metalin alaımlandırılması, Kaynak metali kimyasal kompozisyonu, Seyrelme miktarı, Toz tüketimi. Bu özelliklerden bazıları tam tersine uzun yıllar çalımalar sonucunda oluan tecrübeler sayesinde kontrol edilebilmi ve geni bir alanda yapılan toz gelitirme çalımaları sonunda optimum özellikler elde edilebilmitir. Tozaltı bant kaplama için kullanılan tozların çou aglomere tozlardır. Bant kullanırken özel ihtiyaç duyulan bir kaynak metali kompozisyonu isteniyorsa ve bu alaım bant ile salanamıyorsa, bu tür alaımları elde etmek için bazen alaımlı tozlar da kullanılmaktadır. Bu alaımlı tozların kullanımında tozun korunmasına ve tekrar kullanılmasında özel dikkat sarf edilmelidir. Son günlerde daha fazla bant türü bulunabilmektedir ve alaımlı toz kullanımı sınırlı bir kaç uygulamayı geçmemektedir. Pek çok bant kaplama tozu ya tamamen alaımsızdır veya kaynak sırasında alaım elementi (özellikle Cr) yanmasını karılayabilmek için çok az alaımlıdır. Tozların alaımlı veya dengeleyici özelliklerini belirlemek için Alaımlama Vektörü dikkate alınmalıdır. Tablo, en çok kullanılan tozları, bant ile kullanıldıında elde edilen kimyasal analizlerini ve tipik alaımlama vektörlerini vermektedir..4. Kaynak Bantları: Tozaltı bant kaplama yönteminde kullanılan bantlar 0 ile 80 mm geniliinde, 0.4 ile 0.5 mm kalınlıında masif türde bantlardır. Tipik boyutlar: 30, 60, 90, 0 ve 50 mm dir ve en çok kullanılanı 60 mm geniliindedir. Son yıllarda 0 ile 40 mm geniliinde ve ile 3 mm kalınlıında özlü bantlar ve sinterlenmi kaynak bantları gelitirilmi ve kullanılmaktadır. Bunların uygulamaları masif bantların bulunmadıı bazı çok özel uygulamalarla sınırlıdır. 9
TABLO. STANDARD TOZALTI BANT KAPLAMA NOZULU Kaplama Nozul Tipi 60 DF Ar 0 DF Ar Uzunluk (mm) 8 35 70 350 70 Pozisyon Sol (L) Sa (R) *= Standard zin verilebilir bant genilii (mm) Bant Geniliine göre Maksimum Kaynak Akımı L R min. max. L* R 5 60 L R L* R 5 0 30 750A 750A 60 500A 500A 90 850A 0 00A L* R TABLO. TOZALTI BANT KAPLAMA KAYNAINDA KULLANILAN TOZLARIN KMYASAL ANALZLER OT INT 09 OT 5 OT NFT 0 SiO 30 40 0 MgO+CaO+CaF 35 40 45 Al O 3 5 6 6 FeO+ MnO 4 5 K O+ NaO 3 5 Dierleri(metalik) 3 0 Bant ile Alaımlama Vektörü 309L 430 65 C +0.0 0 +0.005 Si +0.5 +0.5 +0.5 Mn 0.3 0 +.0 Cr 0 0. 0.9 Ni 0 0 Nb 0.45 TABLO 3. BANT KUTUP DURUMUNUN DK KARAKTERSTKLERNE ETKS DC +/ () (OT INT 0 + OB 309L 60x0.5 mm.) Akım Amper Gerilim Volt Kaynak Hızı cm/dak Diki genilii (mm) Sabit kaynak parametrelerinin etkisi Seyrelme kalınlıı (mm) % Not + 800 6 67.5 5. 0.6 800 8 64.5 6.0 5.4 () Sabit diki kalınlıının etkisi + 800 6 0 5.3 9 800 8.5 5.5 Düük seyrelme kaynak parametreleri + 650 7 8 65 5.5. (3) 800 8 9 68 7. 9.5 (3) () Bant kutubu () yi kaynak profili elde edebilmek için yüksek voltaj gereklidir. (3) Yalnız bilgi için: Diki kalınlıı çok fazla bindirme problemlerine neden olabilir. 0
.5. Ana Parametreler ve Tipik Deerler:.5.. Kaynak Akımı.5... Kaynak Akım Kutubu (Bant Kutubu) Bant kaplama ilemi hemen hemen her zaman bant pozitif (+) kutupta olacak ekilde yapılır. Negatif () kutup ile nüfuziyet daha düük ve kaynak dikii daha kalın olma eilimi göstermektedir. Kalın kaynak dikilerinde daha dik kenarlar olacaı için bindirme bölgelerinde kaynak hatası riski artacaktır. Aynı zamanda negatif kutup ile ergime düzgün olmaz. Tablo 3, negatif ve pozitif kutup kullanımı hakkında bazı bilgiler vermektedir..5... Kaynak Akım Younluu : Elektrik arkı bandın uç kenarında dolamaktadır. Aynı bant genilii için kullanılan kaynak akım younluu geni bir aralıkta deiebilmektedir. Gerçekte akım younluu akımdan daha önemlidir. Tozaltı bant kaplama yönteminde tipik akım younluu 0 ile 5 A/mm arasında deimektedir..5.. Ark Voltajı: Kullanılacak optimum ark voltajı, kaynak tozu, kaynak pozisyonu ve kaynak akımı gibi faktörlere balıdır. Ark voltajının deiimi, toz tüketiminde deiime neden olur. Optimum kaynak davranıına sahip olabilmek için ark voltajı +/ Volt sabit tutulmalıdır. Kullanılan voltaj bant sürme nozulu ile i parçası arasından ölçülmesine dikkat edilmelidir..5.3. Kaynak Hızı: Kaynak hızı kaynak akımı ile ilikilendirilmelidir. Bu iki parametre verilen bir uygulamadan kaynak dikii kalınlıı ve yıılan metal özellikleri istendiinde kaynak ileminin optimize edilmesini salar..5.4. Isı Girdisi: Isı girdisi aaıdaki formülle hesaplanabilir : Isı Girdisi = I (A) x U (volt) Tel ile veya örtülü elektrod ile kaynak yaparken ısı girdisi ise u formülle hesaplanabilir : Isı Girdisi = I (A) x U(V) x 60 V (cm/dak.) = J / cm
Bant kaplamada ısı girdisinin daha geni bir yüzey üzerine daıldıı açıktır ve bu faktör etkili ısı girdisini hesaplarken dikkate alınmalıdır. Isı girdisi hakkında daha iyi yorum yapabilmek için yüzey faktörünü de dikkate alacak formül ile ilgili çalımalar yapılmıtır. Bunu elde edebilmek için kaynak diki genilii yukarıdaki formüle eklenmitir. I (A) x U(V) x 60 Isı Girdisi = = J/cm V (cm/dak) x W (cm) I = Kaynak akımı (amper) U = Kaynak Gerilimi (volt) V = Kaynak hızı (cm/dak) W = Kaynak diki genilii (cm) Bu formül ısı girdisini daha iyi açıklar ve dier kaynak teknikleri ile karılatırma yapabilmeyi salar..5.5. Serbest Bant Boyu: Serbest bant boyu bant elektrodun ark oluumu öncesindeki ısınmayı belirler. Serbest bant boyu artınca elektrodun ark öncesinde ısınması artar ve bu daha yüksek metal yıma hızına ve nüfuziyetin (seyrelmenin) azalmasına neden olur. Tablo 4, serbest bant boyunun seyrelme üzerine etkisini göstermektedir. Serbest bant boyu genellikle 0 ile 35 mm. arasındadır. TABLO 4. SERBEST BANT BOYUNUN SEYRELME MKTARINA ETKS SERBEST BANT BOYU SEYRELME 30 mm % 5 35 mm % 40 mm % 0 ( 60 x 0.5 mm bant/ 750 A6 V cm/dak).5.6. Kaynak Dikii Bindirmesi : ki kaynak dikii arasında çok yumuak bir geçi ve düzgün bir kaplama yüzeyi elde edebilmek için iki kaynak dikii arasındaki bindirme çok dikkatli kontrol edilmeli ve ayarlanmalıdır. Bindirme bandın kenarı ile daha önceki kaynak dikiinin kenarı arasındaki mesafe olarak tanımlanabilir. Bindirme, yıılan kaynak metaline (akıkanlıına), toz türüne ve diki kalınlıına göre ayarlanmalıdır. Bindirme normalde 5 ile 0 mm arasında deiir..5.7. Toz Yanması: Toz yanmasının derinlii toz besleyicilerin yerlerini deitirerek ayarlanabilir. Normal toz yanması bant elektrodun serbest bant boyundan daha yüksektir ve 5 mm civarındadır. Toz
tabakasının kalınlıı çok az ise elektrik arkı kararsızlaır ve sıçrama artar. Bu ekilde gözenek riski de artar. Toz tabakasının kalınlıı çok fazla ise tozun aırlıı nedeniyle kaynak metalinde iz kalır. Diki kenarları dikleir ve sıvı metalden gaz çıkıı artar, bu da gözenee neden olur..6. Kaynak Metalinin Yapısı ve Kimyası:.6.. Kaynak Metali Kimyası: Kaynak bandının, tozun ve ana metalin kalitesi kaynak metali kimyasal kompozisyonu üzerinde çok önemli etkiye sahiptir. Seyrelme miktarını ve diki özelliklerini (genilik ve yükseklik) etkileyen kaynak parametreleri gibi dier faktörler de önemlidir. Kaynak metali kimyasal kompozisyonunu tahmin etmek ve bunu etkileyen farklı faktörlerin birbirleri ile ilikisini tahmin etmek için aaıda verilen formülasyon kullanılabilir: D 00D 00D C d = (C b x ) + C s x T x ( ) + A f x P ( ) 00 00 00 C d = Elementin kaynak metalindeki konsantrasyonu, C s = Aynı elementin kaynak bandındaki konsantrasyonu, T = Banttan element elde oranı (hızı), C b = Aynı elementin ana metalde veya bir önceki pasodaki konsantrasyonu, A f = Verilen bant ile kaynak yapıldıında bu element için alaımlama vektörü, P = Toz tüketim oranı, D = % olarak seyrelme..6.. Kaynak Metalinin Katılama Yapısı: Bant kaplamada kaynak dikiinin ekli isotermal çizgiler hemen hemen ana metal yüzeyine paralel olacak ekildedir. Sonuçta katılama yüzeye dik yönde olur ve katılama erisi dikiin dı yüzeyinin eklinde olur. Önemli bir sonuç da hiç bir merkezi birikim çizgisinin olumayııdır. Bu gerçek istenen artık gerilim miktarı ile birletiinde neden sıcak çatlak hassasiyetinin az olduu açıklanabilir. Sıcak çatlaa hassas malzemeler bile (östenitik paslanmaz çelikler) geni bantlarla ve yüksek kaynak akımlarında hiç bir problem yaanmadan kolaylıkla bant kaplama yapılabilmektedir. 3
.6.3. Bant Kaynak Metalinin Homojenlii: Kaynak kalınlıı boyunca metalin homojenliini tespit edebilmek için pek çok aratırma yapılmıtır. Çok karmaık analiz yöntemleri örnein elektron mikroprob analizi kaynak metali kalınlıınca homojenlii deerlendirmekte kullanılmaktadır. Paslanmaz çelik bant kaynak metalinde, ergime çizgisinin 50 mikron üzerinde kimyasal kompozisyon kararlılıı salanır ve kaynak metali yüzeyine kadar bu sabit kalır. Tüm genilik boyunca nüfuziyet çok düzgün olduu ve bant çok düzgün ergidii için kaynak metali kompozisyonunun homojenlii tel ile yapılandan daha iyidir..7. Kaynak Malzemeleri: Tozaltı bant kaplama için en klasik kaynak malzemeleri (toz+bant) Ek de verilmitir. Bant ve toz kombinasyonları uygulama alanlarına göre sınıflandırılmaktadır..7.. Karbonlu ve Düük Alaımlı Çeliklerin Kaplanması için BantToz Kombinasyonları: Bu kombinasyonlar daha çok doldurma amacı ile kullanılmaktadır. Bu bant normal alaımsız karbonlu çeliktir (OB 46). Toz nötr olabilir veya çok az miktarda alaım elementleri (Cr ve Mo) içerebilir (OT CrMo 5 T). Nötr tozlar, örnein, OT S46T veya OT46 dır. Ek, bu kombinasyonların özetini ve tipik analizlerini vermektedir..7.. Sert Dolgu çin BantToz Kombinasyonları: Bu kombinasyonlar pek çok durumda karbonlu çelik bant (OB 46) ve istenen alaım miktarını salayacak ekilde alaımlı toz kullanılabilir. Bu tipin OB 46 bandı ile kullanılabilecek tozları OT 50, OT 350 ve OT 400D dir. Bazı durumlarda alaımlı bant nötr tozlarla da kullanılabilir, örnein; OB 58 / OT 58. stenen özellikleri elde etmek için hem alaımlı bant hem de alaımlı toz kullanmak mümkündür, örnein; OB 40 / OT 59. Alaım elementlerinin tozdan eklenmesinin nedeni, özel kaynak metali analizlerinin yalnız kaynak bandından elde edilememesidir. Ek ve 3, sert dolgu için en çok kullanılan banttoz kombinasyonlarının en son pasoda verdii kaynak metali kompozisyonlarını ve sertliklerini göstermektedir..7.3. Paslanmaz Çelikler çin BantToz Kombinasyonları: Tüm paslanmaz çelik tipleri için çok çeitli paslanmaz kaynak bandı (OB 308L, OB 36L, OB 309, OB 347...) üretilmitir. Bu standard uygulamalarda nötr tozlarla (OT INT 0 ve 09) kaplama yapılabilecei anlamına gelir. Bazı uygulamalarda kullanılan bant, yanma nedeni ile 4
kaybolan alaım elementlerini kısmen veya tamamen dengeleyen dengeleyici tozlara ihtiyaç duyar. Bu tür tozlar OT INT 0 ve OT 3BLFT dir. Çok az durumda uygun bant bulunmaması nedeni ile alaımlı toz kullanımı gerekmektedir. Bu tür tozlara OT 6 B 37 T, OT V 38 T ve OT 6 B 38 T örnek olarak gösterilebilmektedir. Bu tozlar klasik bantlarda birlikte kullanılır ve istenen miktarda Mo ve Ni gibi alaım elementini içerirler. Ek 4, 5 ve 6 en çok kullanılan kombinasyonların kaynak metali analizlerini gösterir..7.4. Nikel Alaımları Kaplaması için Bant ve Toz Kombinasyonları: Kaplama malzemesi olarak kullanılan çou nikel alaımları için uygun bant mevcuttur, bu nedenle alaımsız toz kullanılabilir. Bu tür kaynak malzemelerinin sıcak çatlak hassasiyetinden dolayı baziklii yüksek ve Si için alaımlama vektörü çok düük tozlar gelitirilmelidir. Bu türe örnek toz: kaynak metalinde çok düük Si salayan ve çok iyi cüruf kalkıı, (temizlii) özellii de olan OT NFT0 dir. Ek 7 (bölüm ve ) bu kombinasyonlar hakkında genel bilgi vermektedir..7.5. NiCu ve CuNi Alaımları için BantToz Kombinasyonları: Bant ile kaplama için %70Ni / %30Cu ve %70 Cu / %30 Ni olmak üzere iki ana grup bant mevcuttur. %70 Ni / % 30 Cu bandı yaklaık % 70 nikel, yaklaık % 30 bakır içermektedir ve nötr tozlarla kullanılmaktadır (OB NiCu 7 ile OT NiCuT). % 70 Cu / %30 Ni bandı yaklaık % 70 bakır, yaklaık % 30 nikel içermektedir ve nötr bir toz ile kullanılmaktadır. (OB CuNi30 ile OT CuNi30T) Bakırnikel alaımlarının sıcak çatlak hassasiyetinden dolayı, demir ile seyrelmeye uradıında (çelik üzerine kaplama yapıldıında) CuNi kaplamadan önce, araya bir tampon paso yapılması önemlidir. %70Ni/%30Cu veya saf Ni tampon malzemesi olarak kullanılabilir. Ek 8, bu banttoz kombinasyonlarını göstermektedir..7.6. Kobalt Alaımları çin BantToz Kombinasyonları : Son yıllarda kobalt alaımlarını kaplayabilmek için sinterlenmi kaynak bantları gelitirilmitir. (, 6, ve tipleri) Bu bantlarla (kobalt 6 alaımı için OB SCoCr6) kaynak yapabilmek için kullanılan toz OT NiCrT dir. Bu bantlar ile en iyi kaynak görünüü elde etmek için optimum kaynak karakteristiklerini salayan bu toz kullanılabilir. Ek 9, bu kombinasyonların en önemli özellikleri gösterir. 5
.8. Özel Uygulamalar ve Teknikler: Tozaltı bant kaplama yöntemi çok uzun bir süreden beri kullanılmakta ve özel bazı uygulamalar için de adapte edilmektedir. Tipik bir uygulama da kaplama plakalarının kaplanmasıdır. Bu durumda açılan kaynak azının geniliini karılayabilmek için bant açısı ayarlanabilir. Metal yıma hızını arttırmak için çift bant kaplama yöntemi gelitirilmitir, seyrelmeyi ve yıma hızını kontrol etmek için kaynak kafası eilmitir. Eimli parçaların iç ve dı yüzeylerini bant ile kaplarken kaynak kafasının yeri çok önemlidir. 6
3. ELEKTROCÜRUF (ELECTROSLAG) BANT KAPLAMA YÖNTEM : 3.. ElektroCüruf Bant Kaplama Yönteminin Tanımı: Elektrocüruf bant kaplama yöntemini en iyi açıklamanın yolu; çok iyi bilinen tozaltı bant kaplama yöntemi ile karılatırılmasıdır. Elektrocüruf bant kaplama yöntemi tozaltı bant kaplama yönteminden ayıran en önemli nokta; elektrocüruf bant kaplama yönteminde ana metal ile bant elektrodu ergitmek için gerekli ısı elektrik arkı ile deil de Joule etkisi ile yaratılmasıdır. Kaynak akımı banttan elektriksel olarak iletken olan ve özel olarak gelitirilen yüksek floritli aglomera tozdan oluan sıvı cüruf tabakasına iletilir. Elektrocüruf bant kaplama yönteminin özellii ilem sırasında elektrik arkının olmayııdır. Elektrik arkı yöntemin balangıcında ateleme için kullanılır ve söner. Yöntemi kararlı tutabilmek için cüruf banyosunun kalınlıı ve yüzeyi sabit tutulmalıdır. Bunlar yalnızca banttan etkilenir. Arkın ana ısı kaynaı olduu tozaltı yönteminin tersine elektrocüruf yönteminde bandı ve ana metali ergiten cüruf, direnç ile ısıtılır. ekil 3. Elektrocüruf kaynak kaplama yönteminde bant elektrod kullanımının prensibini göstermektedir. 3.. Bant Kaplamanın Avantajları: Bant kaplamanın tel kullamınına göre ana avantajları u ekilde özetlenebilir: Çok düzgün nüfuziyet, Düük nüfuziyet düzeyi ve sonuçta istenen özellikleri elde etmek için gerekli kaynak paso sayısını azaltacak düük seyrelme düzeyi, Yüksek ve tekrarlanabilir kalitede kaynak metali eldesi. Kaynak dikiinin tipik souma erileri alaım elementlerinin homojen daılımını salayacak ekilde olması, Sınırlı diki bindirmesi yapıldıında çok düz bir yüzey elde edilebilmesi, Merkezi souma çizgisinin olmaması nedeniyle, klasik sıcak çatlak hassasiyeti olan malzemelere göre çok düük sıcak çatlak hassasiyetinin olması, Yüksek metal yıma hızı. (ekil ), Yüksek tekrarlanabilirlik. ekil 3, elektrocüruf bant kaplama yönteminin tozaltı bant kaplamaya göre ana avantajları u ekilde sıralanabilir: 7
Toz Besleme Bant Sürücü & Regülatör Akým kontaðý 30 mm. Ana Metal Sývý Cüruf Katýlaþmýþ Cüruf 5 mm. Kaplama metali 5 mm. Kaplama Yönü 0.30.4 mm ekil 3. Bant Elektrod ile ElektroCüruf Bant Kaplama Yönteminin ematik Gösterimi Basitlik. Prensipte iki kaplama tekniinde de aynı tür aletler gereklidir. Elektrocüruf teknii tozaltı ile kıyaslandıında aynı ısı girdisinde ve benzer diki kalınlıında daha yüksek metal yıma hızı salar. Ana metal ile seyrelme çok daha düüktür. Tipik seyrelme deerleri % 7 ile 0 civarındadır. stenen kimyasal analizi elde etmek için daha az kaynak paso sayısı gerekebilir (ör: düük karbonlu çeliklerde tek pasoda ) Çok kararlı ve düzgün kaynak operasyonunu çok düük kaynak hata riski ile beraber elde edilebilirlii ; cüruf kalıntısı, düük nüfuziyet Düük toz tüketimi. Tablo 5, Tozaltı ve Elektrocüruf bant kaplama teknikleri arasındaki ana özelliklerin ve farkların karılatırılması kısaca verilmitir. 3.3. Yöntem Parametreleri: 3.3.. Kaynak Akımı Akım Younluu: Elektrocüruf bant kaplama yöntemi de doru akım elektrod pozitif (+) (ters kutup) gerektirir. Negatif kutupun kullanılması () (doru kutup) kararsız ve düzensiz kaynaa neden olur. Kararlı ve sessiz elektrocüruf kaynaı, bant boyutuna göre akım seçilmesi ile salanabilir. 8
TABLO 5. TOZALTI VE ELEKTROCÜRUF BANT KAPLAMA KAYNAK YÖNTEMLERNN KARILATIRILMASI TOZALTI ELEKTROCÜRUF Bant Boyutları (mm) (inch) 60 x 0.5 () (.36 x 0.0) 60 x 0.5 () (.36 x 0.0) Bandın Karbon çerii (%) 0.05 0.05 Parametreler () akım (A) voltaj (V) hız (cm/dak) (inch/dak) 750 6 0 (3.9) 50 4 6 (6.3) Akım Younluu (A/mm ) 5 4 Elektrik Arkı evet hayır Manyetik Kontrol hayır (3) evet (4) Isı Girdisi kj / cm 7.5 Diki/ kaplama kalınlıı (mm) (inch) 4.5 (0.8) 4.5 (0.8) Seyrelme (%) 8 9 Metal Yıma Hızı (kg/saat) (lbs/saat) 4 (3) (48) Toz Tüketim Oranı (kg toz / kg bant) 0.7 0.5 %0.8 C lu çelik üzerinde. Paso 0.045 0.030 paslanmaz çelikteki C miktarı (%) () Bant boyutları 0 ile 80 mm geniliklerde kullanılabilir. Bant kalınlıı 0.4 ile 0.5 mm kullanılabilir. () Tipik kaynak parametreleri (3) Büyük bantlar için manyetik karıtırma aparatının kullanılması önerilir (90 mm ve üzeri) (4) 30 mm bant için gerekli deildir. TABLO 6. FARKLI BANT BOYUTLARI ÇN TPK KAYNAK AKIM DEERLER BANT BOYUTU mm, (inch) TPK KAYNAK AKIMLARI 30 x 0.5 (.8 x 0.0) 700 A 60 x 0.5 (.36 x 0.0) 50 A 90 x 0.5 (3.54 x 0.0) 700 A 0 x 0.5 (4.7 x 0.0) 300 A 50 x 0.5 (5.90 x 0.0) 800 A 9
Tozaltı bant kaplama kaynaı için 0 ile 5 A/mm akım younluu kullanırken, elektrocüruf bant kaplama kaynaı için 40 ile 45 A/mm akım younluu tipik deerlerdir. Tablo 6, farklı bant boyutları için tipik kaynak akım deerlerini vermektedir. Kaynak akımının kaynak hızına balı olduu açıktır. kisi de diki kalınlıını ve belli bir seyrelme oranını salar. 3.3.. Voltaj (Gerilim) : Elektrocüruf bant kaplama kaynaında voltajın dar bir aralık içinde (± Volt) tutulması çok önemlidir. Optimum voltaj, kullanılan toza göre ayarlanmalı ve ± Volt sabit tutulmalıdır, bandın içinde kalması gereken ergimi cüruf tabakası sı tutulmalıdır. Eer voltaj çok düük ise bandın ana metale yapıarak kısa devre yapma riski ortaya çıkar. Eer voltaj çok yüksek ise sıçrama olur ve kaynak banyosu kararsız davranır. Cüruf sıçraması daha fazla toz eklenmesi ile önlenebilir fakat gaz çıkıını salamak için ergimi metalin üzeri bir miktar açık olmalıdır. Bant sürme nozulu ile i parçası arasındaki voltajın hassas bir düzenle kontrol edilmesi önemlidir. 3.3.3. Kaynak Hızı: Kaynak hızı istenen kaplama kalınlıına ve kaynak akımına balıdır. Kaplama kalınlıı pratikteki uygulama artlarına ve kaynak metali özelliklerine balı olarak, genellikle 3.5 ile 5.5 mm (0.3 ile 0. inch) arasında deimektedir. Kaplamanın kalınlıının kaynak hızını arttırarak nasıl azaltılacaı yüksek kaynak hızlarında ortaya çıkan arklar ve düzensizlikler nedeniyle sınırlıdır. Toz gelitirmedeki son ilerlemeler 3.0 mm diki kalınlıı verebilecek 35 cm/dak gibi yüksek hızlarda kaynak yapmaya imkan tanır. 3.3.4. Serbest Bant Boyu: Serbest bant boyu, bandın ucundan kontakt pabuçlarına kadar olan bandın boyudur. Bu parametre çok kritik deildir. Pratikte serbest bant boyu 5 ile 40 mm arasında deimektedir ve tipik deer de 35 mm dir. 3.3.5. Diki Bindirmesi: Bindirme bant elektrodun yanı ile daha önce yapılmı kaynak dikii kenarı arasındaki uzaklıktır. Bindirme daha önceki kaynak dikii kalınlıına balı olarak genelde 5 ile 0 mm arasında deimektedir. Prensip olarak kaynak dikii ne kadar kalınsa bindirme de o kadar az olur. Pratikte 4.5 mm civarındaki diki kalınlıklarında bindirme 8 ile 0 mm arasındadır. Manyetik karıtırma 0
düzgün bindirme bölgeleri eldesini ve dikiler arası yükseklik uyumsuzluunun en az olmasını salar. 3.3.6. Toz Yanması : Ergiyen toz serbest bant boyundan daha yüksek ve genellikle 5 mm dir. Daha derin toz yanması toz tüketim hızının artmasına, bandın arkasına giden ve ergimi cüruf banyosunu saran toz miktarının artmasına neden olur. Bu gaz çıkıını azaltır ve kaynak yüzeyinde istenmeyen izler bırakabilecek gözenekli cüruf katılamasına (gaz düzlemesime) neden olur. Geni bant ile kaynak yapıldıı veya dairesel kaplama yapıldıı bazı durumlarda bandın yüzeylerine daha fazla toz gitmesi salanmalı veya bandın arkasına bir miktar daha toz eklenmelidir. Bunun yararlı etkileri daha az sıçrama, ergimi cüruf ve dikiin daha iyi kontrolüdür. Fakat, ergimi metal banyosundan uygun gaz çıkıına izin vermek için gerekli dikkat gösterilmelidir. 3.3.7. Kaynak Pozisyonu: Bandın pozisyonunun, kaynak yapılı yönünün aaıya doru, düz veya yukarı doru olması diki profilini ve seyrelme düzeyini etkiler. Eimli yüzeylerde (içten veya dıtan) kaynak yaparken kaplama nozulunun pozisyonu çok önemlidir. Resim : Manyetik Karıtırma Ünitesi 3.3.8. Manyetik Alan : Diki geometrisi kaynak akımının yarattıı manyetik alandan ters yönde etkilenir. Genellikle kaynak bindirme bölgelerinde kaynak hatasına neden olan bu manyetik üflemenin üstesinden
gelebilmek için manyetik karıtırma ünitesi kullanılabilir. (Resim ). Manyetik kutupların uygun ekilde ayarlanması diki eklini etkilemektedir. Bu tekniin kullanılması ile diki kenarları optimize edilir ve diki daha geni ve düz olur. Karıtırma ünitesi daha çok 60 mm (.36 inch) ve daha geni bantlar için kullanılır. 3.4. Elektro Cüruf ve Tozaltı Bant Kaplama Yöntemlerinin Karılatırılması : Tablo 5, iki klasik bant kaplama yönteminin kıyaslanmasını kısaca vermektedir. Karılatırma 4.5 mm (0.7 inch) kalınlıındaki tek paso kaynak dikii dikkate alınarak yapılmıtır. Elektrocüruf bant kaplama kaynaının sunduu düük seyrelme sayesinde tozaltı kaynaında istenen analiz için yapılan paso sayısından bir paso daha az kaynak yapma avantajı elde edilir. 3.5. Ekipman: Kaynak makinası olarak, sabit gerilimli, yatay karakteristikli ve doru akım veren bir güç kaynaı kullanılmalıdır. Aır kaynak artlarına ve elektrocüruf bant kaplama yönteminin yarattıı radyan ısıya dayanacak özel bant sürme nozulu dizayn edilmitir. Aynı nozul tozaltı bant kaplama yönteminde de kullanılabilmektedir. Diki düzgünlüünü salayabilmek için için 60 mm ve daha geni bantlarla kaynak yaparken manyetik karıtırma aparatı (Resim ) kullanılmalıdır. 3.6. ElektroCüruf Bant Kaplama Ürünleri: 3.6.. Kaynak Bandı: Kimyasal kompozisyona çok yakın toleranslarla üretilen standart ve özel bantlar mevcuttur. Bazı bantlar Ek 0 da sıralanmıtır. Standard boyutlar 30 x 0.5 mm (.8 x 0.0 ), 60 x 0.5 mm (.36 x 0.0 ) ve 90 x 0.5 mm (3.54 x 0.0 ) dir. Dier bant boyutları özel uygulamalarda da kullanılabilmektedir. Kaplama metalde istenen kompozisyonu elde edebilmek için ana metal ile birlikte bant ve toz kombinasyonu dikkate alınmalıdır. 3.6.. Kaynak Tozları : ElektroCüruf bant kaplama yönteminde kullanılan tozlar, cürufta yeteri kadar elektriksel iletkenlik salayarak ark oluumunu engelleyebilmek için yüksek miktarda florit içerirler. Bir kaç toz çeidi ile paslanmaz çeliklerin tüm çeitleri, nikel alaımları ve kobalt alaımları ile metal dolgular oluturulabilir. Son zamanlarda elektrocüruf tozları alaımlanabildii için belli miktarda metallik elementler içeren tozlar gelitirilmitir. Bu teknik özellikle sert dolgu kaplama kaynakları için çok ilgi çekicidir. Kaynak hızlarını 35 cm/dakika hızlara çıkartabilecek kaynak tozu
Resim 3. Offshore sanayi kaplarının 65 alaımı ile kaplanması Parça adı : Offshore Sanayi Kapları Boyutlarý : φ =.5 m. x 8 m Ana metal : StE 355 Çalıma Ortamı : Deniz suyu Kaplama : Bant Elektrod : OB 65 (60 x 0.5 mm) Toz : OET 0 Kaynak Parametreleri : 5 A/4V/5 cm/dak. 00A/4V/6cm/dak. Toplam Kaplama Kalınlıı : 58 mm Kullanıcı : Belleli SFA, talya 3
Resim 4. Gaz soutucu tabanının Ni 65 alaımı ile kaplanması Parça adı : Gaz soutucusunun tabanı Boyutları : φ = 000 mm. x 400 mm kalınlık Ana metal : 5 Mo 3 Kaplama : Bant Elektrod : OB 65 (60 x 0.5 mm) Toz : OET 0 Kaynak Parametreleri : paso 00 A/4V/8 cm/dak. Toplam Kaplama Kalınlıı : 8.5 mm Kullanıcı : Strachen & Henshaw, ngiltere 4
Resim 5. Sürekli döküm meranelerinin 40 alaımı ile kaplanması Parça adı : Sürekli döküm merdanelerinin aınma ve korozyon dirençli malzemelerle kaplanması Boyutları : yaklaık φ = 300 mm. Ana metal : 3 CrMo 44 Kaplama : Bant Elektrod : OB 40 Toz : OET 40 Kullanıcı : Hoogovens, Hollanda 5
üretebilmek için aratırmagelitirmeler yapılmıtır. Tüm bu tozlar ile cürufu kendiliinden temizlenen, mükemmel kaynak kalitesinin elde edilmesi, düzgün kaynak yüzeylerinin elde edilmesi, hatasız bindirme bölgelerinin eldesi garanti edilmitir. Ek 0 da çok sayıda toz listelenmitir. 3.7. Ayrılma : Paslanmaz çelik kaplama yüzeylerin kükürtten arındırma reaktöründe hidrojen nedeniyle ayrılması sulu kırıcıların sert dolgu kaplamaları konusunda karar verirken ortaya çıkan tartıma konularına tipik bir örnektir. ki yöntemi ve paso sayısının etkisini kıyaslamak için hem çift ve tek tozaltı hem de çift ve tek elektrocüruf bant kaplamanın yapıldıı bir aratırma programı yapılmıtır. Ayrılma test numuneleri.5 Cr Mo çeliine 347tip malzeme ile kaplanarak yapılmıtır. Numuneler 50 bar basınçta 48 C (900F) de otoklava yüklenmitir. 40 saat hidrojene maruz kaldıktan hemen sonra hidrojen ortamdan emilmi, otoklav açılarak soumaya bırakılmıtır. Tamamen aynı olan numunelerle testler tekrarlanmıtır. Kaplamaların yüzeyden ayrılmasını salamak ve farklı pasoların sıralanıını deerlendirmek için souma hızı 675 C/dak ya kadar yükseltilmitir. Tüm sonuçlar hemen hemen tüm pasoların aynı olduunu ve düük ayrılma oranının olduunu göstermitir. Elektrocüruf bant kaplama tozaltı bant kaplamaya göre ayrılmaya karı bir miktar daha fazla direnç göstermitir. Tek pasolu kaplamalar çift pasolu kaplamalara göre daha düük ayrılma oranına (ayrılmaya daha fazla direnç göstermitir.) sahiptir. Fakat yinede tüm numunelerde ayrılma oranı aynı sapmaya sahiptir ve hepsi kabul edilebilir düzeydedir. 3.8. Uygulamalar: Resim 3, 4 ve 5 de elektrocüruf bant kaplama ile yapılan uygulamalardan ilginç bazı örnekler gösterilmitir. ***** KAYNAKÇA :. Electroslag and Submerged Arc Strip Cladding, Soudometal Dökümanları. Electroslag and Submerged Arc Strip Cladding and Applications on Surfacing Continuous Casting Mill Rollers, Soudometal Seminer Notları, 997 6
EK. EN ÇOK KULLANILAN KAPLAMA MALZEMELER BANT KAPLAMA TOZALTI ELEKTROCÜRUF (ELEKTROSLAG) KARBONLU ÇELKLER OT 46 + OB 46 OT 46 + OB 46, OB 46 NKEL ALAIMLARI OT NFT 0 + OB NiCr3, OB 65 OT NiCr3T + OB NiCr3 OT NiCrT + OB NiCr3 OT NiT + OB NiTi OT NiCuT + OB NiCu7 OET 0 + OB NiCr3, OB 65, OB NiCu7, OB 85 OET 0C + OB NiCrMo7, OB NiCrMo59 OB NiCrMo4, OB NiCrMo BAKIR ALAIMLARI OTCuNi30T + OB CuNi30 PASLANMAZ ÇELKLER OTINT 09+ OB 4.Nb, OB 309L, OB 347, OB 40L, OB 40, OB 430L, OB 308L, OB 36, OB..LNb, OB 3..LNb OTINT 0 + OB 308L, OB 309L, OB 36L, OB 40L, OB 430L, OB.9.3L OB 0.5.5LCu, OB 7.3.4LCu OTINT 0 + OB 347, OB 4.Nb, (OB 308L, OB 309L) OT3BLFT + OB 30MM, OB LF, OB S6.Mn DOLGU VE SERT DOLGU ALAIMLARI OT SMoT + OB 46 OT CrMo5T + OB 46 OT 50 + OB 46 OT 350 + OB 46, OB 46 OT 400D + OB 46 OT 57 + OB 40L OT 5 + OB 430, OB 430L OT 5 + OB 430L OT 59 + OB 40, OB 40L, OB 40, OB 430, OB 430L, OB 309L, OB 309LNb, OB 58 OT 55 + OB 40, OB 430 OT 58 + OB 58 OET + OB.L,OB.3.3L OB.LNb,OB 3..LNb, OB 309LNb OB 40L, OB 430L, OB 30MM OB 0.5.5LCu,OB 7.3.4LCu, OB.9.3L OB 308L, OB 36L, OB 347 OET + OB 58OB 40 OB 430LOB 430 OET 40 + OB 40, OB 40 OET 6 + OB SCoCr6, OB SCoCr 6
EK. DOLGU VE SERT DOLGU ÇN ALAIMSIZ VE DÜÜK ALAIMLI BANTLAR BANT ASME 5.3 ASME 5.9 DIN 8557 DIN 8556 W Nr C Mn Si Ni Cr Mo W Fe KULLANILACAK TOZLAR OB 46 0.03 0.0 0.0 OT 46, OT 46, OT CrMo5T OT 50, OT 350, OT 400D OB 46 Si 0.07 0.45 0.04 OT 350, OT 400D OB 58 0.9.65 0.45 6.3.40.65 OT58, OET OB 40L ER 40 (UPx8Cr4) (.4009) 0.03 0.30 0.35 0.0.3 OT INT 09, OT57, OT59, OET OB 40 ER 40 0.33 0.30 0.35 0.0 3. OT INT 09, OT 59, OET OB 430 ER 430 (UPx8Cr8) (.405) 0.06 0.45 0.35 0.0 6.3 OT NT 09, OT 5, OT 59, OT 6, OET OB 430L ER 430 (UPx8Cr8) (.405) 0.0 0.40 0.40 0.0 6.8 OT INT 09, OT 59, OT 5, OET 7
EK 3. DÜÜK ALAIMLI VE YUMUAK ÇELK SERT DOLGU ALAIMLARI ALAIM TP YÖNTEM BANT TOZ PASO KAYNAK METAL ANALZ () SERTLK TA/EC () OERLIKON OERLIKON C Si Mn Cr Mo W Yumuak Çelik TA OB 46 OT 46 4 0.04 0.5.0 50 HB Yumuak Çelik TA OB 46 OT 46 4 0.04 0.5.0 50 HB 0.5 Mo TA OB 46 OT Mo T 0.06 0.4 0.6 0.6 75 HB.5 Cr0.5 Mo TA OB 46 OT Cr Mo 5 T 0.05 0.4 0.8.5 0.6 50 HB 00 HB TA OB 46 OT 00 T.0 0 HB 50 HB TA OB 46 OT 50 3 0.08 0.7 0.8 3.0 0.4 90 HB 350 HB TA OB 46 OT 350 3 0.08 0.5.5 4.9 0.8 360 HB 400 HB TA OB 46 OT 400 D 0.7.0. 4.7.0 390 HB 50 HRC TA OB 58 OT 58 0. 0.8 0.9 5.9.5.4 47 HRC 50 HRC EC OB 58 OET 0.3 0.5 0.9 5.8.4.5 50 HRC () : TA = Tozaltı Bant Kaplama Kaynaı / EC = ElektroCüruf Bant Kaplama Kaynaı () : Tipik deerler 8
EK 4. 400 SERS PASLANMAZ ÇELKLER KAYNAK METAL ANALZ () ALAIM TP YÖNTEM BANT TOZ PASO SERTLK () TA/EC () OERLIKON OERLIKON C Si Mn Cr Ni Mo V Nb 40 L TA OB 40 L OT 59 3 0.03 0.8 0.. 65 HB 40 L EC OB 40 L OT 0.04 0.6 0.5.0 300 HB 40 TA OB 430 OT 54 3 0.5.0 0.5 3.9 45 HRC 40 Mo TA OB 430 OT 56 3 0.6 0.8 0.4 3.5. 46 HRC 40 NiMo TA OB 430 L OT 5 3 0.0 0.9 0.4 4.0 4.0 0.9 330 HB 40 NiMo TA OB 430 OT 5 3 0.06 0.8 0.4 3.4 3.9 0.8 370 HB 40 NiMoV Nb TA OB 40 L OT 57 3 0.4 0.9 0.4.8.6.4 0.3 0.3 44 HRC 40 TA OB 40 OT 59 3 0.0 0.8 0.. 48 HRC 40 TA OB 40 OT 55 3 0.3.0 0.3. 5 HRC 40 ES OB 40 OET 40 3 0.3 0.4 0.3.5 5 HRC 40 SA OB 40 OT 356 0.33 0.7 0.6 3.3 54 HRC 40 TA OB 40 OT 357 0.43 0.7 0.6 4.0 5 HRC 430 SA OB 430 OT 55 3 0.06 0.8 0.4 5.0 30 HB 430 TA OB 430 (L) OT 59 3 0.04 0.9.8 4.8 5 HB 430 EC OB 430 (L) OET 0.04 0.6 0.5 5.3 (0 HB) () : TA = Tozaltı Bant Kaplama Kaynaı / EC = ElektroCüruf Bant Kaplama Kaynaı () : Tipik deerler 9
EK 5. 300 SERS ÖSTENTK PASLANMAZ ÇELKLER KAYNAK METAL ANALZ () ALAIM TP YÖNTEM BANT TOZ PASO TA/EC () OERLIKON OERLIKON C Si Mn Cr Ni Mo Nb 308 L TA OB 309 L OB 308 L OT INT 0/09 OT INT 0/09 0.045 0.05 0.8 0.8.4. 9.5 9..0 0.6 EC OB 3. L OET 0.030 0.6.4 9. 0.5 EC OB 309 L OET 0.035 0.6.3..4 347 TA OB 309 Lnb OT INT 0/09 OT INT 0/09 0.060 0.035 0.8 0.9..0 8.5 9. 0.5 0.3 0.6 0.6 EC OB. LNb OB 347 OET OET 0.047 0.08 0.6 0.5.5.4 6.6 9.9 9.3 0.0 0.6 0.5 EC OB 4. LNb OET 0.036 0.5.6.5.5 0.6 36 L TA OB 309 L OB 36 L OT INT 0/09 OT INT 0/09 0.045 0.05 0.8 0.8.6.6 9.5 0.0.0.0. 37 L TA OB.3.3 L OB 36 L OT 6/63 OT 6B37T 0.04 0.05 0.7 0.7.4.4 7.9 8.6.5.6. 3. EC OB.3.3 L OET 6/64 0.0 0.5.5 9..8 3.3 38 TA OB 309 LNb OB 36 L OT B38T OT 6B38T 0.050 0.09 0.8 0.8.6.7 8.6 7.7.4.0.3.7 0.7 0.7 30 TA OB 3.7 OT NiCrTS 0. 0.6.5 5..6 EC OB 3.7 OET 0 0. 0.3.5 5.0 0.4 () : TA = Tozaltı Bant Kaplama Kaynaı / EC = ElektroCüruf Bant Kaplama Kaynaı () : Tipik deerler 30
EK 6. ÖZEL TAM ÖSTENTK VE DUBLEKS FERRTKÖSTENTK PASLANMAZ ÇELKLER ALAIM TP YÖNTEM BANT TOZ PASO KAYNAK METAL ANALZ () TA/EC () OERLIKON OERLIKON C Si Mn Cr Ni Mo Cu.7.3 EC OB.7 OET 0.03 0.4 4.6 9.4 6.9.4 OB.7 OET 0.0 0.4.7 0.4 8..6 5.. TA OB 30 MM OT 3 BLFT 0.040 0.6 3..0 9..8 OB 30 MM OT 3 BLFT 0.034 0.6 3. 4.0 0.7.0 EC OB 30 MM OET 0.04 0.5 3.6.3 0.6.9 OB 30 MM OET 0.03 0.5 3.7 4.0.9.0 0.5.5 LCu TA OB0.5.5 LCu OT INT 0/09 3 0.04 0.8.6 4. 9.3 4.7.5 EC OB0.5.5 LCu OET 0.033 0.6.3 7.3.9 4..3 OB0.5.5 LCu OET 0.03 0.6.4 8.8 4.9 4.4.4 7.3.4 LCu EC OB7.3.4 LCu OET 0 0.0 0. 0. 4.9 30.3 3.0. OB7.3.4 LCu OET 0 0.04 0. 0. 5.9 3.0 3...6.3 L TA OB.6.3 L OT INT 0 0.040 0.8 0.7 7.0 4.5.3 OT INT 0 0.030 0.8 0.7.0 5.5.7 EC OB.6.3 L OET 0.03 0.5.3 0.5 5..5 OET 0.08 0.4..5 5.4.7.9.3 L TA OB.9.3 L OT INT 09/0 3 0.00 0.9.6.5 7.9.7 EC OB.9.3 L OET 0.030 0.6.3 0.5 7.3.6 OB.9.3 L OET 0.0 0.6.3.5 7.6.8 5.6.3 LCu EC OB 5.6.3 LCu OET 0.038 0.6. 3.5 5.4.9. OB 5.6.3 LCu OET 0.07 0.6.0 5.3 5.8 3.. () : TA = Tozaltı Bant Kaplama Kaynaı / EC = ElektroCüruf Bant Kaplama Kaynaı () : Tipik deerler 3
EK 7. NKEL BAZLI ALAIMLAR (BÖLÜM ) ALAIM TP YÖNTEM BANT TOZ PASO KAYNAK METAL ANALZ () TA/EC () OERLIKON OERLIKON C Si Mn Cr Ni Mo Cu Fe Nb 800 H EC OB 800 H OB 800 H OET OET 0. 0.07 0.5 0.5 0.6 0.6 8.6 9. 9.7 3.0 48.5 46.0 85 EC OB 85 OB 85 600 TA OB NiCr3 OB NiCr3 TA OB NiCr3 OB NiCr3 OB NiCr3 EC OB NiCr3 OB NiCr3 65 TA OB 65 OB 65 TA OB 65 OB 65 OB 65 TA OB 65 (*) OB 65 (*) OB 65 (*) EC OB 65 OB 65 OET 0 OET 0 OT NFT 0 OT NFT 0 OT NiCrT OT NiCrT OT NiCrT OET 0 OET 0 OT NFT 0 OT NFT 0 OT NiCrT OT NiCrT OT NiCrT OT NiCr3T OT NiCr3T OT NiCr3T OET 0 OET 0 3 3 3 0.08 0.08 0.08 0.09 0.040 0.030 0.00 0.00 0.00 0.035 0.05 0.045 0.039 0.07 0.048 0.037 0.03 0.039 0.07 0.6 0.6 0.3 0.3 0.6 0.6 0.6 0.4 0.4 0.3 0.3 0.6 0.7 0.7 0.4 0.4 0.4 0. 0. 0.7 4.4 4.5.5.6.6.7.8.3.3 0. 0. 0. 0.9 0.9.0 0.3 0. 8. 9.7 7.3 8.9 7.5 9.0 9.5 7.5 9.0 7.3 9.0 9.8.3.4 9.9.9.9 8.8 0.7 37. 39.9.5.7 7.5 8.5 7.7 8.4 8.5 7.8 8.6 8.6 7.9 8.8.9 38.8 33.8 0.7 4.6 4.8 3.6.4 8.9 3.5 ALAIM TP YÖNTEM BANT TOZ PASO C Si Mn Cr Ni Mo Cu Fe Nb C4 EC OB NiCrMo7 OB NiCrMo7 C76 EC OB NiCrMo4 OB NiCrMo4 C EC OB NiCrMo OB NiCrMo 59 EC OB NiCrMo59 OB NiCrMo59 OET 0C OET 0C OET 0C OET 0C OET 0C OET 0C OET 0C OET 0C 0.07 0.00 0.04 0.0 0.030 0.04 0.03 0.05 () : TA = Tozaltı Bant Kaplama Kaynaı / EC = ElektroCüruf Bant Kaplama Kaynaı () : Tipik deerler (*) : Yalnızca 30 mm lik bantlarla 0.4 0.3 0. 0. 0.3 0.3 0.3 0.3 0.3 0. 0.4 0.3 0.3 0. 0. 0. 3.3 4.8.9 3. 8.9 0.6 0.3.8 4. 5.8 4. 5..6 3.9 4.5 5.8 5.5 6.5 5.0 7.4.8 4.5 7.5.5 8.9.5.6.4 5. 8.7 3.9 4.9.5.4.8.9.0..3.9..3.6.6.7.7.6.7.6.5.9 3.0 3.5.8 3. 3
EK 8. NKELBAKIR VE BAKIRNKEL ALAIMLARI ALAIM TP YÖNTEM BANT TOZ PASO KAYNAK METAL ANALZ () NiCu (400) CuNi (3) (70/30) TA/EC () OERLIKON OERLIKON C Si Mn Cu Fe Ni TA OB NiCu7 OT NiCuT 0.035 0.9.7 4. 8.8 0.05 0.9 3.0 7.0 6.7 3 0.00 0.9 3.6 7.3. EC OB NiCu7 OET 0 0.035 0.5.6 5.0 0.0 0.00 0.5.8 8.0 3.0 TA OB NiCu7 OT NiCuT 0.035.0.7 4. 5.0 OB CuNi30 OT CuNi30T.0 4.5 38 OB CuNi30 OT CuNi30T 3 0.00 0.5.0.0 34 () : TA = Tozaltı Bant Kaplama Kaynaı / EC = ElektroCüruf Bant Kaplama Kaynaı () : Tipik deerler (3) : CuNi kaplamaların çatlamasını önlemek için ilk pasoda %70 Ni%30Cu alaımı kullanılmalıdır. 33
EK 9. KOBALT ALAIMLARI ALAIM TP YÖNTEM BANT TOZ PASO KAYNAK METAL ANALZ () SERTLK () TA/EC () OERLIKON OERLIKON C Si Mn Cr W Mo Fe Ni Co HRC Coalaımı 6 TA OB SCoCr6 OT NiCrT 3 0.87 0.98 0.99 0.7 0.6 0.6 0.7 0.7 0.7.9 6. 6.3 3. 4.6 4.5 0.4 8.0 5.8 30 40 40 EC OB SCoCr6 OET 6 OET 6.5.7 0.5 0.6 6.6 6.8 4.6 5. 5.5 3.3 44 47 Coalaım TA OB SCoCr OT NiCrT 0.3 0.5 0.8 0.6 0.7 0.7 3. 4.5 4.8 5. 5.4 0..5.7 3 8 EC OB SCoCr OB SCoCr OET 6 OET 6 0.6 0.6 0.4 0.4 0. 0.3 4.4 5.5 5.3 5.3 9.9 3..5 3. 30 3 () : TA = Tozaltı Bant Kaplama Kaynaı / EC = ElektroCüruf Bant Kaplama Kaynaı () : Tipik deerler (3) : Dier Coalaımları (,,...) aynı toz kullanarak bant kaplama yapılabilir. 34
EK 0. ELEKTROCÜRUF BANT KAPLAMA KAYNAI ÇN BANT/TOZ SEÇM ÇZELGES. Östenitik ve Duplex Paslanmaz Çelikler ALAIM TP OERLIKON BANT OERLIKON TOZ PASO SAYISI 308L 309 L 308 L. L OET OET OET 347 3. LNb 347. LNb OET OET OET 36L 309 L 36 L.3.3 L OET OET OET 37L.3.3 L OET 6/64 30 SCrNi 3.7 Mn OET 0 5.. 30 MM OET 0.5.5 LCu 0.5.5 LCu OET.6.3 l.6.3 L OET. Nikel Alaımları ALAIM OERLIKON BANT OERLIKON TOZ PASO SAYISI 600 NiCr3 OET 0 65 65 OET 0 C4 NiCrMo7 OET 0C C NiCrMo OET 0C C76 NiCrMo4 OET 0C 59 NiCrMo59 OET 0C 00 NiTi OET 0 NiCu (400) NiCu7 OET 0 3. Sert Dolgu Alaımları ALAIM OERLIKON BANT OERLIKON TOZ SERTLK 5 Cr0.04 C 430 OET 0 HB Cr0.0 C 40 L OET 50 HB Cr0.3 C 40 OET 40 50 Rc 6Cr.4Mo.6W0.3 C S 58 OET 48 Rc Coalaım 6 SCoCR 6 OET 6 40Rc Coalaım SCoCr OET 6 30 Rc 35